ISSN:
2181-3906
2024
International scientific journal
«MODERN SCIENCE АND RESEARCH»
VOLUME 3 / ISSUE 6 / UIF:8.2 / MODERNSCIENCE.UZ
1243
BOSHLANG‘ICH SINF MATEMATIKA DARSLARIDA MANTIQIY MASALALARDAN
FOYDALANISH
Shoira Habibullayeva Farhod qizi
Guliston davlat universiteti Psixologiya va ijtimoiy fanlar fakulteti
Boshlang‘ich ta’lim uslubiyoti yo‘nalishi 3-kurs talabasi.
https://doi.org/10.5281/zenodo.12600973
Annotatsiya.
Matematikada mantiqiy fikrlashning muhim asoslaridan biri matematik
mantiqdir. Uning ahamiyatiga qaramay, ko‘plab o`quvchilar matematik mantiq bilan bog‘liq
tushunchalarni tushunish bilan kurashadilar. Ushbu maqola boshlang‘ich sinflarda matematik
mantiqiy masalalarni hayotga tatbiq etish uchun turli usullardan foydalanishni o‘rganadi va shu
bilan mavzuni yanada qiziqarli va o‘quvchilar uchun ochiq qiladi. Tadqiqot o`quvchilarning
matematik mantiqni tushunishi va qadrlashini oshirishga qaratilgan bo‘lib, matematikada ishlash
va umumiy yutuqlarga olib keladi.
Kalit so‘zlar:
Matematik mantiq, boshqotirma, boshlang‘ich sinflar, jalb qilish, mavjudlik,
tushunish, ishlash, yutuq, mantiqiy masalalar.
USE OF LOGICAL PROBLEMS IN ELEMENTARY MATHEMATICS LESSONS
Abstract.
One of the important foundations of logical thinking in mathematics is
mathematical logic. Despite its importance, many students struggle with understanding concepts
related to mathematical logic. This article explores the use of different methods to implement
mathematical reasoning problems in elementary grades, thereby making the subject more
interesting and accessible to students. Research aims to increase students' understanding and
appreciation of mathematical logic, leading to performance and general achievement in
mathematics.
Keywords:
Mathematical logic, puzzle, elementary grades, engagement, presence,
understanding, performance, achievement, logic problems.
ИСПОЛЬЗОВАНИЕ ЛОГИЧЕСКИХ ЗАДАЧ НА УРОКАХ НАЧАЛЬНОЙ
МАТЕМАТИКИ
Аннотация.
Одной из важных основ логического мышления в математике является
математическая логика. Несмотря на его важность, многие студенты испытывают
трудности с пониманием концепций, связанных с математической логикой. В этой статье
исследуется использование различных методов для решения задач математического
рассуждения в начальных классах, что делает предмет более интересным и доступным
для учащихся. Исследования направлены на улучшение понимания и понимания учащимися
математической логики, что приводит к повышению успеваемости и общим достижениям
по математике.
Ключевые слова:
Математическая логика, головоломка, начальные классы,
вовлеченность, присутствие, понимание, успеваемость, успеваемость, логические задачи.
Boshlang‘ich sinf matematika darslarida mantiqiy masalalardan foydalanish bolalarning
fikrlash qobiliyatini oshirish va matematikaga bo‘lgan qiziqishini kuchaytirish uchun samarali
usullardan biridir. Ushbu maqolada mantiqiy masalalarning ahamiyati, ularni darslarga qanday
ISSN:
2181-3906
2024
International scientific journal
«MODERN SCIENCE АND RESEARCH»
VOLUME 3 / ISSUE 6 / UIF:8.2 / MODERNSCIENCE.UZ
1244
kiritish mumkinligi va amaliy misollar haqida so‘z yuritiladi.Mantiqiy masalalarning ahamiyati
mantiqiy masalalar bolalarning aqliy rivojlanishiga ko‘p jihatdan foydali. Ular quyidagi jihatlar
bo‘yicha muhim hisoblanadi: mantiqiy fikrlashni rivojlantiradi, mantiqiy masalalar bolalarga o‘z
fikrlarini aniq va to‘g‘ri ifodalashni, mantiqiy bog‘liqliklarni tushunishni o‘rgatadi, muammolarni
hal qilish qobiliyatini rivojlantiradi, bolalar turli xil yondashuvlar orqali muammolarni yechishga
o‘rganadilar, bu esa ularning muammoni hal qilish qobiliyatini yanayam kuchaytiradi. Diqqat va
konsentratsiyani oshiradi, mantiqiy masalalar bolalarni diqqatli bo‘lishga va muammolarni
chuqurroq tahlil qilishga o‘rgatadi.
