ЎЗБЕКИСТОН
ҚОНУНЧИЛИГИ
ТАҲЛИЛИ
♦
UZBEK LAW REVIEW
♦
ОБЗОР
ЗАКОНОДАТЕЛЬСТВА
УЗБЕКИСТАНА
2014
№
3-4
♦
ЎЗБЕКИСТОН
ҚОНУНЧИЛИГИ
ТАҲЛИЛИ
♦
UZBEK LAW REVIEW
♦
ОБЗОР
ЗАКОНОДАТЕЛЬСТВА
УЗБЕКИСТАНА
60
Н
.
А
.
Рамазонова
ТДЮУ
Ҳуқуқий
тадқиқотлар
маркази
катта
илмий
ходими
ЎН
ТЎРТ
ЁШЛИ
ВОЯГА
ЕТМАГАНЛАРНИНГ
СОДИР
ЭТГАН
ЖИНОЯТЛАРИ
УЧУН
ЖИНОИЙ
ЖАВОБГАРЛИК
МАСАЛАЛАРИ
Мамлакатимизда
инсон
−
энг
олий
қадрият
сифатида
тан
олиниб
,
унинг
қонуний
ҳуқуқ
ва
манфаатларини
ҳимоя
қилиш
муҳим
вазифа
этиб
белгиланган
.
Шу
билан
бирга
,
давлатимизда
ёш
авлоднинг
таълим
-
тарбиясига
бўлган
эътибор
давлат
сиёсати
даражасига
кўтарилган
.
Вояга
етмаган
жиноят
содир
этган
шахсларга
нисбатан
ҳам
қонун
ва
қонун
ости
ҳужжатларида
,
катталардан
фарқли
равишда
,
алоҳида
қоидалар
мустаҳкамланган
.
Дарҳақиқат
,
президентимиз
вояга
етмаганлар
ишларига
алоҳида
эътибор
бериш
зарурлигини
таъкидлаб
,
жумладан
,
шундай
деган
эди
: “
Биз
вояга
етмаганлар
,
аёллар
ва
катта
ёшдагиларнинг
жазо
тизимини
қайта
кўриб
чиқишимиз
керак
.
Аминманки
,
бу
соҳада
либераллаштириш
жараёни
ҳали
давом
этади
.
Тан
олиш
керак
,
ёшлар
орасидаги
жиноятчиликнинг
сабаби
—
кўпинча
биз
катталар
масъул
бўлган
уларнинг
тарбиясида
йўл
қўйилган
камчиликларнинг
натижасидир
”
1
.
Ҳозирда
амалга
оширилган
профилактик
-
огоҳлантирув
ишлари
натижасида
вояга
етмаганлар
томонидан
содир
этилган
жиноятларнинг
йилдан
-
йилга
камайишига
эришилмоқда
.
Жумладан
,
сўнгги
беш
йилликда
вояга
етмаганлар
жиноятчилиги
14
фоизга
камайишига
эришилган
2
.
Маълумки
, 18
ёшга
қадар
жиноят
содир
этган
шахслар
вояга
етмаган
шахслар
сифатида
эътироф
этилган
.
Вояга
етмаган
шахслар
аксарият
ҳолларда
,
катта
ёшдаги
шахслар
содир
қилиши
мумкин
бўлган
жиноятларни
қила
олсалар
-
да
,
Жиноят
кодексининг
барча
моддаларига
асосан
жавобгарликка
тортилмайдилар
.
Вояга
етмаган
жиноят
субъектлари
учун
Жиноят
кодексида
алоҳида
бўлим
ажратилган
.
