Kompetentlikka asoslangan yondashuv orqali yoshlarni ijtimoiy- kasbiy rivojlantirish masalalari

CC BY f
47-51
15
1
Поделиться
Джумаев, А. (2023). Kompetentlikka asoslangan yondashuv orqali yoshlarni ijtimoiy- kasbiy rivojlantirish masalalari. Цифровизация современного образования: проблема и решение, 1(1), 47–51. извлечено от https://inlibrary.uz/index.php/digitalization-modern-education/article/view/24648
А Джумаев, Узбекский государственный университет мировых языков

доцент

Crossref
Сrossref
Scopus
Scopus

Аннотация

Maqolada zamonaviy mutaxassisga qo‘yiladigan talablar asosida uzluksiz ta’lim o‘qituvchilarini kasbiy rivojlantirish masalalari yoritilgan bo‘lib, uning shart – sharoitlari, belgilari va shakllari tahlil etilgan.

Похожие статьи


background image

47

While the literature highlights the potential benefits of inclusive education, it also

acknowledges the challenges. Inclusive classrooms can sometimes place an additional

burden on teachers, as they must accommodate a wide range of learning styles and
abilities. Moreover, concerns have been raised about the adequacy of resources and

support for students with more complex needs. These challenges underscore the need

for ongoing research and policy development to address the practical aspects of

inclusive education.

The analysis of existing research and empirical studies indicates that inclusive

education can be highly effective in promoting both academic achievement and social

inclusion. However, its success depends on various factors, including teacher training,

resource allocation, and the commitment of educational institutions and policymakers to

create an inclusive learning environment.

1.

Improved Academic Outcomes

: Research consistently shows that students

with disabilities in inclusive settings often achieve better academic outcomes compared

to those in segregated environments. This underscores the effectiveness of inclusive

education in promoting learning for all.

2.

Enhanced Social Skills

: Inclusive education fosters the development of

essential social skills, such as empathy, cooperation, and tolerance, in students of all

abilities. This translates into more inclusive and accepting communities.

3.

Economic Benefits

: Inclusive education has long-term economic benefits for

society by preparing a diverse and skilled workforce that contributes to economic

growth and social stability.

Inclusive education is a powerful approach that holds the potential to transform

education and society as a whole. By providing equal opportunities for all students,
irrespective of their abilities, it fosters academic achievement, social inclusion, and

diversity acceptance. However, challenges such as teacher preparation and resource

allocation need to be addressed to maximize its effectiveness. In conclusion, inclusive

education represents a significant step towards a more equitable and inclusive society,

and its continued promotion and refinement should be a priority in the field of
education.

Reference:

1.

Jones & Brown (2020) Grading for Equity: What It Is, Why It Matters, and How It

Can Transform Schools and Classrooms, 1st Edition. (p.115)

2.

Smith (2018) Contesting the Global Development of Sustainable and Inclusive

Education (Critical Global Citizenship Education), 1st Edition

3.

Smith & Johnson (2020) Reading, Writing, and Talk: Inclusive Teaching

Strategies for Diverse Learners, K

2. (p. 123)

KOMPETENTLIKKA ASOSLANGAN YONDASHUV ORQALI YOSHLARNI IJTIMOIY-

KASBIY RIVOJLANTIRISH MASALALARI

Jumaev A.Sh.,

O‘

zDJTU dotsenti

Annotatsiya.

Maqolada zamonaviy mutaxassisga q

o‘

yiladigan talablar asosida

uzluksiz ta’lim o‘

qituvchilarini kasbiy rivojlantirish masalalari yoritilgan b

o‘

lib, uning

shart

sharoitlari, belgilari va shakllari tahlil etilgan.

