No. 8 (2025) Modern Science and Research

Articles

• 

  INSON VA UNING BORLIG’I:FALSAFIY MULOHAZALAR Mazkur maqolada inson va uning borlig‘i masalasi falsafiy nuqtai nazardan tahlil qilinadi. Insonning tabiatdagi o‘rni, ongi, ijtimoiylik xususiyati, ruhiy-ma’naviy mohiyati, o‘zligini anglash jarayoni, erkinlik va mas’uliyat, abadiylik va fano o‘rtasidagi ziddiyatlar falsafiy jihatdan yoritiladi. Shuningdek, Sharq va G‘arb falsafasidagi inson haqidagi asosiy qarashlar solishtiriladi hamda zamonaviy falsafiy yondashuvlar orqali inson borligining murakkabligi ochib beriladi.

  Mohlaroyim Yarashova

  243-248

    

  • Read
• 

  ERKAKLAR KIYIMLARINING ENG QADIMGI TURLARI VA ULARDAGI O’ZGARISHLAR Insoniyatning kiyinish ehtiyojini o‘tovchi buyumlar majmuining umumiy nomi o‘zbek adabiy tilida «kiyim», «kiyim-kechak», so‘zlashuv nutqida «engil», «engil-bosh» (engilvosh), «kiyim- bosh» (kiyim-vosh), «ust-bosh» (ustvosh), «libos», «sarpo» kabi atamalar bilan ifodalanadi.An’anaviy kiyimlar uzoq tarixiy davr davomida shakllanib, u yoki bu xalq yashagan geografik muhit, uning xo‘jalik shakli, ijtimoiy munosabatlari, madaniyati, etnik qatlamlari va boshqa qator omillar bilan bevosita bog‘liq holda taraqqiy etib borgan. Boshqacha aytganda, kiyimlar va kiyinish madaniya¬ti uzoq tarixiy-tadrijiy yo’lni bosib o‘tgan. Xalq turmushiga mos, ishlab chiqarish jarayonlariga xos bo‘lgan kiyimlar asrlar mobaynida shakllanib borishi natijasida xalqning an’anaviy milliy kiyimlari majmui yuzaga kelgan. Xalqona milliy liboslarning shakllanishida tashqi tabiiy muhit, xo‘jalik mashg‘uloti, xalq falsafasi, madaniyati, ijodi, diniy e’tiqodi va milliy an’analari kabi turfa xil omillar muhim o‘rin tutadi. Kiyimlarning yuzaga kelishi va turlarining ko‘payishida kishilarning turmush tarzi, mehnat va iqlim sharoitidan tashqari, ularning madaniy rivojlanishi, estetik didining o‘sishi ham asosiy omillardan biri bo‘lgan.

  Mohlaroyim Yarashova

  644-651

    

  • Read
• 

  ГИГИЕНИЧЕСКАЯ ОЦЕНКА ВОСПРИИМЧИВОСТИ БОЛЬНЫХ К ГРИБКОВЫМ ЗАБОЛЕВАНИЯМ Научная статья посвящена изучению распространенности сенсибилизации к пищевым продуктам и грибам, а также ее профилактике в условиях жаркого климата. На сегодняшний день грибы известны в разных странах мира как этиологический фактор аллергических заболеваний. У пациентов с аллергическими заболеваниями на основании детального сбора анамнеза и с помощью современных методов in vitro диагностики возможно выявление чувствительности к грибковым аллергенам. В условиях жаркого климата выявление антител иммуноглобулина Е к плесневым и дрожжевым грибам, таким как Aspergillus, Penicillium, Cladosporium, Alternaria и Rhizopus, возможно только с помощью персонализированного подхода к диагностике и терапии.

