S H A R Q M A S H ’ A L I
ßÍÃÈ ÒÀÐÆÈÌÀËÀÐ
ОШИҚ
МУРОД
ЧЎБОНЎҒЛИ
ШЕЪРИЯТИ
Турк
бахшилик
(
ошиқлик
)
адабиётининг
ёрқин
намояндаларидан
бири
Ошиқ
Мурод
Чўбонўғли
ижодидан
намуналар
доцент
Жумали
Шабанов
томонидан
таржима
қилинган
Ошиқ
Мурод
Чўб
o
нўғли
ҳаёти
ва
ижоди
Турк
ошиқлик
санъатининг
энг
машҳур
намоёндаларидан
бири
Мурод
Чўбонўғли
1940
йилнинг
1
ноябрида
Туркия
Жумҳурия
-
тининг
Қарс
вилояти
Қарс
шаҳрининг
Қалъа
-
жи
маҳалласида
туғилган
.
Отаси
Ошиқ
Гу
-
листонийдир
.
Онаси
эса
Лола
хоним
бўлиб
,
у
Мурод
икки
ёшга
тўлганида
вафот
этади
.
1947–1952
йилларда
Қарсдаги
Ғози
Мухтор
Пошшо
бошланғич
мактабида
ўқиди
.
Кейин
Қарс
шаҳридаги
ўрта
умумтаълим
мактабига
кирди
.
Лекин
ўқиши
чала
қолди
.
Кейинчалик
армияда
хизматини
ўтаб
қайтгач
,
сиртдан
1982
йилда
ўрта
мактабни
, 1992
йилда
эса
лицейни
тамомлади
.
Анадолу
Университети
-
га
сиртдан
ўқишга
киради
.
Лекин
унда
ўқиш
-
ни
давом
эттира
олмай
ташлаб
кетади
.
Му
-
род
12
ёшдан
қўшиқ
куйлай
бошлайди
.
Унинг
устози
отаси
Ошиқ
Гулистонийдир
.
Кейинчалик
Мурод
Чўбонўғли
пософлик
Ошиқ
Мудоний
,
гурешкентлик
Ошиқ
Ниҳо
-
ний
,
кағизманлик
Жамол
Хўжа
,
арданучлик
Эфкорий
ва
бошқа
ошиқлардан
ҳам
кўп
нар
-
саларни
ўрганади
. 1957
йил
24
сентябрьда
Қарс
шаҳрида
ўтказилган
ошиқлар
(
бахши
-
лар
)
айтишувида
(
баҳсида
)
биринчи
ўринни
эгаллайди
. 1965
йилда
эса
Коня
шаҳрида
ўт
-
казилган
Туркия
ошиқлар
байрамида
Жум
-
ҳуриятда
биринчи
ўринни
эгаллайди
.
Бу
баҳсда
у
машҳур
Ошиқ
Мудоний
билан
тор
-
тишади
ва
“
Қизир
ўғли
Мустафо
Бей
”
қў
-
шиғи
билан
биринчиликни
қўлга
киритади
.
Бу
биринчилик
унга
шуҳрат
келтиради
.
У
бутун
Туркияни
кезиб
чиқади
. 1960
йилдан
бошлаб
чет
элларга
бориб
,
қўшиқ
куйлайди
.
Дастлаб
Германияга
,
кейинчалик
Франция
,
Бельгия
,
Голландия
каби
давлатларга
ҳам
боради
. 70-
йилларда
Эронга
,
Англияга
,
Ши
-
молий
Кипрга
боради
.
Ошиқ
Мурод
Чўбонўғли
икки
марта
“
Ол
-
тин
Диск
”
мукофотини
олади
.
Биринчи
ол
-
тинни
“Kül etmedi mi?” (
Кул
қилмадими
?)
қў
-
шиғи
учун
олган
бўлса
,
иккинчисини
“Dön
Bana” (
Менга
қайт
)
қўшиғи
учун
олади
.
Ошиқ
Мурод
Чўбонўғли
1972
йил
21
ок
-
тябрьда
“
Йилнинг
энг
яхши
бахшиси
”
унво
-
нига
сазовор
бўлган
.
Ошиқ
Мурод
Чўбонўғлининг
Онили
Ҳаққи
Вироний
,
Мурсал
Синан
,
Ориф
Теллиўғли
,
Илгар
Чифтчи
каби
ўнлаб
шогирдлари
бор
.
Машҳур
шоир
,
Ошиқ
Мурод
Чўбонўғли
юзлаб
шеърлар
,
бир
нечта
достонлар
муаллифидир
.
Ошиқ
Мурод
Чўбонўғли
2005
йил
26
мартда
Анқара
шаҳрида
вафот
этган
.
Кўзгу
Ёшлик
ўтди
кетди
,
келди
кексалик
,
Ажабо
боқдингми
юз
кўзгусига
,
Умр
мавсум
каби
,
куз
-
қиши
бордир
,
Алданма
келгуси
ёз
кўзгусига
.
Оғир
яраларга
дармон
бўлганлар
,
Уч
кунлик
дунёда
меҳмон
бўлганлар
,
Ўзи
,
сўзи
тўғри
инсон
бўлганлар
,
Асло
чанг
текизмас
қалб
кўзгусига
.
Инсонни
қийнагай
аччиқ
бу
умр
,
Не
ёзилган
бўлса
у
эмиш
тақдир
,
Уч
сўйла
,
беш
тингла
ҳамда
жавоб
бер
,
Диққат
қил
,
аввало
сўз
кўзгусига
.
S H A R Q M A S H ’ A L I
119
Албатта
сўзлайди
Ҳаққа
етганлар
,
Ҳақ
учун
жонини
фидо
этганлар
,
Ўзини
оламда
гўзал
билганлар
,
Аввало
боқарлар
ўз
кўзгусига
.
