ISSN:
2181-3906
2023
International scientific journal
«MODERN SCIENCE АND RESEARCH»
VOLUME 2 / ISSUE 5 / UIF:8.2 / MODERNSCIENCE.UZ
557
BOLALARNI DO'STLIKGA TARBIYALASHDA XALQ PEDAGOGIKASINING O'RNI
Ataniyazova Gulmira Kalabayevna
NMPI, Pedagogika va psixologiya yo’nalishi 2-kurs magistranti
https://doi.org/10.5281/zenodo.7949648
Annotatsiya.
Biz bu maqolada bollarni do’stlikga tarbiyalash va bunda xalq
pedagogikasining tugan o’rni va ahamiyati haqida bayon qilamiz. Xalq pedagogikasi, bolalarni
o'zaro do'stlarni bo'lib, samarali o'rganishga, ijtimoiy qatnovning shakllanishiga va insoniy
bog'liqlikni rivojlantirishga qaratilgan pedagogik usullarni o'z ichiga olgan ilm-fan sohasidir. Bu,
o'quvchilar o'rtasidagi samarali muloqot, hamkorlik va mazmunli o'rgatishni ta'minlash
maqsadida qo'llaniladigan bir pedagogik tizim hisoblanadi.
Kalit so’zlar:
Do'stlilik, hamkorlik, mazmun, aloqa, maqsad, bolalar, pedagogika, xalq
pedagogikasi.
THE ROLE OF FOLK PEDAGOGY IN EDUCATING CHILDREN FOR
FRIENDSHIP
Abstract.
In this article, we will describe the role and importance of folk pedagogy in
educating children to be friends. Folk pedagogy is a field of science that includes pedagogical
methods aimed at making children friends, effective learning, formation of social communication
and development of human connection. It is a pedagogical system used to ensure effective
communication, cooperation and meaningful learning among students.
Key words:
Friendship, cooperation, content, communication, goal, children, pedagogy,
folk pedagogy.
РОЛЬ НАРОДНОЙ ПЕДАГОГИКИ В ВОСПИТАНИИ ДЕТЕЙ К ДРУЖБЕ
Аннотация.
В данной статье мы расскажем о роли и значении воспитания детей
в дружбе и о роли и значении народной педагогики в этом. Народная педагогика – это
область науки, включающая в себя педагогические методы, направленные на дружбу
детей, эффективное обучение, формирование социального общения и развитие
человеческих связей. Это педагогическая система, используемая для обеспечения
эффективного общения, сотрудничества и осмысленного обучения студентов.
Ключевые слова:
Дружба, сотрудничество, содержание, общение, цель, дети,
педагогика, народная педагогика.
Xalq pedagogikasi asosan o'quvchilarning o'zaro aloqalari va ularning ijtimoiy o'zaro
ishonchini shakllantirishga asoslangan. Ushbu pedagogik tizim o'quvchilarni mustaqil fikrlashga,
jamoatchilikda o'z ishtirok etishga, o'z izlanishlari va intellektual qobiliyatlarini rivojlantirishga
yo'l qo'yadi. Bolalar do'stlik munosabatini o'rganayotgan paytda, xalq pedagogikasining asosiy
tamoyillari va printsiplaridan bir qator foydalanish muhimdir. Ular orasida quyidagilar katta
ahamiyatga ega:
Bolalarning o'zaro hamkorlikni rivojlantirish: Xalq pedagogikasi, o'quvchilar o'rtasidagi
barqaror muloqot va hamkorlikni ta'minlashni talab qiladi. Bu, ularning o'z fikrlarini ifoda qilish,
boshqa insonlarning fikrlarini eshitish va qabul qilish, o'zaro hamkorlik qilgan holda yechim topish
va o'zaro do'stlarning muhimligini tushunishga yordam beradi. [7.92]
Ijtimoiy tashkilotni o'rgatish: Xalq pedagogikasi, o'quvchilarga jamoatchilikda qatnashish,
jamoatga o'z hissalari bilan foydalanishni o'rgatadi. Bu, ularning ijtimoiy qarashlarga e'tibor
ISSN:
2181-3906
2023
International scientific journal
«MODERN SCIENCE АND RESEARCH»
VOLUME 2 / ISSUE 5 / UIF:8.2 / MODERNSCIENCE.UZ
558
qaratish, ijtimoiy masalalarga e’tibor qaratishga qodir bo'lishini ta'minlaydi va ularning o'zining
bir necha mavzuda ko'rsatgan ijodiy faoliyatlari orqali o'zlarining ijtimoiy tashkilotchilik
ko'nikmalarini rivojlantirishga imkon beradi.
