248
ResearchBib IF - 11.01, ISSN: 3030-3753, Valume 2 Issue 1
BUXORO OCHILGAN MUZEYLARNING TASHKIL TOPISH TARIXI.
Gulyamov Alisher Azizovich
Srojeva Gulbahor Vahobovna
Haqqulov Mehriddin Yunusovich
Osiyo Xalqaro Universiteti
“Tarix va filologiya” kafedrasi o‘qituvchilari
https://doi.org/10.5281/zenodo.14633141
Annotatsiya. Buxoroda muzey ochishga qilingan harakatlar va bu harakatlarda faol
ishtirok etgan tarixchilar faoliyati haqida so‘z boradi. Buxoroning turli tarixiy yodgorliklarida
eksponatlar to‘planib muzeylar ochilishi va ularning ochilishi kimlarning nomi bilan bog‘liqligi
maqolada o‘z aksini topgan.
Kalit so‘zlar: Tarixiy asori-atiqa shoʻbasi, “Buxoro axbori” gazetasi, Nazir afandi, Qori
Yo‘ldosh muzaxonasi, amirning yozgi qarorgohi Sitorai Mohi Xosa, Sredazkomstaris, Ko‘kaldosh
madrasasi, arxitektor A.Loginov.
THE HISTORY OF THE ESTABLISHMENT OF MUSEUMS OPENED IN BUKHARA.
Abstract. The article discusses the efforts made to open museums in Bukhara and the
activities of historians who actively participated in these efforts. The article reflects the collection
of exhibits in various historical monuments of Bukhara and the opening of museums and the names
of those who connected their opening.
Keywords: Department of Historical Antiquities, "Bukhara News" newspaper, Nazir
Efendi, Qori Yuldash Museum, the summer residence of the emir Sitorai Mohi Khosa,
Sredazkomstaris, Kukaldash Madrasah, architect A. Loginov.
ИСТОРИЯ СОЗДАНИЯ МУЗЕЕВ В БУХАРЕ.
Аннотация. В статье рассматриваются усилия по открытию музея в Бухаре и
деятельность историков, которые принимали в этом активное участие. В статье
размышляется об открытии музеев с экспонатами, собранными в различных исторических
памятниках Бухары, и именах тех, кто их открывал.
Ключевые слова: Отдел исторических древностей, газета «Бухарские новости»,
Назир Эфенди, Музей Кори Юлдаша, летняя резиденция эмира Ситораи Мохи Хоса,
Средазкомстарис, медресе Кукалдаш, архитектор А. Логинов.
249
ResearchBib IF - 11.01, ISSN: 3030-3753, Valume 2 Issue 1
Ko‘kaldosh madrasasini ta’mirlash ishlari arxitektor A.Loginovga topshirilgan. O‘sha
paytlarda muzeyni ta’mirlash uchun eng og‘ir muammo moliyaviy mablag’ masalasi edi.
Buxkomstaris yordam so‘rab Buxoro kosiblar uyushmasi va Kogon temir yo‘l
rahbariyatiga marojaat qiladi. Muzeyni ta’mirlash ishlari 1926 yil mart oyidan boshlandi. Buxoro
muzeyi uchun 3236 rublga yangi vitrina va jihozlar sotib olindi .
Asosiy eksponatlar etnografiya va amaliy san’at buyumlaridan iborat bo‘lib, bular BXSR
maorif nozirligi tomonidan yig‘ilgan edi. Bu ashyolarni Buxkomstaris xodimlari saqlayotgan
edilar. Yig‘ilgan ashyolarning bir qismi Sitorai Mohi Xossada edi. Buxkomstaris ixtiyoridagi
eksponatlar yangi ko‘rgazma uchun kamlik qilgani tufayliM. Saidjonov va B.Butkevich mutasaddi
tashkilotlarga murojaat qilib, yangi muzeyga eksponat yig‘ish uchun yordam so‘raydilar. Ular
Zarafshon viloyat ichki ishlar boshqarmasiga rasmiy xat bilan murojaat qilib, muzey uchun eski
qurollarni, ya’ni buxorolik harbiylarning inqilobgacha bo‘lgan qurollarini berishni iltimos
qilishadi. B.Butkevich Samarqand muzeyi direktori V.Vyatkin bilan muzokara olib borib, uni
eksponat almashishga ko‘ndiradi. Hatto Farg‘ona muzeyi bilan eksponat almashiniladi.