Ўзбекистон
Республикасининг
Жиноят
кодекси
17 -
моддасига
кўра
,
ўн
тўрт
ёшга
тўлган
вояга
етмаганлар
қасддан
одам
ўлдирганлик
(97 -
модданинг
биринчи
қисми
),
кучли
руҳий
ҳаяжонланиш
ҳолатида
қасддан
одам
ўлдириш
(98 -
модда
),
баданга
оғир
ёки
ўртача
оғир
шикаст
етказиш
(104 - 106
моддалар
),
номусга
тегиш
(118 -
модда
),
жинсий
эҳтиёжни
зўрлик
ишлатиб
ғайритабиий
усулда
қондириш
(119 -
модда
),
одам
ўғирлаш
(137 -
модда
),
босқинчилик
(164 -
модда
),
товламачилик
(165 -
модда
),
талончилик
(166 -
модда
),
ўғирлик
(169 -
модда
),
мулкни
қасддан
нобуд
қилиш
ёки
унга
зарар
етказиш
(173 –
модданинг
иккинчи
ва
учинчи
қисмлари
),
озодликдан
маҳрум
қилиш
жазосини
ижро
этиш
муассасаларининг
ишини
издан
чиқарувчи
ҳаракатлар
(220 -
модда
),
қамоқдан
ёки
қўриқлов
остидаги
сақлаш
жойидан
қочиш
(222 -
модда
),
ўқотар
қурол
,
ўқ
дорилар
,
портловчи
моддалар
ёки
портлатиш
қурилмаларини
қонунга
хилоф
равишда
эгаллаш
(247 -
модда
),
радиоактив
материалларни
қонунга
хилоф
равишда
эгаллаш
(252 -
модда
),
темир
йўл
,
денгиз
,
дарё
,
ҳаво
транспорти
воситаси
ёки
алоқа
йўлларини
яроқсиз
ҳолатга
келтириш
(263 -
модда
),
транспорт
1
Каримов
И
.
А
.
Хавфсизлик
ва
тинчлик
учун
курашмоқ
керак
. –
Т
.:
Ўзбекистон
, 2001. –
Б
.22.
2
воситасини
олиб
қочиш
(267 -
модда
),
гиёҳвандлик
воситалари
ёки
психотроп
моддаларни
қонунга
хилоф
равишда
эгаллаш
(271 -
модда
),
безорилик
(277-
модданинг
иккинчи
ва
учинчи
қисмлари
)
жиноятларини
содир
этганликлари
учун
жавобгарликка
тортиладилар
.
Юқоридагилардан
келиб
чиқадиган
бўлсак
,
Ўзбекистон
Республикаси
Жиноят
кодексида
назарда
тутилган
жами
21
жиноят
учун
жиноий
жавобгарлик
белгиланганлигининг
гувоҳи
бўлишимиз
мумкин
.
Ушбу
моддалардан
(
айрим
ҳолларда
қисмлардан
)
ташқари
бошқа
моддалар
бўйича
ўн
тўрт
ёшдан
жавобгарликка
тортиш
тақиқланади
.
Шу
ўринда
бир
савол
туғилади
, 14
ёшдаги
бола
шу
каби
қилмишларни
содир
этиши
мумкинми
?
Бу
жиноятларнинг
аксарияти
қасддан
содир
этиладиган
жиноятлар
бўлиб
,
қасд
мавжуд
бўлиши
шу
ёшда
шахс
ўз
қилмишининг
ижтимоий
хавфли
хусусиятини
англай
олиши
,
унинг
ижтимоий
оқибатларига
кўзи
етиши
ва
уларнинг
юз
беришини
исташи
ёхуд
уларнинг
юз
беришига
онгли
равишда
йўл
қўйиб
бериши
билан
тавсифланади
.
Вояга
етмаганларнинг
психофизиологик
ва
ижтимоий
-
руҳий
ҳолати
нуқтаи
назаридан
кўриб
ўтадиган
бўлсак
,
вояга
етмаган
шахсларда
ўч
олиш
,
ғаразгўйлик
мақсадларидан
кўра
,
кўпроқ
ўйинқароқлик
,
ўзини
катталардек
тутиш
истаги
,
тенгдошлари
орасида
ҳурматга
сазовор
бўлиш
,
“
қўрқмас
”
бўлиб
кўриниш
хоҳиши
устунлик
қилади
.
