РОЛЬ МОБИЛЬНЫХ ПРИЛОЖЕНИЙ В ИЗУЧЕНИИ СТОМАТОЛОГИИ

ВАК
elibrary
inLibrary
Google Scholar
doi
 
Выпуск:
CC BY f
86-90
52
24
Поделиться
Фазилова, Л. (2018). РОЛЬ МОБИЛЬНЫХ ПРИЛОЖЕНИЙ В ИЗУЧЕНИИ СТОМАТОЛОГИИ. Стоматология, 1(2(71), 86–90. извлечено от https://inlibrary.uz/index.php/stomatologiya/article/view/1761
Crossref
Сrossref
Scopus
Scopus

Аннотация

Мобильные устройства и приложения могут быть очень полезны для медицинского персонала. Мобильные вычислительные устройства (персональные цифровые помощники, далее смартфоны и планшетные ПК) оказали большое влияние на многие области, в том числе и на стоматологию и фармацевтическую промышленность. Мобильные устройства имеют обширные приложения, которые помогают при работе в клинической практике и отвечют на другие вопросы, такие как руководства, медицинские расчеты, поисковые порталы. клинические руководства, учебники и литература для использования различных сфер.

Похожие статьи


background image

86

STOMATOLOGIYA

значении среднего напряжения. Когда концентраторы

действуют в хрупком материале, таком как керамика, в

нем образуется трещина, которая мгновенно распростра

-

няется по материалу, приводя к его разрушению.

Литература

1. Ремизов А.Н. Медицинская и биологическая физика.

– М.: Высш. шк., 2004. – С. 64-69, 129-145, 246-248.

2. Рубин А.Б. Биофизика. – М., 2004. – Т. 1, 2. – С. 171-

174, 178, 295.

3. Стефани Д.В., Вельтищев Ю.Е. Стоматологиче

-

ское материаловедение: Учеб. пособие. – М., 2008. – С.

20-28.

4. Davidovits P. Physics in Biology and Medicine. – 2013.

– P. 57-59.

5. Harten U. Physik fur Mediziner. – Springer, 2011. – С.

10, 70-71.

Рассматриваются вопросы стоматологического ма

-

териаловедения, создание комплекса «идеальных» ма

-

териалов для восстановления зубов и зубочелюстной

системы. Именно на это направлено изучение состава,

строения и свойств материалов для стоматологии, а так

-

же закономерностей изменения этих свойств под влияни

-

ем физических, механических и химических факторов.

Основным методом и инструментом этого изучения в

стоматологическом материаловедении является опреде

-

ление комплекса свойств материалов, имеющих принци

-

пиальное значение для их применения в условиях поло

-

сти рта.

Ключевые слова:

стоматологическое материало

-

ведение, «идеальные» материалы для восстановления

зубов, физические свойства.

The main aim of dental material authority is to create

complex of “ideal” materials for reconstruction of teeth

and dentoalveolar system. As a result, this is the basis for

researching composition, structure and properties of materials

for dentistry, as well as consistent patterns of changes of these

properties due to physical, mechanical and chemical agencies.

The basic method of this contemplation in dental material

authority is to identify complex of materials’ properties,

which have principal meaning for using it in oral cavity.

2018 йилнинг “Фаол тадбиркорлик, инновацион

ғоялар ва технологияларни қўллаб-қувватлаш йили”

деб эълон қилиниши ҳар бир соҳада инновацияларни

қўллашга ундамоқда. Шу қаторда, тиббиёт соҳасида,

айниқса, стоматологияда ҳам инновацион ғоя ва техно

-

логияларни қўллаш мақсадида тиббиётни ўрганишда

мобил иловалар мавжуддир. Улар орқали мавзулар тез

ва тушунарли тарзда

ўзлаштирилади.