Muloqot va kelajakdagi o'quvchilarning ishonchini shakllantirish: Xalq pedagogikasi,
o'quvchilarning muloqot qobiliyatlarini rivojlantirishni ta'minlaydi va ularga o'z fikrlarini ifoda
qilish va boshqa insonlarning fikrlarini eshitish imkonini beradi. Bu, ularning o'z o'rniga ko'rsatgan
adolatli va yengil qo'llanmalarni fikrlashga, maslahat so'rashga va o'z fikrlarini tartibga solishga
o'rgatadi. Xalq pedagogikasi, o'quvchilarga kelajakdagi ishonch va o'zaklarini shakllantirish uchun
o'zlarini qanchalik muhim va o'zod his qilishlari kerakligini o'rgatadi.
Intellektual qobiliyatlarini rivojlantirish: Xalq pedagogikasi, o'quvchilarning g'oyalarini
rivojlantirish, muhokamalarini o'stirish va o'z fikrlarini ta'lim jarayonida ishlatish orqali ularning
intellektual qobiliyatlarini rivojlantirishga qaratilgan. Bu, ularning muammolar yechish, tahlil
qilish, ta'lim olgan ma'lumotlarni boshqa sohalar bilan bog'lash va o'z fikrlarini isbotlash imkonini
beradi. Xalq pedagogikasi, bolalar o'rtasida do'stlik, hamkorlik, ijtimoiy qatnovning rivojlanishi
va insoniy bog'liqlikni kuchaytirishni hedef qilgan pedagogik usullarni o'z ichiga olgan
ma'naviyatli tizimdir. Bu usullar orqali bolalar mustaqil, samarali va ijtimoiy muloqotga
tayyorlanishadi. Xalq pedagogikasining asosiy maqsadi, bolalarni o'z o'rniga kelajakda ijtimoiy
qatnovning muhim a'zolari va fikr-mulohazalari bo'lib yetishishiga yordam berishdir. [1.76]
Xalq pedagogikasining o'rni, bolalarni do'stlarcha tarbiyalashda ularning o'zaro hamkorlikni
rivojlantirish, ijtimoiy qatnovning shakllanishiga imkon yaratish va insoniy bog'liqlikni
rivojlantirishdir. Ushbu pedagogik usuliga muvofiq, o'quvchilar o'zaro muloqotni rivojlantirish,
g'oyalarini o'zgartirish, fikr-mulohazalarni almashtirish, hamkorlik va qo'shnilarini boshqalarga
qabul qilish jarayonlarini o'rganishlari talab qilinadi. Xalq pedagogikasining amaliyoti bir necha
asosiy tamoyillarga asoslangan. Birinchi navbatda, o'quvchilar o'rtasidagi hamkorlik va muloqotni
rivojlantirish uchun guruh ishlari, jamoat mashg'ulotlari va ijodiy faoliyatlar keng qo'llaniladi. Ular
birgalikda ishlash, muhim maslahatlar berish va bir-birining fikrlarini eshitish orqali birgalikda
yechim topishni o'rganishadi.
Ikkinchi navbatda, xalq pedagogikasi, o'quvchilarga ijtimoiy qatnovning shakllanishi va
jamoatchilikda qatnashishni o'rgatishga qaratilgan. Bu, o'quvchilarning o'zlarini jamoatchilikning
a'zolari sifatida his qilishlarini, ijtimoiy masalalarga qaratishlarni va o'zaro munosabatlarni
qoniqtirishlarini ta'minlaydi. Ular ijtimoiy tashkilotchilik jarayonlarida ishtirok etish, jamiyatga
qiziqishni oshirish va o'z fikrlarini ijtimoiy ovoz sifatida ifodalashni o'rganishadi.
