15
фекта костной ткани диафиза. Стереотипность
мобилизации функционально-метаболической
активности фагоцитирующих клеток крови и
соединительной ткани позволяют рассмотреть
динамику активности лизосомальных и мем
-
бранных ферментов, энергетического и окис
-
лительного метаболизма, процессов синтеза и
секрециии, миграции, пролиферации и диффе
-
ренцировки.
AННОТАЦИЯ:
Диафиз суяк тўқимасида
нуқсонини репаратив тиклашда нейтрофиллар
функционал ва метаболик фаоллигига физиоло
-
гик эритма ва суксиназол инфузиясининг таъси
-
ри ўрганилди. Фагоцитик қон ҳужайралари ва
бириктирувчи тўқима функционал ва метабо
-
лик фаоллигини мобилизация қилиш стереоти
-
пи бизга лизосомал ва мембрана ферментлари,
динамик ва оксидланиш метаболизми, синтез
ва секреция жараёнларининг динамикаси, кў
-
чиб юриш, кўпайиш ва табақаланишни кўриб
чиқишга имкон беради.
ABSTRACT:
The effect of infusion of saline
and succinasol on the functional and metabolic ac
-
tivity of neutrophils during reparative regeneration
of a defect in bone tissue of the diaphysis was stud
-
ied. The stereotype of mobilization of the functional
and metabolic activity of phagocytic blood cells and
connective tissue allows us to consider the dynam
-
ics of the activity of lysosomal and membrane en
-
zymes, energy and oxidative metabolism, synthesis
and secretion, migration, proliferation and differen
-
tiation.
https://doi.org/10.34920/2091-5845-2020-04
УДК: 616.31-008-053.5/.7(262.83)
ОРОЛБЎЙИДА ЖОЙЛАШГАН
ҲУДУДЛАРДАГИ БОЛАЛАР
ВА КАТТАЛАРНИНГ СТОМАТОЛОГИК
МАДАНИЯТИНИ ОШИРИШ
Дадабаева М.У., Зиядуллаева Н.С.,
Мирхошимова М.Ф., Абдуллаев С.С.
Госпитал ортопедик стоматология кафедра
-
си, Тошкент давлат стоматология институти
Кириш.
Оролбўйи ҳудудларда экологик ҳо
-
лат оғир эканлиги сир эмас, бироқ бу ҳуддда
истиқомат қилувчи аҳолининг, айниқса болалар
ва ўсмирларнинг стоматологик саломатлик ҳола
-
ти ҳам ўз ҳолига ташлаб қўйилганга ўхшайди.
Бу фикримизни уларда стоматологик мадани
-
ятнинг жуда паст эканлиги ҳам бемалол исбот
-
лай олади. Аслини олганда эса, стоматологик
маданият боланинг жуда мурғаклигидан риво
-
жлантирилиб борилиши, мактаб ёшига етганда
эса, ҳар бир бола бу маданиятни тўла ўзлашти
-
риб олган бўлиши керак. Ана шунинг учун ўрта
мактабларда ўқувчиларнинг стоматологик ма
-
даниятини шакллантириш учун муҳим ишлар
-
ни амалга ошириш долзарб вазифага айланган.
Бунинг учун аввало ўқувчиларга оғиз бўшлиғи,
тиш функциялари, унинг умумий соғлиқ билан
ўзаро жипслиги ҳақида умумий тушунчалар бе
-
риш, оғиз бўшлиғи парваришига оид кўргазма
-
ли чиқишлар уюштириш лозим бўлади. Бу би
-
лан қуйидаги зиддиятларни ҳал қилиш имкони
пайдо бўлади: жамият ривожида ҳар томонлама
камолга етган соғлом одамнинг ўзига ҳос муҳим
ўрни ва Оролбўйи аҳолисига мансуб ёш авло
-
дининг стоматологик маданияти пастлиги ўрта
-
сида зиддият; умумтаълим мактаблари ўқувчи
-
ларда стоматологик маданиятни шакллантириш
зарурати билан стоматологик маданиятни риво
-
жлантириш жараёнига услубий ёрдам кўрсатил
-
маслиги ўртасидаги зиддият.