Kalit s

o‘

zlar:

ta’lim jarayoni, pedagogik faoliyat, kasbiy faollik, ijtimoiy faollik,

kasbiy kompetentlik, zamonaviy ta’lim

-

tarbiya, ta’lim mazmuni, pedagoglarning kasbiy

rivojlanishi, zamonaviy pedagog shaxsi, omillar.


background image

48

Dunyoda b

o‘

lajak

o‘

qituvchilarni shaxsiy va kasbiy ijtimoiylashtirish,

talabalarda tanqidiy fikrlash, axborotni mustaqil izlash va tahlil qilish
k

o‘nikmalarini

rivojlantirish,

pedagogika

oliy

ta’lim

sohasini

axborotlashtirishning innovatsio

n modellarini ishlab chiqish, an’anaviy va

innovatsion ta’lim tizimlarining maqbul integratsiyasini ta’minlashning

pedagogik mexanizmlari, axborot-

ta’lim muhiti sharoitida bo‘

lajak pedagoglarda

metakompetentlikni

rivojlantirishning

tashkiliy-metodik

tizimini

takomillashtirishga doir qator ilmiy izlanishlar olib borilmoqda. Shu tufayli

ta’lim

-tarbiya tizimiga yangicha ilmiy-uslubiy yondashuvlar kirib kela boshladi.

Bu yondashuvlar,

o‘

z navbatida,

o‘

quv jarayonining turli tashkiliy va

metodik jam

g‘

armalarida muayyan ijobiy

o‘

zgarishlarni sodir etadi, albatta.

Ularning katta k

o‘

pchiligi

o‘

qituvchi shaxsining kasbiy kompetensiyasi hamda

pedagogik texnologiyalar va pedagogik mahorat bilan uzviy bo

g‘

liq

o‘

zgarishlardir.

Mamlakatimizda amalga oshirilayotgan ta’lim

tizimidagi islohatlar ham

o‘

z

o‘rnida jahon ta’lim makoniga integratsiyalashuvi uchun ham bosqichma

-bosqich

yangicha ta’lim paradigmalarga o‘

tib bormoqda. Xususan, hozirgi kunda

o‘

quvchi yoki

talaba

o‘

quv-

tarbiya jarayonining sub’ekti sifatida tan olinish

i, shaxsga y

o‘

naltirilgan

yondashuvni bevosita kasbiy ta’limga singib borishini ta’minlamoqda.

Kompetensiya va kompetentlik

o‘

zaro q

o‘

shilib ketgan tushunchalar b

o‘

lib, lekin

pedagog olimlar tomonidan ularning har biriga alohida tushunchalar yoki bir sinonim

tushunchalar sifatida e’tirof etilib, ular jamiyat tomonidan uning fuqarolarini

tayyorgarlik darajasiga q

o‘

yiladigan talablar sifatida baholanadi. Shu

o‘rinda ta’kidlash

joizki, “kompetentlik” tushunchasi bilan bir qatorda “kompetensiya” tushunchasi

q

o‘

llanilib, ular

o‘

zaro bo

g‘

liq b

o‘

lgan, aynan

o‘

xshashlik, differensial hamda integral

xususiyatlari bilan tavsiflanadi.

Ta’lim tizimida amalga oshirilayotgan islohotlarning ikki muhim ko‘

rsatkichi

sifat

va samaradorlik aynan

o‘

qituvchining kasbiy kompetensiyasi va pedagogik mahoratiga

uzviy aloqadordir. Uning kasbiy talabnomasi (professiogrammasi) kun sayin
kuchaymoqda. Bir-biriga bo

g‘

liq b

o‘

lgan talablarning majmui, pedagogning

umumlashtirilgan modelini tashkil etadi. Tadqiqotlar

o‘

qituvchi shaxsining ijtimoiy

funksiyasi uni qay darajada kasbiy kompetensiyalarni va pedagogik mahoratni

egallaganligida k

o‘

rinishini asoslamoqda.

Mustaqillik davrida uzluksiz milliy tizim sohasidagi ayrim muammolar k

o‘

zga

tashlanib ham qoldi. Bular orasida, ayniqsa, quyidagilar muhim sanaladi va ularning

ijobiy yechimini topish ijtimoiy zaruratga aylanib ham ulgurdi: 1. Pedagog-kadrlarning

savodxonligi va ularning kasbiy mahorati hamda kasbiy kompetentligining ayrim

masalasi. 2. Moddiy ta’minot (ta’lim sohasi ishtirokchilarining shaxsiy va ta’lim

muassasalarining moddiy-

texnikaviy ta’minoti) masalalari. 3. O‘

quv-metodik yordam

masalasi. 4. Axborot ortiqchaligi (axborot b

o‘

hroni) masalasi. 5. Qiziqish va qiziqtirish

kabi bevosita

o‘

quv faoliyati bilan bo

g‘

lik b

o‘

lgan masalalar.