Жиноят
содир
этганларнинг
аксарияти
ўз
қилмишининг
ҳуқуқий
оқибатларини
англамайди
,
келиб
чиқишини
ҳам
истамайди
.
Шу
ҳолатда
уларнинг
ҳаракатида
қасднинг
шакллари
ва
унинг
белгилари
мавжудлиги
масаласи
биринчи
ўринга
кўтарилади
,
сабаби
баъзи
жиноятларда
қасднинг
мавжуд
бўлиши
асосий
белги
қилиб
белгиланган
.
Шундан
келиб
чиқиб
,
қилмишда
қасд
шакллари
мавжуд
бўлмаса
содир
этилган
ҳаракатлар
жиноят
деб
топилмайди
.
Мисол
учун
,
юқоридаги
моддада
назарда
тутилган
жиноятлар
сирасига
киритилган
Жиноят
кодексининг
220
−моддасини
кўриб
ўтадиган
бўлсак
,
мазкур
модда
“
Озодликдан
маҳрум
қилиш
жазосини
ижро
этиш
муассасаларининг
ишини
издан
чиқарувчи
ҳаракатлар
”
деб
номланиб
,
озодликдан
маҳрум
қилиш
жазосини
ўтаётган
шахснинг
маҳкумларни
террор
қилиш
ёки
маъмурият
вакилларига
ҳужум
қилишда
,
шунингдек
,
бундай
мақсадларда
жиноий
гуруҳлар
ташкил
қилиш
ёки
шундай
гуруҳлар
фаолиятида
фаол
қатнашишда
ифодаланадиган
озодликдан
маҳрум
қилиш
жазосини
ижро
этиш
муассасасининг
ишини
издан
чиқарувчи
ҳаракатлари
учун
жиноий
жавобгарлик
белгиланган
.
Бироқ
,
бу
ҳаракатларни
содир
этиш
учун
14
ёшдаги
боланинг
психофизиологик
ривожланиши
етарли
эмас
ва
бу
қасднинг
мавжуд
бўлишини
инкор
этади
деб
биламиз
.
Бу
борада
хорижий
давлатларнинг
жиноят
қонунчилиги
амалиётига
назар
ташлайдиган
бўлсак
,
Австралия
Жиноят
кодексида
16
ёшга
тўлмаган
ҳар
қандай
шахс
содир
этган
қилмиши
жиноят
эканлигини
англаган
ҳолда
жавобгарликка
тортиладилар
.
Бу
масала
англаш
ёки
англамаслик
фактини
аниқлаш
масаласи
билан
боғлиқ
.
Ушбу
фактни
белгилаш
айблов
томонига
юклатилади
3
.
Болгария
Республикаси
Жиноят
кодекси
бўйича
эса
, 14
ёшдан
18
ёшгача
бўлган
шахслар
содир
этилган
қилмишнинг
жиноятлигини
англаган
ва
ўз
хатти
-
ҳаракатларини
3
УК
Австралии
. –
М
.:
Юридический
центр
пресс
, 2002. –
С
.
388.
ЎЗБЕКИСТОН
ҚОНУНЧИЛИГИ
ТАҲЛИЛИ
♦
UZBEK LAW REVIEW
♦
ОБЗОР
ЗАКОНОДАТЕЛЬСТВА
УЗБЕКИСТАНА
2014
№
3-4
♦
ЎЗБЕКИСТОН
ҚОНУНЧИЛИГИ
ТАҲЛИЛИ
♦
UZBEK LAW REVIEW
♦
ОБЗОР
ЗАКОНОДАТЕЛЬСТВА
УЗБЕКИСТАНА
61
тушунган
ҳолларда
содир
этганликлари
учун
жиноий
жавобгарликка
тортилади
1
.
Миллий
қонунчилигимизда
“
қилмишнинг
жиноийлигини
билмаслик
жазодан
озод
этмайди
”
деган
қоида
мавжуд
.