Тадқиқот мақсади
– Оролбўйи минтақаси
-
да истиқомат қилувчи болалар ва ўсмирларнинг
стоматологик маданиятини шакллантириш му
-
аммоларининг ижтимоий – педагогик жиҳатла
-
рини яхшилаш.
Тадқиқот материаллари ва услублари
. Қо
-
рақалпоғистон Республикасидаги мактабларда
таълим олаётган 1-5 синф ўқувчилари ўртасида
ўтказилган анкета сўровномаси.
Тадқиқот натижалари ва уларнинг муҳока
-
маси. Охирги даврларда мамалакатимиз ва дунё
илм – фани ва шу йўналиш амалиётида бола
-
ларнинг стоматологик маданиятини шаклланти
-
риш юзасидан олиб борилаётган ишлар тобора
муҳим аҳамият касб этиб бормоқда. Стоматоло
-
гик саломатлик борасидаги энг оғриқли жиҳат
ўқувчилар ўртасида стоматологик касалликлар
-
нинг жуда кўп учраётгани ва олдинги ўринлар
-
га чиқиб олганнидир. Тадқиқотлар натижасида
олинган статистик маълумотлар шуни кўрсата
-
дики, экологик муҳит айниқса, тиш кариесининг
кўпайишига олиб келган. Эътибор беринг, сут
ОРГАНИЗАЦИЯ, ЭПИДЕМИОЛОГИЯ И ИСТОРИЯ
16
STOMATOLOGIYA
тишларининг (вақтинчалик) кариеси 6 ёшли
болаларнинг 78% ида мавжуд, доимий тишлар
-
нинг кариоз емирилиши 12 ёшгача бўлган бола
-
ларнинг 70%ида қайд этилган. Бу кўрсаткичлар
дунёнинг ривожланган давлатларида истиқомат
қилувчи шу ёшдаги болаларга нисбатан қиёсла
-
надиган бўлса, таҳминан 2 баробар кўп эканли
-
гини фаҳмлаш қийин эмас.
Бу кўрсаткич эса Орол бўйи минтақасида
яшовчи болалар ўртасида стоматологик мада
-
ниятнинг анчайин паст эканлигини исботлай
-
ди. 2014-йилдан буён Оролбўйи ҳудудларида
яшовчи болаларнинг стоматологик маданияти
-
ни шакллантириш мақсадида “Аҳоли ўртасида
энг кўп учрайдиган тиш касалликлари: тиш ка
-
риеси ва пародонт касалликларининг бирламчи
олдини олиш давлат дастури” амалга оширила
бошланган. Таъкидлаш жоиз, бунга ўхшаш дав
-
лат дастурлари барча ривожланган мамлакатлар
-
да мавжуд. Бу ўринда таъкидлаш жуда муҳим:
фақатгина шифокорларнинг саъйи ҳаракатлари,
интилишилари билан бу муаммони ҳал қилиб
бўлмайди. Таълим тизимини, таълим жараёни
-
нинг асосий иштирокчилари бўлган ўқувчилар,
ўқитувчилар, ота-оналар бу масалага жиддий
жалб қилинсаларгина самарали натижага эри
-
шиш мумкин. Фикримизга мисол тариқасида
Америка соғлиқни сақлаш жамғармаси томо
-
нидан яратилган саломатликни мустахкамлаш
мактаб дастурининг амалиёти жараёнини кел
-
тиришимиз мумкин. Шу дастур асосида мак
-
таб ўқувчиларининг стоматологик маданияти
-
ни оширишга ҳамма бирдек жалб этилди, ўқув
дастурлари киритилди ва натижада болалар ва
ўсмирлар ўртасида оғиз бўшлиғи касалликлари
кўрсаткичи кескин пасайди. Оролбўйи минтақа
-
сида ўқувчиларнинг саломатлик маданиятини
шакллантириш учун биринчи навбатда гигие
-
ник ва анатомик масалаларга эътибор қаратили
-
ши, терапевтик, ортодонтик ва ортопедик маса
-
лаларга алоҳида урғу берилиши лозим. Бундан
ташқари, мактаб ўқувчиларининг психофизио
-
логик ривожланиши онтогенези, муайян мактаб
ёшидаги стоматологик муаммоларни ҳам ҳисоб
-
га олиш шарт.