Yangi tuziladigan tabiat bo‘limi uchun Samarqandga 100 ta mahalliy hayvonlar mulyajini
(qo‘g‘irchoq) yasash uchun buyurtma beriladi.
1927 yil 1 martdan boshlab muzey uchun ko‘rgazma tuzishga kirishiladi. Yig‘ilgan
ashyolar saralanib, ularga etiket(yorliq) yoziladi. Muzeyda uchta - arxeologiya, etnografiya va
tabiat bo‘limlari tashkil etiladi.
Buxkomstaris tashabbusi bilan ta’mirlangan Ko‘kaldosh madrasasida 1927 yil 22 iyunda
muzey ochiladi
1
va yangi ekspozisiya tashkil qilinadi. Muzey ochilishida qatnashish uchun
Buxkomstaris Samarqand muzeyi direktori V.L.Vyatkinga, arxeolog V.A.Shishkinga va O‘z SSR
Fanlar akademiyasining a’zolariga taklifnoma jo‘natadi.
Ekspozisiya uchun to‘rtta xona ajratilib, ikkitasi ilmiy xodimlarga beriladi. Arxeologiya
bo‘limi bitta xonaga joylashtirilib, unda asosan arxeologik ashyolar, sopol buyumlar,
Samarqanddan keltirilgan ossuariylar o‘rin olgan. Eng qimmatli eksponat marmardan qilingan
bo‘lib, u XIV asrga oid Shayx Sayfiddin Boxarziy qabrtoshi edi. Bu yodgorlik 1926 yilning kuzida
muzeyga keltirilgan
2
. Bundan tashqari XVII-XVIII asr boshlariga, ya’ni Ashtarxoniylarga tegishli
qabrtoshlar ham ekspozisiyadan o‘rin oladi. 1913-1914 yillardagi L.Zimin ekspedisiyasi paytida
Poykentdan topilgan Somoniylar va Qoraxoniylar davriga oid sopol buyumlar ham ko‘rgazmaga
qo‘yiladi .
Buxoro vohasiga tegishli hunarmandchilik ashyolari etnografiya bo‘limidan o‘rin oladi.
1
ЎзР МДА 394-фонд,1-рўйхат, 309-иш, 72-варақ.
2
Сайфиддин Бохарзий қабри безаган ёдгорлик аслида ёғочдан ва ёғоч ўймакорлигининг юксак намунаси
ҳисобланади. У ҳозир ҳам Бухоро музейида сақланади.
250
ResearchBib IF - 11.01, ISSN: 3030-3753, Valume 2 Issue 1
Xonaning burchagida esa harbiy ashyolar va qurollar kolleksiyasi joylashtiriladi.
Etnografiya bo‘limining markaziga Buxoro vohasimahalliy aholisining XIX-XX asrlarga
oid kiyimlari qo‘yilib, zardo‘zlik buyumlariga ham ekpozisiyada alohida o‘rin ajratiladi.
Ekspozisiyada Shahrisabz, Farg‘ona va Buxoro kashtalari namoyish etilgan.
Tabiat bo‘limida vohada yashaydigan 70 ta hayvon (fauna) eksponati joylashtirilib, bu
bo‘limdagi asosiy eksponatlar Samarqand muzeyidan keltiriladi. Jami 600 dan ortiq eksponat
uchta bo‘limga qo‘yiladi. 1927 yil 22 iyundan 1 oktyabrgacha muzeyga 3227 tomoshabin
3
, dekabr
oyining oxirigacha esa 6579 ta tomoshabin tashrif buyurdi
4
. Ular orasida ilmiy xodimlar, turistlar
va ekskursovodlar ham bor edi. Qiziquvchilar muzeyni ko‘rish uchun hatto Moskva va
Leningraddan tashrif buyurishgan.
Mahalliy aholini ko‘proq o‘lkaning faunasi qiziqtirardi. Buni inobatga olgan Buxoro
muzeyi rahbariyati 100 ta hayvon mulyajini tayyorlash uchun Samarqandga buyurtma bergan .
