(Dofyor aj(6orotnomasi, Samarqand
2013, № 4
(Вестниқврача, Самарканд
28
Samatova F.J.
Axmedov I.M.
Qodirova Sh.A.
Negmadjanov B.B.
Fattaeva Sh.M.
Mavzuning dolzarbligi.
Bugungi kunda O’zbekiston
Respublikasi Sog’liqni saqlash vazirligining reproduktiv
yoshdagi ayollar salomat- ligini yaxshilash, bemor ayollami
sog’lomlashtirish borasida, ulami bepul va samarali
kontrasepsiya vositalari bilan ta’minlash yo’lida olib
borayotgan saiyi harakatlariga qaramasdan, fertil yoshdagi
ayollar orasida abortlar soni sira kamaymayapdi. Sun’iy
abortlar esa har doim ham ayol salomatligi uchun tabiiy
tug’ruqdan ko’ra ko’proq xavf tug’diradi. Ayniqsa,
homiladorlikni uning II- trimestrida uzish juda xavfli
hisoblanadi, chunki buning uchun bir qator invaziv usullar -
transservikal va transvaginal amniosentez, giper- tonik
eritmalami bachadon ichiga infiiziya qilish, undan keyin esa
enzoprost yoki oksitotsinni vena ichiga tomizib yuborish
qo’llaniladi.
Homiladorlikni medikamentoz yo’I bilan uzish- ning
asosiy ko’rsatmalaridan biri rivojlanmay qol- gan
homiladorlikdir (RQH). Ma’lumki, RQH tufay- li
homiladorlikni uzish boshqa ginekologik xastali- klardan
keskin farq qiladi. Negaki RQH da qon ivish tizimining ozmi
ko’pmi darajada buzilishi, shuningdek, RQH ning o’ziga sabab
bo’lgan fon kasalliklari kata xavf tug’dirib turadi. Shuning
uchun RQH da homiladorlikning uzishning iloji boricha
xavfsiz, noinvaziv yo’llarini qo’llash maqsadga muvofiqdir.
Loyixa
rnaqsadi:
Gestatsiyaning
П-trimestrida
rivojlanmay qolgan homiladorlikni medikamentoz yo’I bilan
uzishning xususiyatlari va samaradorlig- ini o’rganish.
Tekshirish material!ari va usullari.
Bizning o’z
tekshiruv ishlarimiz davomida Samarqand sha- har №3 sonli
majmuasida 2011-2013 yillar davomida kelib davolangan,
homilasi rivojlanmay qolgan 70 nafar homilador ayol tanlab
olingan. Homilasi rivojlanmay qolgan ayollami kasallik
tarixini retro - va prospektiv tahlil qildik.
Ultratovush tekshiruvi. Barcha homilador ayol- larda har
bir trimestrida ultratovush tekshiruvi o’tkazildi. Tekshirish
ultratovush apparati yordami- da transabdominal usulda 2,45
MGs kuchda sektoral (xonveksital) datchik yordamida
o’tkazildi. TeKshirish davomida plasentaning joylashishi, un-
ing strukturasi va yetilish muddati, gestatsiyaning muddati
bo’yicha muddati bo’yicha plachentaning rivojlanish darajasi
o’rganildi. Homila biometriyasi bir necha bosqichda
homilaning umumiy anatomi- yasi, boshining ko’rinishi va
bosh miya strukturasi bundan tashqari umurtqa pog’onasi
tekshirildi. Ko’krak qafasi a’zolarining tuzilish, qorin devori,
qo’l-
oyoqlaming
tuzilishi
tekshirildi.
Fetometrik
o’lchovlardan homila boshining biparietal o’lchami, qorin
aylanasi, son suyagining uzunligi aniqlandi va gestatsiyaning
muddatiga ko’ra xomila o’Ichovlari solishtirildi.
Barcha homiladorlarda axusherlikda o’tkaziladigan
zaruriy umumtibbiy klinik, laborator tekshirishlar o’tkazildi.
Umumiy qon tahlili - 1 ml qon hajmida eritrositlar soni,
gemoglobin konsentratsiyasi aniqlandi. 1 ml qonda leykositlar
soni, leykositar formula tekshirildi. 1 soatda eritrositlamig
cho’kish fezligi aniqlandi.
