«Актуальные вопросы развития инновационно-
информационных технологий на транспорте» АВРИИТТ-2022
I-
Республиканская научно-техническая конференция
(Ташкент, 21-22 ноября 2022 года)
87
MYSQL DASTURIDA ALGORITM VA DASTURI ISHLAB
CHIQISH, TEMIR Y
O‘LLARNI AVTOMATISH RELELARINI
BOSHQARISH UCHUN MA
’LUMOTLAR BAZASINI YARATISH
R.M. Aliev,
Toshkent davlat transport universitety “Transportda axborot tizimlari
va texnilogiyalar” kafedrasi
D.A. Matvaliyev,
Toshkent davlat transport universitety “Transportda axborot tizimlari
va
texnilogiyalar” kafedrasi
https://doi.org/10.47689/978-9943-7818-0-1-v2-pp87-92
Annotatsiya: Maqolada temir y
o‘l tarmog‘i korxonasida ma’lumotlar bazasini
boshqarish mavzusi, ya
’ni temir yo‘l avtomatlashtirish va telemexanika elementlarini
qabul qiluvchi va ularga xizmat k
o‘rsatadigan asbob-uskunalar, bu yerda yo‘l
uchastkalari holatini boshqaruvchi eng muhim qurilma (element) relesi, temir y
o‘l
avtomatlashtirish relelarini ta
’mirlash va ularga xizmat ko‘rsatish bo‘yicha
zamonaviy sharoitlarda ma
’lumotlar bazasini yaratish algoritmi ishlab chiqildi va
dastur yozildi.
Kalit s
o‘zlar: temir yo‘lni avtomatlashtirish, rele, temir yo‘l sanoati, algoritm,
dastur.
MySQL
– bu relyatsion ma’lumotlar bazasini boshqarish tizimi (“RMBBT”) [1].
U k
o‘pgina zamonaviy veb-saytlar va veb-servislar tomonidan katta hajmdagi
ma
’lumotlarni saqlash va olish uchun qulay va tezkor yechim sifatida ishlatiladi [2].
MySQL ma
’lumotlar bazasida saqlanishi mumkin bo‘lgan elementlarning oddiy
misoli, bo
g‘langan parol bilan (xavfsizlik uchun shifrlangan), foydalanuvchi
r
o‘yxatdan o‘tgan sanasi va tashriflar soni va hokazolar bilan saytda ro‘yxatdan
o‘tgan foydalanuvchi nomi [3] bo‘lishi mumkin. MySQL-ga ko‘plab vositalar
yordamida ham kirish mumkin [4]. U bilan PHP (PHP Hypertext Preprocessor)
skript tili orqali osongina bo
g‘lanishi mumkin, uning asosiy maqsadi veb-sahifani
mijozning mashinasiga yetkazib berishdan oldin serverdagi HTMLni manipulyatsiya
qilishdir [5]. Foydalanuvchi PHP orqali ma
’lumotlar bazasiga so‘rovlar yuborishi
mumkin, bu ma
’lumotlar bazasiga/ma’lumotlar bazasidan ma’lumotlarni kiritish,
qidirish va manipulyatsiya qilish imkonini beradi [6].
Yana bir “ItemTbl” jadvali, bu bizning buyumlarimizni saqlashimiz mumkin
b
o‘lgan Item Table.
«Актуальные вопросы развития инновационно-
информационных технологий на транспорте» АВРИИТТ-2022
I-
Республиканская научно-техническая конференция
(Ташкент, 21-22 ноября 2022 года)
88
Figure 2
private void FillCategory()
{
try
{
Con = new SqlConnection(Program.connStr);
if (Con.State != ConnectionState.Open)
Con.Open();
string query = "select * from Category";
SqlDataAdapter sda = new SqlDataAdapter(query, Con);
SqlCommandBuilder builder = new SqlCommandBuilder(sda);
var ds = new DataSet();
sda.Fill(ds);
CatCh.DataSource = ds.Tables[0];
CatCh.ValueMember = "Id";
CatCh.DisplayMember = "Name";
}
catch (Exception Ex)
{
errorLabel.Text = Ex.Message;
errorLabel.Visible = true;
}
finally
{
if (Con != null && Con.State != ConnectionState.Closed)
{
Con.Close();
Con = null;
}
}
}
XAMPP-ni
o‘rnatganingizdan so‘ng mashqlarni qanday bajarish kerak, siz
borishga tayyorsiz [7]. XAMPP boshqaruv panelini (odatda C:/xampp/ da)
ochishingiz va MySQL-ni ishga tushirishingiz kerak [8, 9]. Bugun siz mashq
qiladigan mashqlardagi ma
’lumotlar bazasi IT ta’lim dasturidagi boshqa ma’lumotlar
bazasi kurslarida q
o‘llaniladigan ma’lumotlar bazasidir. Ma’lumotlar bazasi St Giles
«Актуальные вопросы развития инновационно-
информационных технологий на транспорте» АВРИИТТ-2022
I-
Республиканская научно-техническая конференция
(Ташкент, 21-22 ноября 2022 года)
89
Surgery deb nomlangan jarrohlik uchun m
o‘ljallangan [10-12]. Ushbu ma’lumotlar
bazasida
bemorlar,
shifokorlar,
qabulxonalar
va
uchrashuvlar
haqidagi
ma
’lumotlarni saqlash uchun 4 ta jadval mavjud. 2-rasmda ma’lumotlar bazasining
sxematik diagrammasi k
o‘rsatilgan. Rasmda, shuningdek, har bir jadvaldagi jadval
nomlari (tblPatient, tblDoctors, tblReceptionist va tblAppointment) va maydon
nomlari (yoki ustunlar) k
o‘rsatilgan. Shuningdek, u har bir maydon uchun
ma
’lumotlar turini ko‘rsatadi (qo‘shimcha ma’lumot uchun 4.1-bo‘limga qarang).