Buxkomstarisning 1927 yil mart oyidagi yig‘ilishida muzeyni ta’mirlash ishlari tugaganligi
va ko‘rgazma uchun tayyorgarlik ishlari boshlanganligi haqida fikr bildiriladi. Har bir
tomoshabinning muzeyga kirishi 20 tiyin, musulmon ayollari va qizil armiya askarlari uchun esa
bepul qilib belgilangan.
1927 yildagi muzey Buxkomstarisning qoshida tashkil etilgan bo‘lsa, keyinchalik bu
tashkilot Narkompros tasarrufiga o‘tgan. O‘sha paytlarda muzey o‘zida ko‘proq o‘lkashunoslik va
bir oztarixiy-rassomchilik mazmuniniaks ettirgan edi. Muzey fondini yangi eksponatlar bilan
boyitish va buning uchun tashkil etiladigan ilmiy ekspozisiyalarni moliyalashtirish maqsadida
muzeyga davlat tomonidan uch yillik kredit mablag‘lari ajratiladi. Kredit mablag‘lari yildan yilga
oshirilib borilgan: 1929 yil 5000 rubl ajratilgan bo‘lsa, 1930 yil 15000 rubl, 1931 yil esa 22000
rubl
5
ajratilgan.
1930 yildan Buxoro o‘lkashunoslik muzeyi faoliyatida yangi davr boshlandi. Muzey fondi
tashkilotlardan olingan, shuningdek, ekspedisiya natijasida to‘plangan va sotib olingan ashyolar
bilan boyitila boshladi. Fond asosan arxeologiya, etnografiya, zoologiya (tabiat) va numizmatika
materiallari bilan boyitildi. Bu ishlar P.E.Kornilov ning rahbarligi ostida amalga oshirilgan.
P.E.Kornilovning tashabbusi bilan 1930 yil Oktyabr’ to‘ntarishining 13 yilligi va Buxoroda
1920 yil 2 fevral voqealarining 10 yilligi munosabati bilan yangi ko‘rgazma tashkil qilindi
6
. Yangi
ekspozisiya “Ulug’ Oktyabr’ to‘ntarishi va Buxoro xalq inqilobi” deb nomlangan va o‘zida o‘sha
davr mafkurasini aks ettirgan.
3
ЎзР МДА 94-фонд, 5-рўйхат, 155-иш, 36-варақ.
4
Ўша жойда.
5
Корнилов П.Е. Государственный Бухарский музей // “Советский музей”.- М.: 1931.- №4. - С. 92-96.
6
ЎзР МДА 94-фонд, 5-рўйхат, 843-иш, 19-варақ.
251
ResearchBib IF - 11.01, ISSN: 3030-3753, Valume 2 Issue 1
1931 yildan muzey xodimlarining malakasi, soni va tarkibiga e’tibor berildi. Uning
tarkibida uchta ilmiy xodim va to‘rtta texnik xodim bo‘lib, ularga fevral oyida yana bitta ilmiy
xodim qo‘shilgan. Arxiv hujjatlari ma’lumotlariga ko‘ra, muzeyning yarim yillik hisobotida
direktor o‘rinbosari, uchta ilmiy xodim va to‘rtta texnik xodim faoliyat yuritgan
7
. Muzey
Ko‘kaldosh madrasasining birinchi qavatidagi oltida hujrada joylashadi. Birinchi xonada davriy
(vaqti-vaqti bilan o‘zgarib turadigan) ko‘rgazma, ikkinchi xonada sopol,tosh va metall buyumlar,
uchinchi xonada yog‘och va diniy marosimlarni aks ettiruvchi ashyolar, to‘rtinchi xonada Buxoro
zardo‘zlik san’ati namunalari,beshinchi xonada ov va jang qurollari namoyish etilgan. Oltinchi
xona muzey ma’muriyatiga ajratiladi.
O‘sha vaqtlarda Buxoro muzeyi Sobiq Ittifoqning Leningraddagi Ermitaj, Tret’yakov
galereyasi, Sovet inqilobi muzeylari bilan aloqa o‘rnatiladi. Bu ko‘rgazma boshida direktor
o‘rinbosari P.E.Kornilov turgan va u birinchilardan bo‘lib Buxoroda professional (ixtisoslashgan)
muzey faoliyatini yo‘lga qo‘ygan.
Shu yillarda muzeyga kiruvchilarning soni ham ortadi va 1930 yilda 25011 kishiga etadi.