Соғлиқни сақлаш

ходимлари томонидан

мобил қурилмалардан

фойдаланиш клиник

амалиётнинг кўплаб

жиҳатларини

ўзгар

-

тирди. Мобил қурил

-

малардан фойдаланиш

соғлиқни сақлаш ша

-

роитида одатий ҳолга

айланди, бу платформалар учун тиббий дастурий ило

-

валарни (дастурларни) ривожлантиришнинг жадал ўси

-

шига олиб келди. Кўп сонли иловалар ҳозир тиббиёт

ходимлари ёки талабаларига ёрдам бериш учун жуда

кўп муҳим вазифаларга эга. Масалан, ахборот ва вақтни

бошқариш, тиббиёт ёзувларини сақлаш ва улардан фой

-

даланиш, алоқа, маълумотнома ва ахборот йиғиш, бе

-

морни текшириш ва мониторинг қилиш, клиник қарор

қабул қилиш, шунингдек, тиббий таълим ва тренинглар.

Мобил қурилмалар ва иловалар стоматологлар учун

жуда кўп фойда келтиради. Чунончи, клиник жиҳатдан

қарорлар қабул қилишни яхшилаш ва касал натижала

-

рини ижобий ҳал қилиш учун кўрсатиладиган тиббий

ёрдам воситаларига киришни сезиларли даражада оши

-

ради. Бироқ, ушбу дастурлар тақдим этаётган имтиёз

-

ларга қарамасдан, иложи борича мураккаб воситалар

-

нинг тиббий амалиётга тўғри қўлланилишини ва

СТОМАТОЛОГИЯНИ

ЎРГАНИШДА МОБИЛ

ИЛОВАЛАРНИНГ ЎРНИ

УДК: 371.315:004:[616.31

Фазилова Л.А.

Тошкент давлат стоматология институти


background image

87

2018 йилнинг “Фаол тадбиркорлик, инновацион ғоялар

ва технологияларни қўллаб-қувватлаш йили” деб эълон

қилиниши ҳар бир соҳада инновацияларни қўллашга

ундамоқда. Шу қаторда, тиббиёт соҳасида, айниқса,

стоматологияда ҳам инновацион ғоя ва технология

-

ларни қўллаш мақсадида тиббиётни ўрганишда мобил

иловалар мавжуддир. Улар орқали мавзулар тез ва ту

-

шунарли тарзда ўзлаштирилади.

Соғлиқни сақлаш ходимлари томонидан мобил

қурилмалардан фойдаланиш клиник амалиётнинг кў

-

плаб жиҳатларини ўзгартирди. Мобил қурилмалардан

фойдаланиш соғлиқни сақлаш шароитида одатий ҳол

-

га айланди, бу платформалар учун тиббий дастурий

иловаларни (дастурларни) ривожлантиришнинг жадал

ўсишига олиб келди. Кўп сонли иловалар ҳозир тибби

-

ёт ходимлари ёки талабаларига ёрдам бериш учун жуда

кўп муҳим вазифаларга эга. Масалан, ахборот ва вақтни

бошқариш, тиббиёт ёзувларини сақлаш ва улардан фой

-

даланиш, алоқа, маълумотнома ва ахборот йиғиш, бе

-

морни текшириш ва мониторинг қилиш, клиник қарор

қабул қилиш, шунингдек, тиббий таълим ва тренинглар.

Мобил қурилмалар ва иловалар стоматологлар учун

жуда кўп фойда келтиради. Чунончи, клиник жиҳатдан

қарорлар қабул қилишни яхшилаш ва касал натижала

-

рини ижобий ҳал қилиш учун кўрсатиладиган тиббий

ёрдам воситаларига киришни сезиларли даражада оши

-

ради. Бироқ, ушбу дастурлар тақдим этаётган имтиёз

-

ларга қарамасдан, иложи борича мураккаб воситалар

-

нинг тиббий амалиётга

тўғри қўлланилишини

ва интеграциялашу

-

вини таъминлаш мақ

-

садида мобил тиббий

қўлланмаларга нисба

-

тан яхшироқ стандарт

-

лар ва тасдиқлаш ама

-

лиётларини

яратиш

керак бўлади. Ушбу

чора-тадбирлар тибби

-

ёт амалиёти бозорига

кириш учун тўсиқни

кучайтиради, ҳозирда тиббиёт ходимлари томонидан

қўлланилиши мумкин бўлган иловаларнинг сифати ва

хавфсизлигини оширади.

