ЎЗБЕКИСТОН
ҚОНУНЧИЛИГИ
ТАҲЛИЛИ
♦
UZBEK LAW REVIEW
♦
ОБЗОР
ЗАКОНОДАТЕЛЬСТВА
УЗБЕКИСТАНА
2017
№
2
♦
ЎЗБЕКИСТОН
ҚОНУНЧИЛИГИ
ТАҲЛИЛИ
♦
UZBEK LAW REVIEW
♦
ОБЗОР
ЗАКОНОДАТЕЛЬСТВА
УЗБЕКИСТАНА
8
И
.
Қ
.
Тўрабоев
,
ТДЮУ
ўқитувчиси
НОРЕЗИДЕНТ
ЮРИДИК
ШАХСЛАРГА
СОЛИҚ
СОЛИШ
ТАРТИБИНИ
ТАКОМИЛЛАШТИРИШНИНГ
АЛОҲИДА
МАСАЛАЛАРИ
Аннотация
:
мазкур
мақолада
норезидент
юридик
шахсларга
солиқ
солиш
тартибини
такомиллаштиришнинг
назарий
-
амалий
жиҳатлари
тадқиқ
этилган
.
Ўзбекистон
Республикаси
солиқ
қонунчилигига
резидент
солиқ
тўловчининг
назорат
қилинувчи
чет
эл
ташкилоти
фаолиятига
солиқ
солиш
бўйича
тайёрланган
қонун
лойиҳаси
таҳлили
ҳамда
уни
такомиллаштириш
бўйича
таклиф
ва
мулоҳазалар
берилган
.
Калит
сўзлар
:
солиқ
резиденти
,
норезидент
,
назорат
қилинувчи
чет
эл
компанияси
,
солиқ
тўловчи
,
солиқ
солиш
.
Аннотация
:
в
данной
статье
исследованы
теоре
-
тические
и
практические
аспектысовершенствования
порядка
налогообложения
нерезидентов
юридических
лиц
.
Проанализирован
проект
закона
о
внесении
в
налоговогое
законодательство
Республики
Узбекистан
,
предусматривающий
налогообложение
,
контролируемой
иностранной
организацией
налогового
резидента
Республики
Узбекистан
.
Даны
предложенияпо
совершенствованию
законопроекта
.
Ключевые
слова
:
налоговый
резидент
,
нерези
-
дент
,
контролируемая
иностранная
компания
,
налого
-
плательщик
,
налогообложение
.
Abstract:
in this article the author made research on
theoretical and practical aspects of developing of taxation
nonresident legal entities. The author has analyzed draft
Law on taxation of controlled foreign companies of Uzbek
tax residents and his recommendations on further devel-
oping of this draft law.
Key words:
tax resident, nonresident, controlled for-
eign company, taxpayer, taxation.
Солиқлар
даражаси
юқори
бўлган
мамлакатлардафаолият
юритувчи
компаниялар
,
асосан
,
компаниялар
гуруҳлари
мазкур
компания
гуруҳига
тушадиган
умумий
солиқ
юкини
пасайтириш
мақсадида
оффшор
зоналарда
яна
бир
корхона
очиб
,
компаниялар
гуруҳи
томонидан
олинган
даромадларни
,
асосан
пассив
даромадларнитўплаш
ҳамда
ўзи
резидент
ҳисобланувчи
давлатга
мазкур
даромадлардан
солиқ
тўлашдан
иложи
борича
қочишга
ҳаракат
қиладилар
.
Бундай
хатти
-
ҳаракатлар
,
асосан
ўзининг
бир
қанча
компаниялар
тармоқларига
эга
бўлган
компаниялар
гуруҳитомонидан
амалга
оширилади
.
Қуйида
компаниялар
гуруҳлари
томонидан
фойда
солиғини
тўлашдан
бўйин
товлаш
бўйича
амалда
қўлланиладиган
схемалардан
бирини
кўриб
чиқамиз
.
Масалан
,
Германия
резиденти
бўлган
юридик
шахсмаиший
электрон
буюмлар
ишлаб
чиқариш
билан
шуғулланиб
келади
.
Германияда
ушбу
маҳсулотни
сотишдан
тушган
даромадни
тўлашдан
қочиб
уларниоффшор
ҳудуд
ҳисобланувчи
Бермуд
оролларидаги
ўзининг
100%
акцияларига
эгалик
қилувчи
шўъба
корхонасига
маҳсулотини
ўз
таннархида
сотади
.
Албатта
,
маҳсулотни
ўз
нархида
сотгандан
сўнг
фойда
олмайди
ва
компания
Германияда
ушбу
битим
натижасида
солиқ
тўламайди
.
Бермуд
оролидагикомпания
ушбу
маҳсулотни
энди
ўзининг
шўъба
корхонаси
ҳисобланувчи
Ҳиндистондаги
компанияга
бозор
нархида
сотади
,
мазкур
компанияэнди
маҳсулотни
бозор
нархида
сотса
ҳам
даромад
олмайди
ва
даромад
солиғи
тўламайди
.
Фақатгина
Бермуд
оролида
жойлашган
компания
даромад
олади
,
аммо
ушбу
ҳудуд
оффшор
ҳудуд
бўлгани
учун
у
фойда
солиғи
тўламайди
.
Агар
худди
ўша
Германия
компанияси
Бермуд
оролидаги
ўзининг
шўъба
корхонасига
интеллектуал
мулк
объектига
олган
патентни
ўтказса
ва
мазкур
шўъба
корхона
патентдан
фойдаланиш
натижасида
олинадиган
роялтилардан
ҳам
Бермуд
оролларида
солиқ
тўламайди
ва
натижада
Германия
солиқ
резиденти
олиши
мумкин
бўлган
даромад
оффшор
ҳудудда
тўпланади
.
Шунга
ўхшаш
солиқларни
режалаштириш
схемалари
натижасида
ўзаро
боғлиқ
компаниялар
занжиридаги
битимлардан
олинадиган
фойда
солиғи
суммаси
оффшор
ҳудудда
тўпланиб
қолади
.
Юқорида
кўриб
ўтилган
солиқ
солишдан
бўйин
товлаш
бўйича
ҳаракатларни
амалга
оширишни
чеклаш
мақсадида
жаҳоннинг
кўпгина
давлатларида
резидент
солиқ
тўловчилар
томонидан
солиқ
тўловлари
паст
даражадаги
ёки
умуман
солиқ
олинмайдиган
ҳудудларда
,
яъни
оффшор
ҳудудларда
компаниялар
ташкил
этиб
,
ўз
мамлакатида
солиқларни
тўлашдан
бўйин
товлашни
олдини
олишга
қаратилган
“
назорат
қилинувчи
чет
эл
компаниялари
”
қоидаси
(
инг
.
controlled foreign company rules)
ишлаб
чиқилган
ва
амалиётга
киритилган
.