Ҳозирда Оролбўйи минтақаси болалари ва
ўсмирларининг стоматологик маданиятини ри
-
вожлантириш йўлида амал қилаётган мавжуд
дастурларда тизимлилик, мураккаблик, узлук
-
сизлик, давомийлик, кетма-кетлик принципла
-
ри, ўқувчиларнинг ёшга ҳос ҳусусиятлари ҳамда
таълим мазмунини танлаш тамойиллари ҳисобга
олинмаган. Мактаб ўқувчиларнинг саломатлик
маданиятини шакллантиришга оид қўлланмалар
мавжудлиги, саломатлик дарслари ва тегишли
таълим тадбирларининг ўтказилишига қарамай,
нафақат саломатликка, балки инсоннинг кела
-
жаги ва шахсий ҳаётига таъсир кўрсатадиган
айнан стоматологик муаммоларга жуда оз аҳа
-
мият берилмоқда. Бундан ташқари, мавжуд таъ
-
лим дастурлари асосан фақат оғиз бўшлиғининг
тузилиши ва гигиенасига қаратилади. Натижа
-
да мактаб ўқувчиларининг бу борада олган би
-
лимлари юзаки ва узуқ - юлуқ бўлиб қолмоқда.
Ўқитувчилар ўз ўқувчиларининг стоматологик
маданиятини шакллантиришни жуда ҳам иста
-
шади, бироқ уларга яхлит дастури ва ҳар томон
-
лама услубий тавсиялар етишмайди. Бу эса айни
даврда педагогик назария ва амалиётда мактаб
ўқувчиларининг стоматологик маданиятини ша
-
кллантиришнинг мазмуни ва жараёнини услу
-
бий жиҳатдан ўрганиш масаласи долзарб экан
-
лигини кўрсатади.
2019 йил октябр ва ноябр ойларида Оролбўйи
минтақасидаги мактабларда таҳсил олаётган
ўқувчилари орасида ўтказилган анкета сўров
-
номасида 2-5-синфларнинг 340 нафар ўқувчиси
иштирок етди. 340 ўқувчининг 99 фоизи бу са
-
волларга тўла жавоб қайтарган. 96-98 фоизи эса
алоҳида саволларга ҳам жавоб берган. Берилган
саволларни таҳлил қилиш жараёни қуйидагича
хулоса қилишга олиб келди: саволларга жавоб
қайтарган ўқувчиларнинг деярли 94 фоизи, яъни
320 ўқувчи ўзини стоматологик жиҳатдан соғлом
ҳисоблайди. Энг ажабланарлиси, ўқувчиларнинг
ўндан бир қисмигина, яъни 34 нафаригина охир
-
ги йилда врач стоматолог ҳузурига бормаган.
Деярли ярми - 169 нафари эса камида 1-2 мар
-
та стоматолог давосига мухтожлик сезган. 84
нафари (деярли 26%) эса 3-4 марта ёки ундан
ҳам кўпроқ марта врач- стоматологга мурожаат
этган. Ўқувчиларнинг фикрларига кўра ўрга
-
ниладиган бўлса, уларнинг 306 нафари (90%)
ўзларининг стоматологик саломатликлари бо
-
расида етарлича қайғуради, 50 нафари (деярли
15%) ўзларининг стоматологик саломатликлари
борасида тўлиқ қайғурмайди ва 7 нафари (2%)
етарли даражада қайғурмайди, деб ҳисоблаша
-
ди. Бизнинг назаримизда, анкета саволларини
ўқиш жараёнида ўқувчилар анкета саволларини
қай даражада тўлиқ тушуниб жавоб қайтарган
-
ликлари ҳам муҳим аҳамиятга эга. Ва бу бора
-
да биз ўқувчиларга саволларни ҳар томонлама
тушунтириб беришга интилдик. Шу ўринда яна
17
бир мулоҳаза. Худди мана шунга ўхшаш тестлар
ўтказиб туришнинг ўзи ҳам ўқувчиларда стома
-
тологик маданиятни оширишга хизмат қилиши
аниқ. Чунки, ўқувчи саволларни ўқир экан, бу
борада ўйлайди. Саволлар моҳиятини тушуниб
етишга ҳаракат қилади. Масалан, “Тиш соғ
-
лиғини сақлаш учун қандай шартлар энг муҳим
ҳисобланади?” - деган саволга бошланғич синф
ўқувчиларининг қайтарган жавобларига эъти
-
бор беринг: аввало яхши стоматолог – шифо
-
корда даволаниш, у билан масалахатлашиш дея
- 272 (80 %); оғиз бўшлиғи гигиенаси қоидала
-
рига амал қилиш дея - 238 (70 %); стоматологик
саломатлигини асраш борасидаги билимларнинг
мавжудлиги дея - 170 (50 %); яхши овқатланиш
учун моддий воситаларнинг етарлилиги дея -
136 (40 %); яхши экологик шароитлардея - 119
(35%); жисмоний ва ақлий зўриқишларнинг бўл
-
маслиги дея - 70 (20 % дан сал зиёдроқ) ўқувчи
жавоб қайтаришган.