Umumiy siydik tahlili siydikning miqdori, tar- kibi,
tiniqligi, nisbiy zichligi tekshirildi. 1 ml siydikda bakteriyalar,
eritrositlar, leykositlar soni sanaldi. Siydik ajratish tizimida
infeksion asoratlar bilan kechgan homiladorlarda Zimnitskiy
sinamasi o’tkazildi. Qon ivish vaqti Suxarev bo’yicha tek-
shirildi.
Mikrobiologik tekshirish. Biz o’z ishimizda klinik
mikrobiologik tekshirishni 35 nafar homila- dorda kultural
mikrobiologik
tashxislash
o’tkazishda
tekshirish
materiallaridan maksimal darajada mikroblaming turlari
tekshirildi.
BaKteroskopik tekshirish. Tekshirish uchun surtma uretra,
servikal kanal, qinning orqa yon de- vorlaridan olindi.
Surtmani mikroskopiyasida shaklli elimentlar, epiteliy va
florasi aniqlandi
Homila va yo’Idosh to’qimasini gistologik tekshirish.
Tug’ruqdan keyin yo’ldoshni такго- va mikroskopik
tekshirganimizda yo’ldoshda involyu- tiv, kompensator
moslashuv, yallig’lanish jarayon- lari va sirkulyator buzilishlar
aniqlandi. Bir vaq- tning o’zida plasentaning ham homila ham
ona qismida bir qator patomorfologik o’zgarishlar aniqlandi.
Avmiotik
parda
va
xorial
plastinkada
yallig’lanish
reaksiyalarin - stromasining shishi, leykositar infiltratsiya
kuzatildi. Xorial plastinka to- mirlarida devorlarining shishi,
endoteliysining pro- liferatsiyasi va uning bo’shlig’ining
torayishi, alox- ida holatlarda Tomirlarda staz aniqlandi.
Tadqiqot natijalari.
Texshirilgan jami 70 nafar
homilador ayollaming yashash joyi bo’yicha: asosiy guruhida
25 (71,4%) nafari qishloq aholisi, 10(28,5%) nafari shahar
aholisiga, nazorat guruhida esa 20 (57%) nafari qishloq aholisi
,15(43%) nafari shahar aholisiga to’g’ri keldi. Jami kuzatilgan
HOMILADORLIKNING II-TRIMESTRIDA RIVOJLANMAY QOLGAN
HOMILADORLIKNIMEDIKAMENTOZ YO’L BILAN UZISHNING
XUSUSIYATLARI
SamMI (rektori - prof. Shamsiev A.M.) Pediatriya fakulteti akusherlik va ginekologiya
kafedrasi (mudiri - prof. Negmadjanov B.B.)
‘Doctor аҳбопПпотая, Sawarqanrf
2013, ■№ 4
(Вгстниқврача, Самарканд
94
homiladorlaming yarmi (54,2%) 18-25 yoshda, 27,1% i 25-30
yoshda va 18,5% i 30 yoshdan kata bo’lganligini ko’rsatdi.
Shunday qilib homilasi rivojlanmay qolgan homilador
ayollami 3/4 qismi optimal fertil yoshda ekanligi aniqlandi.
Ulami kasbi bo’yicha taqsimlanishi quyidagicha: 35 (50%)
nafari uy bekalari, 15 (21,4%) nafari oliy ma’Iumotlilar,
12(17,1%) nafari o’rta malumotliiar, 8(11,4%) nafari oddiy
ishchilar- ni tashkii etdi.
Homilasi rivojlanmay qolgan homilador ayollami paritetini
o’rganganimizda quyidagi ma’lumotlarga ega bo’ldik.
Aniqlanishicha rivojlanmay qolgan homiladorlik xomilador
ayollar orasida birinchi homilador bo’lgan ayollar ko’pchilikni
tashkii etadi: har ikkala guruhda 24 nafar (34%) ayol birinchi
homilador bo’lgan ayol bo’lgan. Anamnezidan 3 ta va undan
ko’p tuqqanlar 17 nafar (24,2%) va 16 nafar (22,8%) ni tashkii
etdi. Asosiy va nazorat guruhida faqat 13 nafar (16%) ni tashkii
qilganlar П-homilador ayollar bo’lganligi aniqlandi.