  Хусан Хакбердиев, Мухаббат Бакиева

  46-51

    

  • Read
• 

  SOLIQ QARZDORLIGINI HISOBLASH TIZIMINI TAKOMILLASHTIRISH – IQTISODIY BARQARORLIK GAROVI Mazkur maqolada O‘zbekistonda soliq qarzdorligini hisoblash tizimining hozirgi holati tahlil qilinib, uni takomillashtirish zarurati asoslab berilgan. Soliq qarzining davlat byudjetiga ta’siri, qarzdorlikni keltirib chiqaruvchi omillar va ularni bartaraf etish yo‘llari ko‘rib chiqilgan. Raqamlashtirish asosidagi yangi hisob-kitob tizimlari, sun’iy intellektdan foydalanish imkoniyatlari hamda nazoratning samarali mexanizmlari haqida takliflar bildirilgan.

  Hamid Payziyev

  52-54

    

  • Read
• 

  MORPHOLOGICAL CHANGES AT THE HEPATOCYTE LEVEL IN PATIENTS WITH CHRONIC HEPATITIS B AND C Chronic hepatitis B and C infections remain among the most pressing global public health challenges due to their widespread prevalence, silent progression, and potential to cause irreversible liver damage. The hepatotropic nature of HBV and HCV leads to persistent inflammation, immune-mediated injury, and significant morphological alterations at the hepatocyte level, ultimately resulting in fibrosis, cirrhosis, and hepatocellular carcinoma. This study aims to comprehensively evaluate and characterize the cellular and subcellular morphological changes in hepatocytes in patients with chronic viral hepatitis B and C. Emphasis is placed on cytoplasmic vacuolization, nuclear polymorphism, ballooning degeneration, apoptotic and necrotic changes, Mallory-Denk bodies, and mitochondrial dysfunction. By integrating histopathological findings with current virological and immunological data, the study highlights the mechanisms by which chronic infection alters liver architecture and function. The analysis also underscores the role of liver biopsy and advanced imaging techniques in detecting these morphological patterns and supports the development of targeted therapeutic strategies. These insights are critical for improving early diagnosis, patient stratification, and long-term clinical outcomes in individuals affected by chronic viral hepatitis.

  Komiljon Raxmonov

  55-60

    

  • Read
• 

  LEGALTECH VA YURIDIK XIZMATLARNING EKOLOGIK JIHATLARINI YAXSHILASH Ushbu maqolada legal tech texnologiyalarining yuridik xizmatlar sohasidagi ekologik jihatlarini yaxshilash masalalari ko‘rib chiqilgan. Zamonaviy axborot texnologiyalari va raqamli yechimlarning huquqiy xizmatlar ko‘rsatishda atrofmuhitga ta’sirini kamaytirish imkoniyatlari tahlil qilingan. Maqolada ekologik yuridik xizmatlarni rivojlantirish yo‘nalishlari, qog‘ozsiz texnologiyalar, masofaviy xizmatlar va "yashil" huquqiy amaliyot tamoyillari yoritilgan.

  Madina Idiyeva

  61-68

    

  • Read
• 

  БАСЛАЎЫШ КЛАСС ОҚЫЎШЫЛАРЫНЫҢ РУЎХЫЙ ИНТЕЛЛЕКТУАЛ ӨЗГЕШЕЛИКЛЕРИН АНЫҚЛАЎДЫҢ ПЕДАГОГИКАЛЫҚ МАЗМУНЫ Макалада баслаўыш класс оқыўшыларының руўхый интеллектуал өзгешеликлерин анықлаўда баслаўыш класс оқытыўшысы ўазыйпары, руўхый интеллектуал өзгешеликлерин қәлиплестириўдиң нәтийжели усыллары сөз етиледи.

  Гулистан Матмуратова

  69-71

    

  • Read
• 

  THE ROLE OF DIDACTIC GAMES AND EXERCISES IN THE FORMATION OF ORAL SPEECH IN PRIMARY SCHOOL STUDENTS This article reveals the importance of didactic games and exercises in the development of oral speech in primary school students. The author analyzes the psychological and pedagogical foundations of speech development in young children and substantiates the positive influence of game forms of learning on the expansion of vocabulary, the strengthening of grammatical structure, and the formation of communicative competence. The article presents effective types of games and exercises aimed at developing oral speech, as well as methodological recommendations for teachers.