Чўбонўғли
ҳар
кимнинг
бир
ёри
бор
,
Яратганнинг
туганмас
берари
бор
,
Гўзалларда
Яратганнинг
нури
бор
,
Агар
боққан
бўлсанг
кўз
кўзгусига
.
Ҳисобини
сўрайди
Боғда
боғбон
яшнатолмас
ўз
боғин
,
Гуллар
бир
кун
ҳисобини
сўрайди
.
Гар
ёқмоқ
бўлсангда
дўстлик
ўчоғин
,
Эллар
бир
кун
ҳисобини
сўрайди
.
Ҳар
инсонга
очма
кўнгил
сирингни
,
Йўқотмагин
номусинг
-
ла
орингни
.
Гар
ҳаром
йўлга
сарфларсан
борингни
,
Бойлик
бир
кун
ҳисобини
сўрайди
.
Тўғри
йўлдан
қайирмагин
изингни
,
Қўлдан
берма
дунёда
ўзлигингни
.
Ўйламасдан
айтаверсанг
сўзингни
,
Тиллар
бир
кун
ҳисобини
сўрайди
.
Ҳақни
қўйиб
,
қулга
бўйин
эгарсан
,
Аччиқ
сўз
-
ла
қул
қалбига
тегарсан
.
Фақирни
эзиб
,
мазлумни
гар
урсанг
,
Қўллар
бир
кун
ҳисобини
сўрайди
.
Албат
келар
ёзилгани
бошингга
,
Заҳар
қўшма
аҳбобингнинг
ошига
.
Кунлар
бекор
ўтар
шу
ёш
бошингга
,
Йиллар
бир
кун
ҳисобини
сўрайди
.
Қўлдан
берма
баҳоринг
-
у
ёзингни
,
Тушма
кўздан
,
ҳеч
ким
тортмас
нозингни
.
Чўбонўғли
,
диққатла
чал
созингни
,
Торлар
бир
кун
ҳисобини
сўрайди
.
Нелар
бўлғай
Кел
,
йиғмала
,
телба
кўнгил
,
Тонг
отгунча
нелар
бўлғай
.
Ҳар
нарсани
тақдирга
йўй
,
Тонг
отгунча
нелар
бўлғай
!
Яратганни
қилма
инкор
,
Удур
Раҳмон
,
удур
Ҳункор
,
Ҳар
оқшомнинг
ҳам
тонги
бор
,
Тонг
o
тгунча
нелар
бўлғай
!
Бу
боғларнинг
боғбони
бор
,
Ҳар
ишнинг
ўз
замони
бор
.
Ҳар
дарднинг
ҳам
дармони
бор
,
Тонг
отгунча
нелар
бўлғай
!
Ҳар
сўзга
ишониб
қолма
,
Ёлғонга
алданиб
қолма
,
Мазлумни
эзувчи
бўлма
,
Тонг
отгунча
нелар
бўлғай
!
Ўзингни
ўтларда
ёқма
,
Диққатли
бўл
,
издан
чиқма
.
Сен
осмонга
кўп
ҳам
боқма
,
Тонг
отгунча
нелар
бўлғай
!
Чўбонўғли
не
айтадур
Тадбирни
бузармиш
тақдир
,
Билмам
,
излаганинг
надир
,
Тонг
отгунча
нелар
бўлғай
!
Уйғон
кўнгил
Дунё
боқий
,
инсон
ёлғон
,
Уйғон
кўнгил
,
кўнгил
уйғон
.
Ёшлик
чоғим
бўлди
талон
,
Уйғон
кўнгил
,
кўнгил
уйғон
.
Кўзларимдан
оқар
ёшлар
,
Тиззаларда
оғриқ
бошлар
,
Етмасми
қилганинг
ишлар
?
Уйғон
кўнгил
,
кўнгил
уйғон
.
Дунёга
бор
не
даъвоинг
?
Бир
кунда
йиқилар
уйинг
.
Қайда
отанг
,
қайда
онанг
?
Уйғон
кўнгил
,
кўнгил
уйғон
.
Чўбонўғли
азоб
чекар
,
Бир
кун
машҳур
бўлиб
кетар
,
Абадий
манзилга
етар
,
Уйғон
кўнгил
,
кўнгил
уйғон
.
Севганим
Мен
сўзлайман
дардимни
ол
қаламга
,
Кўнгил
дафтарингга
ёзма
,
севгилим
!
Сен
мени
юбординг
ғурбат
элларга
,
Илтимос
,
бағримни
эзма
,
севгилим
!
S H A R Q M A S H ’ A L I
120
Қўлингга
сурибсан
алвонли
хина
,
Хоҳ
мени
англа
,
хоҳла
англама
,
Кўнглимга
қурдирдим
айвонли
бино
,
Келиб
бу
бинога
,
кетма
,
севгилим
!
Булбул
бекор
кезмас
ғунча
боғларни
,
Йилпиратдинг
созимда
чалган
торларни
,
Тақдир
айлантирар
ғурбат
элларни
,
Илтимос
,
менга
қаҳр
қилма
,
севгилим
!
Хайқирдим
эшитмас
бўлдинг
сасимни
,
Сендан
бошқа
ким
ҳам
тутар
азамни
?
Сен
бир
дорсан
,
мен
бир
Насимий
,
Ҳам
сўйиб
,
теримни
шилма
,
севгилим
!
Чўбонўғли
ҳамроҳ
олди
ёнига
,
Кун
келар
ажал
чанг
солди
жонига
,
Соғимда
келмадинг
кулбам
ёнига
,
Ўлар
бўлсам
қабрим
қазма
,
СЕВГИЛИМ
!
