Doctor axborotnomasi № 1—2016
69
UDK: 618.2:616
-
002.5.08
TUBERKULYOZNING TARQALGAN SHAKLIDA AYOLDA HOMILADORLIKNING
KECHISHI
©2016
F.B. Suvanova, B.B. Negmadjanov, S.T. Djurabekova, Sh.B. Suvanov
Samarqand Davlat tibbiyot instituti Akusherlik va ginekologiya kafedrasi №2
Tayanch so’zlar:
Homiladorlik, tuberkulyoz, tug’ruq, operatsiya.
Ключевые слова:
беременность, туберкулез, роды, операция.
Keywords:
pregnancy, tuberculosis, childbirth, operation.
Hozirgi vaqtda tuberkulyoz (TB) Jaxon Sog’liqni Saqlash Tashkiloti (JSST) bo’yicha yetarlicha baxolanmayotgan eng dolzarb
muammolardan biridir [1,2,3]. Tb qo’zg’atuvchisi (Kox tayoqchasi 1982 yil) aniqlangandan buyon bu kasallik natijasida 200 mln-
dan ortiq inson olamdan ko’z yumdi. JSST ma’lumotlariga ko’ra har yili dunyo bo’yicha 8,9 mln inson kasallanib shundan 1,7 mln
inson dunyodan ko’z yumoqda. Kasallanishning umumiy ko’rsatgichi 50
-
60 mlnni tashkil qiladi (bu Fransiya axolisi ekvivalentiga
teng).
ТЕЧЕНИЕ БЕРЕМЕННОСТИ У ЖЕНЩИНЫ С ГЕНЕРАЛИЗОВАННОЙ ФОРМОЙ ТУБЕРКУЛЕЗА
Ф.Б. Суванова, Б.Б. Негмаджанов, С.Т. Джурабекова, Ш.Б. Суванов
С момента открытия возбудителя туберкулеза (палочки Коха)
-
с 1882 г.
-
от этой болезни умерло не менее 200 миллионов
человек. По данным ВОЗ ежегодно в мире выявляется от 8,9 млн. больных лиц, умирает 1,7 миллиона. Общее количество
заболевших составляет 50
-
60 миллионов (это эквивалентно населению Франции).
CASE REPORT: PREGNANCY IN WOMAN WITH GENERALIZED TUBERCULOSIS
F.B. Suvanova, B.B. Negmadjanov, S.T. Djurabekova, Sh.B. Suvanov
Since the discovery of Mycobacterium tuberculosis (Koch's bacillus)
-
since 1882
-
has died at least 200 million people from this
disease . According to WHO annually in the world revealed by 8.9 million sick persons, 1.7 million died. The total number of cases
is 50
-
60 million (this is equivalent to the population of France).
TB ayollar orasida infeksion va parazitar kasalliklar ichida o’lim ko’rsatgichi bo’yicha birinchi
o’rinni egallab (Melissa Aberline et al., 2005), hozirgacha butun dunyoda dolzarb tibbiy
-
ijtimoiy
muammoligicha qolmoqda. Dunyo statistik ma’lumotlariga ko’ra, har yili 8
-
10 mln inson tb bilan
kasallanadi va 2
-
3 mln inson olamdan ko’z yumadi[1,4,5].
Shunday qilib, JSST taxminiga muovofiq, agar epidemiyani nazorat ostida ushlab turilmasa,
2000
-
2020 yillar oralig’ida deyarli 1 mlrd inson infitsirlanishi, 200 mlnni kasallanishi va 35 mln
inson tb natijasida halok bo’lishi mumkin [2,4]. Endemik regionlarda tb bilan kasallanish homila-
dorlar orasida 0,1% ga yetadi[1,2].
Bu mavzuning dolzarbligini aks ettiruvchi holatga misol quyidagi klinik hodisa hisoblanadi.
Bemor R.M. 26 yosh. Tez yordam mashinasida olib kelingan. Yo’llanmasidagi tashxis: Surunk-
ali toshli xolesistit xuruji? (30.01.2016.)