  P. Abdalieva

  72-74

    

  • Read
• 

  STRESS BILAN BOG‘LIQ YURAK KASALLIKLARI: PSIXOSOMATIK YONDASHUV Ushbu maqolada stressning yurak-qon tomir tizimiga ta’siri va psixosomatik yondashuvning ahamiyati tahlil qilingan. Surunkali stress yurak kasalliklarining, xususan gipertoniya, yurak ritm buzilishlari va ishemik yurak kasalligi rivojlanishiga olib kelishi mumkin. Psixosomatik yondashuv va stressni boshqarish usullari yurak sog‘lig‘ini saqlashda samarali profilaktik choralar hisoblanadi.

  B.B Qo’ylanov, S.E Tillayeva, D.I Muhammadaliyeva

  75-80

    

  • Read
• 

  DIABET MELLITUS VA UNING ZAMONAVIY DAVOLASH USULLARI Diabet mellitus – bu insulin yetishmovchiligi yoki organizm to‘qimalarining unga nisbatan sezuvchanligining pasayishi natijasida yuzaga keladigan surunkali metabolik kasallik bo‘lib, doimiy giperglikemiya bilan kechadi. Ushbu maqolada diabetning tasnifi, etiologiyasi, patogenezi, klinik ko‘rinishlari va asoratlari yoritilgan. Shuningdek, zamonaviy davolash yondashuvlari – insulin terapiyasi, og‘iz orqali qabul qilinadigan gipoglikemik dorilar, inkretin asosidagi terapiya, SGLT2 ingibitorlari va istiqbolli hujayra hamda gen terapiyalari haqida ma’lumot berilgan. Kasallikni boshqarishda hayot tarzini o‘zgartirish, parhez terapiyasi va profilaktika choralarining ahamiyati alohida ta’kidlangan.

  B.B. Qo’ylanov, S.E. Tillayeva, D.I. Muhammadaliyeva

  81-87

    

  • Read
• 

  TO‘R PARDASINING (RETINA) QATLAMLARI VA FOTORETSEPTORLAR TUZILISHI Ushbu ilmiy maqolada ko‘zning asosiy sezuvchi qismi — retina (to‘r parda)ning gistologik tuzilishi va har bir qatlamning ko‘rish jarayonidagi funksional ahamiyati yoritilgan. Retina 10 ta qatlamdan tashkil topgan bo‘lib, har bir qatlamda maxsus morfologik tuzilma va funksional hujayralar mavjud. Fotoretseptorlar (tayanch rod va konuslar), bipolar va ganglion hujayralar, pigment epiteliysi, neyroglial elementlar ko‘rishning boshlang‘ich bosqichida yorug‘lik signallarini qabul qilish, uzatish va qayta ishlashda asosiy rol o‘ynaydi. Maqolada shuningdek, retina qatlamlarining o‘zaro integratsiyasi, ularning patologik holatlar — masalan, diabetik retinopatiya, glaukoma va retina degeneratsiyalari bilan bog‘liqligi ham tahlil qilingan. Retina gistologiyasini chuqur o‘rganish oftalmologik kasalliklarni erta aniqlash va samarali davolashda muhim ahamiyat kasb etadi.

  N.B. Zokirova, D.I. Muhammadaliyeva, S.E. Tillayeva

  88-92

    

  • Read
• 

  O‘PKA ALVEOLALARI: ULARNING GISTOLOGIK TUZILISHI VA GAZ ALMASHINUVIDAGI ROLI Ushbu maqolada o‘pka alveolalarining gistologik tuzilishi, ularning hujayraviy tarkibi va gaz almashinuvidagi roli batafsil yoritilgan. Alveola devorining asosiy komponentlari — I va II tip pnevmositlar, surfaktant, interalveolyar septum va alveolyar makrofaglar morfologik nuqtai nazardan tahlil qilingan. Shuningdek, alveola va kapillyarlar o‘rtasidagi tuzilmaviy moslashuvlar hamda gaz almashinuvi mexanizmi izchil bayon etilgan. Mavzuning dolzarbligi, ayniqsa respirator kasalliklar, surfaktant yetishmovchiligi, emfizema va fibroz kabi klinik holatlarda alveolalarning buzilishi bilan bog‘liq patologiyalarni anglashda namoyon bo‘ladi.