Мазкур
қоидалар
ва
қонунларнинг
асосий
моҳияти
мамлакат
иқтисодиётини
деоффшоризациялаш
,
яънидаромадларни
солиқлар
даражаси
паст
бўлган
ёки
умуман
солиқ
тўланмайдиган
ҳудудларга
ўтказилишига
тўсқинлик
қилиш
ҳамда
оффшор
ҳудудларда
рўйхатга
олинган
компаниялар
орқали
солиқ
солишдан
бўйин
товлаш
билан
курашишга
қаратилган
.
Шуни
таъкидлаб
ўтиш
зарурки
,
баъзи
мамлакатларнинг
қонунчилиги
нафақат
оффшор
ҳудудларда
,
балки
дунёнинг
барча
давлатларида
ташкил
этилган
компаниялар
оладиган
даромадига
солиқ
солишга
қаратилган
.
Назорат
қилинувчи
чет
эл
компаниялар
қоидаси
илк
бора
1962
йилда
АҚШда
амалга
киритилган
.
АҚШ
Ички
Даромадлар
кодекси
(Internal Revenue Code)
га
киритилган
қўшимчаларга
кўраназорат
қилинувчи
компаниянинг
баъзи
даромадлари
уни
назоратқилувчи
АҚШ
акциядорининг
жами
даромадларисирасига
киритилиши
ва
ушбу
даромадлардан
солиқ
тўлашни
назарда
тутади
[1].
Орадан
кўп
ўтмайбошқа
ривожланган
давлатлар
,
жумладан
,
Германия
(1972
йил
),
Канада
(1975
йил
),
Япония
(1978
йил
),
Франция
(1980
йил
)
ҳамда
Буюк
Британия
(1984
йил
)
давлатларимазкур
қоидаларни
ўз
солиқ
қонунчилигига
татбиқ
этганлар
[2,
25-p].
Ҳозирги
пайтда
жаҳоннинг
30
дан
ортиқ
давлатларида
назорат
қилинувчи
чет
эл
компаниялари
қоидаси
қўлланиб
келинмоқда
.
Россия
Федерациясида
ҳам
солиқларни
тўлашдан
бўйин
товлаш
мақсадида
кўплаб
компаниялардан
оффшор
ҳудудлардаги
компаниялар
орқали
битимлар
схемаларини
амалга
ошириши
туфайли
жуда
катта
маблағлардан
солиқ
олинмай
келган
.
Масалан
,
Россия
Банки
берган
маълумотларга
кўра
Россия
Федерацияси
компаниялари
томонидан
2007
йил
ЎЗБЕКИСТОН
ҚОНУНЧИЛИГИ
ТАҲЛИЛИ
♦
UZBEK LAW REVIEW
♦
ОБЗОР
ЗАКОНОДАТЕЛЬСТВА
УЗБЕКИСТАНА
2017
№
2
♦
ЎЗБЕКИСТОН
ҚОНУНЧИЛИГИ
ТАҲЛИЛИ
♦
UZBEK LAW REVIEW
♦
ОБЗОР
ЗАКОНОДАТЕЛЬСТВА
УЗБЕКИСТАНА
9
давомида
чет
элга
46,3
млрд
АҚШ
доллари
миқдорида
инвестиция
киритилган
бўлса
,
уларнинг
аксар
қисми
оффшор
ҳудудларга
,
масалан
,
Кипрга
15,3
млрд
АҚШ
доллари
,
Бермуд
оролларига
эса
2,7
млрд
АҚШ
доллари
,
Нидерландия
қироллигига
эса
12,7
млрд
АҚШ
долларидасармоя
,
яъни
мамлакатдан
олиб
чиқиб
кетилган
капиталнинг
71
фоизига
тўғри
келган
[3].
Юқорида
кўрсатилган
ҳолатлар
натижасида
мамлакатда
солиқ
резидентлари
томонидан
солиқ
тўлашдан
бўйин
товлашни
олдини
олиш
мақсадида
“
назорат
қилинувчи
чет
эл
компаниялари
”
қоидасини
амалга
киритиш
бўйича
ҳаракатлар
бошланди
.
Россия
Федерациясида
ҳам
2015
йил
1
январидан
бошлаб
“
назорат
қилинувчи
чет
эл
компаниялари
”
қоидаси
амалга
киритилди
,
яъни
мамлакатСолиқ
кодексига
мазкур
жараённи
тартибга
солувчи
нормалар
киритилди
[4].
Ўзбекистон
Республикасида
мамлакат
солиқ
резидентлари
томонидан
бошқариладиган
ёки
назорат
қилинадиган
норезидент
юридик
шахсларнинг
оффшор
ҳудудлардаги
фаолияти
натижасида
оладиган
даромадларига
солиқ
солишни
такомиллаштириш
мақсадида
амалдаги
солиқ
қонунчилигига
“
назорат
қилинувчи
чет
эл
ташкилотлари
”
институти
ва
мазкур
чет
эл
компанияларидан
олинган
даромадларга
солиқ
солиш
қоидасини
амалга
киритиш
бўйича
ишлар
олиб
борилмоқда
.
Ўзбекистон
Республикаси
Давлат
солиқ
қўмитаси
томонидан
ишлаб
чиқилган
ҳамдамазкур
қоидаларни
ўз
ичига
олган
“
Ўзбекистон
Республикаси
Солиқ
кодексига
қўшимча
ва
ўзгартиришлар
киритиш
тўғрисида
”
ги
қонуни
лойиҳаси
2016
йил
22
февралдан
8
мартга
қадар
Ўзбекистон
Республикаси
норматив
ҳуқуқий
ҳужжатларнинг
муҳокамаси
порталида
муҳокама
учун
кенг
омма
эътиборига
тақдим
этилди
.
Мазкур
қонунчилик
ташаббуси
Ўзбекистон
Республикаси
ҳудудидан
ташқарида
фаолият
юритувчи
корхоналарга
эгалик
қилувчи
ёки
уларни
назорат
қилувчи
юридик
ва
жисмоний
шахслар
даромадларига
солиқ
солишни
тартибга
солишга
қаратилгани
учун
анча
муҳим
ва
аҳамиятли
ҳисобланади
.
Мазкур
қонун
лойиҳаси
амалдаги
Солиқ
кодекси
22-
моддасига
,
яъни
Солиқ
кодексида
қўлланиладиган
асосий
тушунчалар
сирасига
“
солиқ
резиденти
”
тушунчасини
киритишни
назарда
тутади
.