Шу
ҳолатдан
келиб
чиқиб
айтадиган
бўлсак
,
вояга
етмаган
шахснинг
ўз
хатти
-
ҳаракатларини
билиши
ёки
билмаслигини
аниқлаш
масаласи
жуда
мураккабдир
.
Бизнингча
,
англаш
масаласини
аниқлаш
айблов
томонга
юклатилганлиги
тарафларнинг
тенглиги
принципини
бузади
.
Бу
масалада
айрим
ривожланган
ва
МДҲ
давлатлари
жиноят
қонунчиликларида
ўзига
хос
фикрлар
билдирилган
.
Жумладан
,
Франция
Жиноят
кодексига
кўра
,
жиноий
жавобгарлик
ёши
13
ёшдан
келиб
чиқади
2
.
Грузия
3
,
Латвия
4
,
Япония
5
,
Германия
Федерал
Республикаси
6
да
эса
14
ёшдан
бошлаб
барча
жиноятлар
учун
жиноий
жавобгарлик
белгиланган
.
Дания
7
ва
Швеция
8
да
эса
худди
шу
қоида
15
ёшдан
келиб
чиқади
.
Яъни
, 13
ёшдан
16
ёшгача
бўлган
шахсларнинг
ўзига
хос
хусусиятлари
қонун
чиқарувчи
томонидан
инобатга
олинмаган
.
Ваҳоланки
,
вояга
етмаганлар
катталарга
нисбатан
анча
фарқ
қилиши
ҳеч
биримизга
сир
эмас
.
Вояга
етмаганларга
нисбатан
алоҳида
қоидаларнинг
белгиланмаганлиги
,
фикримизча
,
давлатда
вояга
етмаганлар
томонидан
содир
этилган
жиноятлар
сонининг
камайишига
олиб
келмайди
.
Польша
Жиноят
кодексида
эса
, 16
ёшга
тўлмаган
шахслар
Польша
Республикаси
Президентининг
ҳаётига
қасд
қилиш
,
қасддан
одам
ўлдириш
,
баданга
оғир
шикаст
етказиш
,
инсон
ҳаётига
даҳл
қилувчи
офатларни
келтириб
чиқарганлик
,
сув
ёки
ҳаво
кемасини
эгаллаб
олиш
,
ер
,
сув
ёки
ҳаво
кемасини
ҳаракати
вақтида
фалокатларни
келтириб
чиқариш
,
бошқа
шахсни
жинсий
алоқа
қилишга
мажбур
қилиш
,
шахсни
асирга
олиш
,
товламачилик
каби
9
та
жинояти
учун
жавобгарликка
тортиладилар
9
.
Озарбайжонда
жиноий
жавобгарлик
келтириб
чиқарадиган
жиноятларга
қасддан
одам
ўлдириш
,
соғлиққа
оғир
ёки
ўртача
оғир
шикаст
етказиш
,
одамни
ўғирлаш
,
номусга
тегиш
,
жинсий
характердаги
зўрлик
ҳаракатлари
,
ўғирлик
,
талончилик
,
босқинчилик
,
товламачилик
,
ўзлаштириш
мақсадисиз
автомобиль
ёки
бошқа
транспорт
воситасини
ноқонуний
эгаллаб
олиш
,
оғирлаштирувчи
ҳолатларда
қасддан
мулкка
зарар
етказиш
ёки
уни
нобуд
қилиш
,
терроризм
,
асирга
олиш
,
оғирлаштирувчи
ҳолатларда
безорилик
содир
этиш
,
ўқотар
қурол
,
ўқ
-
дорилар
,
портловчи
моддалар
ёки
портлатиш
қурилмаларини
қонунга
хилоф
равишда
эгаллаш
,
темир
йўл
,
денгиз
,
дарё
,
ҳаво
транспорти
воситаси
ёки
алоқа
йўлларини
яроқсиз
ҳолатга
1
УК
Республики
Болгария
. –
М
.:
Юридический
центр
пресс
,
2001. –
С
. 42
2
УК
Республики
Франция
. –
М
.:
Юридический
центр
пресс
,
2002. –
С
. 82
3
УК
Республики
Грузия
. –
М
.:
Юридический
центр
пресс
,
2002. –
С
. 409.