  N.B. Zokirova, D.I. Muhammadaliyeva, S.E. Tillayeva

  93-98

    

  • Read
• 

  JADID AYOLLARI – YANGI UYG‘ONISHNING BOSHLUVCHILARI O‘zbek xalqi tarixining har bir bosqichida ayol siymosi doimo muqaddas bo‘lib kelgan. Ammo XX asr boshlarida yuzaga kelgan jadidchilik harakati davrida ayollar faolligining yangi bosqichi boshlandi. Bu davr – milliy uyg‘onish, ma’rifiy taraqqiyot va yangi tafakkurning paydo bo‘lishi bilan ajralib turadi. Ayollar faqatgina uy-ro‘zg‘or ishlari bilan emas, balki ta’lim, matbuot, jamiyat hayoti bilan bog‘liq faoliyatlarda ishtirok eta boshladilar.

  Shukrona Abdulloyeva

  13-14

    

  • Read
• 

  STARTAPLARDA LOYIHA BOSHQARUVI: TEZ O’SUVCHAN MUHITDA “AGILE” VA “LEAN” YONDASHUVLARNING SAMARADORLIGI Startap muhiti yuqori noaniqlik, tez o‘zgaruvchan talablar va resurslarning cheklanganligi bilan ajralib turadi. Bunday sharoitda “Agile” va “Lean Startup” yondashuvlari loyihalarni samarali boshqarishda muhim rol o‘ynaydi. Ushbu maqola mazkur metodologiyalarning startaplarda qo‘llanishi, ularning samaradorligi va qo‘shgan qiymatini tahlil qiladi. McKinsey ma’lumotlariga ko‘ra, Agile yondashuvi kapitall loyihalarda xarajatlarni kamida10% ga qisqartirib, mahsuldorlik va bajarilish muddatini o‘rtacha 10% ga oshirgan. Standish Group CHAOS Report ma’lumotlarida esa agile loyihalari an’anaviy loyihalarga nisbatan 39% ga yuqori muvaffaqiyat darajasiga ega. Tadqiqot yakunida startaplar uchun optimal boshqaruv modeli bo‘yicha amaliy tavsiyalar ishlab chiqiladi.

  Elmurod Sodiqov

  15-18

    

  • Read
• 

  ЭСКИ ТЕРМИЗ ВА ЧАҒОНИЁН СИРКОР ИДИШЛАРИДА ЭПИГРАФИК ЁЗУВЛАРНИНГ ПАЙДО БЎЛИШИ Ушбу мақолада Сурхондарё воҳасидаги археологик ёдгорликлардан топилган сирланган буюмларнинг ясалиш тарихи, ривожи ҳамда аҳамияти ҳақида тўхталиб ўтилади.

  Шерзод Раджабов, Сайёра Қамбарова

  19-22

    

  • Read
• 

  SOLIQ QARZDORLIGINI UNDIRISH MEXANIZMINI TAKOMILLASHTIRISH ORQALI MOLIYAVIY BARQARORLIKNI TA’MINLASH Mazkur maqolada O‘zbekistonda soliq qarzdorligini undirish bo‘yicha mavjud mexanizmlar tahlil qilinib, ularning samaradorligini oshirish bo‘yicha taklif va tavsiyalar ishlab chiqilgan. Soliq qarzdorligi iqtisodiy muvozanatga salbiy ta’sir qiluvchi asosiy omil sifatida ko‘rilib, moliyaviy barqarorlikka erishishda undirish mexanizmlarining zamonaviylashuvi dolzarb yo‘nalish sifatida asoslab berilgan.