Таклиф
этилаётган
қонун
лойиҳаси
қоидаларига
кўра
“
солиқ
резиденти
–
фойда
(
даромад
)
олиш
мақсадида
ўзлари
томонидан
назорат
қилинувчи
чет
эл
ташкилотлари
устав
капиталида
акцияларга
,
улушларга
эгалик
қилувчи
ҳамда
назорат
қилувчи
шахс
ҳисобланувчи
Ўзбекистон
Республикасида
рўйхатдан
ўтган
жисмоний
ва
юридик
шахслардир
”.
Мазкур
солиқ
резиденти
тушунчаси
юридик
шахслар
учун
муаммо
туғдирмасада
,
жисмоний
шахслар
учун
бирмунча
аниқлик
киритилишини
талаб
этади
.
Чунки
амалдаги
Солиқ
кодексида
,
умуман
халқаро
тан
олинган
жисмоний
шахсларга
солиқ
солиш
принципларида
уларни
“
инкорпорация
”
принципи
,
яъни
рўйхатдан
ўтиш
принципи
эмас
,
балки
“
резидентлик
”
принципи
қўлланиб
келинади
.
Бунда
жисмоний
шахснинг
муайян
мамлакат
ҳудудида
қанча
муддат
доимий
бўлиб
туришига
асосланиб
аниқланади
.
Амалдаги
қонунчиликка
кўра
Ўзбекистон
Республикасида
доимий
яшаб
турган
ёки
жорий
солиқ
даврида
якунланаётган
ҳар
қандай
кетма
-
кетликдаги
ўн
икки
ойлик
давр
ичида
жами
бир
юз
саксон
уч
кундан
ортиқ
муддат
Ўзбекистон
Республикасида
турган
жисмоний
шахс
Ўзбекистон
Республикаси
резиденти
деб
ҳисобланади
.
Агарқонун
лойиҳасида
белгиланган
тарзда
солиқ
резиденти
тушунчаси
қабул
қилинадиган
бўлса
,
жисмоний
шахсларни
солиқ
резиденти
ҳисобида
рўйхатдан
ўтказиш
муаммоси
пайдо
бўлади
.
Агар
амалдаги
Солиқ
кодексидаги
тушунча
бўйича
,
яъни
жисмоний
шахсни
мамлакат
ҳудудида
маълум
бир
муддат
бўлиб
туришлигига
қараб
белгиланса
,
Ўзбекистон
Республикасига
маълум
муддатга
,
айтайлик
1
йилга
фаолият
юритгани
келган
чет
эл
фуқароси
ўзининг
назорат
қилувчи
компанияси
бўйича
солиқ
тўлаши
ҳамда
маълумотлар
тақдим
этишига
тўғри
келади
.
Шунинг
учун
жисмоний
шахс
солиқ
резидентларининг
мамлакат
ташқарисидаги
активларига
,
жумладан
улар
томонидан
назорат
қилинувчи
компаниялар
даромадларига
солиқ
солишда
мазкур
солиқ
резидентининг
Ўзбекистон
Республикаси
ҳудудида
қанча
вақт
давомида
бўлиб
туришлик
даврига
қарабдаражаланса
,
мақсадга
мувофиқ
бўлар
эди
.
Масалан
,
Буюк
Британия
CFC rules (
назорат
қилинувчи
компаниялар
қоидаси
)
га
кўра
недомицилийлар
,
яъни
чет
элликларнинг
Буюк
Британия
ҳудудидан
ташқарисидаги
активларига
7
йилгача
солиқ
солинмайди
[5].
Ундан
кейинги
йилларда
эса
маълум
бир
суммадан
солиқ
тўлашга
тўғри
келади
.
Қонун
лойиҳаси
амалдаги
Солиқ
кодексига
114-1-
моддасини
,
яъни
Солиқ
резиденти
солиқ
солиш
базасига
назорат
қилинувчи
чет
эл
компаниясидан
ҳисобланган
фойда
улушини
киритмаганлиги
учун
жавобгарликниназарда
тутувчи
моддани
киритишниўз
ичига
олган
.
Агар
солиқ
резиденти
назорат
қилинувчи
чет
эл
компаниясидан
ҳисобланган
фойда
улушини
ўзининг
солиқ
солиш
базасига
киритмаганлик
сабабли
солиқ
тўламаса
ёки
тўла
миқдорда
тўламаса
назорат
қилинувчи
чет
эл
компаниясидан
ҳисобланган
фойда
улушининг
20%
миқдорида
жарима
тўлаши
назарда
тутилган
.
Албатта
,
ҳар
бир
мамлакатнинг
мазкур
қоидаларнинг
қабул
қилишидан
мақсади
унинг
ҳуқуқ
тизимига
кўра
турличадир
.
Масалан
,
АҚШда
назорат
қилинувчи
компаниялар
қоидасига
кўра
нафақат
оффшор
ҳудудларда
рўйхатдан
ўтган
,
балки
дунёнинг
ҳар
қандай
мамлакатида
фаолият
олиб
бораётган
назорат
қилинувчи
компаниялар
тушунилади
.
Баъзи
мамлакатларда
эса
оффшор
ҳудудлар
рўйхати
белгиланса
,
баъзиларида
эса
оффшор
ҳудудлар
ҳамданазорат
қилинувчи
компаниялар
даромад
солиғи
олинмайдиган
давлатлар
рўйхатлари
ҳам
тасдиқланади
.
Юқоридаги
қонун
лойиҳасини
янада
такомиллаштириш
ва
Ўзбекистон
Республикасида
назорат
қилинувчи
чет
компаниялар
тўғрисидаги
қоидаларни
амалиётга
киртиш
учун
қуйидагиларни
амалга
ошириш
зарур
деб
ҳисоблаймиз
.
Биринчидан
,
солиқ
қонунчилигига
киритилиши
таклиф
этилаётган
“
солиқ
резиденти
”
тушунчасидаги
жисмоний
шахс
мақоминиқайта
кўриб
чиқиш
зарур
.
Бунда
мазкур
тушунчани
умумэътироф
этилган
принципларга
ҳамда
амалдаги
Солиқ
кодексидаги
норезидент
тушунчаси
билан
боғлаш
зарур
.