O

quv faoliyati

bu keng ma’noda inson faoliyatining muayyan maqsadlar

y

o‘

nalishida namoyon b

o‘

lishidir. Bu faoliyat faqat insoniyat jamiyatida amalga oshirilishi

sababli, u nafaqat har bir insonning, balki butun jamiyatning manfaatlari va maqsadlariga

xizmat qiladi.

O‘

quv faoliyati-bu insonda muvaffaqiyatli mehnat faoliyatini amalga oshirish

imkoniyatini ta’minlash maqsadida uni o‘

qitish hamda tarbiyalashga qaratilgan maqsadli

faoliyatdir. Ushbu jarayonning mohiyati inson tomonidan t

o‘

plangan tajriba, bilimlar,

malaka va k

o‘

nikmalar shaklida

o‘

zgartirish hamda uni

o‘

sib kelayotgan avlodga


background image

49

berishdan iborat.

O‘

quv faoliyati insonning individual rivojlanishi bilan uzviy bo

g‘

liq va

uning hamma fazalarida-bolalikdan boshlab, to ul

g‘

aygan davrigacha mavjud b

o‘

ladi.

Demak,

o‘

quv faoliyati, boshqa inson faoliyati turlari singari, kishilik jamiyatiga xos

b

o‘lgan ob’ektiv hodisa sifatida amal qiladi. Jamiyatning o‘

zi murakkab va ziddiyatli

o‘

zgarishlarga uchrab turar ekan,

o‘

quv faoliyati ham insoniyat taraqqiyotining turli

rivojlanish bosqichlarida har xil muayyan shakllarga ega b

o‘

ladi. Masalan,

O‘

zbekistonda

mustaqillik q

o‘

lga kiritilgandan s

o‘ng ta’lim sohasida bir qator muhim hujjatlar qabul

qilindi va uzluksiz ta’lim tizimi shaklan va mazmunan yangi rivojlanish

bosqichlariga

o‘tdi, ya’ni o‘

qitish jarayoni takomillashish y

o‘

liga

o‘tdi. Shuni ta’kidlash joizki, o‘

quv

faoliyati har doim ham barkamol insonni voyaga yetkazishga, uning ma’naviy va moddiy

madaniyatini shakllantirishga qaratiladi.

O‘

quv faoliyati

o‘

z rivojlanishining hamma

bosqichlarida ijtimoiy y

o‘

naltirilgan maqsadga ega. Maqsadli amalga oshiriladigan

jarayon hisoblangan

o‘

quv faoliyati k

o‘

p qirralidir. Uning asosini shaxsan

o‘

qitish

jarayoni, ya’ni o‘

qituvchi tomonidan

o‘

quvchiga bilim, malaka va k

o‘

nikmalar majmuasiga

bevosita berish jarayoni tashkil etadi.

O‘quv faoliyatining aynan bu tomonini ta’lim berish jarayoni tushunchasi bilan

belgilaymiz.

O‘

quv jarayoni deganda-

o‘quv faoliyati, tor ma’noda, bir maqsadga

y

o‘naltirilgan ta’lim berish sifatida

tushuniladi. Bu

o‘

quv faoliyatini asosiy tomoni

hisoblanadi. Lekin u

o‘

quv faoliyatining mazmunini t

o‘

laligicha yoritmaydi.

O‘

quv faoliyati

tarkibiga keng ma’noda, ta’lim berishdan tashqari, yana bir eng muhim va ma’suliyatli

jarayon-tarbiya kiradi. U

o‘

quv faoliyatining ajralmas qismi b

o‘

la turib,

o‘

quvchilardan bir

qator zarur ijtimoiy sifatlarni shakllantirishga xizmat qiladi va tarbiya ikkita

o‘

zaro

bo

g‘

liq b

o‘

lgan jarayon hisoblanadi. Ularda

o‘

quv faoliyatining ikkita vazifasi-

ta’lim berish

va tarbiyalash vazifalari muayyanlashtiriladi. Ikkala jarayon ham bir-biridan farqli
ravishda

o‘

zining aniq maqsad va vazifalariga ega b

o‘

lishiga qaramasdan, ular mohiyati

jihatidan bitta ijtimoiy maslak-

jamiyat a’zolarining komilligini ta’minlashga xizmat qiladi.

