Мақолада ички ишлар органлари (бундан кейин матнда - ИИО) томонидан етказилган зарарни қоплашга оид нормаларнинг шаклланиши, деликт муносабатларда ИИОнинг“давлат органи” ҳамда “юридик шахс” сифатида иштироки вабунинг аҳамияти ёритиб берилди. Шунингдек, ИИОнинг давлат органи ва юридик шахс сифатида фаолиятиоқибатида етказилган зарар учун жавобгарликнинг фарқланиши тушунтириб берилди.Давлат органи сифатидаги фаолияти оқибатида етказилган зарарни қоплаш мажбуриятидавлатбюджетидан, юридик шахс сифатидаги фаолияти натижасида етказилган зарарни қоплашмажбурияти эса, ИИОнинг бюджетдан ташқари маблағлари ҳисобидан тўланиши кераклиги асослантирилди.
Цивилист олимларнинг ИИО ва мансабдор шахсларининг қонунга хилоф қарорлари, ғайриқонуний ҳаракатлари (ҳаракатсизлиги) оқибатида етказилган зарарни қоплаш масаласида билдирган фикрлари таҳлил қилинди.Хорижий давлатлардан, масалан Германия, Англия, Туркия, Украина, Россия Федерацияси ва МДҲнинг бир қатор мамлакатлари қонунчилиги ўрганилди.
Миллий қонунчилигимизда ИИОнинг маъмурий ва жиноий-ҳуқуқий нормаларни қонунга хилоф тарзда қўллаш натижасида етказилган зарарни қоплаш механизмини такомиллаштириш бўйича таклиф ва тавсиялар ишлаб чиқилди.ИИО ва уларнинг мансабдор шахслари томонидан ҳокимият ваколатларини амалга ошириш жараёнида фуқарога ва юридик шахсга етказилган зарарни ўз вақтида ва тўлиқ қоплашни таъминлаш мақсадида давлатнинг махсус жамғармасини ташкил этиш кераклиги илмий асослаб берилди
Ушбу мақолада шартномавий муносабатларда маънавий зиённи қоплашнинг ўзига хос хусусиятлари ўрганилган. Бу йўналишдаги қонунларни такомиллаштириш юзасидан таклифлар берилган. Фуқаролар тузадиган ҳар қандай шартнома шартларини бажармаслик оқибатида унга нафақат моддий зарар балки маънавий зиён ҳам етказилиши мумкин деган хулосага келинган.
Мақолада шикастланиш механизмига қараб болалардаги транспорт жароҳати хусусиятлари таҳлил қилинади. Aвтоҳалокат пайтида автомобил ичида жароҳат олган болалар: "болалар йўловчилари" ва "рулда ўтирган болалар" бош, бурун суяклари ва оёқларнинг шикастланишлари нисбатан юқори бўлганлиги билан ажралиб туради. Шунингдек, ушбу гуруҳдаги беморларда суяк, асаб ва юрак-қон томир тизимларининг шикастланиши қайд этилди ва уларнинг миқдори бўйича одатда бир ёки иккита тизимнинг зарарланиши кузатилди. Шикастланишнинг оғирлиги тузилишига кўра, биринчи ёки иккинчи даражали оғирлик одатда устунлик қилди.
Йўловчи салонидан ташқарида жароҳат олган болаларда: "пиёдалар болалари" автоулов томонидан урилган, шикастланиш кам даражада бош травмаси, бурун суяклари ва оёқларнинг шикастланиши билан характерланади. Шуни ҳам таъкидлаш керакки, бу ҳолатларда асосан суяк, нафас олиш ва юрак-қон томир тизимларининг зарарланиши кузатилади ва миқдори бўйича одатда икки ёки учта тизимнинг шикастланиши кузатилади.Шикастланишнинг оғирлиги тузилишига кўра, иккинчи ва учинчи даражадаги оғирлик одатда устунлик қилади.
Glaucoma is a chronic progressive optic neuropathy with characteristic morphologic changes in the head of optic nerve and progressive death of retinal ganglion fibers with narrowing of the visual field. Effective decrease of IOP is not able to serve as a guarantee of stabilization of glaucomatous process that continue to progress in part of patients. Thus, a search of a new direction of the drug therapy is needed because of the fact that hypotensive therapy is not completely effective. The most perspective of them is neuroprotection in combination with percutaneous electrostimulation that protect neurons of the retina and nerve fibers of optic nerve from different damage factors.