Шунингдек
,
Ўзбекистон
Республикаси
солиқ
резидентимақомини
олувчи
чет
эл
жисмоний
шахсларининг
назорат
қилувчи
ташкилотлардаги
акция
ЎЗБЕКИСТОН
ҚОНУНЧИЛИГИ
ТАҲЛИЛИ
♦
UZBEK LAW REVIEW
♦
ОБЗОР
ЗАКОНОДАТЕЛЬСТВА
УЗБЕКИСТАНА
2017
№
2
♦
ЎЗБЕКИСТОН
ҚОНУНЧИЛИГИ
ТАҲЛИЛИ
♦
UZBEK LAW REVIEW
♦
ОБЗОР
ЗАКОНОДАТЕЛЬСТВА
УЗБЕКИСТАНА
10
ва
улушларидан
олинадиган
даромадларга
солиқ
солишда
уларнинг
мамлакатда
бўлиб
туришларини
инобатга
олган
ҳолда
амалга
оширишни
ҳам
кўриб
чиқиш
ва
бу
бўйича
халқаро
тажрибани
ўрганиб
чиққан
ҳолдамазкур
“
солиқ
резиденти
”
тушунчасига
ўзгартириш
киритилса
,
мақсадга
мувофиқ
бўлар
эди
.
Иккинчидан
,
Ўзбекистон
Республикаси
солиқ
резидентининг
назорат
қилинувчи
чет
эл
ташкилотининг
қандай
фойдаси
(
даромади
)
га
солиқ
солинишига
ҳам
аниқлик
киритиш
зарурдир
.
Назорат
қилинувчи
чет
элкомпаниялар
тўғрисида
қоидаларни
қабул
қилган
давлатларнинг
асосий
қисмида
фақатгинаназорат
қилинувчи
чет
элкомпанияларининг
пассив
даромадлари
(
дивиденд
,
роялти
ва
бошқалар
)
ҳамда
уларнинг
фақатгина
оффшор
юрисдикцияларда
олинган
даромадларига
солиқ
солинади
.
Учинчидан
,
қонун
лойиҳасида
қўлланилаётган
терминларни
бир
хиллаштириш
зарур
.
Чунки
қонун
лойиҳасининг
асосий
моддаларида
“
контролируемая
иностранная
организация
”
термини
қўлланилган
бўлса
,
яна
бир
жойида
“
контролируемая
иностранная
компа
-
ния
”
термини
қўлланилган
.
Умуман
олганда
,
мазкур
қоидаларни
амалиётга
киритиш
Ўзбекистон
Республикаси
солиқ
резидентлари
томонидан
назорат
қилинувчи
чет
эл
компанияларининг
даромадларига
солиқ
солиш
орқали
солиқ
резидентларинингсолиқ
тўлашдан
бўйин
товлашни
олдини
олишга
ҳамдабунинг
натижасида
Ўзбекистон
Республикаси
бюджетининг
эҳтимолий
йўқотишларини
олдини
олишда
муҳим
аҳамият
касб
этади
.
Адабиётлар
рўйҳати
:
1. 26 US Code. part 4.Chapter 61. Section 7.
Controlled Foreign Corporations.
2. Reuven S. Avi-Yonah, International Tax as
International Law: An Analysis of the International Tax
Regime, Cambridge University Press, 2007. –
Р
. 25.
3.
Старженецкая
Л
.
Н
.
Правила
налогообложения
контролируемых
иностранных
компаний
:
опыт
зарубежных
стран
и
возможность
применения
в
России
. //
Журнал
Налоговед
. 2013. –
№
9.
4.
Федеральный
закон
от
24
ноября
2014
г
.
№
376-
ФЗ
“
О
внесении
изменений
в
части
первую
и
вторую
Налогового
кодекса
Российской
Федерации
(
в
части
налогообложения
прибыли
контролируемых
иностранных
компаний
и
доходов
иностранных
организаций
)”.
5.
Николаева
А
.
Н
.
Контролируемые
иностранные
компании
:
российский
законопроект
и
опыт
Великобритании
. //
Журнал
Налоговед
. 2014. –
№
6.
Б
.
Қодиров
,
ТДЮУ
мустақил
изланувчиси
юридик
фанлар
номзоди
ОЛИЙ
ТАЪЛИМ
ТИЗИМИ
СУБЪЕКТЛАРИ
ЎРТАСИДАГИ
ҲУҚУҚИЙ
МУНОСАБАТЛАРНИНГ
ЎЗИГА
ХОС
ЖИҲАТЛАРИ
Аннотация
:
мазкур
мақолада
таълим
-
тарбия
жараёни
иштирокчилари
ўртасида
юзага
келадиган
ҳуқуқий
муносабатларнинг
ўзига
хос
жиҳатлари
таҳлил
қилинган
.
Калит
сўзлар
:
таълим
,
ҳуқуқий
муносабат
,
субъект
,
таълим
жараёни
иштирокчилари
,
олий
таълим
муассасаси
,
ҳуқуқ
.
Аннотация
:
в
статье
проанализированы
особенно
-
сти
правовых
отношений
,
возникающих
между
участ
-
никами
образовательно
-
воспитательного
процесса
.
Ключевые
слова
:
образования
,
правовые
отно
-
шения
,
субъект
,
участники
образовательного
процес
-
са
,
высшее
образовательное
учреждение
,
право
.
Abstract:
the article considers the peculiarities of legal
relations that take place between the participants of edu-
cation and upbringing process.
Key words:
education, legal relations, subject, partici-
pants of education process, institutions of higher educa-
tion, law.
Таълим
-
тарбия
жараёнида
юзага
келадиган
муносабатларнинг
ўзига
хос
хусусиятлари
таълим
субъектлари
ўртасидаги
ҳуқуқий
муносабатларда
намоён
бўлади
.
Таъкидлаш
жоизки
,
олий
таълим
муассасаларида
фуқароларга
олий
таълим
бериш
орқали
пайдо
бўладиган
турли
ҳуқуқий
муносабатлар
ўзига
хос
хусусиятга
эгадир
.
Олий
таълимнинг
умумий
жиҳатлари
ва
шу
соҳадаги
муносабатлар
шундан
иборатки
,
бунда
мазкур
муносабатлар
ўзининг
мазмуни
ва
тавсифига
кўра
муайян
йўналиш
ҳисобланмайди
,
яъни
муносабатлар
ўзининг
йўналиши
бўйича
турли
ҳуқуқий
соҳаларнинг
нормалари
орқали
тартибга
солиниши
ҳам
мумкин
.
Масалан
,
ота
-
оналар
фарзандларининг
олий
таълим
муассасаларига
ўқишга
қабул
қилиниши
арафасида
уларнинг
билимларини
ошириш
ҳаракатида
бўладилар
,
ўша
пайтда
маълум
бир
олий
таълим
муассасасининг
тайёрлов
курслари
ёки
“
репетиторлар
”
хизматига
мурожаат
қилишади
.