4
УК
Республики
Латвия
. –
М
.:
Юридический
центр
пресс
,
2001. –
С
. 313.
5
УК
Японии
. –
М
.:
Юридический
центр
пресс
, 2002. –
С
. 52
6
УК
ФРГ
. -
М
.:
Зерцало
, 2000. -
С
. 16.
7
УК
Республики
Дания
. –
М
.:
Юридический
центр
пресс
, 2001.
–
С
. 230.
8
УК
Республики
Швеция
. –
М
.:
Юридический
центр
пресс
,
2001. –
С
. 25
9
УК
Республики
Польша
. –
М
.:
Юридический
центр
пресс
,
2001. –
С
. 234.
келтириш
,
гиёҳвандлик
воситалари
ёки
психотроп
моддаларни
қонунга
хилоф
равишда
эгаллаш
каби
18
та
моддада
назарда
тутилган
жиноят
киради
10
.
Украина
давлатининг
Жиноят
кодекси
22-
моддаси
бўйича
, 14
ёшдан
16
ёшгача
бўлган
шахслар
18
та
жиноятлари
,
яъни
,
қасддан
одам
ўлдириш
;
давлат
ёки
жамоатчилик
вакилини
ҳаётига
қасд
қилиш
;
қасддан
оғир
шикаст
етказиш
;
қасддан
ўртача
оғир
шикаст
етказиш
;
бостириб
кириш
;
бандитизм
;
терроризм
;
асирга
олиш
;
номусга
тегиш
;
жинсий
эҳтиёжларни
ғайритабиий
усулда
қондириш
;
ўғрилик
;
талончилик
;
босқинчилик
;
товламачилик
;
қасддан
мулкка
шикаст
етказиш
ёки
нобуд
қилиш
;
транспорт
воситалари
ёки
алоқа
воситаларига
шикаст
етказиш
;
транспорт
воситаларини
ноқонуний
эгаллаб
олиш
;
безорилик
учун
жавобгарликка
тортилади
11
.
Эстония
Республикаси
Жиноят
кодексида
13
ёшдан
15
ёшгача
бўлганлар
14
та
жиноят
учун
жавобгарликка
тортилади
.
Ушбу
жиноятларга
қасддан
одам
ўлдириш
,
қасддан
баданга
шикаст
етказиш
,
шахсга
қарши
зўрлик
ишлатиш
,
қийноқ
,
номусга
тегиш
,
ўғирлик
,
талончилик
,
босқинчилик
,
товламачилик
,
полиция
ходими
ёки
унга
тенглаштирилган
шахсга
нисбатан
зўрлик
ишлатиш
,
безорилик
,
механик
транспорт
воситаларини
олиб
қочиш
каби
жиноятлар
киради
12
.
Беларуссияда
ҳам
вояга
етмаганларга
нисбатан
қуйидаги
жиноятлар
учун
:
одам
ўлдириш
,
қасддан
баданга
шикаст
етказиш
,
номусга
тегиш
,
жинсий
характердаги
зўрлик
ишлатиш
,
одам
ўғирлаш
,
ўғирлик
,
талончилик
,
босқинчилик
,
товламачилик
,
транспорт
воситасинин
олиб
қочиш
,
қасддан
мулкни
нобуд
қилиш
ёки
шикаст
етказиш
,
асирга
олиш
,
ўқотар
қурол
,
портловчи
моддаларни
ноқонуний
эгаллаб
олиш
,
транспорт
воситасини
ёки
алоқа
йўлларини
зарарсизлантириш
,
наркотик
воситалар
,
психотроп
моддалар
ёки
прекурсорларни
ўзлаштириш
,
безорилик
,
хавф
-
хатар
ҳақида
ёлғон
маълумот
бериш
,
мулкка
зарар
етказиш
каби
жиноятлар
учун
жавобгарлик
белгиланган
13
.