Мобил ҳисоблаш қурилмалари (шахсий рақамли

ёрдамчилар, кейинчалик смартфон ва планшет ком

-

пютерларининг киритилиши) кўплаб соҳаларни, шу

билан бирга, дори-дармон саноатига, айниқса, таъсир

кўрсатди. Соғлиқни

сақлаш ходимлари

ҳозирда смартфон

ёки планшет ком

-

пютерларини, пей

-

жер, уяли телефон

ва шахсий рақамли

ёрдамчилар орқали

бажариш учун фой

-

даланадиган вазифа

-

лар учун ишлатишади. Смартфон ва планшетлар ҳам

ҳисоблаш ва алоқа хусусиятларини қўлда ушлаб тури

-

лиши ёки сақланиши мумкин бўлган битта қурилмада

бирлаштиради, чўнтагида қулай фойдаланишга имкон

беради. Овоз ва матндан ташқари, янги мобил қурилма

моделлари web-қидирув, глобал жойлашишни аниқлаш

тизимлари (GPS), юқори сифатли камералар ва овоз

ёзиш воситалари каби янада ривожланган хусусиятлари

билан ҳам таъминланган. Бу хусусиятлар билан бир қа

-

торда кучли процессорлар ва операцион тизимлар, кат

-

та ҳажмли хотиралар ва юқори аниқлик ва тиниқликда

-

ги экранлар, мобил қурилмалар асосан компютерларга

айланди.

Ҳар иккала алоқа ва ҳисоблаш хусусиятларини бир

-

лаштирган биринчи уяли қурилма 2002-йилда киритил

-

ган Blackberry бўлди. Blackberry бозорга чиқарилгандан

сўнг, бошқа мобил қурилмалар жорий этилди. Эҳтимол,

2007 йилнинг январ ойида Apple биринчи авлод Iphone

5 ни ишга туширган бўлиши мумкин. Кейинчалик

Google Android операцион тизимини ишловчи смарт

-

фонлар 2008 йилнинг октябр ойида ишга туширилди.

Интуитив сенсорли экран интерфейслари, Iphone ва

Android смартфонлар таклиф қилганда, мобил қурилма

-

ларга эгалик қилиш тез ўсди. 2010 йилнинг апрел ойида

Apple янги планшетни тақдим этди, улардан фойдала

-

ниш қулайлиги, портативлиги ва нисбатан катта экрани

яна бир трансформацион ҳисоблаш воситаси эди. IPad

планшет компютер бозорини “ёқиб” юборди. Google

Android операцион ти

-

зимида (Samsung Galaxy

ва бошқаларда) ишлай

-

диган планшетлар шу

йилнинг охирида ишга

туширилди ва бу мобил

қурилмалардан янада

кенгроқ

фойдаланиш

бошланди.

Шубҳасиз, тибби

-

ёт мобил қурилмалар

-

нинг мавжудлиги билан

чуқур зарар кўрган ди

-

циплинлардан биридир. Бу тиббиётчиларнинг кўпгина

тадқиқотларида аниқ кўриниб турибдики, ушбу воси

-

таларнинг юқори суръатда эгалик қилиш даражаси

тиббиёт ходимларнинг клиник амалиётда ва таълимда

смартфонлар ва планшетлар, ҳатто стол усти тизимла

-

рини ҳам улар учун афзал қилинган ҳисоблаш асбобла

-

ри сифатида алмаштирдилар.

2012-йил июнида Manhettan тадқиқотлари шуни

кўрсатдики, шифокорларнинг эгалик қилиши ва мобил

қурилмалардан фойдаланиши кенг тарқалган бўлиб,

уларнинг иш жойида 87 фоизи смартфон ёки планшет

ёрдамида ишлайди, 99 фоизи эса компютердан фой

-

даланади. Сўровлар, шунингдек, шифокорларнинг 80

фоизи Iphone фойдаланади, қолган қисми эса Android

смартфонларини афзал деб ҳисоблайдилар. Шифокор

-

ларнинг 66 фоизи планшет компютерига эга, бироқ

уларнинг 54 фоизигина ўз амалиётларида фойдаланади.