Ҳар
бир
вазиятда
ота
-
оналар
у
ёки
бу
субъектлар
билан
таълим
хизматларидан
фойдаланиш
учун
педагогик
,
фуқаролик
,
молиявий
ва
меҳнат
муносабатларига
киришадилар
.
Демак
,
олий
таълимга
оид
муносабатлар
нафақат
таълим
қонунчилиги
,
балки
турли
ҳуқуқ
соҳаларининг
нормалари
билан
ҳам
тартибга
солинади
.
Шу
нуқтаи
назардан
олий
таълим
муассасалари
,
фуқаролар
ҳамда
бошқа
субъектлар
ўртасида
пайдо
бўладиган
ҳуқуқий
муносабатларни
қуйидагича
таҳлил
қилиш
мумкин
.
1.
Таълим
-
тарбия
муносабатлари
.
Бунга
олий
таълим
муассасаларининг
профессор
-
ўқитувчилари
билан
таҳсил
олувчи
,
тадбиркорлик
фаолияти
билан
шуғулланувчи
шахс
билан
таҳсил
олувчи
,
олий
таълим
муассасаси
билан
профессор
-
ўқитувчи
ўртасидаги
муносабатлар
киради
.
Шу
билан
бир
қаторда
,
айрим
ЎЗБЕКИСТОН
ҚОНУНЧИЛИГИ
ТАҲЛИЛИ
♦
UZBEK LAW REVIEW
♦
ОБЗОР
ЗАКОНОДАТЕЛЬСТВА
УЗБЕКИСТАНА
2017
№
2
♦
ЎЗБЕКИСТОН
ҚОНУНЧИЛИГИ
ТАҲЛИЛИ
♦
UZBEK LAW REVIEW
♦
ОБЗОР
ЗАКОНОДАТЕЛЬСТВА
УЗБЕКИСТАНА
11
олимлар
томонидан
педагогик
муносабатлар
таълим
тизими
муносабатларининг
асосийси
сифатида
эътироф
этилади
.
Бундан
ташқари
,
педагогик
муносабатлар
нафақат
таълим
ҳуқуқида
,
балки
педагогика
йўналишида
ҳам
ҳуқуқий
тартибга
солишнинг
предмети
дея
,
қайд
этилади
.
Қолган
бошқарув
,
меҳнат
,
молиявий
ва
бошқа
муносабатлар
иккинчи
даражали
ёрдамчи
муносабатлар
ҳисобланади
.
Таълим
-
тарбия
ҳақида
сўз
борар
экан
,
энг
аввало
,
тарбия
масаласи
менталитетимиздан
келиб
чиқиб
,
мамлакатимизга
хос
бўлган
муайян
жараён
дея
эътироф
этиш
мумкин
.
Тарихга
назар
ташласак
,
Амир
Темур
даврида
ҳам
давлат
миқёсида
ва
шахсан
ўзи
очган
масжид
-
мадрасаларда
билим
бериш
мазмунининг
сифатли
бўлишига
ҳам
катта
аҳамият
берган
.
Таълим
муассасаларида
ёшларга
давлатнинг
қонун
-
қоидалари
билан
бир
қаторда
тарбия
масаласига
ҳам
алоҳида
эътибор
қаратилган
бўлиб
,
ёшларнинг
комил
инсон
бўлиб
етишишини
таъминлайдиган
масала
сифатида
қаралган
.
Ёш
авлодни
ота
-
боболаримизнинг
муносиб
ворислари
бўлиб
вояга
етишида
, XXI
аср
талабларига
ҳар
томонлама
жавоб
берадиган
комил
инсон
бўлиб
камол
топишларида
Соҳибқирон
Амир
Темурнинг
маънавий
мероси
биз
учун
доимо
қимматли
манба
бўлиб
қолаверади
.
Демак
,
бугунги
давр
талабидан
келиб
чиқиб
,
ёшлар
муаммоларини
ҳал
этиш
мамлакат
тараққиёти
ва
хавфсизлигининг
кафолати
экан
,
миллий
тараққиётнинг
муҳим
вазифаларини
ҳал
этишда
ёшларга
таълим
-
тарбия
бериш
жараёнида
барча
зарур
шароитларни
яратиш
,
замонавий
билим
ва
касб
-
ҳунарга
эга
,
дунё
майдонида
ўз
тенгдошлари
билан
беллашишга
қодир
бўлган
ёшларни
тарбиялаш
таълим
соҳасида
фаолият
юритаётган
кўп
сонли
устоз
–
мураббийлар
олдида
турган
ўта
муҳим
ва
масъулиятли
вазифалардан
биридир
.
2.
Бошқарув
муносабатлари
.
Таъкидлаш
жоизки
,
бошқарув
давлат
пайдо
бўлмасдан
олдин
вужудга
келган
бўлиб
,
кимнидир
ёки
ниманидир
ёхуд
қандайдир
фаолиятни
йўналтириш
,
унга
раҳбарлик
қилиш
маъносини
англатади
.
Ҳуқуқшунос
олим
Ю
.
Н
.
Стариловнинг
фикрича
,
бошқарув
–
бошқарув
субъектининг
бошқарув
объектига
нисбатан
мақсадга
мувофиқ
ва
доимий
таъсир
этиш
жараёни
ҳисобланади
.
Бунда
бошқарув
объекти
сифатида
турли
хилдаги
ҳодисалар
ва
жараёнлар
,
жумладан
,
инсон
,
жамоа
,
ижтимоий
жамоатчилик
,
механизмлар
,
технологик
жараёнлар
ва
бошқалар
намоён
бўлиши
мумкин
.
Бошқарув
субъектининг
объектга
нисбатан
таъсири
–
бу
бошқарув
жараёнини
таъминловчи
механизм
,
яъни
мақсадга
мувофиқ
ва
келишилган
ҳолда
функцияланувчи
ўзаро
боғлиқ
элементлардир
.
Бошқарув
жараёнидаги
бу
элементлар
орқага
қайтиш
принципи
асосида
ягона
тизимга
бирлашади
[1, 19
бет
].
Шунингдек
,
бошқарув
бу
–
ташкил
этувчи
,
ижтимоий
бошқарув
фаолиятининг
бир
тури
бўлиб
,
жамиятни
ёки
бўлмаса
маълум
бир
йўналишни
бошқаришдир
.
Унда
жамият
аъзоларининг
биргаликдаги
муайян
ҳаракатларни
бир
-
бирига
мослиги
ва
интизоми
таъминланади
.