Тадқиқот асносида яна шу маълум бўлдики,
ўқувчиларнинг ярмидан ҳам камроғи, яъни 140
нафари (42%) тишларини ювиш учун болалар
-
га мўлжалланган тиш пасталарини ишлатишар
экан. Қолганлари катталарнинг тиш ювиш воси
-
таларидан фойдаланиши аниқланди. Болалар
-
нинг фикрларига диққат қаратиладиган бўлса,
уларнинг аксарияти, яъни 238 нафари (70%)
фақат мактабда, ўз ўқитувчиларидан стоматоло
-
гик саломатлик ҳақида билиб олганлар. Ўқувчи
-
лар севиб тинглаган мавзулардан энг асосийси
оғиз бўшлиғи гигиенасига оид маъруза бўлган.
Бу мавзуни энг ёққан мавзу, деб белгилаганлар
сони 271 ўқувчига (79 %) етган. Улар севиб тин
-
глаган мавзулардан иккинчиси оғиз бўшлиғи
аъзоларини ўрганишга оид масала бўлиб, 255
нафар (75%) ўқувчи бу мавзуга ҳайриҳоҳлик
билдирган. Учинчи ўринни эгаллаган - стома
-
тологик касалликларнинг олдини олиш восита
-
ларини ўрганиш мавзусига 240 (70,58%) ўқувчи
белги берган. Тўртинчи ўриндаги овқатланиш
ва оғиз бўшлиғи саломатлиги мавзусини 232
(68,23 %) ўқувчи маъқуллаган.
Болалар мавзуларни диққат билан тинглаган
-
ликлари маълум бўлди. Бироқ, бу мавзуларни
қай даражада ўзлаштириб олаолдилар? Маълум
бўлишича, ўқувчилар томонидан энг яхши ўз
-
лаштирилган мавзу - бу оғиз бўшлиғи гигиенаси
билан боғлиқ мавзу бўлиб, биринчи ўринни эгал
-
лади - 271 (79,70%) ўқувчи овоз берган; иккинчи
ўринда оғиз бўшлиғи аъзоларини ўрганиш мав
-
зуси бўлиб унга ҳайриҳоҳлик билдирган ўқувчи
-
лар сони 236 (69,11%) ни ташкил этган.
Ўқувчиларга стоматологик маданиятни ша
-
кллантириш борасида таълим-тарбия беришга
ўқитувчилар тайёрлар, бироқ, ҳамма ҳудудларда
ҳам улар учун шароитлар яратилган, деб бўл
-
майди. Кузатувларимиз натижасида мактаблар
ва тиббиёт муассасалар фаолиятининг муво
-
фиқлаштирилмаганлигига, ўқитувчи ва стома
-
толог шифокорларининг бу борадаги ҳаракат
-
лари бир изга тушолмаётганига гувоҳ бўлдик.
Айниқса, бу борада мактаб раҳбарларининг
(мактаблар раҳбарларининг 70 фоизи деб айтиш
мумкин) бир жиҳатдан тиббий маданиятни ша
-
кллантириш учун ўқитувчилар ҳам маънан тай
-
ёр бўлиши кераклигини, бироқ, ўқитувчилар бу
борада услубий тайёр эмасликларини изоҳлаша
-
ди. Раҳбарларнинг бу фикрлари эса ўқтувчилар
орасида тиббий маданият масалалсига нисба
-
тан ё бефарқ, ё расмий, ё жиддий қараш мавжуд
эканлигини билдиради.