ПРОБЛЕМЫ СМЕЖНЫХ СПЕЦИАЛЬНОСТЕЙ


background image

88

STOMATOLOGIYA

Қизиғи шундаки, мобил қурилмаларнинг машҳурлиги

ёш билан мос келмайди, чунки 55 ёш ва ундан катта

ёшдаги шифокорларнинг 80 фоизи смартфонга эгалик

қилади. Мобил қурилмаларни тиббиёт ходимлари то

-

монидан кенг тарқалганлигини акс эттирган натижалар

ҳақида тиббиёт факультети ўқитувчилари, аҳолиси ва

талабалар орасида ўтказилган сўровларда хабар берил

-

ган. Тадқиқотлар шуни кўрсатдики, уларнинг 85 фои

-

зи синф хоналаридан шифохоналарга қадар турли хил

клиник шароитларда мобил қурилмалардан фойдалана

-

дилар.

Мобил қурилмаларнинг тиббиёт ходимлари томо

-

нидан кенг тарқалиб кетишига олиб келган энг муҳим

сабаблардан бири, парваришлаш нуқтасида яхшироқ

алоқа ва ахборот ресурсларига эҳтиёж бўлди. Энг муҳи

-

ми, тиббиёт ходимлари клиник муҳитда турли манба

-

ларга киришни талаб қилади, жумладан:

- Алоқа қобилиятлари – овозли қўнғироқ, видео кон

-

ференция, матн ва электрон почта;

- қарорларни қўллаб-қувватлаш тизимлари, расм

архивлаш, алоқа тизимлари ва лаборатория ахборот ти

-

зимлари;

- Ахборот ресурслари – дарсликлар, қўлланмалар,

тиббий адабиётлар, гиёҳванд моддаларни қидириш;

- Клиник дастурий иловалар – касаллик ташхис

воситалари, тиббий ҳисоблаш машиналари;

Мобил қурилмалар ишлаб чиқилишидан аввал ушбу

ресурслар, асосан, соғлиқни сақлаш шароитида мобил

-

лик талабларини қўллаб-қувватламайдиган стационар

компьютерлар томонидан таъминланганди. Бу эҳти

-

ёжни қондириш мақсадида айрим тиббий хизматлар

портатив, симсиз мобил ахборот (ғилдиракдаги ком

-

пютерлар) ёки ғилдираклардаги иш станциялари каби

хусусиятларни ўз ичига олади. Бироқ, мобил қурилма

-

ларнинг мавжудлиги билан бирга, ходимлар смартфон

ва планшетлар орқали бармоқ учида маълумот олиш

ҳуқуқига эга бўлдилар.

Мобил қурилмаларнинг стоматологияга тезкор ин

-

теграцияси қисман тиббий дастурий иловалар ёки «ило

-

валар»нинг мавжудлиги ва сифатининг ошиши билан

боғлиқ. Иловалар бу – компьютер ёки мобил қурилмада

ишлаш учун ишлаб чиқилган дастурий таъминотдир.

Улардаги мураккаб функцияларни бажарадиган тезкор

процессорлар, такомиллаштирилган хотира, кичик ба

-

тареялар ва юқори самарали очиқ манба, кодли опера

-

цион тизимлар ҳам профессионал, ҳам шахсий фойда

-

ланиш учун тиббий мобил қурилма иловаларининг “сув

тошқини”дек ривожланишига йўл очиб берди.

Мобил қурилмалардаги стоматологик иловаларини

юклаб олиш қобилияти тиббиёт ходимлари учун жуда

кўп мобил клиник ресурсларни яратди. Тиббий илова

-

лар ташхис ва даволаш, амалиётни бошқариш, кодлаш

учун муҳим рол ўйнаймоқда. Мобил қурилмаларда кли

-

ник амалиётга жавоб беришга ёрдам берадиган, стома

-

тологик мавзулар ва дори-дармонлардан фойдаланиш

бўйича қўлланмалар, тиббий ҳисоб-китоблар, қидириш

порталлари, клиник кўрсатмалар, дарсликлар ва ада

-

биётлар каби бошқа саволларга жавоб берадиган кенг

қамровли иловалар мавжуд. Ҳатто жарроҳлик муола

-

жаларни стимуляция қилган, бошқача қилиб айтганда,

эшитиш ёки кўриш тестлари сингари оддий тиббий

кўрикларни амалга оширадиган мобил иловалар ҳам

мавжуд. Бинобарин, тиббий иловалардан фойдаланиш

кенг ва жадал суръатларда тарқаладиган бўлиб қолди.