Турли
даражадаги
ижро
этувчи
ва
бошқарувчи
фаолият
давомида
хўжалик
юритиш
,
ижтимоий
-
маданий
ва
маъмурий
,
сиёсий
,
қурилиш
,
таълим
соҳасидаги
вазифаларни
бажарувчи
кишиларнинг
биргаликдаги
фаолияти
ташкил
этилади
.
Давлат
бошқарув
органлари
бошқариш
соҳасидаги
муносабатларни
тартибга
солишни
амалга
оширадилар
,
бошқариладиган
тизимларнинг
фаолият
кўрсатиш
билан
боғлиқ
умумий
масалаларни
ҳал
қиладилар
,
бошқариш
муносабатлари
қатнашчиларининг
фаолиятларини
бирлаштирадилар
ва
мувофиқлаштирадилар
.
Бу
каби
муносабатларга
олий
таълим
муассасалари
билан
таълим
бўйича
давлат
бошқарув
органлари
,
олий
таълим
муассасалари
билан
маҳаллий
давлат
ҳокимият
органлари
,
олий
таълим
муассасасининг
турли
кўринишдаги
бошқарув
бўлинмалари
(
ректорат
билан
факультет
,
ректорат
билан
илмий
кенгаш
,
факультет
билан
кафедра
ва
ҳ
.
к
.)
ўртасидаги
муносабатлар
киради
.
Мазкур
муносабатлар
хусусиятига
кўра
ўқув
-
услубий
ва
ташкилий
характерга
эга
ҳисобланади
.
3.
Меҳнат
муносабатлари
.
Бунга
иш
берувчи
сифатида
олий
таълим
муассасаси
раҳбарияти
билан
педагог
ходим
,
давлат
бошқарув
органлари
билан
олий
таълим
муассасасининг
раҳбар
ходимлари
,
бошқарув
органи
аппарати
ходимлари
ўртасида
пайдо
бўладиган
муносабатлар
киради
.
Бунда
иш
берувчи
билан
ходим
ўртасидаги
муносабатлар
меҳнат
қонунчилигига
оид
норматив
-
ҳуқуқий
ҳужжатлар
билан
тартибга
солинади
.
Мамлакатимизда
олий
таълим
тизимидаги
меҳнатга
оид
муносабатлар
,
хусусан
,
олий
таълим
муассасалари
раҳбар
кадрларини
лавозимларига
тайинлаш
каби
ўзига
хос
хусусиятларга
эга
.
Олий
таълим
муассасасининг
раҳбари
,
яъни
ректори
олий
таълим
муассасаси
бўйсунувчи
вазирлик
(
идора
)
раҳбарининг
тавсиясига
кўра
,
Ўзбекистон
Республикаси
Вазирлар
Маҳкамасининг
қарори
асосида
лавозимига
тайинланади
.
Олий
таълим
муассасасининг
проректорлари
Ўзбекистон
Республикаси
Президенти
девони
тегишли
хизматининг
розилиги
асосида
олий
таълим
муассасаси
бўйсунувчи
вазирлик
(
идора
)
нинг
буйруғи
асосида
лавозимига
тайинланса
,
факультет
деканлари
вазирлик
(
идора
)
нинг
келишуви
асосида
олий
таълим
муассасаси
ректорининг
буйруғи
билан
лавозимига
тайинланади
.
Бундан
ташқари
,
олий
таълим
муассасалари
педагогларини
ишга
қабул
қилишнинг
алоҳида
механизми
жорий
қилинган
бўлиб
,
ушбу
муносабатлар
Ўзбекистон
Республикаси
Вазирлар
Маҳкамасининг
2006
йил
10
февралдаги
“
Олий
таълим
муассасаларига
педагог
ходимларни
танлов
асосида
ишга
қабул
қилиш
тартиби
тўғрисидаги
низомни
тасдиқлаш
ҳақида
”
ги
20-
сонли
қарори
билан
тасдиқланган
“
Олий
таълим
муассасаларига
педагог
ходимларни
танлов
асосида
қабул
қилиш
тартиби
тўғрисидаги
низом
” [2]
билан
тартибга
солинади
.
Шундай
экан
,
меҳнат
муносабатлари
юқорида
қайд
этилган
жараёнларда
яққол
намоён
бўлади
ва
ўз
ифодасини
топади
.
4.
Фуқаролик
-
ҳуқуқий
муносабатлар
.
Бунга
олий
таълим
муассасалари
ходимлари
,
олий
таълим
муассасалари
билан
давлат
бошқарув
органлари
,
жамоат
ташкилотлари
,
корхоналар
,
олий
таълим
муассасалари
билан
фуқаролар
ўртасидаги
мулкий
,
шахсий
номулкий
муносабатлар
киради
.
Ҳар
қандай
ҳуқуқ
соҳасининг
тартибга
соладиган
ҳуқуқий
муносабатлар
доираси
мавжуд
бўлгани
каби
ЎЗБЕКИСТОН
ҚОНУНЧИЛИГИ
ТАҲЛИЛИ
♦
UZBEK LAW REVIEW
♦
ОБЗОР
ЗАКОНОДАТЕЛЬСТВА
УЗБЕКИСТАНА
2017
№
2
♦
ЎЗБЕКИСТОН
ҚОНУНЧИЛИГИ
ТАҲЛИЛИ
♦
UZBEK LAW REVIEW
♦
ОБЗОР
ЗАКОНОДАТЕЛЬСТВА
УЗБЕКИСТАНА
12
фуқаролик
-
ҳуқуқий
муносабатлар
ҳам
доимо
ривожланишда
бўлиб
,
иштирокчиларнинг
тенг
ҳуқуқлилик
асосидаги
ўзаро
алоқаларидан
иборатдир
.
Фуқаролар
ва
юридик
шахслар
ҳар
доим
турли
хил
(
иқтисодий
,
маданий
,
маънавий
ва
ҳ
.
к
.)
эҳтиёжларни
қондиришга
муҳтож
бўладилар
.
Бу
мақсадда
улар
мулкка
эга
бўладилар
,
бир
-
бирларига
турли
хил
хизматлар
кўрсатадилар
ва
ишлар
бажарадилар
.
Давлат
фуқаролик
қонунчилиги
билан
мулкий
ва
у
билан
боғлиқ
номулкий
муносабатларни
,
фуқаролик
-
ҳуқуқий
муносабат
иштирокчиларининг
фуқаролик
-
ҳуқуқий
мақомини
тартибга
солади
,
мулкдорнинг
мулкка
эга
бўлиш
имкониятини
яратади
ва
уларнинг
товар
-
пул
муносабатларида
иштирокини
таъминлайди
.