Shunday qilib, har bir jamiyatning kelajagi uning ajralmas qismi b

o‘lgan ta’lim

tizimining qay darajada rivojlanganligi

bilan

belgilanadi. Mustaqillikni

mustahkamlashning strategik y

o‘

lida o

g‘

ishmay davom etayotgan va iqtisodiyotni

erkinlashtirish y

o‘

liga kirib borayotgan mamlakatimizda

ta’lim tizimini isloh qilish, unga

rivojlangan mamlakatlarning il

g‘

or texnologiyalarini joriy qilish, milliy qadriyatlarimizni

singdirgan holda

ta’limni tashkil etish, bu jarayonni puxta va samarali amalga oshirish

ishlari bugungi kunda davlat siyosati darajasiga k

o‘

tarildi. Mamlakatimizda uzluksiz

ta’lim tizimini isloh qilishning tashkiliy, ilmiy va metodik asoslari yaratildi, asosiy

maqsad esa komil inson va yetuk, malakali hamda raqobatbardosh mutaxassislarni

tayyorlashdir, deb belgilandi.

Kadrlarning yangi avlodini tayyorlash muammosining samarali yechimi, birinchi

navbatda, hozirgi kun talablariga javob bera oladigan psixologiya, pedagogika,
iqtisodiyot, ekologik madaniyat, huquqshunoslik va shunga

o‘

xshash boshqa fanlarning

bilim asoslarini chuqur biladigan professional malakaga ega b

o‘

lgan har tomonlama

chuqur bilimga ega b

o‘

lgan

o‘

qituvchi kadrlarning tayyorlanishi bilan bo

g‘

liqdir.

Olib borilgan kuzatishlar va AQSh, Germaniya, Yaponiya, Fransiya va boshqa sanoati

hamda intellektual bilimlari rivojlangan mamlakatlarning tajribasi shuni k

o‘

rsatib

turibdiki, yuqori malakali va raqobatbardosh kadrlar tayyorlash, asosan,

quyidagilarga bo

g‘

liq b

o‘

lar ekan:

ta’lim, fan va ishlab chiqarishning o‘

zaro samarali

aloqadorligiga;

ta’lim muassasalari va professional ta’lim dasturlari turlarining

(tiplarining) xilma-xilligi, ularda fan va texnikaning eng oxirgi yutuqlari, iqtisodiyot

va texnologiyalarning eng yuqori andozalari va k

o‘

rinishlari qay darajada aks

ettirilganligiga; professi

onal ta’lim tizimini ustuvor va foyda keltiruvchi iqtisodiy


background image

50

tarmoqka aylantirishga;

ta’lim muassasalarini zamonaviy o‘

quv-metodik adabiyotlar

bilan ta’minlash va ularning moddiy

-texnik asosini yaratish hamda ularning

moliyaviy k

o‘

rsatkichlarini mustahkamlashga;

professional ta’lim tizimiga eng yuqori

malakali

o‘

qituvchilarni va mutaxassislarni jalb etishga;

o‘

quv jarayonini

informatizatsiyalash va kompyuterlashtirishga; kadrlarni tayyorlashning sifat bahosini

va ob’ektiv nazorat tizimini

q

o‘

llashga; shaxsning rivojlanishi,

o‘

lchovi, sifat va

hulqini, qobiliyat va intellektini baholash hamda kasbiy mahorati muammolariga

ba

g‘

ishlangan psixologik-pedagogik izlanishlarni bajarishga;

o‘

qituvchilarni yuqori

darajada moddiy ra

g‘

batlantirish va ularni ijtimoiy himoyalab turishga.

Kompetentlikka asoslangan yondashuv orqali pedagog-kadrlarni kasbiy

rivojlantirish vazifasi, mazkur tushunchaning mazmuni va tarkibini aniqlash bilan

bo

g‘

liq. Kasbiy kompetentlikni rivojlantirish jarayonining mazmunini aniqlashda,

avvalambor kasbiy faoliyati mohiyati ochib berilishi kerak. Pedagoglarning kasbiy
kompetentligi yuqorida tilga olingan k

o‘

p sonli mezonlardan tashqari bir qator

pedagogik, psixologik, ijtimoiy, iqtisodiy, madaniy, ekologik, irsiy-biologik, gigenik va

fiziologik omillarga ham bo

g‘

liqdir. Kasbiy kompetensiyaning uchta darajasi farq

qilinadi: nazariy, amaliy va shaxsiy. Shuningdek, kasbiy kompetensiyaning hal qiluvchi,

bazaviy (asosiy) va maxsus qismlari ham mavjud.