Mahalliy aholi vakillaridan 13 348 kishi va evropaliklardan 11 050 kishi muzeyga tashrif
buyuradi. Ularga 613 ekskursavod xizmat qilgan
8
.
P.E.Kornilov rahbarligi va tashabbusi bilan Gʻijduvon, Vobkent, Vardonze va Gajdumakda
ilmiy-tadqiqot ekspedisiyalari amalga oshiriladi . Yuqori tashkilotlar tomonidan muzey faoliyatiga
etarli mablag’ ajratilmaganligi, ko‘rgazma uchun binoning etishmasligi ilmiy va texnik
xodimlarning yangi ko‘rgazma tashkil etishiga imkon bermagan. XX asr 30 yillarida davlat
qurishning besh yillik rejasi asosida muzey ishiga ham e’tibor berilgan. Buning natijasida muzey
ichida ilmiy kengash, muzey xodimlarining yig‘ilishlari va turli sovet jamiyatlari bilan hamkorlik
kengashlari tuziladi. Ko‘rilgan chora tadbirlar natijasida muzey xodimlari 8-mart nomi ostida
yangi ko‘rgazma tashkil etishgan. Ko‘rgazma uchun eksponat etishmasligi oqibatida
tashkilotlardan material yig‘ishga kirishiladi. 8-mart ko‘rgazmasida diagrammalar,
fotosuratlarqo‘yilib, u orqali zamonaviy hayotda Buxoro ayolining o‘rni va rolini ko‘rsatmoqchi
bo‘lishgan. Ko‘rgazma tashkil etilgan xonaning yarmida O‘rta Osiyo va Sharq tarixida islom dini
va madaniyatiga oid ashyolar qo‘yilgan. Bundan ko‘zlangan maqsad birinchidan, islom dini va
madaniyatiga qarshi qaratilgan targ‘ibot, ikkinchidan ayollarni paranji tashlashga undash va
uchinchidan muzeyda qishloq xo‘jaligi bo‘limini yaratib aholini paxta va korako‘l teri ishlab
chiqarishga yo‘naltirishdan iborat edi. Shu orqali aholiga sovet mafkurasi va g‘oyasi singdirilgan.
7
Бухоро вилоят давлат архиви 1175 – фонд, 1-рўйхат, 3-иш, 44-варақ.
8
ЎзР МДА 94-фонд, 5-рўйхат, 843-иш, 16-варақ.
252
ResearchBib IF - 11.01, ISSN: 3030-3753, Valume 2 Issue 1
Sovet mafkuraning ta’siri muzey ishida 1930 yillardagi o‘zgarishlar dinga qarshi, ateistik
muzeylarini tashkil etishda ham o‘zining ifodasini topdi.
REFERENCES
1.
Gulyamov, A. A. (2024). JАMIYАTIMIZNING IJTIMОIY-IQTISОDIY, MА’NАVIY-
MАDАNIY SОHАLАRIDА ОILАNING RОLI.
ОБРАЗОВАНИЕ НАУКА И
ИННОВАЦИОННЫЕ ИДЕИ В МИРЕ
,
36
(2), 149-153.
2.
Azizovich, G. A. (2024). Trade Relations of Population in Bukhara Emirate, Shariah Rules
and Regulations in Commercial Affairs, Partnership Relations.
EUROPEAN JOURNAL
OF INNOVATION IN NONFORMAL EDUCATION
,
4
(9), 189-194.
3.
G. A. (2024). Family-Marriage and Inheritance Relations of the Population in the Bukhara
Emirate.
Miasto Przyszłości
,
53
, 964-969.
4.
Gulyamov, A. (2024). BUXORO MUZEYNING TASHKIL TOPISHI TARIXI.
Modern
Science and Research
,
3
(12), 659-667.
5.
Shodiyeva, S. S., & Qamariddinova, G. A. Q. (2022). Buxoroda islomgacha bo’lgan diniy
e’tiqodlar.
Science and Education
,
3
(12), 219-225.
6.
Akmalovna, Q. G., & Asror, A. A. (2023). Formation of Religious Ceremonies.
Central
Asian Journal of Social Sciences and History
,
4
(3), 167-172.
7.
Saloxov, A., & Qamariddinova, G. A. (2023). BUXORO JADIDLARINING TA’LIM-
TARBIYAGA OID G‘OYALARINING NAZARIY-AMALIY
ASOSLARI.