Хитой
Халқ
Республикасида
эса
, 14
ёшдан
16
ёшгача
бўлган
шахслар
одам
ўлдириш
,
оғир
тан
жароҳатлари
етказиш
,
номусга
тегиш
,
ўғрилик
,
наркотикларни
тарқатиш
,
ёнғин
уюштириш
,
портлатиш
,
заҳарлаш
ёки
бошқа
жамоат
тартибига
даҳл
қилувчи
оғир
жиноятлар
содир
этганлик
учун
жавобгарликка
тортиладилар
14
.
Бироқ
,
вояга
етмаган
жиноятчилар
учун
жавобгарлик
белгиланган
алоҳида
қоидаларни
ўрнатувчи
давлатлар
қонунчилигида
,
озодликдан
маҳрум
қилиш
жазосини
ижро
этиш
муассасаларининг
ишини
издан
чиқарувчи
ҳаракатлар
учун
14
ёшдан
жиноий
жавобгарлик
белгиланмаганлигининг
гувоҳи
бўлишимиз
мумкин
.
Таҳлил
этилган
ушбу
давлатлар
қонунчилигидан
фарқли
равишда
,
Қозоғистон
Республикаси
Жиноят
кодексида
,
Ўзбекистон
Республикаси
Жиноят
кодексидаги
каби
21
та
жиноят
учун
жавобгарлик
10
УК
Республики
Азербайджан
. –
М
.:
Юридический
центр
пресс
, 2001. –
С
. 325.
11
УК
Республики
Украина
. –
М
.:
Юридический
центр
пресс
,
2001. –
С
. 26
12
УК
Республики
Эстония
. –
М
.:
Юридический
центр
пресс
,
2001. –
С
. 44
13
УК
Республики
Беларусь
. –
М
.:
Юридический
центр
пресс
,
2001. –
С
. 100
14
УК
Китайской
Народной
Республики
.-
М
.:
Юридический
Центр
Пресс
, 2001.-
с
. 6.
ЎЗБЕКИСТОН
ҚОНУНЧИЛИГИ
ТАҲЛИЛИ
♦
UZBEK LAW REVIEW
♦
ОБЗОР
ЗАКОНОДАТЕЛЬСТВА
УЗБЕКИСТАНА
2014
№
3-4
♦
ЎЗБЕКИСТОН
ҚОНУНЧИЛИГИ
ТАҲЛИЛИ
♦
UZBEK LAW REVIEW
♦
ОБЗОР
ЗАКОНОДАТЕЛЬСТВА
УЗБЕКИСТАНА
62
белгиланган
1
.
Қирғизистон
Республикаси
Жиноят
кодексининг
17
−моддасида
ҳам
худди
шундай
жиноятлар
учун
жавобгарлик
ўрнатилган
бўлиб
,
ягона
фарқ
бу
чорва
молларини
ўғирлаш
жинояти
бўйича
жавобгарликнинг
мавжудлиги
ҳисобланади
2
.
Хулоса
ўрнида
айтишимиз
мумкинки
,
мамлакатимизда
амалга
оширилаётган
либераллаштириш
жараёнини
инобатга
олиб
ҳамда
вояга
етмаганлар
томонидан
содир
этилган
жиноятларни
тергов
қилиш
назарияси
ва
амалиётини
тадқиқ
қилиш
мақсадида
мутахассислар
орасида
ўтказилган
сўровнома
натижаларига
кўра
,
(
сўровномада
иштирок
этганларнинг
55
фоизи
14
ёшли
шахслар
озодликдан
маҳрум
қилиш
жазосини
ижро
этиш
муассасаларининг
ишини
издан
чиқарувчи
ҳаракатлар
содир
этиши
мумкин
эмас
деган
фикр
билдиришган
)
Ўзбекистон
Республикаси
Жиноят
кодексининг
17-
моддаси
3-
қисмида
назарда
тутилган
220-
моддасидаги
жиноят
учун
субъект
ёшини
14
ёш
эмас
,
балки
16
ёш
қилиб
белгилашни
таклиф
этамиз
.