  Hamid Payziyev

  23-25

    

  • Read
• 

  ИСТОРИЧЕСКИЙ КОНТЕКСТ ЭВОЛЮЦИИ ГЕНДЕРНОГО НАСИЛИЯ И СТРАТЕГИИ ПСИХОСОЦИАЛЬНОЙ ПОДДЕРЖКИ ЖЕРТВ В статье представлен глубокий и комплексный исторический анализ гендерного насилия, рассматриваемого как сложный и многогранный социальный феномен. Особое внимание уделяется выявлению исторических корней и культурных норм, способствующих формированию и закреплению насилия на гендерной почве в различных исторических эпохах и обществах. Рассмотрены такие факторы, как влияние древних законодательных документов, мифологических сюжетов, средневековых религиозных трактатов, философских взглядов эпохи Просвещения и современных международных инициатив по борьбе с гендерным насилием. Важной частью исследования является анализ трансформации общественного восприятия данной проблемы и разработка стратегий психосоциальной поддержки жертв, учитывающих как исторический опыт, так и современные научные и практические подходы. В статье подчёркивается важность применения междисциплинарного и культурно адаптированного подхода при оказании психосоциальной помощи женщинам, пострадавших от насилия.

  Диёра Темирова

  26-30

    

  • Read
• 

  MINTAQAVIY IQTISODIYOT TUSHUNCHASI Maqola mintaqaviy iqtisodiyotga xos bo'lgan xususiyatlarni ko'rib chiqishga, mintaqaviy iqtisodiyot tushunchasini va uning butun iqtisodiy tizimdagi o'rnini aniqlashga bag'ishlangan. Maqolada mintaqaning xo'jalik yurituvchi sub'ektlarning birligi va milliy iqtisodiyot tarkibidagi iqtisodiy tizim sifatida tavsifi berilgan. Tizimli xususiyatlar va milliy iqtisodiyot bilan umumiy xususiyatlar ko'rib chiqiladi. Maqolada Rossiyadagi mintaqaviy iqtisodiyotning hozirgi holati o'rganiladi. Xorijiy investitsiyalarni rag'batlantirish va rag'batlantirish muammolariga alohida e'tibor qaratilmoqda, chunki Rossiya hozirgi vaqtda kapital importi bo'yicha dunyoda juda kamtarona o'rinni egallaydi. Bu, birinchi navbatda, siyosiy barqarorlik, rivojlangan institutsional va bozor infratuzilmasi bilan belgilanadigan qulay sarmoyaviy muhitning yo'qligi bilan bog'liq.

  Humoyun Abdullaev

  41-44

    

  • Read
• 

  GLOBALLASHUV JARAYONIDA YOSHLARNING MILLIY QADRIYATLARGA MUNOSABATI Ushbu maqolada globallashuv jarayonining yoshlar ongiga ta’siri va uning milliy qadriyatlarga bo‘lgan munosabatiga ta’siri yoritilgan. Yozuvda yoshlar orasida g‘arbona madaniyatga intilish kuchayib borayotgani, bu holat esa milliy qadriyatlarning so‘nishiga olib kelishi mumkinligi ta’kidlangan. Shu bilan birga, milliy qadriyatlarni saqlab qolish va rivojlantirishning samarali yo‘llari ko‘rib chiqilgan.

  Mirzamuxammed Djangabayev

  28-30

    

  • Read
• 

  ЦИФРОВИЗАЦИЯ ДЕЯТЕЛЬНОСТИ HR И ЕЁ ВЛИЯНИЕ НА ЭФФЕКТИВНОСТЬ ОРГАНИЗАЦИИ (НА ПРИМЕРЕ УЗБЕКИСТАНА) В статье анализируются процессы цифровизации в управлении человеческими ресурсами (HR) и их влияние на эффективность организаций. Рассмотрены современные инструменты цифрового HR, технологические платформы и практическое состояние цифровизации в Узбекистане. На основе эмпирических наблюдений показано, как цифровизация HR влияет на производительность труда, скорость принятия решений и мотивацию сотрудников. Разработаны практические рекомендации по эффективной организации цифрового HR с учётом национальных условий.