O‘

qituvchi

kompetensiyasining

eng

zarur

komponentlaridan

biri

-

tashabbuskorlikdir. Uning yonida hamkorlik ham b

o‘

lmo

g‘

i lozim. Kompetensiyaning

kasbiy, maxsus, ijtimoiy, umummadaniy, shaxsiy va individual turlari mavjud b

o‘

lib ular

bir-biri bilan uzviy aloqadorlikdadir. Kompetensiyaning k

o‘

p qirrali va xilma-xilligi

ekanligi

o‘

qituvchi shaxsining kasbiy faoliyatida yaqqol namoyon b

o‘

ladi.

O‘

quv-biluv

qobiliyati, ijtimoiy faollik, axborot m

o‘

lligi, kommunikativlik yoki nizoga moyillik kabi

jihatlar

o‘

qituvchining kompetensiyasining muhim mezonlaridir. Kompetensiya

(lot.Competo erishyapman, munosibman, loyiqman) u yoki bu sohadagi bilimlar, tajriba

degan ma’nolarni anglatadi.

Kompetensiya (lot Competere layoqatli, munosib b

o‘

lmoq)

shaxsning biror bir sohadan xabardorlik, shu sohani bilish darajasi.

Kompetentlik

ma’lum holat xususida to‘g‘

ri mulohaza yuritishga imkon beradigan

bilimga ega b

o‘

lish, dalil isbotli fikr, kishining muayyan sohada saviyasini ifoda etadigan

atama. Kompetentlik shaxs xususiyatlari va holatining murakkab majmui b

o‘lib, ma’lum

sohadagi bilim, k

o‘

nikma va tajribani mujassamlashtirishdir. Kompetentlik insonga

muayyan masalalarda fikr bildirishi, ma’lum qarorlarni ishlab chiqishda ishtirok etish

yoki mustaqil ravishda qaror qabul qilish imkonini beradi.

A.Xutorskiy “kompetentlik” tushunchasinin

g amaliyotga kiritilishi talablariga

nazariy bilimlar t

o‘

plamini egallab, aniq vazifa yoki holatlarni hal qilishda ularni amalga

joriy qilishda duch keladigan jiddiy qiyinchiliklarini bartaraf qilish imkonini beradi, deb

ta’kidlaydi.

N.Muslimovning fikricha, kompetentlik talaba tomonidan alohida bilim va

malakalarning egallanishi emas, balki har bir mustaqil y

o‘

nalish b

o‘

yicha integrativ

bilimlar va amaliy harakatlarning

o‘

zlashtirilishini nazarda tutadi. Yuqorida

ta’kidlaganimizdek, islohotlarning ikki muh

im k

o‘

rsatkichi

sifat va samaradorlik aynan

o‘

qituvchining kasbiy kompetensiyasi va pedagogik mahoratidagi talablar bilan uzviy

aloqadordir.

Foydalanilgan adabiyotlar r

o‘

yxati:

1.

Муслимов Н.А., Кадыров Х.Ш. Формирование профессионалной

компетентности будущих педагогов профессионалного образования //


background image

51

Непрерывное образование в интересах устойчивого развития. –

Санкт

-

Петербург,

2015.

2.

Musurmanova O., Isakulova N., Jumaniyozova M. Umumiy pedagogika II-qism

darslik.

T.: Innovatsiya-Ziyo, 2020.

3.

Jumaev A. Yosh pedagog kadrlar kasbiy kompetentligining ayrim masalalari //

Pedagogika.

Toshkent, 2015. -

№1.

4.

Mengliev B., Ziyodullaeva G. Til ta’limiga kompeensiyaviy yondashuv // Ma’rifat.

Toshkent, 2014 yil 29 mart. -

№26.

5.

Mudrik A.V. Sotsializatsiya cheloveka.

Moskva: Akademiya, 2005.

INTERCONNECTION OF PROFESSIONAL MOTIVATION AND PEDAGOGICAL

ACTIVITY OF FUTURE SPECIALISTS

Yuldasheva S.M., associate professor, UzSWLU

Abstract.