Anamnezidan mensis 14 yoshida, davomiyligi 3
-
4 kun, har 28 kunda regulyar, 21 yoshida tur-
mushga chiqgan 2 marta homilador bo’lgan. 1
-
homiladorligi 2012
-
yil yaxshi kechgan, muddatdagi
tug’ruq, 3100,0 gr o’gil jinsli xomila tug’ilgan. Oxirgi hayzi 20
-
iyun, 2
-
homiladorligida homila-
dorligining 3
-
oyidan buyon epigastral soxada vaqti
-
vaqti bilan og’riqlar kuzatilgan. Og’riqlar epi-
gastral sohadan boshlanib, qorin barcha sohasiga tarqalgan. Og’riqlar kuchaygach yuqoridagi shi-
koyatlar bilan Tayloq Tibbiyot Birlashmasi (TB) ga murojat qilib borgan, bemor statsionar sha-
roitda “O’t tosh kasalligi, Kalkulyoz xolesistit“ tashhisi bilan davolangan. №2
-
son tug’ruq kom-
pleksida 25
-
30.12.2015 yilda yotib davolangan. Bemorning axvoli yana yomonlashuvi sababli
03.01.2016 yilda Viloyat Perenatal Markazida (VPM) yotib davo
-
muolajalari boshlangan. SAX
orqali xirurg tomonidan ko’rilgan, tavsiyalar berilgan. 2016 yil 09 yanvar kuni mudatdan oldingi
tug’ruq kuzatilgan, 1700 gr qizcha jinsli xomila tug’ilgan, APGAR shkalasi bo’yicha 1
-
minutda 7
ball, 5
-
minutdan keyin 7 ball, xomila sog’lom. 25.01.2016 yil kuni VPM dan javob berilib Tayloq
TB xirurgiya bo’limiga yotqizilgan. Bemorda og’riqlar kuchayganligi sababli tez yordam mashi-
nasi orqali shaxar tibbiyot birlashmasiga yuborilgan. Shaxar tibbiyot birlashmasidan
RShTYoIMSF(Respublika Shoshilinch Tez Yordam Ilmiy Markazi Samarqand Fliali)ga olib kel-
ingan. Bemor qabul bo’limida xirurg, ginekolog, reanimatolog, va terapevt tamonidan ko’rilib tek-
shirish hamda davolash maqsadida 1
-
shoshilinch xirurgiya bo’limiga yotqizilgan (30.01.2016 yil).
Kelgandagi shikoyatlari: umumiy holsizlikga, qorin barcha sohalaridagi og’riqlarga, ko’ngli
Doctor axborotnomasi № 1—2016
70
aynib qusishga. O’zini 4 kundan buyon kasal hisoblaydi. Anamnezidan oila azolari tuberkulyoz
kasalligi bilan og’rigan.
Labarator
-
klinik tekshiruvlar o’tkazilgan: Ko’krak qafasi rentgenoskopiyasida o’ng o’pka
yuqori bo’lagi proyeksiyasida soyalanish aniqlangan. Qorin bo’shlig’i rentgenoskopiyasida o’ng
diafragma gumbazi ostida erkin gaz aniqlangan. Qorin bo’shlig’i UTT(Ultra Tovush Tekshirish)da
kichik chanoqda va ichaklararo erkin suyuqlik aniqlangan. O’t
-
tosh kasalligi. Surunkali xolesistit.
Surunkali pankreatit. Metroendometrit. Gematometra.
Qon taxlillari: Hb
-
76,0; erit
-
2,8; rk
-
0,8; ley
-
6,8; t/y
-
3; s/y
-
55; mon
-
6; eoz
-
4; lim
-
32. Qon ivish
vaqti bosh
-
1:55 tug
-
4:40. Um siydik taxlili: rangi
-
somon rang; oqsil
-
0,066; leyk
-
2
-
3
-
4; erit
-
2
-
1.
Qon bioximik taxlili: Um bilirubin 14,8 mmol/l; AST
-
0,50; ALT
-
0,70. Qon guruxi A(II) Rh+
musbat.
Bemor bo’lim muduri, ma’sul jarrox, terapevt va anesteziolog tomonidan ko’rilib, operatsiya
oldi tayyorganligidan so’ng asosiy tashxis: Peritonit. Gipovolemik xolat. Qo’shimcha: O’ng o’pka
yuqori bo’lagi sili? Tashxisi bilan operatsiyaga olingan 30.01.2016y. Rejalashtirilgan operatsiya:
Laparotomiya.