Тиббиёт мактабининг 70% шифокорлари ва талабалари

мунтазам равишда камида битта тиббий ёрдам дастури

-

дан фойдаланишган, 50%и эса ўзларининг севимли да

-

стурларини кунлик фойдаланган ҳолда амалда тадбиқ

қилишган. Амалий дастурлардан бир нечтасини санаб

ўтамиз, жумладан, инглиз тилидаги “A to Z Anatomy”

иловаси, farmakosha.com сайтиниг рус тилидаги “Нор

-

мальная анатомия человека” мобил иловаси, дори-дар

-

мон бўйича маълумотлар олиш учун “UzMedApp”,

“DoriDarmon”, “Apteka.uz”, “MyApteka”, “Tib.Uz” ка

-

биларни мисол қилиб келтириш мумкин.

2008 йил июл ойида Apple ITunes AppStore илова

-

сининг ишга туширилиши билан бирга, иловаларга

киришни янада кенгайтирди. Бу IPad, Iphone ва IPod

Touch (ITouch) фойдаланувчиларига онлайн бозорда

дастурларни харид қилиш ва юклаб олиш имкониятини

берди. 2014 йил январ ойида Apple компанияси ITunes

AppStore орқали 1 миллионга яқин иловаларни таклиф

қилган эди. 2011 йилга келиб «Apple» ITunes AppStore

нинг тиббий категориясида мобил иловалар бозорлари

орасида ноёб хусусиятга эга бўлган «Соғлиқни сақлаш

соҳасидаги мутахассислар учун иловалар» бўлимини

яратди. 2013-йилда ушбу бўлим яна қуйи тоифалар

-

га бўлинди: ҳавола, тиббий таълим, беморни монито

-

ринг қилиш, парвариш қилиш, кўриш, беморни ўқи

-

тиш ва шахсий ғамхўрлик. Google шунга ўхшаш турли

хил иловаларни таъминловчи «Google Play» дўконини

ишга туширди, жумладан, Android операцион тизими

-

дан фойдаланадиган мобил қурилмалар учун тиббиёт

ходимларнинг айримлари кўпроқ фойдаланувчиларга

эришиш учун баъзи мобил иловалар Apple ёки Android

платформаларида фойдаланиш учун тақдим этилди.

Иловани танлашнинг асосий мезонлари кўпинча ха

-

ражатлардир. Фойдаланувчилар бепул дастурни юклаб

олишни афзал кўриши мумкин, аммо кейинчалик, агар

зарур бўлса, тўловни талаб қиладиган киши билан ал

-

маштириши ёки янгилаши мумкин. Баъзи бепул илова

-

лар тўлиқ ишлаб чиқилган бўлса, бошқалари эса ишла

-

майди ёки қисман ишлаб чиқарилади, агар обуна сотиб


background image

89

олинмаса, маълум тиббий журналлар ва тиббиёт дар

-

сликлари абонент тўлови тўланганидан кейин мобил

иловалар сифатида сотиб олиниши мумкин. Баъзи тиб

-

бий иловалар дастлаб қимматга тушиши мумкин бўл

-

са-да, янгиланишлар киритилса, натижада улар иқти

-

содий жиҳатдан самарали бўлиши мумкин. Масалан,

баъзи стоматологик қўлланмалар ҳар йили ўз-ўзидан

бепул янгиланиб туради, ушбу янги нашрлар эса сотиб

олиш зарурлигини бартараф этади.