Matematik masalalar yechish matematika o`qitishning muhim tarkibiy qismidir. Masalalar
yechmasdan matematikani o`zlashtirishni tasavvur ham etib bo`lmaydi. Matematikada masalalar
yechishning nazariyasini amaliyotga tadbiq qilishning muhim yo`lidir. Masalalar yechishning
boshlang`ich sinflarda o`rganiladigan u yoki bu nazariy materiallarni o`zlashtirish jarayonida
muhim rolini va o`quvchilarni fikrlash qobilyatlarini o`stirishda muhim ro`l o`ynaydi. Masalalar
amaliy ishlar sistemasi asosida tuziladi. Bu degan so`z har bir yangi tushunchani tarkib toptirish
har doim bu tushuncha ahamiyatini tushuntirishga yordam beradigan uning qo`llanishini talab
qiladigan u yoki bu masalani yechish bilan amalga oshadi. Bоlа mаktаbdаgi mаshg‘ulоtlаrning
birinchi kunidаyoq mаsаlа bilаn uchrаshаdi. O‘quvchilаrning qаndаy hаyotiy tаjribа vа bilimgа
egа ekаnligini аniqlаsh mаqsаdidа o‘qituvchi o‘quvchigа eng sоddа mаsаlа оrqаli murоjааt qilаdi.
Mаsаlаn: "Sеning to‘rttа qаlаming bоr edi, sеn yanа bittа qаlаm оlding. Sеndаgi qаlаmlаr
nеchtа bo‘ldi?" Mаtеmаtik mаsаlаlаr o‘quvchilаrgа mаtеmаtik tushunchаlаrni to‘g‘ri
shаkllаntirishgа, uni o‘rаb turgаn muhitni chuqurrоq аnglаshgа, shu bilаn birgа mаsаlаlаr еchishgа
bоlа tаfаkkurining rivоjlаnishigа yordаm bеrаdi. Eng аsоsiylаridаn yanа biri mаsаlаlаr еchish
оrqаli o‘quvchi to‘rtаlа аrifmеtik аmаl vа ulаrning хоssаlаrini puхtа o‘rgаnаdi.Mаtеmаtikа tili
rivоjlаnаdi. Qisqаsi, mаsаlаgа bu nаzаriya bilаn аmаliyotni bоg‘lоvchi muhim bog‘lovchidir.
Bоlа mаktаbdаgi mаshgʻulоtlаrning birinchi kunidаyoq mаsаlа bilаn uchrаshаdi.
Oʻquvchilаrning qаndаy hаyotiy tаjribа vа bilimgа egа ekаnini аniqlаsh mаqsаdidа
oʻqituvchi oʻquvchigа eng sоddа mаsаlа оrqаli murоjааt qilаdi. Mаsаlаn: “Sеning toʻrttа qаlаming
bоr edi, sеn yanа bittа qаlаm оlding. Sеndаgi qаlаmlаr nеchtа boʻldi?” Mаtеmаtik mаsаlаlаr
oʻquvchilаrgа mаtеmаtik tushunchаlаrni toʻgʻri shаkllаntirishgа, uni oʻrаb turgаn muhitni
chuqurrоq аnglаshgа, shu bilаn birgа mаsаlаlаr еchishgа bоlа tаfаkkurining rivоjlаnishigа yordаm
bеrаdi. Eng аsоsiylаridаn yanа biri mаsаlаlаr yеchish оrqаli oʻquvchi toʻrtаlа аrifmеtik аmаl vа
ulаrning хоssаlаrini puхtа oʻrgаnаdi.Mаtеmаtikа tili rivоjlаnаdi. qisqаsi ,mаsаlаgа bu nаzаriya
bilаn аmаliyotni bоgʻlоvchi muhim bog‘lovchidir.
