Ретроспективное исследование беременных женщин с туберкулезом легких

53

Doktor axborotnomasi

№

3 -

2015

Mavzuning dolbzarligi:

Hozirgi vaqtda tuberkulyoz (tb) JSST(Jaxon Sog’liqni Saqlash Tashkiloti)

bo’yicha yetarlicha baholanmayotgan eng dolzarb muommolardan biri bo’lib, 1950-1980 yillar mo-

baynida kasallanish dunyoning ko’pgina rivojlangan mamlakatlarida hamma vaqt pasayib bordi.

Faqatgina 1980-yillar oxirida tb bilan kasallanish ko’rsatgichi ayrim mamlakatlarda sezilarli o’sishi

kuzatildi. Yurtimizda va chet-elda o’tkazilgan maxsus tadqiqotlar shuni ko’rsatadiki tb bilan kasallan-

gan ayollar jamiyat uchun jiddiy ijtimoiy-iqtisodiy yo’qotishlarga sabab bo’ladi. Hozirgi vaqtda dun-

yoda kasallanish holati 1982-yillarga nisbatan ancha yuqori. Sil epidemiologiyasida ayollar aloxida

o’ringa ega [1,2]. Rivojlanayotgan mamlakatlarda repraduktiv yoshdagi ayollar kasallanishi va o’lim

sababi bo’yicha tb 3- o’rinni egallaydi [3]. Kasallanayotganlar orasida 20-30 yoshgacha bo’lgan ayol-

larning o’rtacha ulushi yuqori. Homiladorlik va tug’ruqdan keyingi davrda ayollarning kasallanishi homi-

lador bo’lmagan ayollarga nisbatan 2-2,5 marta ko’p. Mahalliy va xorijiy olimlarning uzoq yillik ku-

zatishlari natijasida tb va homiladorlik bir-biriga o’zaro tasir qilishi ma’lum bo’ldi. Bu masala bora-

sida ko’pchilik tadqiqotchilarning qarashlari qarama-qarshi bo’lgan. Ba’zi tadqiqotchilarning fikricha:

homiladorlik boshlanishi bilanoq tbning kechishiga salbiy ta’sir etib, kasallikning asoratli shakillari

aniqlanadi [4,5,7]. Boshqa olimlarning fikricha: homiladorlik o’pkaning o’ziga xos hususiy

jarayonlariga hech qanday ta’sir ko’rsatmaydi deb hisoblaydilar. 3-tamon olimlarning fikricha: homi-

ladorlik yaxshi ta’sir etuvchi omil bo’lib, o’pka tbidan davolanishga bir muncha yordam beradi,

chunki homiladorlik vaqtida anabolik yo’nalishdagi garmonal fonga ega bo’ladi, shu bilan birga yu-

qoriga ko’tarilgan diafragma pnevmoperitoneum kabi terapevtik ta’sirni takrorlaydi. Homiladorlik or-

ganizmning barcha tizimlarini safarbarlikga olib kelishi sababli, ayollar salomatlik holatini bir mun-

cha og’irlashtiradi [5,6]. Tuberkulyoz bilan kasallanish havfi yuqori bo’lgan ayollar orasida keng tartibda

tuberkulyozga qarshi tushuntirish-targ’ibot ishlarini o’tkazilishi kasallanish ko’rsatgichini pasaytiradi [7].

Ishning maqsadi:

Tuberkulyoz kasalligiga chalingan homilador ayollarda homiladorlik va tug’ruqni

optimal olib borishni ishlab chiqish

Tekshiruv usuli va materiali:

2010-2014 yillarda Samarqand shahar 3-sonli tug’ruq kompleksida

hamda tuberkulyoz dispanserida o’pka tuberkulyozi bilan kasallangan 30ta homilador ayolning kasallik

tarixini retrospektiv usulda tekshiruv olib borildi.