Uchinchi navbatda, xalq pedagogikasi, bolalarni insoniy bog'liqlikni rivojlantirishga yo'l
qo'yadi. Bu, ularning o'zaklarini his qilish, o'z o'rniga kelajakda jamoatchilikda ahamiyatli
a'zolarga aylandirish, adolatli va insongarmon munosabatlarni qurish va o'z fikrlarini erishganlar
bilan almashtirishni o'rganishlarini ta'minlaydi. Bu, ularning o'z o'rniga o'zod his qilishlarini,
kishilik qadriyatlarini va boshqa insoniy qobiliyatlarini rivojlantirishga imkon beradi. [2.83]
Xalq pedagogikasi, o'quvchilarni do'stlarcha tarbiyalashda asosiy usul bo'lib, ularning
o'zaro hamkorlik va muloqot qobiliyatlarini rivojlantirish, ijtimoiy qatnovning shakllanishini
tushunish, insoniy bog'liqlikni rivojlantirish va intellektual qobiliyatlarini oshirishga qaratilgan
pedagogik usullarni o'z ichiga oladi. Bolalar do'stlikga tarbiyalanayotgan paytda, xalq
pedagogikasi ustuvor tamoyillar va usullarni o'rganishga yordam beradi. Masalan, guruh ishlari
orqali o'quvchilar o'rtasidagi hamkorlik va qo'shnilarini rivojlantirish mumkin. Guruhda birgalikda
ISSN:
2181-3906
2023
International scientific journal
«MODERN SCIENCE АND RESEARCH»
VOLUME 2 / ISSUE 5 / UIF:8.2 / MODERNSCIENCE.UZ
559
vazifalar bajarish, o'quvchilarning fikrlarini o'zgartirish, bir-biriga maslahatlar berish, masalalar
yechish va yaratuvchanlikni oshirish o'rganiladi. Bundan tashqari, o'quvchilar ijtimoiy
tashkilotchilik jarayonlarida ishtirok etish va jamoatchilikda qatnashishni o'rgatish orqali ijtimoiy
qatnovning shakllanishini tushunishlari muhimdir. O'quvchilar jamoatga qiziqishni oshirish,
ijtimoiy masalalarga qaratishlarini o'rganish, maslahatlar beringan va birgalikda masalalar
yechishlariga imkon beriladi. Xalq pedagogikasi o'quvchilarning insoniy bog'liqligini
rivojlantirishda ham muhim rol o'ynaydi. O'quvchilar o'zaklarini qanchalik muhim va o'zod his
qilishlari kerakligini tushunishlari, adolatli va insongarmon munosabatlarni qurishlari o'rganiladi.
Bu, ularning o'z o'rniga o'zodlik va mustaqillikni his qilishlarini, qadriyatlarni qadrlashlarini va
boshqalar bilan o'z fikrlarini almashtirishlarni rivojlantirishlari uchun muhimdir. Xalq
pedagogikasi aynan hamkorlik, ijtimoiy qatnovning shakllanishi, insoniy bog'liqlik va intellektual
qobiliyatni rivojlantirishga qaratilgan pedagogik usullarni o'z ichiga olgan ilm-fan sohasidir.
Ushbu tamoyillar bilan amal qilish orqali bolalar do'stlik va hamkorlikni o'rganishda o'zgarish
yaratish, ijtimoiy o'zgarishlarga moslashish va o'quvchilarning insoniy va intellektual
qobiliyatlarini rivojlantirishda muvaffaqiyatli bo'lish imkonini beradi. Xalq pedagogikasi asosida
amaliyotga qaratilgan bir necha tamoyillar mavjud. Birinchisi, o'quvchilarning aktiqlik va
ishtirokini rag'batlantirish tamoyili. Xalq pedagogikasi, o'quvchilarni darsga qatnashishga
o'rgatish, ularning fikrlarini ifodalashga va muhim maslahatlarni berishga qaratilgan. Bu,
o'quvchilarning o'z fikrlarini qadrlash va o'z fikrlariga e'tibor qilishlarini oshiradi. [3.97]
Ikkinchi tamoyil, o'quvchilarning ijodiy faoliyatlarini qo'llash. Xalq pedagogikasi, o'quvchilarni
fikrlash, tahlil qilish va ijodiy faoliyatlar orqali o'zlarini ifodalashga va ijodiy yechim topishga yo'l
qo'yadi. Bu, ularning o'zlarining fikrlarini erishganlarga ta'sir qilish va o'zlarining iste'dodlarini
rivojlantirishga imkon beradi.
Uchinchi tamoyil, boshqaruv tizimida demokratik prinsiplarni qo'llash. Xalq pedagogikasi,
o'quvchilar bilan barqaror munosabat o'rganish, ularning o'z fikrlarini ifodalash va o'zlarining
maslahatlarini qabul qilish jarayonlarini o'rgatish orqali boshqaruvning demokratik asoslarini
tashkil etadi. Bu, o'quvchilarning o'zlarining hisob-kitoblariga e'tibor berish, qaror qabul qilishda
ularni qatnashishga imkon berish va ularning o'z fikrlarini erishishlarini rag'batlantiradi.