In the essay, experts in the field of pedagogy explore motivational

difficulties. The primary and primary factors impacting this profession's decision are

underlined. The desire for power is one of the primary motivations of instructors that is

taken into account in the job. An essential component of the teaching profession is the

desire for and execution of the demands of power. The theories of G.Murray and
D.Verroff are examined in the study.

Key words:

motivation, professional motivation, affiliation motive, power motive.

The destiny of every state is directly correlated with its level of educational

progress, as is known from the annals of global history [1]. Based on this reality, we may

state that motivation is the primary element influencing an individual's activity,

behavior, and activity. Only by taking into consideration a student's motivational traits

can any instructional contact be successful. Numerous domestic and international

scholars (S.I.Grigoriev, L.G.Guslyakova, M.V.Kondratyeva, S.G.Maksimova, L.V.Topchiy,
E.I.Kholostova, G.Berner, H.Svedner, R.Tomlisson, etc.) have written about issues related

to the professional training of experts in the field of education. One of the key elements

in a teacher's efficacy is motivation. First and foremost, teachers' professional

motivation should not have a compensating element and score highly on affiliation
measures. However, job satisfaction may decline and the source of professional drive

may alter as a specialist's years of service in the area lengthen. The challenging

psychological and emotional working environment provide an explanation for this

situation. since a result, it is crucial to pay close attention to the teacher's motivational
traits, since they are what influence his personal and emotional mental harmony and
sufficiency, as well as the efficacy and success of the activities he does.

This means that a teacher's professional activity, regardless of the kind of work

done, falls within the category of professions with enhanced moral responsibility for the
health and well-being of individuals, demographic groups, and society as a whole. A

teacher's mental and physical health is negatively impacted by the ongoing stressful

conditions that they encounter at work, as well as by personal insecurity and other

moral and psychological issues. Studies have shown that being a teacher is a career that

comes with a lot of responsibility and emotional strain as well as extremely ambiguous
success standards. As a result, this situation has a big impact on how professionals in

this industry develop their professional motivation [2]. Affiliation (the want to interact)

is a major factor in one's decision to pursue this line of work since only via interpersonal

Библиографические ссылки

Муслимов Н.А., Кадыров Х.Ш. Формирование профессионалной компетентности будущих педагогов профессионалного образования //Непрерывное образование в интересах устойчивого развития. – Санкт-Петербург, 2015.

Musurmanova O., Isakulova N., Jumaniyozova M. Umumiy pedagogika II-qism darslik. – T.: Innovatsiya-Ziyo, 2020.

Jumaev A. Yosh pedagog kadrlar kasbiy kompetentligining ayrim masalalari // Pedagogika. – Toshkent, 2015. - №1.

Mengliev B., Ziyodullaeva G. Til ta’limiga kompeensiyaviy yondashuv // Ma’rifat. – Toshkent, 2014 yil 29 mart. - №26.

Mudrik A.V. Sotsializatsiya cheloveka. – Moskva: Akademiya, 2005.

inLibrary — это научная электронная библиотека inConference - научно-практические конференции inScience - Журнал Общество и инновации UACD - Антикоррупционный дайджест Узбекистана UZDA - Ассоциации стоматологов Узбекистана АСТ - Архитектура, строительство, транспорт Open Journal System - Престиж вашего журнала в международных базах данных inDesigner - Разработка сайта - создание сайтов под ключ в веб студии Iqtisodiy taraqqiyot va tahlil - ilmiy elektron jurnali yuridik va jismoniy shaxslarning in-Academy - Innovative Academy RSC MENC LEGIS - Адвокатское бюро SPORT-SCIENCE - Актуальные проблемы спортивной науки GLOTEC - Внедрение цифровых технологий в организации MuviPoisk - Смотрите фильмы онлайн, большая коллекция, новинки кинопроката Megatorg - Доска объявлений Megatorg.net: сайт бесплатных частных объявлений Skinormil - Космецевтика активного действия Pils - Мультибрендовый онлайн шоп METAMED - Фармацевтическая компания с полным спектром услуг Dexaflu - от симптомов гриппа и простуды SMARTY - Увеличение продаж вашей компании ELECARS - Электромобили в Ташкенте, Узбекистане CHINA MOTORS - Купи автомобиль своей мечты! PROKAT24 - Прокат и аренда строительных инструментов