Визуал Анатомия – бу онлайн қўлланма ва аудио

талаффузли таълим воситасидир. Бундан ташқари, 3D

модели ва 3D анимациянинг айланадиган қисмини ўз

ичига олади. Барча тананинг анатомия тизимларини

бирлаштирган ва интерактив танлаш режимида бўлиши

мумкин бўлган 500 дан ортиқ функцияга эга. Ҳар бир

функция пункти ўз ёрлиғи ва таърифига эга. Иловада,

шунингдек, барча характеристик нуқталарнинг тегла

-

рини излаш учун ишлатилиши мумкин бўлган қидирув

функсияси ҳам мавжуд. Масалан, Gray анатомиясидан

олинган тасвирларнинг умумий кўринишида 1247 та

расм мавжуд. Шу билан бирга, 23 дан зиёд ўлчамли

саволлар билан викторина ҳам киритилган. Талабалар

мавзуни ўзлаштириб бўлгач, мавзуни мустаҳкамлаш

учун тест саволларини ечадилар ёки савол-жавоб вик

-

торинасини бажарадилар.

Қўллаш тартиби: Ушбу дастур бирламчи ўрганиш

воситасидир, аммо вақти-вақти билан эслатмаларга

муҳтож бўлган ҳар қандай профессионал ҳам фойда

-

ланилиши мумкин. Бундан ташқари, у стоматологик ва

кўз касалликлари билан касалланганларга ёки талаба

-

ларга бу ҳақда батафсил майдонларни кўрсатиш учун

шифокорлар, ўқитувчилар ёки мутахассислар томони

-

дан амалга оширилиши мумкин бўлган идеал дастур

-

дир. Бу шунингдек, анатомияга оид умумий универсал

қўлланма.

Функциялари:

► Дастур тилини инглиз, француз, испан, немис

тилларига ўзгартира олиш.

► Мушаклар тавсифи (келиб чиқиши, қўшилиши,

ҳаракатлари).

► Белгилаш ва катталаштириш - экрандаги тугмани

босиб, ҳар қандай минтақани, белгини ёки бошқа функ

-

цияларни катталаштириш ва белгилаш имкониятининг

мавжудлиги.

► Викторина режими – “ўзингизни текширинг”

махсус нуқта белгиси мавжуд бўлиб, ўрганиш жараёни

-

да у ўчириб қўйилиши керак.

► Тез ўтиш - скетчни танлаб бошқа тизимга ёки ор

-

ганга ўтинг.

► Кўп танловли викториналарда иштирок этиш.

► Талаффузли аудио функциясининг мавжудлиги.

► Стоматология сохасини чуқур ўрганишда юз-жағ

кўринишининг 3D форматидан фойдаланиш имкония

-

тининг мавжудлиги.

► Анатомия ва физиология фильмларининг мав

-

жудлиги.

► Анатомия ва физиологияни ўрганиш учун ажой

-

иб бепул даврий янгиланишлар автоматик равишда ба

-

жарилади.

► Анатомия терминини қидириш орқали анатомия

луғати сифатида фойдаланиш мумкин.

► Google қидирув натижаларини амалга ошириш

имкониятининг мавжудлиги.

Мундарижаси: 3D тана мушак тизими (бош, қўл ва

оёқ мушаклари), скелетлар тизими (шарҳ, бош суяги,

қўл ва оёқ суяклари), юз-жағ сохаси тизими, қон айла

-

ниш тизими, тана қисмлари, юрак, нафас олиш тизими,

овқат ҳазм қилиш тизими, айириш тизими, асаб тизи

-

ми (мия ва шарҳ), эркак ва аёл жинсий тизими, бурун

бўшлиғи ва кўз-қулоқ тузилиши.

Фойдаланиш: Ушбу дастур орқали фойдаланувчи

юқори сифатли анатомик тасвир билан таъминланган.

“Zoom” тугмасини босиб ва битта панжара функцияси

-

дан фойдаланиб, ҳар қандай ҳудудга яқинлаштириши

мумкинлигини хусусий нуқта (хоч)ни босиш орқали

танланиши мумкин. “Батафсил тугмаси” қисқа тав

-

сифни ёқиш ёки ўчириш имконини беради. Мушаклар

бўлими учун “батафсил тугмаси” фақат тавсифни кўр

-

сатади. “Викторина режими тугмаси” теглар ва қисқа

таърифларни ёқиш ёки ўчириш имконини беради.