Xalq pedagogikasi o'quvchilarga ijtimoiy tashkilotchilik jarayonlarida ishtirok etishga ham e'tibor
beradi. Bu, ularning jamoatga qiziqishni oshirish, ijtimoiy masalalarga qaratish, o'z fikrlarini
ijtimoiy ovoz sifatida ifodalash va o'z o'rinlarini jamoatchilikning a'zolari sifatida his qilishlari
uchun muhimdir. Ular jamoatchilikning qadriyatlarini o'rganish va jamoat bilan ishlashni o'rganish
orqali ijtimoiy tashkilotchilikda qatnashishga tayyorlanishadi. Xalq pedagogikasi, bolalar o'rtasida
do'stlik, hamkorlik, ijtimoiy qatnovning rivojlanishi va insoniy bog'liqlikni kuchaytirishni hedef
qilgan pedagogik usullarni o'z ichiga olgan ma'naviyatli tizimdir. Ushbu usullar o'quvchilarni
o'zaro muloqotda ishtirok etishga, bir-birini tushunishga, qadr-qimmat boshqalarga berishga va
boshqalarning fikrlarini eshitishga qaratilgan. [4.63]
Xalq pedagogikasi, o'quvchilarni muhim qadriyatlarni o'rgatishga va shakllantirishga ham
e'tibor beradi. Bu qadriyatlar o'zaro hurmat, adabiyot, mehnat, ehtiros, insonparvarlik va boshqalar
kabi erkinliklarni o'z ichiga oladi. Xalq pedagogikasi, o'quvchilarga o'z fikrlarini isbotlash,
boshqalar bilan kelishish va maslahat so'rash imkoniyatini beradi, shuningdek, ularni adolatli va
yengil qo'llanmalarni qo'llashga o'rgatadi. Xalq pedagogikasi, o'quvchilarning o'z intellektual
qobiliyatlarini rivojlantirishga katta e'tibor beradi. Ular o'quvchilarga muammolarni yechish, tahlil
ISSN:
2181-3906
2023
International scientific journal
«MODERN SCIENCE АND RESEARCH»
VOLUME 2 / ISSUE 5 / UIF:8.2 / MODERNSCIENCE.UZ
560
qilish, ta'lim olgan ma'lumotlarni boshqa sohalar bilan bog'lash va o'z fikrlarini isbotlash imkonini
beradi. Bu, ularning kritik fikrlash, muhim tushunchalar bilan ishlash va muammolarni yechish
qobiliyatlarini rivojlantirishga yordam beradi.
Xalq pedagogikasi, bolalar o'rtasida do'stlik, hamkorlik, ijtimoiy qatnovning rivojlanishi
va insoniy bog'liqlikni kuchaytirishni maqsad qilgan pedagogik usullarni o'z ichiga olgan
ma'naviyatli tizimdir. Bu usullar orqali bolalar mustaqil, samarali va ijtimoiy muloqotga
tayyorlanishadi. Xalq pedagogikasining asosiy maqsadi, bolalarni o'z o'rniga kelajakda ijtimoiy
qatnovning muhim a'zolari va fikr- mulohazalari bo'lib yetishishiga yordam berishdir.
REFERENCES
1.
Xalq pedagogikasi: Fan sifatida xalq pedagogikasi. Muallif: Teshayev R.R.
2.
Xalq pedagogikasi va zamonaviy tarbiya: Muammolar va hal qilishlar. Muallif: Islomov
X.A.
3.
Bolalar tarbiyalanishida hamkorlik: Xalq pedagogikasi masalalari. Muallif: Teshayev R.R.
4.
Do'stlikda bo'lgan tarbiya: Xalq pedagogikasi nazariyasi va amaliyoti. Muallif: Sobirov
T.S.
5.
Bolalarni do'stlikda tarbiyalash: Xalq pedagogikasi asosida tadqiqot. Muallif: Ashurov
A.K.
6.
Xalq pedagogikasi va tarbiya: Bolalar do'stlikda. Muallif: Usmanova D.S.
7.
Bolalar tarbiyalanishi: Xalq pedagogikasi muammolari va hal qilishlari. Muallif: Ochilov
O.R.
8.
Ganiyeva, M. (2021). Effective Methods of TRIZ.