Bizning o’z tekshiruv ishlarimiz shuni ko’rsatadiki ikkala
guruhdagi jami homilador ayol- laming hayot anamnezining
turli davrlarida uchra- gan kasalliklarni miqdori quyidagi
ko’rsatkichlar bilan namoyon bo’ldi: 42,8% bemorlarda
anemiya
Bizga murojat etganda homiladorlami ku- zatganimizda va
tekshiruvlar o’tkazganimizda homilani rivojlanishdan ortda
qolishiga olib keluvchi sabablar aniqlandi. RQH etiologiyasida
infeksion agentning roli muhim ekanligi bir necha marta
o’rganilgan bo’lsada, shunga qaramay asosiy infeksiya manbai
bu bakterial virusli infeksiya va shu bilan bir qatorda jinsiy yo’l
bilan beriladigan xavfli infeksiyadir. Bizga RQH tashxisi bilan
muro- jat etgan homilador ayollami tekshirganimizda asosiy
guruhda 14 nafar bemorda, nazorat guruhida 10 nafar bemorda
TORCH infeksiyasi borligi aniqlandi. Jami 24 nafar (34%)
bemordan: SMV1 - 8 та (11,5%) bemorda, toKsoplazmoz - 6
та (8,5%) be- morda, gerpesvirusli infeksiya - 4 та (6%) bemor-
da, urogenital xlamidioz - Зта (4%) bemorda, ureaplazmoz 3
та (4%) bemorda aniqlandi. Bundan tashqari qin
mikroflorasida bacterial vaginoz 25 та kasaliigi, 21,4%
bemorlarda O'RVl va gripp. 18,5% bemorlarda surunkali
pielonefrit, 11,6% bemorlarda surunkali bronxit va 5,7%
bemorlarda qalqonsimon bez kasalliklari borligi aniqlandi.
Bundan ko’rinib turibdiki organizmdagi turli xil yallig’lanish
kasalliklari, surunkali yallig’lanish o’choqlari reproduk- tiv
sistemaga va immun tizimga salbiy ta’sir qiladi va natijada
reproduktiv yo’qotishlarga sabab bo’ladi. Tekshirilayotgan
kontingentni ginekologik anamnezini o’rganganimizda
genitaliy organlarini yallig’lanish kasalliklarini va ularning
asoratlarini kuzatilishi ko’p miqdorda uchrayotganligi va
xozir- gi homiladorlikni kechishi bilan ko’p darajada
bog’liqligi aniqlandi. Asosiy va nazorat guruhidagi homilasi
rivojlanmay qolgan ayollami anamne- zidagi ginekologik
kasalliklari uchrash foizi quyidagicha kuzatildi. Kolpit 45%,
surunkali metroendometrit 21%, surunkali adneksit 15%,
servisit 9%, bachadon bo’yni eroziyasi 8%, hayz siklining
buzilishi 3% holatlarda bo’lganligi aniqlandi. Qayta
homiladorlaming akusherlik anamnezini o’rganganimizda
asosiy va nazorat gurux- ida homilani o’z-o’zidan tushishi,
rivojlanmay qolgan homiladorlik, sun’iy abortlar, muddatdan
oldingi tug’ruq, bepushtlik va bachadondan tashqari
homiladorlik aniqlandi:
Jadval
(36%) bemorda, xandidoz 11 та (16%) bemorda, Trixomoniaz
10 та (14%) bemorda kuzatildi.
Bizning kuzatishlarimiz natijasida TORCH infeksiyasi
RQH sabablari orasida asosiy o’rinni egal- ladi. Bundan
tashqari boshqa sabablar orasida O’RVl 16 та (23%) bemorda,
garmonal yet- ishmovchilik 15 та (21,4%) bemorda, idiopatik
8 та (11,4%) bemorda, immunkonflikt homiladorlik 4 та (6%)
bemorda, qarindoshchilik 3 та (4,2%) bemorda kuzatildi.
RQH tashxisi bilan murojat etgan asosiy guruhdagi
ayollarda aniqlangan natijalami tahlil qilganimizda mazkur
homiladorlikni kechishida bir qancha asoratlar kuzatilgan.