Arifmetik amallarning mazmunini amallar orasidagi bogʻlanishlarni amal komponentlari
bilan orasidagi ochib berishda, har xil miqdorlar orasidagi bogʻlanishlar bilan tanishishda mos
sodda masalalardan foydalaniladi. Sodda masalalar murakkab masalalarni yechish uchun zarur
boʻladigan bilimlar malakalrini va koʻnikmalarini tarkib toptirish uchun asos boʻlib xizmat qiladi.
Masalalar bolalarning fikrlash qobilyatlarini rivojlantirishning foydali vositasi boʻlib
odatda oʻz ichiga ayrim bilimlarni oladi. Bu bilimlarni qidirish masala yechuvchidan analiz va
sintezga murojaat qilish faktlarni taqqoslash, umumlashtirish va hokazolarni talab qiladi.
Bilishning bu usullarni oʻrgatish matematika oʻqitishning muhim maqsadlaridan biri
hisoblanadi.
ISSN:
2181-3906
2024
International scientific journal
«MODERN SCIENCE АND RESEARCH»
VOLUME 3 / ISSUE 6 / UIF:8.2 / MODERNSCIENCE.UZ
1245
Boshlang`ich sinf matematika darslarida masalalar yechishda o‘quvchilarda hisoblash
malakalarini o‘stirish orqali matnli masalalar yechishdagi qo‘llaniladigan pedagogic
texnologiyalardan foydalanish maqsadida masalalar to‘plamlari, multimedia va grafik vositalarni
tayyorlash yo`lga qoi`yilsa boshlang`ich matematik ta`lim samaradorliugini oshirishda ijobiy
natijalar beradi deb hisoblaymiz.
Quyida boshlang‘ich sinf o‘quvchilari uchun bir nechta mantiqiy masalalar keltirilgan:
Qatorni to‘ldirish
:Masala: "3, 6, 9, 12, ..., keyingi son nima bo‘ladi?"Yechim: 15. Bu
oddiy ketma-ketlik masalasi bolalarga qatorni davom ettirishni o‘rgatadi.
Shakllar va ranglar
: Masala: "Qizil uchburchak, sariq doira, yashil to‘rtburchak.
Keyingi shakl nima bo‘ladi?
"Yechim: Ushbu masala bolalarga ranglar va shakllarni eslab
qolishni o‘rgatadi
.
Oddiy Muammolar
:
Masala: "Ali 3 ta olma va 4 ta nok sotib oldi. Jami qancha meva sotib olgan?"Yechim: 7 ta
meva. Bu masala bolalarga qo‘shish amali yordamida muammoni hal qilishni o‘rgatadi.
Xulosa, mantiqiy masalalar yordamida boshlang‘ich sinf o‘quvchilarining matematik
qobiliyatlarini oshirish mumkin. Ular bolalarga mantiqiy fikrlashni, muammolarni hal qilishni va
diqqatni jamlashni o‘rgatadi. Shuningdek, bunday masalalar darslarni qiziqarli va interaktiv
qilishga yordam beradi. O‘qituvchilar bu masalalarni darslarida muntazam ravishda qo‘llash orqali
bolalarning matematikaga bo‘lgan qiziqishini va bilim darajasini oshirishi mumkin.
REFERENCES
1.
Prezident Shavkat Mirziyoyev olimlar ilmiy tadqiqot rahbarlari va ishlab chiqarish sektori
vakillari bilan uchrashuv.31.01.2020y.
2.
Qayumova, S. (2022). БЎЛAЖAК БОСШЛAНҒИЧ СИНФ ЎҚИТУВCЧИЛAРИНИ
TIMSS
ХAЛҚAРО
БAҲОЛАШ
ДAСТУРИ
AСОСИДA
МЕТОДИК
ТAЙЁРГAРЛИГИНИ
РИВОЖЛAНТИРИШДA
МУЛТИМЕДИЯ
ВОСИТAЛAРИНИНГ ЎРНИ.