  Жасур Ирисметов

  31-32

    

  • Read
• 

  ПОЛИПОЗ РИНОСИНУСТЛАРНИ ЁШГА ДОИР 45-59 ЁШЛИЛАРДА БУРУН ШИЛЛИҚ ҚАВАТЛАРИНИНГ МОРФОЛОГИК ЎЗГАРИШЛАРИ Бурун тўсиғи шикастланишидан кейинги даврда ривожланган сурункали полипоз риносинустни ривожланишида, асосий жараён бу, шиллиқ қаватни рецидивланган серозли яллиғланиши оқибатида, бўкишга учраган шиллиқ қаватнинг ўчоқли бўкиши ва қон томир компонентларини шу сохаларда кўпайиши билан намоён бўлади. Морфологик жихатдан полипоз риносинуситни таркиби ва структураси хам айнан, юқорида келтирилган синусит билан деярлик ўхшаш бўлиб, экссудатнинг табиатига хам боғлик бўлади. Шиллиқ қаватни сўрғичсимон ўсиши ва базал қаватни қалинлашиши оқибатида, секретор эпителийларини метаплазияси ва полипоз хосилаларни шаклланишига олиб келганлиги аниқланди.

  Кахрамонжон Юлдашев, Носиржон Маҳкамов

  33-35

    

  • Read
• 

  THEORETICAL FOUNDATIONS AND HISTORICAL EVOLUTION OF THE CATEGORY OF MODALITY IN WORLD LINGUISTICS The issue of the content of the category of modality as a fundamental linguistic category and the means of its formal expression in modern linguistics has not yet been fully resolved. The growing interest in the problem of linguistic modality is reflected in numerous studies devoted to its functional essence, semantic types, and the structure of modal means. At the current stage, the study of modality as a universal syntactic category requires considering the human factor in language, examining the behavior of individuals in the communication process (such as the communicative goals and emotional state of speech participants, conditions of speech interaction, and methods of influencing the listener). The speaker, as the main factor in language dynamics, creates a unique system of representing the world based on the general language system. As a result, language reflects, on the one hand, objective reality, and on the other hand, the speaker’s subjective world and their attitude toward the described objects.

  Dilafruz Turakulova

  36-40

    

  • Read
• 

  SHAHAR HAYOTI ERKINLIKMI YOKI YOLG’IZLIK? Sònggi paytlarda shaharda yashash kòplab qishloqliklarning orzusiga aylandi. Yurtimizdagi ayrim insonlar shahar hayoti erkinlikka eltuvchi yagona yòl desa, boshqa insonlar bu hayotda yashash yolģizlikka sabab bòladi deydi.

  Dilnura Meyliyeva

  45-45

    

  • Read
• 

  STUDENT’S ACADEMIC PERFORMANCE IN LARGE-SIZED GROUPS IN EDUCATIONAL SYSTEM OF UZBEKISTAN This article investigates the multifaceted effects of large class sizes on student academic performance, teacher effectiveness, and overall educational quality within the context of Uzbekistan’s education system. Drawing on both international research and local insights, including in-class experiments and feedback from educators, the author highlights how overcrowded classrooms hinder learning, reduce teaching quality, and contribute to student behavioral issues. The study contrasts large public-school classes with smaller private school environments, emphasizing the benefits of class size reduction. It also connects low teacher salaries to systemic issues in educational quality, advocating for strategic reforms such as increased educator compensation, construction of more schools, and policy attention to class size reduction. The findings reinforce the argument that smaller class sizes can lead to higher academic achievement, more effective teaching, and better classroom management.

  Iroda Turaeva

  46-51

    

  • Read
• 

  SIROJIDDIN SAYYID SHE’RIYATIDA BADIIY YUKSALISH TADRIJI Ushbu maqolada Sirojiddin Sayyid she`riyatining turli davrlardagi o’zgarishlari xususan, tuyg’ularning she’rga ko’chgan tasvirlari, ma’noviy teranlashish tadrijiy asosda tahlil qilingan.

  Aziza Xoliyorova

  52-54

    

  • Read