Rasmdagi havolalar asosiy va xorijiy kalit munosabatlarini aks ettiradi. Birinchi bir
nechta mashqlar SQL bayonotini yozish uchun phpMyAdmin-dan qanday
foydalanishni va uning
o‘rniga uning GUI-dan qanday foydalanishni ko‘rsatadi.
Unga boshqa foydalanuvchi yordamida ulansangiz yaxshi b
o‘ladi. Siz
phpMyAdmin-dan foydalanib MySQL foydalanuvchilarini yaratishingiz mumkin, bu
esa Foydalanuvchilar yorli
g‘ini, so‘ngra Foydalanuvchi qo‘shish-ni bosing.
Foydalanuvchi nomi, parol va takroriy parolni kiriting. Shuningdek, ushbu kurs
maqsadi uchun uy egasi mahalliy ekanligini k
o‘rsatishingiz kerak. Sahifaning pastki
qismida siz foydalanuvchiga berilishi/bekor etilishi mumkin b
o‘lgan barcha
ruxsatlarni topasiz. Kerakli hisob ma
’lumotlarini tanlagandan so‘ng, Foydalanuvchi
q
o‘shish tugmasini bosing. phpMyAdmin foydalanuvchini tashlab yuborish yoki
tahrirlash imkonini beradi. Buni qanday qilishni "Foydalanuvchilar" yorli
g‘ida
topishingiz mumkin. Bundan tashqari, SQL yordamida foydalanuvchini q
o‘shishingiz
yoki
o‘chirishingiz mumkin.
Figure 3
Boshqa “BillTbl” jadvali, bu BillTbl bo‘lib, u yerda biz o‘z narsalarimizni
boshqarishimiz mumkin.
Misol uchun, quyidagi ikkita bayonotda mahalliy MySQL foydalanuvchisi
“sqluser” paroli “test” qo‘shiladi. Ikkinchi bayonot foydalanuvchini tashlab yuboradi.
Figure 4
«Актуальные вопросы развития инновационно-
информационных технологий на транспорте» АВРИИТТ-2022
I-
Республиканская научно-техническая конференция
(Ташкент, 21-22 ноября 2022 года)
90
Ushbu kitobda berilgan har qanday sintaksisda biz bayonotning ixtiyoriy
qismiga murojaat qilish uchun [.] dan foydalanamiz. Misol uchun, yuqoridagi
bayonotda (Foydalanuvchi nomini [, foydalanuvchi_nomi] tashlab q
o‘ying)
[, foydalanuvchi_nomi] qismi ixtiyoriy va uni
o‘tkazib yuborish mumkin. Agar siz
bayonotga ixtiyoriy bandlardan birini kiritsangiz, [kvadrat qavs] belgilarini yozmang.
2. NATIJA VA XULOSA
Kodlash qismi.
O‘z omborimizni yaratish
Dasturni ishga tushirganimizda oyna ostida.