Болалар ва ўсмирларнинг стоматологик ма
-
даниятини ривожлантириш, тушунтириш ишла
-
рини олиб боришни ташкиллаштириш учун
мактаб директорлари умттасил юзма-юз кела
-
диган масалалар қуйидагича экан: айрим усто
-
злар инновацион техникаларни, билим бериш
услублари ва янги технологияларини дарс жа
-
раёнида қўллашни билмасликлари ёки улардан
фойдаланишни рад этишлари, бу ҳусусда ҳам
-
касблар ўртасида тажриба алмашиш ишларини
йўлга қўйиш анча мураккабликлар пайдо қи
-
лиши, услубий мураккаблар ва муаммоларнинг
очиқ-ойдин намоён бўлишидир. Ўқувчиларнинг
фикрларига кўра, устозларининг уларга тиббий
маданият, айниқса стоматологик маданиятни
атрофлича ва чуқур тушунтириб бера олмасли
-
кларига сабаб мактаб ва тиббиёт муассасалари
ўртасида мулоқот йўлга қўйилмаганлигидадир.
Ёки, бизнинг фикримизча, уларнинг ҳали му
-
лоқотга тайёр эмаслигида ва улар тиббий мада
-
ниятни ўргатишда ўзаро жипслик зарурлигини,
бу эса миллат ва мамлакат ривожи учун жуда
ҳам муҳимлигини тушуниб ета олмаётганликла
-
ридадир. Акс ҳолда, улар биргалашиб, аллақа
-
чонлар ўқувчиларнинг стоматологик маданияти
-
ни шакллантириш бўйича биргаликда дастурлар
ишлаб чиқишган, ўқувчилар учун мотивацияни
оширадиган ғояларни яратишган, мактаб учун
зарур услубий қўлланмаларни яратишган бў
-
лишмасмиди? Бунинг учун эса ўқитувчининг
ўзига ҳам мотивация керак бўлади. Раҳбар эса
ўша мотивацияни яратиши зарур. Ахир иши
-
нинг натижаси кўпроқ ҳолларда болаларнинг
ОРГАНИЗАЦИЯ, ЭПИДЕМИОЛОГИЯ И ИСТОРИЯ
18
STOMATOLOGIYA
стоматологик билим, кўникма ва малакаларини
шакллантиришнинг маълум даражаси ва кам
даражада-тегишли мотивациянинг устуворлиги
билан характерланади.
Тадқиқот натижаларини ўрганиб, таҳлил қи
-
лингандан сўнг шундай хулосага келинди, ўқи
-
тувчиларнинг 42,4% ида ўз шогирдларининг
стоматологик маданиятини тўла шакллантириш
бўйича кўрсатилган ҳаракатлар мавжуд. Ва бу
ҳаракатлар раҳбариятнинг қатъий талаби ва мо
-
тивацияси, ҳамкасбларнинг ўзаро тажриба алма
-
шиши, ўқувчилар ва ота-оналарнинг баҳолаши
-
да намоён бўлади. Лекин афсуски, ўқитувчилар
-
нинг деярли ярми (48,4 %) кўникмалар даража
-
сида ишлайди. Шогирдларининг стоматологик
маданиятини пайдо қилиш ва ривожлантириш
учун зарур бўладиган билим ва кўникмаларни
ўзлаштириш уларга малол келадиганга ўхшай
-
ди. Умуман олганда, ўқитувчилар ўрганилаётган
фаолиятнинг умумлашган образига эга эмаслар.
Экспертларнинг маълум қилишича, ўқитув
-
чиларнинг атиги 2,6%и бу борада ҳам ижодий
ҳам ижобий даражага ета олган. Бундай позитив
фикрлайдиган ва ўз шогирдларининг умумий
тиббий ва стоматологик маданиятини яхлит ри
-
вожлантириш бўйича куйинадиган устозлар ҳо
-
зирда ниҳоятда кам. Демак, бундай устозларни
тарбиялашни олий даргоҳлардан бошлаш керак
-
ка ўхшайди. Тиббий- педагоглар тайёрлайдиган
соҳа жиддий ислоҳотларга мухтожлигини мана
шу жиҳатдан ҳам билиб олиш мумкин.