Science and innovation
,
1
(B4), 159-162.
3.
Shohsanam, K. (2023). THEORETICAL IMPORTANCE OF ARTIFICIAL
INTELLIGENCE.
Science and innovation
,
2
(Special Issue 3), 159-162.
4.
Kayumova, S. T. qizi, Sharipov, S. R., Abdullayev , K. A. ugli, & Nurmatov , I. S. (2023).
THE THEORETICAL FOUNDATIONS OF IMPROVING STUDENTS’ READING
PROFICIENCY BASED ON MODERN TRENDS.
RESEARCH AND EDUCATION
,
2
(12), 57–61.
5.
To‘lqin qizi Kayumova, S., Sharipov, S. R., ugli Abdullayev, K. A., & Nurmatov, I. S.
(2023).
THE
THEORETICAL
FOUNDATIONS
OF
IMPROVING
STUDENTS'READING PROFICIENCY BASED ON MODERN TRENDS.
RESEARCH
AND EDUCATION
,
2
(12), 57-61.
6.
Kayumova, S. T. K. (2022). DIFFERENCES BETWEEN PISA AND TIMSS
INTERNATIONAL ASSESSMENT PROGRAM.
Academic research in educational
sciences
,
3
(NUU Conference 2), 753-757.
ISSN:
2181-3906
2024
International scientific journal
«MODERN SCIENCE АND RESEARCH»
VOLUME 3 / ISSUE 6 / UIF:8.2 / MODERNSCIENCE.UZ
1246
7.
Sh. Kayumova (2023). DIDACTIC PRINCIPLES FOR DEVELOPING NATIVE
LANGUAGE AND READING LITERACY OF FUTURE PRIMARY SCHOOL
TEACHERS. Science and innovation, 2 (B9), 57-60. doi: 10.5281/zenodo.8348958
8.
Sh. Kayumova (2023). DEVELOPMENT OF STUDENTS' READING LITERACY
THROUGH TRIZ PEDAGOGY. Science and innovation, 2 (B10), 157-160. doi:
10.5281/zenodo.8433398
9.
Qayumova, S. (2022). БЎЛAЖAК БОСШЛAНҒИЧ СИНФ ЎҚИТУВCЧИЛAРИНИ
TIMSS
ХAЛҚAРО
БAҲОЛАШ
ДAСТУРИ
AСОСИДA
МЕТОДИК
ТAЙЁРГAРЛИГИНИ
РИВОЖЛAНТИРИШДA
МУЛТИМЕДИЯ
ВОСИТAЛAРИНИНГ ЎРНИ.
Science and innovation
,
1
(B4), 159-162.
10.
Shahriddinоvna, K. S. (2023). Didactic Features Of Development Of Nature Perception
Skills Of Primary School Students.
Eurasian Journal of Learning and Academic Teaching
,
19
, 183-187.
11.
Shahriddinovna, K. S. (2023). INTRODUCING CHILDREN OF PRIMARY SCHOOL
AGE WITH THE WORLD.
American Journal of Applied Science and Technology
,
3
(06),
09-14.
12.
Shahriddinоvna K. S. Didactic Features Of Development Of Nature Perception Skills Of
Primary School Students //Eurasian Journal of Learning and Academic Teaching. – 2023.
– Т. 19. – С. 183-187.
13.
Shahriddinovna K. S. INTRODUCING CHILDREN OF PRIMARY SCHOOL AGE
WITH THE WORLD //American Journal of Applied Science and Technology. – 2023. – Т.
3. – №. 06. – С. 09-14.
14.
Karimova, S. (2022). THE ROLE AND IMPORTANCE OF" NATURAL SCIENCES" IN
THE DEVELOPMENT OF UNDERSTANDING OF NATURE IN GENERAL
SECONDARY SCHOOLS.
Science and innovation
,
1
(B6), 214-218.
15.