Tekshirish vazifasi:

O’pka tuberkulyozi bilan kasallangan ayollarda homiladorlik va tug’ruqni ke-

chishini o’rganish maqsadida 30ta bemorni 2guruhga bo’lib tekshirildi. O’rtacha yosh 1-guruhda (faol

shakli) 26,14+ 1,02 yil, 2-guruhda (nofaol shakli) 25,21+1,05yil. Anamnezidan 1-guruhda 2 (14,1%)-siydik

ajratish tizimi kasalligi, 1(7,0%)-meda- ichak trakti kasalligi, 1(7,0%)-surunkali bronxit, 2(14,1%)-

surunkali tonzilit va faringit II-guruhda 3 (20,0%)-kam qonlik, 2 (14,1%)-siydik ajratish tizimi kasalligi, 1

(7,0%)-meda ichak trakti kabi kasalliklar aniqlandi. Bu kasalliklarning barchasi kompensatsiya bosqichida

bo’lib, homiladorlarning ahvoliga tasir etmagan.Yig’ilgan akusherlik anamnezini analiz qilganimizda I-

guruhda birinchi homiladorlikda 5 (33,3%), taqqoslov guruhida 10 (66,6%), qayta homiladorlikda 10

(66,7%) va 5 (33,4%) larga to’g’ri keladi. Birinchi tug’uvchilarda 9 (60,0%) va 11 (73,3%), qayta tug’u-

UDK: 618.2:616-079.002.5

O’PKA TUBERKULYOZI BILAN KASALLANGAN HOMILADOR

AYOLLARNING RETROSPEKTIV TEKSHIRUVI

© 2015. F.B. Suvanova, S.T. Djurabekova, B.B. Negmadjanov, Sh.B. Suvanov

Samarkand davlat tybbiyot instituti

РЕТРОСПЕКТИВНОЕ

ИССЛЕДОВАНИЕ

БЕРЕМЕННЫХ

ЖЕНЩИН

С

ТУБЕРКУЛЕЗОМ

ЛЕГКИХ

Ф

.

Б

.

Суванова

,

С

.

Т

.

Джурабекова

,

Б

.

Б

.

Негмаджанов

,

Ш

.

Б

.

Суванов

В

настоящее

время

туберкулез

-

одна

из

самых

актуальных

и

в

то

же

время

недооцениваемых

проблем

здравоохранения

в

мире

.

Специальные

исследования

,

проведенные

в

нашей

стране

и

за

рубежом

,

показали

,

что

туберкулез

у

женщин

приво

-

дит

к

серьезным

социальным

и

экономическим

потерям

для

общества

.

Проблема

туберкулеза

легких

является

актуальной

особенно

в

период

беременности

и

родов

.

RETROSPECTIVE STUDY OF PREGNANT WOMEN WITH PULMONARY TUBERCULOSIS

F.B. Suvanova, S.T. Djurabekova, B.B. Negmadjanov, Sh.B. Suvanov

Presently tuberculosis - one of most actual and at the same time of the underestimated problems of health protection in the world.
The special researches conducted in our country and abroad showed that tuberculosis for women resulted in serious social and eco-
nomic losses for society. The problem of pulmonary tuberculosis is particularly relevant during pregnancy and childbirth.

Ключевые

слова

:

беременность

,

туберкулез

легких

,

ретроспективный

анализ

,

активная

форма

,

неактивная

форма

.

Keywords:

pregnancy, pulmonary tuberculosis, retrospective analysis, active phase, inactive phase

Doktor axborotnomasi

№

3 -

2015

54

vchilarda 6 (40,0%) va 4 (26,7%)

larga to’g’ri keladi. (T.

№

-1).

Og’irlashgan akusherlik anam-

nezi bo’lgan I-guruhda 6(43,4%) -

ayollarda artifitsial abort, 1(7,0%)-

rivojlanmagan homiladorlik, 3

(20,0%)-homiladorlikni ko’tara

olmaslik, 6(43,4%) tasida o’z-

o’zidan homila tushish, 3(20%)

tasida mudatdan oldingi tug’ruq. II-

guruhda 11,7%-homiladorlik suniy

abort bilan tugatilgan. Homilador-

larda anamnez, klinik tekshiruv,

o’pka rentgenografiyasi, sil miko-

bakteriyasiga ekma, qon tahlili, siy-

dik tahlili o’tkazildi

Tekshiruv natijalari:

5(33,3%)-aktiv tb jarayoni qolgan 10(66,7%)-nofaol shakli aniqlandi. Homilador-

lik vaqtida kamqonlik asorati I-guruhda taqqoslov guruhiga nisbatan 3,5 marotaba ko’p uchradi. O’pka tb

bilan kasallangan ayollarda preeklampsiya 1,6 marta ko’proq aniqlandi. Homiladorlarning asosiy grup-

pasida erta toksikozi 2,3(39,4%), homila tushish havfi 2,5(29,4%), mudatdan oldingi tug’ruq 2,4(18,1%)

marta ko’p aniqlandi II-guruhga (11,5; 11,7 va 7,5%) nisbatan, bu tb intoksikatsiyasining tasiri bilan

bog’liq.Bundan tashqari faol tuberkulyozda homiladorlik asoratlar chastotasi nofaol tuberkulyozga nis-

batan ko’p uchrashi aniqlandi

.

Bizning fikrimizcha o’pka tberkulyozi bo’lgan homiladorlarda mudatdan oldingi tug’ruqning yuzaga

kelish sababi o’pka-yurak yetishmasligi natijasida to’qima gipoksiyasining tasiri, shuningdek tuberkulyoz

intoksikatsiyasi gipoksiya va gipoksiemiyaning kuchaytirishidir. Yuzaga kelgansurunkali gipoksiya nati-

jasida organizimda sut kislotaning yig’ilishi va bachadoning qisqaruvchanlik hususiyatining oshishiga sa-

bab bo’lib, tug’ruqning 1-2-davrini tezlashuviga olib keladi

.

Qog’onoq oldingi suvlarining tug’ruqdan oldin ketishi 2,7 (28,1%), suvning erta ketishi 1,8(20,5%)

marta II-guruhga (10,0 va11,7%) nisbatan ko’proq uchragan. (

Т

.

№

-2)

Tuberkulyozkasalligibo’lganhomiladorayollarnidavolashdaquyidagipreparatlardanfoydanalanilgan: izo-

niazid, rifampitsin, etambutol, pirazinamidhamdavitaminlarkompleksi.

EPU ma’lumotlari gako’rahomila dorlarda tuberkulyoz aniqlanganbo’lsavahomiladorliknisaqlashimk-

oniyatimavjudbo’lsamaxsuskompleksdavoolibboriladi. Davolashu-nquyidagidorilarqo’laniladi: I-

qatorizoniazid, streptomitsin, tubazid, PASK, ftivazid, GINK; II-qatoretionamid, rifampitsin, sikloserin,

viomitsin, kanamitsin. Eng maqbul preparatlar izoniazid+ piridoksin [8].

Т

.

№

-3

I-guruhda tug’ruq 1(6.7%) kesar kesish operatsiya yo’li bilan yakunlangan. Operatsiyaga ko’rsatma: 30

yoshdan katta bo’lgan birinchi tug’uvchi ayol hamda uzoq mudatli bepushlik. II-guruhda 1(6,7%) normal

joylashgan yo’ldoshning vaqtidan oldin ajralishi kuzatilgan. Shunday qilib kesar kesish operatsiyasi ikkala

guruhda deyarli bir xil kuzatilgan.Yumshoq tug’ruq yo’llarinig yirtilishi II-guruhga qaraganda I-guruhda

ko’proq kuzatilgan, bu holat o’pka tuberkulyozi bo’lgan homiladorlarda tug’ruqning tez va kuchli kechishi

bilan bog’liq. Tug’ruqdan keyin bola onasidan ajratilmagan.

Т

.

№

-4

Tug’ruqning umumiy kechish vaqti

I-guruhda 6 soat, II-guruhda 8

soatni tashkil qilgan, bu tug’ruqning

1-2-davrini tezlashuvi bilan bog’liq.

Bizning fikrimizcha bu holat su-

r u n k a l i g i p o k s i y a n a t i j a s i

hisoblanib, organizimda sut kislo-

taning yig’ilishi va bachadoning

qisqaruvchanlik hususiyatining osh-

ishidir.