Мулкий
муносабатлар
,
шунингдек
фуқаролик
муомаласидаги
муносабатлар
иқтисодий
қонунлар
асосида
ривожланади
,
лекин
уларнинг
ривожланиши
,
мустаҳкамланишига
давлат
фуқаролик
-
ҳуқуқий
нормалар
орқали
таъсир
кўрсатади
.
Юқоридагилардан
келиб
чиқиб
,
фуқаролик
-
ҳуқуқий
муносабат
деб
,
юридик
жиҳатдан
тенг
бўлган
шахслар
ўртасида
вужудга
келадиган
ва
фуқаролик
-
ҳуқуқий
нормалар
билан
тартибга
солинадиган
ижтимоий
муносабатга
айтилади
.
Шахслар
(
давлат
бошқарув
органлари
,
олий
таълим
муассасалари
,
ходимлар
,
бошқа
ташкилотлар
)
ўртасида
тузиладиган
олди
-
сотди
,
маҳсулот
етказиб
бериш
,
бирор
-
бир
ишни
бажариш
,
ижара
,
қарз
тўғрисидаги
шартномалар
фуқаролик
-
ҳуқуқий
муносабатлар
жумласига
киради
.
5.
Молиявий
-
ҳуқуқий
муносабатлар
.
Молиявий
фаолият
,
қолаверса
,
ҳар
қандай
фаолият
соҳасида
давлат
олдида
турган
вазифаларни
амалга
ошириш
учун
мазкур
жараёнда
юзага
келадиган
муносабатларни
ҳуқуқий
тартибга
солиш
лозим
бўлади
.
Молиявий
-
ҳуқуқий
нормалар
ёрдамида
тартибга
солинадиган
ижтимоий
муносабатлар
молиявий
-
ҳуқуқий
муносабатлар
ҳисобланади
.
Молиявий
-
ҳуқуқий
муносабат
ҳуқуқий
муносабатларнинг
муайян
бир
турини
ташкил
этиб
,
ушбу
муносабат
орқали
ҳар
қандай
ҳуқуқий
муносабатга
хос
бўлган
умумий
хусусиятларни
ўз
ичига
қамраб
олади
.
Молиявий
-
ҳуқуқий
муносабат
–
бу
молия
ҳуқуқи
нормалари
билан
тартибга
солинадиган
ижтимоий
муносабатлар
бўлиб
,
унинг
иштирокчилари
юридик
ҳуқуқ
ва
мажбуриятларга
эга
бўлади
ҳамда
нормаларда
кўрсатилган
давлат
пул
жамғармаларини
ва
даромадларини
ташкил
этиш
,
тақсимлашва
улардан
фойдаланиш
бўйича
муайян
кўрсатмаларни
бажаради
.
Бу
каби
муносабатга
олий
таълим
муассасаси
билан
таъсисчи
ёки
давлат
бошқарув
органлари
,
олий
таълим
муассасаси
билан
тегишли
молия
идоралари
,
олий
таълим
муассасаси
билан
ходимлар
ўртасидаги
муносабатлар
киради
.
6.
Ижтимоий
-
таъминот
муносабатлари
.
Инсон
,
унинг
манфаатлари
ва
эҳтиёжлари
уларни
ҳар
томонлама
барқарорлаштириш
,
изчил
ижтимоий
ҳимоя
сиёсатини
амалга
ошириш
,
эркин
ва
фаровон
ҳаётни
бунёд
этиш
,
жамият
ва
шахс
манфаатлари
ўзаро
алоқадорлиги
уйғунлигини
таъминлаш
зарурати
билан
белгиланади
.
Давлатимиз
томонидан
олиб
борилаётган
ислоҳотларнинг
барчаси
моҳиятан
шахснинг
турмуш
даражасини
яхшилашга
қаратилган
.
Шу
мақсадда
мамлакатимизда
иқтисодий
ислоҳотларнинг
биринчи
босқичларидаёқ
Ўзбекистоннинг
бозор
муносабатларига
ўтишнинг
ўзига
хос
тамойилларидан
бири
бўлмиш
аҳолини
кучли
ижтимоий
ҳимоялашга
киришилди
.
Фуқаролар
учун
зарур
ижтимоий
-
маиший
,
ижтимоий
-
иқтисодий
шарт
-
шароитлар
яратиб
бериш
уларнинг
Ўзбекистон
Республикаси
Конституциясида
белгилаб
қўйилган
ижтимоий
-
иқтисодий
ҳуқуқ
ва
эркинликларини
амалда
таъминлаш
орқали
рўёбга
чиқарилади
.
Ўзбекистон
Республикасининг
Конституциясида
ҳам
фуқароларнинг
муҳим
ижтимоий
ҳуқуқларидан
бири
–
ижтимоий
таъминот
олиш
ҳуқуқи
алоҳида
мустаҳкамлаб
қўйилган
.
Унга
кўра
ҳар
ким
кексайганда
,
меҳнат
лаёқатини
йўқотганда
,
шунингдек
боқувчисидан
маҳрум
бўлганда
ва
қонунда
назарда
тутилган
бошқа
ҳолларда
ижтимоий
таъминот
олиш
ҳуқуқига
эга
.
Бу
жараён
олий
таълим
муносабатлари
қатнашчилари
ўртасидаги
пенсия
,
стипендия
,
нафақа
ва
бошқа
ижтимоий
имтиёзларга
оид
муносабатлар
орқали
намоён
бўлади
.
7.
Оилавий
муносабатлар
.
Ёшларни
ҳар
томонлама
маънавий
етук
баркамол
шахс
сифатида
тарбиялаш
мураккаб
ва
муҳим
вазифалардан
бўлиб
,
оила
,
таълим
муассасалари
,
маҳалла
ва
жамоатчилик
бу
юксак
мақсадни
амалга
оширишда
бевосита
бирдек
масъулдирлар
.
Б
a
рк
a
м
o
л
ш
a
хсни
т
a
рбиял
a
шд
a,
б
o
л
a
ни
дунёг
a
к
e
лг
a
нид
a
н
б
o
шл
a
б
т
o
вояга
e
тгуниг
a
қ
a
д
a
р
бўлг
a
н
д
a
врд
a
ги
псих
o
л
o
гик
хусусиятл
a
рини
билиш
,
туғма
лаёқатларини
аниқлаш
,
шунингдек
қулай
муҳит
яратиш
,
таълим
тизимида
фаол
иштирокини
таъминлашда
т
a
рбиячил
a
р
,
п
e
д
a
г
o
гл
a
р
в
a
псих
o
л
o
гл
a
р
билан
бир
қаторда
o
т
a-o
н
a
л
a
р
ҳам
масъулдирлар
.