SCHOLAR
,
1
(28), 55-69.
8.
Salokhov, A. K. (2024). THE YOUNG PEOPLE ARE FORMED, THE
ENLIGHTENED-INFORMATORS OF BUKHO USE YOUR IMAGINATION STYLE
BASICS.
JOURNAL OF SCIENCE, RESEARCH AND TEACHING
,
3
(4), 16-19.
9.
Salokhov, A., & Qamariddinova, G. A. (2023). SOCIO-PHILOSOPHICAL AND
PEDAGOGICAL BASIS OF THE CONCEPT OF TOLERANCE.
Educational Research
in Universal Sciences
,
2
(8), 200-213.
10.
Haqqulov, M. Y. O. G. L. (2022). Markaziy Osiyoda ilk diplomatik munosabatlar tarixi.
Science and Education, 3(10), 385-389.
11.
Yunusovich, H. M. (2024). Experiences Related to the Fine Fiber Cotton of Uzbekistan
during the Years of Soviet Authority. EUROPEAN JOURNAL OF INNOVATION IN
NONFORMAL EDUCATION, 4(9), 129-132.
12.
Yunusovich, H. M. (2024). The Formation, Development and Role of the High Seljuk
Empire Founded by the Turkic Peoples in the Islamic World. Miasto Przyszłości, 53, 956-
959.
253
ResearchBib IF - 11.01, ISSN: 3030-3753, Valume 2 Issue 1
13.
Ozodlik va mustaqillik g‘oyalarini, A. O ‘RTA OSIYO XALQLARINING OZODLIK
ORZUSI BO ‘LGAN “TURKISTON MUXTORIYATI” Haqqulov Mehriddin Yunusovich.
14.
Haqqulov, M. (2024). O ‘RTA OSIYO XALQLARINING OZODLIK ORZUSI
BO‘LGAN “TURKISTON MUXTORIYATI”. Modern Science and Research, 3(12), 609-
613.
15.
Vahobovna, S. G. (2021). Khoja Abdulkhaliq Ghijduvani And Its Method.
European
Journal of Humanities and Educational Advancements
,
2
(10), 39-40.
16.
Srojeva, G. (2024). Solutions, Results And Problems Of Reforms In The Field Of
Education.
Modern Science and Research
,
3
(1), 782-788.
17.
Srojeva, G. (2023). Lower Zarafshan Oasis Tourism Opportunities.
Modern Science and
Research
,
2
(10), 199-204.
18.
Srojeva, G. (2024). EFFECTIVE FORMS OF SPIRITUAL AND MORAL EDUCATION
AND
EDUCATIONAL
WORK
IN
A
PRESCHOOL
EDUCATIONAL
INSTITUTION.
Modern Science and Research
,
3
(2), 247-253.
19.
Srojeva, G. (2024). Strengthening The Material And Technical Base Of Preschool
Education And Training Institutions.
Modern Science and Research
,
3
(2), 673-681.
20.
Srojeva, G. (2024). The Canadian Economy During The Global Economic Crisis.
Modern
Science and Research
,
3
(2), 57-63.
21.
Srojeva, G. (2024). International Cooperation In The Field Of Education.
Modern Science
and Research
,
3
(2), 1041-1050.
22.
Vahobovna, S. G. (2023). Quyi Zarafshon Vohasi Turizm Imkoniyatlari.
23.
Srojeva, G. (2024). Attention Paid To Preschool Educational Institutions In New
Uzbekistan.
Modern Science and Research
,
3
(2), 258-266.
24.
Srojeva, G. (2023). Continuity In Education-Chief Mezon.
Modern Science and
Research
,
2
(12), 834-839.
25.
Gulbahor, S. (2023). Continuity In Education-Chief Mezon.
Modern Science and
Research
,
2
, 834-839.
26.
Vahobovna, S. G. (2024). Canada during the world economic crisis of 1929-1933.
Ta'Lim
Va Rivojlanish Tahlili Onlayn Ilmiy Jurnali
,
4
(4), 48-54.
27.
Vahobovna, S. G. (2024). Role of Preschool Educational Institutions in Education of a
Perfect Person.
European Journal Of Innovation In Nonformal Education
,
4
(3), 208-214.