Керакли маълумотларни қидириш: Агар бир неч

-

та белгилар киритилса, қидирув функцияси сизга по

-

тенциал калит сўзлар рўйхатини автоматик равишда

чиқариб беради. Сиз оддийгина рўйхатни танлашингиз

мумкин. Натижада анатомик тасвир, нуқта ва қисқача

тавсиф экранингизда пайдо бўлади. Қўшимча маълу

-

мотни Wики-ни босиш орқали топишингиз мумкин.

Адабиётлар

1. Boulos M.N., Wheeler S., Tavares C., Jones R.

How smartphones are changing the face of mobile and

participatory health care; an overview, with example from

eCAALYX // Biomed. Engl. Online. – 2011.

2. Kiser K. 25 ways to use your smartphone. Physicians

share their favorite uses and apps // Minn. Med. – 2011.

3. Moodley A., Mangino J., Goff D. Dentistry

applications for iPhone/iPad and Android: from pocket to

patient // Clin. Infect. Dis. – 2013.

4. Mosa A.S., Yoo I., Sheets L. A systematic review of

health care apps for smartphones” // BMC Med. Inform.

Dec Mak. – 2012.

5. Ozdalga E., Ozdalga A., Ahuja N. he smartphone

in medicine: a review of current and potential use among

physicians and students // J. Med. Internet Res. – 2012.

6. Payne K.B., Wharrad H., Watts K. Smartphone and

medical related app use among medical students and junior

doctors in the United Kingdom (UK): a regional survey” //

BMC Med. Inform. Dec. Mak. – 2012.

Mobil qurilmalar va ilovalar tibbiyot hodimlari uchun

juda ko’p foyda keltiradi. Моbil hisoblash qurilmalari

(shaxsiy raqamli yordamchilar, keyinchalik smartfon va

planshet kompyuterlarining kiritilishi) ko’plab sohalarni,

shu bilan birga, stomatologiya sohasiga va dori-darmon

ПРОБЛЕМЫ СМЕЖНЫХ СПЕЦИАЛЬНОСТЕЙ


background image

90

STOMATOLOGIYA

sanoatiga, ayniqsa ta’sir ko’rsatadi. Моbil qurilmalarda

tibbiyotning klinik amaliyotiga javob berishga yordam

beradigan va dori-darmonlardan foydalanish bo’yicha

qo’llanmalar, tibbiy hisob-kitoblar, qidirish portallari,

klinik ko’rsatmalar, darsliklar va adabiyotlar kabi boshqa

savollarga javob beradigan keng qamrovli ilovalar mavjud.

Мобильные устройства и приложения могут быть

очень полезны для медицинского персонала. Мобиль

-

ные вычислительные устройства (персональные циф

-

ровые помощники, далее смартфоны и планшетные

ПК) оказали большое влияние на многие области, в

том числе и на стоматологию и фармацевтическую про

-

мышленность. Мобильные устройства имеют обшир

-

ные приложения, которые помогают при работе в кли

-

нической практике и отвечют на другие вопросы, такие

как руководства, медицинские расчеты, поисковые пор

-

талы, клинические руководства, учебники и литература

для использования различных сфер.

Ключевые слова:

стоматология, клиническая

практика, мобильные устройства и приложения, поис

-

ковые порталы.

Mobile devices and applications make a great deal of

benefits for the physicians. Mobile computing devices

(including personal digital assistants, the introduction

of smartphones and tablets) have affected many areas,

including dentistry and the pharmaceutical industry. There

are extensive applications in mobile devices that help to

respond to clinical practice and address other questions such

as drug use guidelines, medical records, search engines,

clinical guidelines, textbooks and literature.

Риносинуситы возникают значительно чаще, чем

их диагностируют, поскольку в ряде случаев клиниче

-

ская картина острых синуситов маскируется симптома

-

ми острых вирусных инфекций. Однако полагают, что

синусит при гриппе и ОРВИ следует рассматривать

не только как их осложнения, но и как их проявление

[1,5,8].