Тадқиқот жараёнида иштирок этган педаго
-
гларнинг 6,2% ида болаларнинг стоматологик
билим, кўникма ва малакаларини пайдо қилиш
ва ривожлантиришга йўналтирилган билимлари
қониқарсиз даражадаги фаолиятга эга эканли
-
клари ҳам кўзга ташланиб қолди. Одатда бун
-
дай устозлар ўз шогирдларининг стоматологик
маданиятни қай даражада ўзлаштириб бора
-
ётганларига умуман эътибор бермайдилар ёки
ўз фикрларини билдирмайдилар. Уларда ҳатто
стоматологик билим ва кўникмаларни эгаллаш
-
га иштиёқ ҳам йўқ. Исташмайди ҳам. Шунинг
учун ҳам, улар бу йўналишда бир жойда “айла
-
ниб”, “депсиниб” тураверишади.
Хулосалар
. Ўтказилган тажрибалар, сўров
-
лар мактаб ўқувчиларининг стоматологик мада
-
ниятини оширишнинг ижтимоий-педагогик му
-
аммолари нимада эканлигини таҳлил қилиш им
-
конини берди ва қуйидагича хулосалар берди.
1. Мактаб ўқувчиларининг стоматологик жи-
ҳатдан заифлиги ва тиббий маданиятининг қо
-
ниқарсиз ҳолати уларда стоматологик мадани
-
ятни пайдо қилиш ва ривожлантиришнинг ўта
муҳимэканлигини кўрсатади.
2. Мактаб болаларида тиббий саломатлик ма
-
даниятини шакллантириш учун ўқув дастурла
-
рига алоҳида эътибор бериш, асосан гигиеник,
анатомик, терапевтик, ортодонтик ва ортопедик
масалаларга жиддий ёндошиш зарурлигини
тақазо этади.
3. Болалар ва ўсмирларнинг психофизиоло
-
гик ривожланиши онтогенези ва ўрта макта
-
бларда фаолият юритаётган педагоглар ҳамда
тиш шифокорларининг ўзаро ҳамкорлигини та
-
лаб қилади. Улар бу масалани ҳал қилишда як
-
дил хулосага келишлари ва мактаб ўқувчилари
-
нинг стоматологик маданиятини шакллантириш
жараёнининг услубий тизимини мукаммал изга
солишлари шарт.
Адабиётлар
1. Аврамова О.Г., Колесник А.Г. (2014). Эф
-
фективность реализации профилактического на
-
правления в системе школьной стоматологии //
Стоматология.; 93(3), с. 53-56.
2. Шлегель Ю.В. (2013) Состояние и перспек
-
тивы развития школьной стоматологии // Совре
-
менные проблемы науки и образования, Выпуск
№ 5 / с. 3-5.
3. Западеева С.В. (2009) Возможности реали
-
зации профилактического направления в систе
-
ме школьной стоматологии в современных усло
-
виях, с. 3-4.
4. Леонтьев В.К., Пахомов Г.Н. (2006) Профи
-
лактика стоматологических заболеваний. с.757-
760.
5. Под ред. Леонтьева В.К. Кисельниковой
Л.П (2017) Детская терапевтическая стоматоло
-
гия. Национальное руководство //Геотар Медиа;
937 с.
АННОТАЦИЯ:
Қорақалпоғистон Республи
-
касида кейинги ўн йилликлар ичида экологик
муҳит мутлақо ўзгариб кетганлиги сир эмас. Бу
аҳолининг турмуш тарзига, саломатлигига жид
-
дий таъсир кўрсатмай қолмаган. Шу сабабли
ҳам бу ҳуддудда тиббиётнинг барча йўналишла
-
ри бўйича қайта ва қайта тадқиқотлар ўтказилиб
турилади. Тадқиқотлар натижасида аниқланган
камчиликларни бартараф қилиш чоралари кўри
-
лади. Айниқса, ўсиб келаётган ёш авлоднинг
саломатлиги, соғлом турмуш тарзи ҳукумати
-
мизнинг, олимларимизнинг диққат марказида
турибди, десак хато қилмаган бўламиз.