Karimova S. THE ROLE AND IMPORTANCE OF" NATURAL SCIENCES" IN THE
DEVELOPMENT OF UNDERSTANDING OF NATURE IN GENERAL SECONDARY
SCHOOLS //Science and innovation. – 2022. – Т. 1. – №. B6. – С. 214-218.
16.
Karimova S. CHARACTERISTICS OF NATURAL TEACHING METHODOLOGНY
//Oriental renaissance: Innovative, educational, natural and social sciences. – 2021. – Т. 1.
– №. 11. – С. 737-740.
17.
Karimova, S., & Ashurova, M. (2023). TYPES OF EDUCATION. Modern Science and
Research, 2(8), 161–163. Retrieved from
https://inlibrary.uz/index.php/science-
18.
Mamatova, X., Karimova, S., & Turgʻunboyeva, M. (2023). EDUCATION IS
UPBRINGING, KNOWLEDGE IS SALVATION. Modern Science and Research, 2(8),
164–166.
Retrieved
from
https://inlibrary.uz/index.php/science-
19.
Mamatova , . H., Karimova, S., & Mamayusupova, . Z. (2023). PEDAGOGICAL
ANALYSIS IN THE WORKS OF ALISHER NAVOI. Modern Science and Research, 2(9),
5–8. Retrieved from
https://inlibrary.uz/index.php/science-research/article/view/23865
ISSN:
2181-3906
2024
International scientific journal
«MODERN SCIENCE АND RESEARCH»
VOLUME 3 / ISSUE 6 / UIF:8.2 / MODERNSCIENCE.UZ
1247
20.
Karimova S., Habibullayeva S. THE ESSENCE OF THE EDUCATIONAL PROCESS IN
PEDAGOGY //Modern Science and Research. – 2024. – Т. 3. – №. 1. – С. 40-44.
21.
Karimova Sevara Shaxriddin Qizi. (2023). FORMATION OF NATURE AWARENESS
SKILLS OF PRIMARY SCHOOL STUDENTS. International Scientific and Current
Research
Conferences,
1(01),
43–45.
Retrieved
from
https://www.orientalpublication.com/index.php/iscrc/article/view/1105
22.
Mamatova H., Karimova S., Mamayusupova Z. PEDAGOGICAL ANALYSIS IN THE
WORKS OF ALISHER NAVOI //Modern Science and Research. – 2023. – Т. 2. – №. 9. –
С. 5-8.
23.
Sevara, K., & Maftuna, S. (2024, February). BOSHLANG ‘ICH SINFLARDA ONA TILI
DARSLARIGA QO ‘YILGAN ZAMONAVIY TALABLARNING XUSUSIYATI VA
AHAMIYAT. In
International conference on multidisciplinary science
(Vol. 2, No. 2, pp.
65-67).
24.
Sevara, K., & Mahliyo, X. (2024, February). BOSHLANG‘ICH SINF
O‘QUVCHILARIDA MATEMATIK QOBILIYATLARINI RIVOJLANTIRISHDA
QO‘LLANILADIGAN METODLAR. In
International conference on multidisciplinary
science
(Vol. 2, No. 2, pp. 68-70).
25.
Karimova S., Habibullayeva S. BOSHLANG ‘ICH SINF O ‘QUVCHILARINING
SAVODXONLIGINI XALQARO BAHOLASH DASTURLARI ASOSIDA OSHIRISH
//NEW RENASSAINCE CONFERENCE. – 2024. – Т. 1. – №. 3. – С. 229-234.
26.
Karimova, S., & Habibullayeva, S. (2024). BOSHLANG ‘ICH SINF O ‘QUVCHILARINI
O‘QISH
SAVODXONLIGINI
RIVOJLANTIRISHDA
MULTIMEDIYA
VOSITALARIDAN FOYDALANISH METODIKASINI TAKOMILLASHTIRISH. NRJ,
1(3), 830-835.
27.
Karimova S., Habibullayeva S. THE SIGNIFICANCE AND ITS APPLICATION OF
EXHIBITION IN PRIMARY CLASS MATHEMATICS LESSONS //Modern Science and
Research. – 2024. – Т. 3. – №. 5. – С. 1335-1339.