Ombor haqida asosiy ma
’lumotlar
Figure 5
3. It
’s coding part
using System;
using System.Collections.Generic;
using System.ComponentModel;
using System.Data;
using System.Drawing;
using System.Linq;
using System.Text;
using System.Threading.Tasks;
using System.Windows.Forms;
namespace Warehouse
{
«Актуальные вопросы развития инновационно-
информационных технологий на транспорте» АВРИИТТ-2022
I-
Республиканская научно-техническая конференция
(Ташкент, 21-22 ноября 2022 года)
91
public partial class Splash : Form
{
public Splash()
{
InitializeComponent();
}
int startPost = 0;
private void timer1_Tick(object sender, EventArgs e)
{
startPost += 1;
Myprogress.Value = startPost;
PercentageLbl.Text = startPost + "%";
if (Myprogress.Value == 100)
{
Myprogress.Value = 0;
timer1.Stop();
Login log = new Login();
log.Show();
this.Hide();
}
}
private void Splash_Load(object sender, EventArgs e)
{
timer1.Start();
}
}
}
Bu yerda bizning birinchi qismimiz tugaydi va endi u boshqa asosiy qismlarga
aylanadi.
Oyna yuklangandan s
o‘ng boshqa oyna paydo bo‘ladi (pastda).
C# dasturlash tizimi va MySQL ma
’lumotlar bazasini boshqarish tizimi
asosida buyurtmalarni bajarish uchun Axborot tizimi ishlab chiqilgan. Har bir
foydalanuvchi yoki dasturning boshqa yaratuvchisi ushbu dasturning imkoniyatlarini
kengaytirishi, undan keng foydalanishi va boshqa ishlab chiquvchilarga tavsiya
qilishi mumkin.
FOYDALANILGAN ADABIYOTLAR R
O‘YXATI:
1. Xalmedova L, Aliev R. Using new site templates based on ms sharepoint //
Актуальные вопросы развития инновационно-информационных технологий на
транспорте. – 2022. – Т. 1. – №. 1. – С. 17–20.
2.
Алиев Р.М. и др. Методы расчёта коэффициентов рельсового
четырехполюсника бесстыковых рельсовых цепей //фундаментальная и
прикладная наука: Состояние и тенденции развития. – 2022. – С. 60–75.
3. Aliev R.M. & Aliev M.M. Mathematical model of the sensor for controling
the condition of the track section with an adaptive receiver at the free condition of
the controlled section Journal of Physics: Conference Series this link is disabled,
2021, 1973(1), 01.2021.
«Актуальные вопросы развития инновационно-
информационных технологий на транспорте» АВРИИТТ-2022
I-
Республиканская научно-техническая конференция
(Ташкент, 21-22 ноября 2022 года)
92
4. Gulyamova M., Aliev R. MYSQLni ishlab chiqish va boshqarish vositalari //
Актуальные вопросы развития инновационно-информационных технологий на
транспорте. – 2022. – Т. 1. – №. 1. – С. 196–198.
5. R.M. Aliev, E.T. Tokhirov, M.M. Aliev Mode choice model of movement in
different modes
наука, Общество, образование в современных условиях:
монография / Под общ. ред. Г.Ю. Гуляева – Пенза: МЦНС «Наука и
Просвещение». – 2022. – C. 160.
6. Aliev R. Model Coordinate System of Interval Regulation Train Traffic //
International Conference on Computational Techniques and Applications.
–
Springer, Singapore, 2022.
– С. 459–467.
7.
Алиев Р.М. Концепция разработки бесстыковых рельсовых цепей //
Интерактивная наука. – 2021. – №. 6. – С. 56–57.
8. Tokhirov E.T., Aliev R.M., Aliev M.M. Modern means and methods for
monitoring the condition of track sections //
Наука, общество, технологии:
проблемы и перспективы взаимодействия в современном мире. –
2022.
– С. 186–203.
9. Aliev R.M., Aliev M.M., Tokhirov E.T. Methods of monitoring the condition
of track sections наука, Общество, технологии: Проблемы и перспективы
взаимодействия в современном мире: монография/ [Абакирова Э.М. и др.]. –
Петрозаводск: МЦНП «Новая наука», 2022. – C. 438.
10. Aliev R.M., Aliev M.M., Tokhirov E.T. Solution to security on rail
transportation with the help of a database наука, общество, технологии:
проблемы и перспективы взаимодействия в современном мире: монография/
[Абакирова Э.М. и др.]. – Петрозаводск: МЦНП «Новая наука», 2022. – C. 438.
11. Arkatov V.S. Rail chains of main railways / V.S. Arkatov, A.I. Bazhenov,
N.F. Kotlyarenko.
– M.: Transport, 1992, – P. 384.
12. Aliev R. Trends in Improving Sensors for Controlling the Condition of
Track Sections E3S Web of Conferences this link is disabled, 2021, 264, 05045.
13. Gregor Theeg, Sergej Vlasenko Railway Signalling & Interlocking.
International Compendium. Editors: A DVV Media Group publication. Eurailpress,
2009,
– P. 448.