Tekshiruv natijalariga ko’ra: homila tushish xavfi 19 nafar
(27,5%) bemorda, pielonefrit 15 nafar (21,5%) bemorda,
ko’psuvlilik 9 nafar (12,5%) bemorda, Kamsuviilik 9 nafar
(12,5%) bemorda, Kolpit 16 nafar
Oqibatlari
Asosiy guruh
Nazorat guruhi
n
%
n
%
Homilani o’z-o’zidan tushishi
12
34
10
28,5
Rivojlanmay qolgan homiladorlik
8
23
6
17
Sun’iy abortlar
6
17
9
26
Muddatdan oldingi tug’ruq
4
11,5
6
17
Bepushtlik
3
8,5
4
11,5
Bachadondan tashqari homiladorlik
2
6
-
-
Kuzatilgan ayollarda homiladorlikni istarsiz oqibatlarini uchrashi
<Dofyor a%6orotnomasi, Samarqaruf,
2013, № 4
(Вестниқврача, Самарканд
ko’psuvlilik 9 nafar (12,5%) bemorda, Kamsuvlilik 9 nafar
(12,5%) bemorda, Kolpit 16 nafar (23%) bemorda,
fetoplasentar yetishmovchilik 2 nafar (3%) bemorda kuzatildi.
Biz o’rganayotgan RQH tashxisi bilan murojat qilgan
ayollaming homiladorlik muddati asosiy va nazorat guruhida
quyidagicha
bo’lgan.
RQH
holatlarining
57%
i
homiladorlikning 13-18 haftasida, 43%i esa homiladorlikning
19-24 haftasida kuzatilgan.
RQH tashxisi bilan homiladorlikni turli muddatlarida
murojat etgan asosiy guruhdagi homi- ladorlarni shikoyatlari
quyidagicha kuzatilgan. Shundan 15 nafar bemor anamnezida
ziddiyatlash- gan ginekologik anamnez borligi uchun tasodifan
UTT tekshiruvida aniqlangan. Qolgan bemorlarda bir qancha
klinik belgilar: qorin pasti va bel sox- asidagi og’riq, bachadon
o’lchamlarini kichiklash- ishi, homila harakatining yo’qligi,
jinsiy yo’llardan qonli surtiluvchi ajralma kelishi kuzatilgan.
Ba’zi bemorlarda Klinik belgilarsiz, shikoyatsiz va simp-
tomsiz kechgan.
Ikkala guruhdagi RQH ga ega bo’lgan ayollar UTT va
skrining orqali tekshiruvdan o’tkazilganda homila nuqsonlari
quyidagicha kuzatilgan. RQH 31 та (44%), homilaning
antenatal o’limi 23 та (33%), homila anensefaliyasi 5 та (7%),
homila gidrose- faliyasi 4 та (6%), orqa miya churrasi 3 та
(4,3%), homila mikrosefaliyasi 3 та (4,3%), Kindik tizim-
chasining tushishi 1та (1,4%) homilada aniqlandi.
Aniqlangan patologik holatlarga va qo’yilgan RQH
tashxisiga
asoslanib
asosiy
va
nazorat
gurhlarida
homiladorlikni uzishning turli usullari qo’llanilgan. Shunga
ko’ra retrospektiv guruhda RQH da homiladorlikni uzish
usullari quyidagicha bo’lgan. 30 nafar (86%) ayolda
transservekal amni- osentez, 5 nafar (14%) ayolda esa
bachadon bo’shlig’ini qirish usuli qo’llanilgan. Homiladorlikni
uzish usuli uni muddatiga: 12-13 haftagacha bo’lgan
homiladorlikda bachadon bo’shlig’ini qirish yo’li bilan, 14-22
haftagacha bo’lgan RQH ni esa transservekal amniosentez
usulidan foydalanishga asoslangan.
Shunday qilib retrospektiv guruxda RQH ni uzishdan
keyingi asoratlar tahlil qilinganda jami 12 nafar (34%)
bemorda asoratlar kuzatilgan. Shu- lardan 7 та (20%) bemorda
yiringli septik asoratlar, 3 та (8%) bemorda patologik qon
ketish, 2 та (6%) bemorda bachadon perforatsiyasi kabi
asoratlar ku- zatilganligi sababli og’ir oqibatlarga olib kelgan.