Таълим
муассасасида
фаолият
кўрсатаётган
педагог
билим
бериш
билан
бир
қаторда
таҳсил
олувчининг
ўқиши
,
одоби
,
хулқи
,
ўзини
тутиши
каби
ҳолатларидан
хабардор
бўлиб
турмоғи
лозим
.
Шунинг
учун
талаба
-
ўқувчиларнинг
ота
-
оналари
билан
алоқа
боғлаб
,
улар
билан
ҳамкорликни
йўлга
қўйиши
даркор
.
Шунинг
учун
ҳам
педагогик
ахлоқда
ўқитувчи
билан
ота
-
оналарнинг
ўзаро
муносабатлари
,
муомаласига
катта
эътибор
берилади
.
Ота
-
оналар
иштироки
ахлоқий
-
тарбия
йўналишидаги
муносабатлардан
ташқари
яна
бир
муҳим
жараёнда
намоён
бўладики
,
бунда
фарзандларини
олий
таълим
муассасаларида
ўқитишлари
учун
тўлов
-
контракт
маблағларини
тўлаши
орқали
ушбу
муносабатга
киришадилар
.
Бу
ҳам
,
ўз
навбатида
,
таълим
соҳасидаги
оила
муносабатларининг
муайян
турларидан
бири
ҳисобланади
.
Юқорида
қайд
этилганлардан
кўриниб
турибдики
,
таълим
субъектлари
таълим
-
тарбия
жараёнида
юзага
келадиган
ва
ўзига
хос
хусусиятларга
эга
турли
хил
муносабатларнинг
иштирокчиси
бўлишини
кузатишимиз
мумкин
.
Дарҳақиқат
,
ҳар
бир
таълим
субъекти
барча
муносабатларда
иштирок
этиши
учун
айни
пайтда
ушбу
муносабатларни
тартибга
солувчи
норматив
-
ҳуқуқий
ҳужжатлар
яратилганлигини
алоҳида
таъкидлаш
зарур
.
Адабиётлар
рўйхати
:
1.
Бахрах
Д
.
Н
.,
Россинский
Б
.
В
.,
Старилов
Ю
.
Н
.
Административное
право
.
Учебник
для
вузов
. –
М
.:
Норма
, 2004. – 280
с
.
ЎЗБЕКИСТОН
ҚОНУНЧИЛИГИ
ТАҲЛИЛИ
♦
UZBEK LAW REVIEW
♦
ОБЗОР
ЗАКОНОДАТЕЛЬСТВА
УЗБЕКИСТАНА
2017
№
2
♦
ЎЗБЕКИСТОН
ҚОНУНЧИЛИГИ
ТАҲЛИЛИ
♦
UZBEK LAW REVIEW
♦
ОБЗОР
ЗАКОНОДАТЕЛЬСТВА
УЗБЕКИСТАНА
13
2.
Олий
таълим
муассасаларига
педагог
ходимларни
танлов
асосида
қабул
қилиш
тартиби
тўғрисидаги
низом
” //
Ўзбекистон
Республикаси
қонун
ҳужжатлари
тўплами
. – 2006. –
№
6-7, – 36-
модда
.
С
.
Садиков
,
C
амостоятельный
соискатель
ТГЮУ
СОВЕРШЕНСТВОВАНИЕ
ПРАВОВЫХ
ОСНОВ
СИСТЕМЫ
«
ЭЛЕКТРОННОЕ
ПРАВИТЕЛЬСТВО
»
В
УЗБЕКИСТАНЕ
Аннотация
:
данная
статья
посвящена
вопросам
совершенствования
правовых
основ
системы
“
Электронного
правительство
”
в
Узбекистане
.
В
статье
приведены
термины
и
определения
,
фигурирующие
в
оценке
качества
оказания
государственных
услуг
в
рамках
внедрения
“
Электронного
правительства
”
в
государственное
управление
.
Ключевые
слова
:
государственные
услуги
,
концепция
,
информация
,
онлайн
-
среда
,
фронт
-
офис
,
трансформация
,
демократия
,
гражданское
общество
,
электронное
правительство
.
Аннотация
:
мақола
Ўзбекистонда
“
электрон
ҳукумат
”
тизимининг
ҳуқуқий
асосларини
такомиллаштириш
масалаларига
бағишланган
.
Мақолада
давлат
бошқарувига
“
электрон
ҳукумат
”
тизимини
жорий
қилиш
шароитида
давлат
хизматларини
баҳолашда
учрайдиган
терминлар
ҳамда
тушунчалар
келтирилган
.
Калит
сўзлар
:
давлат
хизматлари
,
онлайн
-
муҳит
,
фронт
-
офис
,
трансформация
,
демократия
,
фуқаролик
жамияти
,
электрон
ҳукумат
.
Abstract:
This article is dedicated to the improvement
of the legal framework of the system of "electronic
government" in Uzbekistan. The article contains terms and
definitions appearing in the evaluation of the quality of
public services in the framework of the implementation of
"e-government" in the public administration.
Key words:
public services, concept, information,
online environment, the front office, transformation, de-
mocracy, civil society, e-government.
Узбекистан
является
интегрированной
частью
гло
-
бального
тренда
по
предоставлению
услуг
электронно
-
го
правительства
.
Это
означает
приближение
государ
-
ственного
управления
к
своим
непосредственным
кли
-
ентам
–
гражданам
и
предпринимателям
посредством
применения
электронных
услуг
к
событиям
человече
-
ской
жизни
,
а
также
перемещения
процедур
регистра
-
ции
бизнеса
в
более
удобную
онлайн
-
среду
.
Такие
шаги
повлекут
за
собой
большие
изменения
как
кон
-
цептуального
,
так
и
практического
характера
.
Стано
-
вится
очевидным
из
последних
изменений
в
правовой
среде
в
сфере
ИКТ
в
целом
и
электронного
прави
-
тельства
,
в
частности
,
что
Узбекистан
намерен
значи
-
тельно
ускорить
этап
трансформации
,
уделяя
особое
внимание
развитию
фронт
-
офисов
оказания
услуг
.
Обеспечение
государством
высокого
уровня
информированности
создает
условия
для
повышения
политической
активности
населения
,
углубления
демократических
процессов
,
в
результате
чего
обеспечивается
участие
граждан
в
жизни
общества
и
государства
.
Первый
Президент
Республики
Узбекистан
И
.
А
.
Каримов
в
своем
докладе
“
Концепция
дальнейше
-
го
углубления
демократических
реформ
и
формирова
-
ния
гражданского
общества
в
стране
”,
выступая
на
совместном
заседании
палат
Парламента
,