30.01.2016y. Operatsiya №462/127 Kasallik tarixi №: 1564
O’tkazilgan operatsiya nomi: Laparotomiya. Ingichka ichak rezeksiyasi. Yonma
-
yon ileo
-
transverzo anastamoz shakillashturish. Appendektomiya. Xolesistektomiya. Qorin bo’shlig’
sanatsiyasi va naylash.
Qorin bo’shlig’i reviziya qilinganda qorin bo’shlig’ining o’ng yarmida massiv chandiqli ja-
rayon, ingichka ichakning Treys boylamidan 30 sm proksimal qismida chandiq. O’zaro ichaklar
devorida ham bitishmalar aniqlangan. Ileosekal soxadan 6
-
30
-
40
-
50
-
70 sm uzoqlikda nekrozli per-
forativ(0,3
-
0,5sm) va oldi yaralar, ichak tutqichlarida kattalashgan limfa tugunlari aniqlangan. O’t
qopi taranglashgan, 10,0
-
6,0 sm kattalikda ichida har
-
xil o’lchamli toshlar topilgan.
Operatsiyadan keyingi asosiy tashxis: Qorin bo’shlig’i azolar tarqalgan sili. Ingichka ichak
ko’plab silli perforatsiyalari. O’t
-
tosh kaslligi. Toshli xolesistit. Tarqalgan serroz gemoragik peri-
tonit.Toksik bosqichi. O’ng o’pka yuqori bo’lagi sili. Qo’shimcha tashxis: Tug’ruqdan keyingi xo-
lat, 20
-
sutka. Metroendometrit. Kamqonlik II daraja.
Makropreparat: Yonbosh ichak qismi. Uzunligi 130 sm, tutqichida limfa tugunlari kattalashgan,
ko’plab perforativ teshiklar va perforatsiya oldi yaralar aniqlanadi. O’t pufagi devorlari qalinlash-
gan, qizargan, ichida bir dona katta tosh bor. Chuvalchangsimon o’simta o’lchami 6,0
-
1,0 smli.
01.02.2016y. Operatsiyadan keyin bemorni xirurgiya bo’lim muduri umumiy axvolini ko’zdan
kechirib quyidagi xulosa qilindi: Ingichka ichak rezeksiyasi. Yonma
-
yon ileo
-
transverzo
anastamoz shakillashtirish. Appendektomiya. Xolesistektomiya. Qorin bo’shlig’i sanatsiyasi va
naylashdan keyingi holat 1
-
kun. Ingichka ichak sili reperforatsiya? Peritonit. Qo’shimcha tashxis:
Tug’ruqdan keyingi holat, 22 sutka. Metroendometrit. Anemiya II daraja. Tavsiya: Operativ davo.
01.02.2016 yil. Operatsiya №475/130 Kasallik tarixi №: 1564
O’tkazilgan operatsiya nomi: Relaparotomiya. Ko’r ichak va ko’tariluvchi chambar ichak reze-
ksiyasi. Qorin bo’shlig’i sanatsiyasi va laparastoma shakillantirish.
Qorin bo’shlig’i reviziya qilinganda: Ko’r ichak devorida ileosekal burchakdan 4
-
sm tashqarida
0,5
-
0,5 smli perforativ yara aniqlanib teshikdan ichak maxsulaoti chiqib turgan. Sekastoma shakil-
lantirildi.
Operatsiyadan keyingi asosiy tashxis: Qorin bo’shlig’i a’zolari tarqalgan tuberkulyozi. Ko’r
ichak sili yarasining perforatsiyasi. Diffuz yiringli axlatli peritonit. Toksik bosqichi. PIM 22.
O’pkalar desiminatsiyalashgan 1 tuberkulyozi yallig’lanish va yemirilish davri. Qo’shimcha:
Tug’ruqdan keyingi holat, 23 sutka. Metroendometrit. Anemiya og’ir darajasi.
Makropreparat: Ko’r ichak va ko’tariluvchi ichak segmenti, o’lchami 10,0
-
6,0 sm devorida 0,5
-
0,5sm perforativ yara va perforatsiya oldi yaralar bor.