28.
Srojeva, G. (2024). 1929-1932-YILLАRDАGI JAHON IQTISODIY INQIROZI
DAVRIDA YAPONIYA.
Nrj
,
1
(2), 118-128.
254
ResearchBib IF - 11.01, ISSN: 3030-3753, Valume 2 Issue 1
29.
Vahobovna, S. G. (2024). XX ASR BOSHLARIDA XITOYNING YAPON
AGRESSIYASIGA QARSHI KURASHI.
TA'LIM VA RIVOJLANISH TAHLILI ONLAYN
ILMIY JURNALI
,
4
(5), 264-273.
30.
Vahobovna, S. G. (2024). XX ASR BOSHLARIDA XITOYNING YAPON
AGRESSIYASIGA QARSHI KURASHI.
International journal of scientific researchers
(IJSR) INDEXING
,
5
(2), 723-728.
31.
Vahobovna, S. G. (2024). YANGI O’ZBEKISTONDA MAKTABGACHA TA’LIM–
TARBIYA MUASSASALARIGA QARATILAYATGAN E’TIBOR.
32.
Vahobovna, S. G. (2024). JAHON IQTISODIY INQIROZI DAVRIDA KANADA
IQTISODIYOTI.
33.
Srojeva, G. (2024). TA’LIM SOHASIDA XALQARO HAMKORLIK.
34.
Vahobovna, S. G. (2024). MAKTABGACHA TA'LIM–TARBIYA MUASSASALARI
MODDIY TEXNIKA BAZASINI MUSTAHKAMLASH.
35.
Vahobovna, S. G. (2024). MAKTABGACHA TA'LIM MUASSASIDA MA'NAVIY-
AXLOQIY TARBIYA VA MA'RIFIY ISHLARNING SAMARALI SHAKLLARI.
36.
Vahobovna, S. G. (2023). TA'LIMDA UZVIYLIK-BOSH ME'ZON.
37.
Srojeva, G. (2024). SHAYBONIYLAR SULOLASI DAVRIDA BUXORO XONLIGIDA
IQTISODIY
O’ZGARISHLAR
VA
IQTISODIYOTDA
XALQARO
MUNOSABATLAR.
Modern Science and Research
,
3
(12), 895-903.
38.
Vahobovna, S. G. (2024). Formation of the Uzbek Nation and Shaibani State in
Abulkhairkhan's Dashti Kipchak.
Miasto Przyszłości
,
53
, 1218-1219.
39.
Srojeva,
G.
(2024).
XX-ASRNING
30-YILLARIDA
OSIYO
MAMLAKATLARI.
Modern Science and Research
,
3
(6).
40.
Vahobovna, S. G. (2024). XX-ASRNING 30-YILLARIDA OSIYO MAMLAKATLARI.
41.
Vahobovna, S. G. (2024). TALIM SOHASIDAGI ISLOHATLAR ECHIMI,
NATIJALARI VA MUAMMOLARI.
42.
Vahobovna, S. G. (2024). O’zbekiston Olimlaring Inson Falsafasi Haqidagi
Qarashlari.
Journal of Innovation in Volume
,
2
(8).
43.
Vahobovna, S. G. (2024). O’zbekiston Olimlaring Inson Falsafasi Haqidagi
Qarashlari.
Journal of Innovation in Volume
,
2
(8).
44.
Muyiddinov Bekali. (2023). THE ROLE OF BUKHARA AND OTHER CITIES IN THE
MILITARY ART AND ARMY STRUCTURE OF KHOREZMSHAHS . ОБРАЗОВАНИЕ
НАУКА И ИННОВАЦИОННЫЕ ИДЕИ В МИРЕ, 35(3), 55–58. Retrieved from
255
ResearchBib IF - 11.01, ISSN: 3030-3753, Valume 2 Issue 1
45.
Muyiddinov, B. (2024). BARTHOLD'S "СОЧИНЕНИЯ. ТОМ I. ТУРКЕСТАН В
ЭПОХУ МОНГОЛЬСКОГО НАШЕСТВИЯ" THE HISTORY OF THE CREATION OF
THE WORK. MODERN SCIENCE AND RESEARCH, 3(1), 699–702.
https://doi.org/10.5281/zenodo.10552555
46.