EPU ma’lumotlariga ko’ra yangi

tug’ilgan chaqaloq onasi bilan birga

bo’lishida quyidagi masalalarni hal

etish kerak bo’ladi: I. Agarda bal-

55

Doktor axborotnomasi

№

3 -

2015

g’amda mikobakteriya aniqlanmagan bo’lsa – a) yangi tug’ilgan chaqaloq uchun infisirlanish havfi

kam b) ona bilan bolani birga bo’lishi hamda ko’krak bilan boqish tavsiya qilinadi. II. Agarda bal-

g’amda mikobakteriya aniqlansa- a) ona va bola to’liq davolanmaguncha hamda onadan mikobak-

teriya ajratishi to’xtamaguncha alohida ajratib qo’yish zarur b) yangi tug’ilgan chaqaloqda tug’ma

TB va OITS mavjudligiga tekshirilishi zarur v) ko’krak bilan boqishga mutloq qarshi ko’rsatma

yo’q, faqatgina ochiq shakli qarshi ko’rsatma bo’ladi. III. Agar onada Mantu sinamasi “ musbat”

bo’lsa – a) yangi tugilgan chaqaloqga BSJ vaksinatsiyasi o’tkaziladi b) bola ona bilan birga bo’lishi

mumkin.

Ayolda rentgenologik tuberkulyoz belgilari bo’lsa, shakli aniqlanmaguncha ona va bola aloxida ajratib

qo’yiladi [8].

Shunday qilib olib borilgan tekshiruvlar natijasida O’pka TB bilan kasallangan homilador ayollar

0,1% murojat qilganligi qayd qilindi va kasalligning homiladorlik bilan birga kechishi homiladorlik va

tug’ruqga salbiy tasir qilishi aniqlandi. Bunday bemorlar ftizioginekolog nazoratiga muxtoj.

Foydalangan adabiyotlar:

1. KayukovaS.I., StaxanovV.

А

.,

Ма

karov

О

.V.

Беременность

и

туберкулез

современное

состояние

проблемы

//

Проблемы

туберкулеза

и

болезней

лёгких

. - 2003. -

№

9. -

С

.31-35.

2.

К

rasnoborovaS.Y., ZeninD.M.

О

диагностике

туберкулеза

в

учреждениях

общей

лечебной

сети

//

Проблемы

туберкулеза

и

болезней

легких

. 2003. -

№

7. -

С

. 21-23.

3. KrasnovV.A., UrsovI.G.

Бактерицидная

терапия

больных

туберкулезом

//

Проблемы

туберкулеза

и

болезней

легких

. 2004. -

№

3.-

С

. 21-26.

4. MordikA.V., ValeyevaG.A., PuzirevaL.V.

Особенности

течения

и

эффективность

терапии

туберкулёза

легких

у

беременных

женщин

. M. 2014. -1.- C.11-23;

5. Shulga I.

А

., Znosenko V.

А

., Suxorokova I.S.

Комплексное

лечение

деструктивного

туберкулеза

легких

//

Проблемы

туберкулеза

. -2003. -

№

7. -

С

. 29-30;

6. Staxanov V.

А

.,

М

akarov

О

.V.,

К

ayukova S.I.

Опыт

применения

феназида

у

родильниц

с

туберкулезом

органов

дыхания

или

посттуберкулезными

изменениями

в

легких

//

Проблемы

туберкулеза

и

болезней

лег

-

ких

. — 2004.

№

2. -

С

. 45-48

7. Liewelyn M., Cropley I., Wilkinson R.J., Davidson R.N. Tuberculosis diagnosed during pregnancy: a prospective

study from London // Thorax. — 2000. Vol. 55.-

№

2. - P. 129-132.

8.

Руководство

для

педагогов

Эффективный

перинатальный

уход

(

Министерство

здравоохранения

Республи

-

ки

Узбекистан

,

Центр

развития

медицинского

образования

Юнисеф

/

ВОЗ

).-

Ташкент

– 2013-

С

. 173-175.