В развитии воспалительного процесса в полости

носа и околоносовых пазухах, помимо внешних причин

(климатогеографических условий, уровня инфекцион

-

ной заболеваемости, состояния окружающей среды, ха

-

рактера питания, стрессовых ситуаций), вызывающих

нарушения мукоцилиарного транспорта, важную роль

могут играть аномалии строения внутриносовых струк

-

тур и решетчатого лабиринта.

К факторам, нарушающим проходимость естествен

-

ных отверстий околоносовых пазух и механизмы их аэ

-

рации и очищения, можно отнести аномалии развития

носовых раковин, искривление носовой перегородки и

деформацию носового клапана, функции которого до

конца еще не изучены [2,3,9,12]. Оказываемое патоло

-

гическое действие создает условия для блокады осте

-

омеатального комплекса, а впоследствии – для разви

-

тия воспалительного процесса в околоносовых пазухах

[4,5,9,11]. В условиях застоя секрета и снижения пар

-

циального давления кислорода в ОНП формируются

благоприятные условия для развития бактериальной

инфекции [10,11].

Детализировать характер поражения полости носа

и околоносовых пазух позволяют специальные методы

обследования, которые вошли в арсенал отоларинго

-

РЕЗУЛЬТАТЫ ЭНДОСКОПИ-

ЧЕСКОГО ИССЛЕДОВАНИЯ

ПРИ ХРОНИЧЕСКИХ

ВОСПАЛИТЕЛЬНЫХ

ЗАБОЛЕВАНИЯХ НОСА И

ОКОЛОНОСОВЫХ ПАЗУХ

УДК: 616.212/.216-002.2]-072.1

Хасанов У.С.

1

, Вохидов У.Н.

2

,

Джураев Ж.А.

1

1

Ташкентская медицинская академия,

2

Ташкентский государственный стоматологический институт

Библиографические ссылки

Boulos M.N., Wheeler S., Tavares C, Jones R. How smartphones are changing the face of mobile and participatory health care; an overview, with example from eCAALYX//Biomed. Engl. Online. -2011.

Kiser K. 25 way s to use your smartphone. Physicians share their favorite uses and apps //Minn. Med. - 2011.

Moodley A., Mangino J., Goff D. Dentistry' applications for iPhone/iPad and Android: from pocket to patient // Clin. Infect. Dis. - 2013.

Mosa A.S., Yoo I., Sheets L. A systematic review of health care apps for smartphones " // BMC Med. Inform. Dec Mak.-2012.

Ozdalga E., Ozdalga A., Ahuja N. he smartphone in medicine: a review of current and potential use among physicians and students // J. Med. Internet Res. - 2012.

Payne K.B., Wharrad H, Watts K. Smartphone and medical related app use among medical students and junior doctors in the United Kingdom (UK): a regional survey" // BMC Med. Inform. Dec. Mak. - 2012.

inLibrary — это научная электронная библиотека inConference - научно-практические конференции inScience - Журнал Общество и инновации UACD - Антикоррупционный дайджест Узбекистана UZDA - Ассоциации стоматологов Узбекистана АСТ - Архитектура, строительство, транспорт Open Journal System - Престиж вашего журнала в международных базах данных inDesigner - Разработка сайта - создание сайтов под ключ в веб студии Iqtisodiy taraqqiyot va tahlil - ilmiy elektron jurnali yuridik va jismoniy shaxslarning in-Academy - Innovative Academy RSC MENC LEGIS - Адвокатское бюро SPORT-SCIENCE - Актуальные проблемы спортивной науки GLOTEC - Внедрение цифровых технологий в организации MuviPoisk - Смотрите фильмы онлайн, большая коллекция, новинки кинопроката Megatorg - Доска объявлений Megatorg.net: сайт бесплатных частных объявлений Skinormil - Космецевтика активного действия Pils - Мультибрендовый онлайн шоп METAMED - Фармацевтическая компания с полным спектром услуг Dexaflu - от симптомов гриппа и простуды SMARTY - Увеличение продаж вашей компании ELECARS - Электромобили в Ташкенте, Узбекистане CHINA MOTORS - Купи автомобиль своей мечты! PROKAT24 - Прокат и аренда строительных инструментов