Аннотация
:
мазкур
мақолада
ўн
тўрт
ёшли
шахсларнинг
Ўзбекистон
Республикаси
жиноят
қонунчилиги
ва
айрим
хорижий
давлатларнинг
жиноят
қонунчилигида
назарда
тутилган
жиноятлар
учун
жавобгарлик
масалалари
таҳлил
этилган
.
Калит
сўзлар
:
вояга
етмаганлар
,
жиноий
жавобгарлик
,
ўн
тўрт
ёш
.
Аннотация
:
в
данной
статье
анализируются
вопро
-
сы
уголовной
ответственности
за
совершение
пре
-
ступлений
,
несовершеннолетними
в
возрасте
четыр
-
надцати
лет
,
указанных
в
уголовном
законодательстве
Республики
Узбекистан
и
некоторых
зарубежных
госу
-
дарств
.
Ключевые
слова
:
несовершеннолетние
,
уголов
-
ная
ответственность
,
четырнадцать
лет
.
Annotation
: In this article it is analyzed issues of crim-
inal liability for committing a crime, by fourteen years old
juveniles, established in the criminal legislation of the Re-
public of Uzbekistan and several foreign states.
Key words
: juveniles, criminal responsibility, fourteen
years old.
Адабиётлар
рўйхати
:
1.
Каримов
И
.
А
.
Хавфсизлик
ва
тинчлик
учун
курашмоқ
керак
. –
Т
.:
Ўзбекистон
, 2001. –
Б
.22.
2. www.daryo.uz
3.
УК
Австралии
. –
М
.:
Юридический
центр
пресс
,
2002. –
С
. 388.
4.
УК
Республики
Болгария
. –
М
.:
Юридический
центр
пресс
, 2001. –
С
. 42.
5.
УК
Республики
Франция
. –
М
.:
Юридический
центр
пресс
, 2002. –
С
. 82.
6.
УК
Республики
Грузия
. –
М
.:
Юридический
центр
пресс
, 2002. –
С
. 409.
7.
УК
Республики
Латвия
. –
М
.:
Юридический
центр
пресс
, 2001. –
С
. 313.
8.
УК
Японии
. –
М
.:
Юридический
центр
пресс
,
2002. –
С
. 52.
9.
УК
ФРГ
. –
М
.:
Зерцало
, 2000. –
С
. 16.
1
УК
Республики
Казахстан
. –
М
.:
Юридический
центр
пресс
,
2001. –
С
. 39
2
УК
Республики
Киргизстан
. –
М
.:
Юридический
центр
пресс
,
2002. –
С
. 50
10.
УК
Республики
Дания
. –
М
.:
Юридический
центр
пресс
, 2001. –
С
. 230.
11.
УК
Республики
Швеция
. –
М
.:
Юридический
центр
пресс
, 2001. –
С
. 25.
12.
УК
Республики
Польша
. –
М
.:
Юридический
центр
пресс
, 2001.–
С
. 234.
13.
УК
Республики
Азербайджан
. –
М
.:
Юридиче
-
ский
центр
пресс
, 2001.–
С
. 325.
14.
УК
Республики
Украина
. –
М
.:
Юридический
центр
пресс
, 2001.–
С
. 26.
15.
УК
Республики
Эстония
. –
М
.:
Юридический
центр
пресс
, 2001.–
С
. 44.
16.
УК
Республики
Беларусь
. –
М
.:
Юридический
центр
пресс
, 2001. –
С
. 100.
17.
УК
КНР
.-
М
.:
Юридический
Центр
Пресс
, 2001. –
С
. 6.
18.
УК
Республики
Казахстан
. –
М
.:
Юридический
центр
пресс
, 2001. –
С
. 39.
19.
УК
Республики
Киргизстан
. –
М
.:
Юридический
центр
пресс
, 2002. –
С
. 50.