Muyiddinov, B. (2024). THE ROLE OF MILITARY REFORMS IN THE BUKHARA
KHANATE IN THE LIFE OF THE STATE UNDER THE SHAYBANIDS. MODERN
SCIENCE AND RESEARCH, 3(2), 646–648.
https://doi.org/10.5281/zenodo.10668887
47.
Nozimov, J. T. (2024). PSYCHOLOGICAL CHARACTERISTICS OF CHILDREN FOR
FORMATION OF DEVELOPMENT FOR PREPARATION FOR UNIVERSITY.
Multidisciplinary Journal of Science and Technology, 4(5), 575-578.
48.
Нозимов Ж. Т. и др. Социально-психологические особенности формирования
духовных потребностей в профессиональном развитии студентов //Science and
Education. – 2024. – Т. 5. – №. 5. – С. 455-459.
49.
PSYCHOLOGICAL CHARACTERISTICS OF CHILDREN FOR FORMATION OF
DEVELOPMENT FOR PREPARATION FOR UNIVERSITY. (2024).
Multidisciplinary
Journal
of
Science
and
Technology
,
4
(5),
575-
https://mjstjournal.com/index.php/mjst/article/view/1502
50.
Ilniyazovich, S. F. (2023). RAQAMLI TEXNOLOGIYALARNING TARIX FANINI
O'QITISHDAGI AHAMIYATI.
51.
Sayfutdinov, F. (2024). BUXORO AMIRLIGINING QURILISH TARIXI: MADANIY
VA ARXITEKTURA TARAQQIYOTI MEROSI.
Modern Science and Research
,
3
(12),
852-858.
52.
Sayfutdinov Feruz Ilniyoz o’g’li. (2023). XX ASR 2-YARMI XXI ASR BOSHLARI
ZARAFSHON VOHASIDA ETNOSLARARO MUNOSABATLAR.
TA’LIM VA
RIVOJLANISH TAHLILI ONLAYN ILMIY JURNALI
,
3
(9), 1–5. Retrieved from
https://sciencebox.uz/index.php/ajed/article/view/7941
53.
Sayfutdinov , F. . (2024). ILLUMINATION OF THE SPIRITUAL LIFE OF THE
KARAKALPAK PEOPLE IN RESEARCH.
Journal of Universal Science Research
,
2
(5),
441–452.
Retrieved
from
https://inlibrary.uz/index.php/universal-scientific-
research/article/view/34891
54.
Sayfutdinov , F. (2024). MANG’IT AMIRLARI DAVRIDA BUXORO AMIRLIGI
ME’MORCHILIK SOHASI RIVOJI.
Modern Science and Research
,
3
(10), 620–629.
Retrieved from https://inlibrary.uz/index.php/science-research/article/view/45335
256
ResearchBib IF - 11.01, ISSN: 3030-3753, Valume 2 Issue 1
55.
Ilniyazovich, S. F. (2024). Historiography of Various Expeditions and their Results in the
Regions Inhabited by Karakalpaks in the First Half of the 20th Century.
EUROPEAN
JOURNAL OF INNOVATION IN NONFORMAL EDUCATION
,
4
(9), 159-165.
56.
Xayrullayev, U. (2024). THE IDEA THAT MADE THE OTTOMAN STATE GREAT
(RED APPLE II).
Modern Science and Research
,
3
(2), 1071–1073. Retrieved from
https://inlibrary.uz/index.php/science-research/article/view/29533
57.
Xayrullayev, U. (2024). BRIEFLY ABOUT THE "RED APPLE" MYTHOLOGY OF THE
TURKS.
Modern
Science
and
Research
,
3
(1),
568–572.
Retrieved
from
https://inlibrary.uz/index.php/science-research/article/view/28329
58.
Umidjon, X. (2024). Literacy and Information Exchange in the Ancient East and
West.
EUROPEAN JOURNAL OF INNOVATION IN NONFORMAL EDUCATION
,
4
(3),
http://www.inovatus.es/index.php/ejine/article/view/2698
59.
Umidjon,
X.
(2023).
1918-1939-yillarda
Polshaning
ichki
siyosatidagi
o’zgarishlar.
Центр Научных Публикаций (buxdu.Uz)
,
42
(42). извлечено от
https://journal.buxdu.uz/index.php/journals_buxdu/article/view/10963