Asosiy guruhdagi RQH ga ega ayollaming hammasiga
homiladorlikni uzish uchun medi- kamentoz usul qo’llanilgan.
Buning uchun prostaglandin E 1 preparati misoprostol
(saytotek) qo’llanilgan. Preparat 400 mkg dan: 200 mkg til
ostiga, 200 mkg qin orqa gumbaziga har 3 soatda qo’yilgan.
Preparat miometriy silliq mushak tolala- rini qisqarishini va
bachadon bo’yni dilatatsiyasini kuchaytirganligi uchun
homiladorlikni uzilishiga olib kelgan. Tahlil natijalari shuni
ko’rsatadiki homiladorlikni uzilishida deyarli asoratlar kuza-
tilmadi. Keyingi davrda esa 5 nafar (14%) bemorda septik
endometrit rivojlanganligi kuzatilgan.
Retrospektiv va prospektiv Tahlillarda quyidagi- lami
xulosa qilish mumkin:
-
RQH ga sabab bo’lgan barcha omillarni shu jumladan
yuqori ko’rsatkich hisoblanadigan jinsiy yo’l orqali o’tadigan
infeksiyalami bartaraf etish;
-Homiladorlikdan oldingi davrda ayollami to’liq klinik
laborator tekshirish va davolashni to’g’ri olib borish;
-Yuqorida kuzatilgan asoratlami inobatga olib va
homiladorlikni uzishda kamchiliklar kuzatil- ganligi uchun
homiladorlikni uzishning samarali medikamentoz usullarini
takomillashtirish kerak bo’ladi.
Amaliy tavsiyalar
-
Homilador ayollaming anamnezida kichik chanoq va
genitaliy a’zolarini surunkali yal- lig’lanish kasalliklarini
borligi va ular RQH ga olib keluvchi xavf guruhi bo’lganligi
uchun homiladorlikni erta muddatlarida UTT skriningga
murojat etishlari kerak;
-
Homiladorlikni uzishda prostaglandin E 1 preparati
misoprostol (saytotek) ni sxema bo’yicha 400 mkg dan: 200
mkg til ostiga, 200 mkg qin orqa gumbaziga har 3 soatda
qo’yish kerak. Umumiy doza 1200 mkg bo'lishi kerak.
Shunday qilib RQH ni uzishda prostaglandin E 1 preparati
misoprostol (saytotek) Qo’llanilganda bachadonni qisqarish
qobiliyati va bachadon bo’ynining yetilish darajasi
tezlashganligi, qon yo’qotish hajmini va shuningdek
homiladorlikni uzishdan keying asoratlami kamligiga olib
keladi.
Adabiyotlar
1.
Абрамченко B.B. Простагландины и антигестагены в акушерстве и гинекологии. 2. Астахова Т.М. Сравни
тельное изучение консервативных методов искусственного прерывания беременности в втором триместре. //Автореф
..................... кмн, М., 1993,24стр
2.
Булгакова Е.Б Медико-социальный портрет женщин с неразвивающейся беременностью .
3.
Василенко В.Л., Змеева М.А. «Индукция родовой деятельности при перенашивании беременности».
4.
Ванко Л. Вирусная инфекция в генезе неразвивающейся беременности II триместра Электронный ресурс. / Е.И.
Новиков [и др.] // Электрон. Мед. журн.
5.
Газазян М.Г., Лунева И.С., Смирнов А.М. В сб. «Искусственное прерывание беременности». Саратовский мед.
университет, 2002, с.41-42
6.
Гилязутдинова З.Ш. Роль инфекции в патологии репродуктивной системы женщины, плода и новорожденного
7.
Gemzell-Danielsson К. And Ostlund Е. “Termination of second trimester Pregnancy with Mifepristone and Ge- meprost”.
Acta Obstet Gynecol Scand 2000, 79, p.702-706.
8.
Gemzell-Danielsson K., Marions L., Rodrigues A. et all. “Comparison between Oral and Vaginal Administration of
Misoprostol on Uterine Contractility.