Bemorning umumiy ahvoli bir muncha stabillashishga erishildi. Keyingi reja 2 sutkadan so’ng
rejalashtirilgan laparosanatsiya.
04.02.2016y. Operatsiya №501/141 Kasallik tarixi №: 1564
Doctor axborotnomasi № 1—2016
71
O’tkazilgan operatsiya nomi: Rejalashtirilgan laparasanatsiya. Qorin bo’slig’i sanatsiyasi. Lapa-
rastomani bartaraf etish.
Qorin bo’shlig’i reviziya qilinganda ileo
-
transverzo anastamoz choklari holati qoniqarli.
Ko’tariluvchi chambar ichak cho’ltog’i choklari holati qoniqarli. Qorin bo’shlig’i antiseptiklar bi-
lan yuvildi, quritildi, ichaklar devoridagi yengil olinadigan fibrin iplari olindi. Drenaj naylar
to’g’irlanib qo’yildi. Yuqoridagi holat hisobga olinib laparastoma bartaraf qilishga qaror qilindi.
Qorin old devori qavatma
-
qavat tikilib, spirtli asseptik bog’lam qo’yildi.
Bemorga operatsiyadan so’ng tuberkulyozga qarshi intensiv konservativ davo
-
muolajalari
davom etirildi, umumiy ahvoli yaxshilangach qoniqarli xolatda 08.02.2016 yil kuni uyiga javob
berildi. Ambulator va uchastkavoy vrach nazorati ostida turish tavsiya berildi.
Xulosa qilib aytganda o’pka tuberkulyozi bo’lgan homiladorlarda muddatdan oldingi
tug’ruqning yuzaga kelish sababi o’pka
-
yurak yetishmasligi natijasida to’qima gipoksiyasining
tasiri, shuningdek tuberkulyoz intoksikatsiyasi gipoksiya va gipoksiemiyaning kuchaytirishidir.
Yuzaga kelgan
surunkali gipoksiya natijasida organizimda sut kislotaning yig’ilishi va bachadon-
ing qisqaruvchanlik hususiyatining oshishiga sabab bo’lib, tug’ruqning 1
-
2
-
davrini tezlashuviga
olib kelgan
.
EPU( Samarali Perinatal Yordam va Parvarish) qo’lanmasiga muvofiq bemor tu-
berkulyozga qarshi dori
-
darmonlaridan izoniazidni qabul qilganda albatta B6 (pridoksin) vitamini-
ni qabul qilish tavsiya etiladi (7). Kasalligning homiladorlik bilan birga kechishi homiladorlik va
tug’ruqga salbiy tasir qilishi aniqlandi, shunga muvofiq homiladorlikni kamida 3 yilgacha ya’ni
to’liq tuberkulyozga qarshi davo olguncha chetga surish kerak. Bunday bemorlar akusher
-
ginekolog va ftiziolog nazoratida bo’lish tavsiya etiladi.
Фойдаланадиган адабиётлар:
1.
Белазорова А.С Туберкулез и беременность // Петрозаводск, 2014 г.
2.
Бытка П.Ф., Крипе Г.М. Маисеенко Д.А. Организация медицинской помощи, течение беременности и ро-
дов у женщин с туберкулезом легких // Автореферат диссертации кандидата медицинских наук. 2011.
3.
Корандо Н.В. Проблема невынашивания беременности у пациенток, больных туберкулезом легких (обзор
литературы) // Буковинский медицинский вестник. 2010. №4. С. 154
-
158.
4.
Стрижакова А.Н. Беременность и туберкулез органов дыхания // Акушерство. Курс лекций. 2009. №24.
5.
«Эффективный перинатальный уход. Акушерство (интегрированное ведение беременности и родов)» //
Ташкент, 2014. С.170
-
176.
6.
Cherdantseva L.A. Morphological changes in the placenta of pregnant mice in experimental tuberculosis // Bull.
Exp. Biol. Med. 2008. Vol.146. №2. P.264
-
266.
7.
Eberhardt H.G. The efficacy of ozone therapy as an antibiotic // Proceeding of Ozone World Congress. San Fran-
cisco, 1993. Vol.1. P.18
-
34.