Албатта, экологик ҳолат болалар ва ўсмир
-
ларнинг стоматологик саломатлигига ҳам таъ
-
сир қилмай қолмаган. Бироқ, бу муаммо ҳали
19
ҳамон чуқур ўрганилмаган, долзарблигича ту
-
рибди. Айниқса, ўрта мактаб ўқувчиларининг
умумсоматик ҳолати, стоматологик статусини
тадқиқ қилиш жуда ҳам муҳим. Худди шунинг
учун ушбу ишнинг объекти сифатида айнан шу
ҳудуд танланди. Нафақат умумсоматик ҳолат,
балки ҳозирда мавжуд ижтимоий шароит ва им
-
кониятлар, ҳудудда мавжуд ихтисослаштирил
-
ган ишлаб чиқаришнинг ўзига ҳос ҳусусиятла
-
ри, оғиз бўшлиғидаги ўзгаришларнинг меъёрий
жиҳатларини қиёслаш ва ўсиб келаётган авлод
-
нинг жисмоний шаклланиши ҳам ўзига ҳос аҳа
-
миятга эга.
Калит сўз
. Мактаб ўқувчилари, стоматоло
-
гия, кариес, кариес профилактикаси, доимий
-
лик, атроф муҳит, салбий омиллар.
АННОТАЦИЯ:
В результате предваритель
-
ного изучения в предаральском регионе, в ка
-
честве данных по стоматологическому здоро
-
вью, объекта исследований стоматологического
статуса у детей общесоматическому состоянию
детского населения, был выбран именно данный
регион. Так как недостаточно изучены научные
исследования по комплексной гигиенической
оценке полости рта влияния неблагополучной
экологии на окружающую среду и здоровье
населения данного региона, что и определило
актуальность планируемых исследований. Кро
-
ме сказанного имеют значение территориальные
особенности среды обитания, такие как соци
-
альные условия, урбанизация, особенности про
-
мышленной специализации, тенденции измене
-
ния социального состава общества, показатели
кариеса эмали, физическое развитие детей.
Ключевые слова
: дети школьного возраста,
стоматология, кафедра, кариес, распространен
-
ность, интенсивность, окружающая среда, нега
-
тивные факторы
ABSTRACT:
As a result of a preliminary study
in the pre-Aral region, this region was selected as
the data on dental health, an object for studying the
dental status in children of the general somatic state
of the child population. Since scientific studies on
a comprehensive hygienic assessment of the oral
cavity of the impact of an unfavorable ecology on
the environment and the health of the population
of a given region have not been sufficiently stud
-
ied, which determined the relevance of the planned
studies. In addition to the above. In addition to the
above, territorial features of the environment, such
as social conditions, urbanization, features of in
-
dustrial specialization, trends in the social structure
of society, enamel caries, and the physical devel
-
opment of children are important. In addition, the
territorial features of the environment, such as so
-
cial conditions, urbanization, features of industrial
specialization, trends in the social composition of
the society, medical and demographic indicators,
incidence, disability, physical development of chil
-
dren and adolescents, are important.
Key words: school children, genetically modi
-
fied organisms, in food, questions, import, export
in foods.
Терапевтическая стоматология
https://doi.org/10.34920/2091-5845-2020-05
УДК: 159.9:616.31
СТОМАТОЛОГИЧЕСКИЙ СТАТУС ЛИЦ
С СИНДРОМОМ ЭМОЦИОНАЛЬНОГО
ВЫГОРАНИЯ
Ризаев Ж.А., Хасанова Л.Э., Фаттахов Р.А.
Ташкентский государственный
стоматологический институт.
Распространенности и причинам синдрома
выгорания среди медицинских работников по
-
священо немало публикаций. Однако анализ
литературы выявил, что исследования, направ
-
ленные на изучение связи между синдромом
выгорания и стоматологическим статусом, прак
-
тически не ведутся. Между тем, синдром выго
-
рания – это серьезная проблема нашего времени,
которой более подвержены представители ком
-
муникативных профессий.
На Всемирной ассамблее ВОЗ, проходившей
20-28 мая 2019 г. в Женеве, синдром выгорания
был включен в МКБ-11 под кодом QD85 как
«синдром, возникающий в результате хрониче
-
ского стресса на рабочем месте, с которым не
удается справиться».
Общеизвестно, что здоровье полости рта тес
-
но связано с её гигиеной. Различные факторы,
как индивидуальные, так и окружающие оказы
-
вают влияние на гигиенические привычки. Со
-
ТЕРАПЕВТИЧЕСКАЯ СТОМАТОЛОГИЯ
