СУД
ТИЗИМИ
♦
COURT SYSTEM
♦
СУДЕБНАЯ
СИСТЕМА
2007
№
4
♦
ЎЗБЕКИСТОН
ҚОНУНЧИЛИГИ
ТАҲЛИЛИ
♦
UZBEK LAW REVIEW
♦
ОБЗОР
ЗАКОНОДАТЕЛЬСТВА
УЗБЕКИСТАНА
88
Ф
.
Муҳитдинова
Юридик
фанлар
номзоди
ЎЗБЕКИСТОН
РЕСПУБЛИКАСИДА
СУД
ҲОКИМИЯТИ
МУСТАҚИЛЛИГИНИНГ
КОНСТИТУЦИЯВИЙ
ПРИНЦИПИ
Ўзбекистон
Республикаси
давлат
ҳокимиятининг
тизими
,
мамлакатимиз
Асосий
Қонунида
(11-
модда
)
қайд
этилганидек
,
ҳокимиятнинг
қонун
чиқарувчи
,
ижро
этувчи
ва
суд
ҳокимиятига
бўлиниши
принципи
-
га
асосланади
.
Таъкидлаш
жоизки
,
бизда
суд
ҳокимияти
қонун
чиқарувчи
ва
ижро
этувчи
ҳокимиятлардан
,
сиёсий
партиялардан
,
бошқа
жамоат
бирлашмаларидан
мус
-
тақил
ҳолда
иш
юритади
(
Ўзбекистон
Республикаси
Конституциясининг
106-
моддаси
).
Мамлакатимиз
Пре
-
зиденти
И
.
А
.
Каримов
суд
ҳокимиятининг
мустақиллиги
принципи
аҳамиятини
таъкидлар
экан
, "
ҳокимиятнинг
тўлақонли
мустақил
тармоғи
сифатида
судларнинг
фақат
қонунга
бўйсунишини
таъминлаш
мақсадида
суд
тизимини
ислоҳ
этиш
"
1
кераклигига
алоҳида
урғу
бер
-
ганлиги
ҳам
бежиз
эмас
.
Суд
ҳокимияти
мустақиллигининг
конституциявий
принципи
замирида
фуқароларнинг
Конституция
ва
қонунларда
мустаҳкамланган
ҳуқуқлари
ҳамда
эркин
-
ликларини
таъминлаш
мажбуриятини
давлат
ўз
зим
-
масига
олиши
(
Ўзбекистон
Республикаси
Конституция
-
сининг
43-
моддаси
)
билан
боғлиқ
объектив
омил
ва
рағбат
ётади
.
Ушбу
мақоламизда
сўз
юритилаётган
принципнинг
рўй
-
рост
воқелик
эканлиги
ҳамда
том
маънода
рўёбга
чиқарилиши
мумкинлиги
Ўзбекистон
ҳуқуқий
давлат
сифатида
тараққиёт
топишининг
,
фуқаролари
ва
ташки
-
лотларининг
асосий
ҳуқуқлари
ҳамда
эркинликлари
эса
шунга
мутаносиб
равишда
ҳимояланган
бўлишининг
муҳим
кафолатларидан
биридир
.
Зотан
суд
ҳокимияти
-
нинг
мустақиллиги
принципи
замонавий
давлатда
суд
мавқеининг
таянч
ва
белгиловчи
принципидир
.
Мазкур
принцип
бир
қанча
халқаро
ҳужжатларда
мукаммал
тарзда
таърифлаб
берилган
.
Бундай
ҳуж
-
жатлар
жумласига
хусусан
Бирлашган
Миллатлар
Ташкилотининг
жиноятчиликнинг
олдини
олиш
ҳамда
ҳуқуқбузарлар
билан
муомалот
бўйича
VII
Конгресси
томонидан
ишлаб
чиқилган
ва
қабул
қилинган
ҳамда
БМТ
Бош
Ассамблеяси
томонидан
1985
йили
маъқул
-
ланган
Суд
органларининг
мустақиллигига
тааллуқли
асосий
принципларни
2
ҳамда
Бирлашган
Миллатлар
Ташкилотининг
Иқтисодий
ва
ижтимоий
кенгаши
томо
-
нидан
1990
йили
қабул
қилинган
Суд
органларининг
мустақиллигига
тааллуқли
асосий
принципларни
амал
-
га
оширишнинг
самарали
тартиб
-
таомилларини
3
,
шу
-
1
Каримов
И
.
А
.
Озод
ва
обод
Ватан
,
эркин
ва
фаровон
ҳаёт
–
пировард
мақсадимиз
.
Т
.8.
Тошкент
:
Ўзбекистон
, 2000. 357-
б
.
2
Қаранг
:
Права
человека
и
судопроизводство
//
Собрание
международных
документов
.
Вена
,
Варшава
. 1996.
С
. 148–
151.
3
Ўша
жойда
. 154–156-
б
.
Шунингдек
яна
Европа
Кенгаши
Ва
-
зирлар
қўмитасининг
К
(94) 12-
тавсиясини
ҳам
эслатиш
мум
-
кин
.
Қаранг
:
О
независимости
,
эффективности
и
роли
судей
//
Доступ
к
правосудию
.
Резолюции
и
Рекомендации
Комитета
Министров
Совета
Европы
по
вопросам
облегчения
доступа
к
нингдек
1998
йил
10
июлда
Страсбургда
қабул
қилин
-
ган
Судьяларнинг
мақоми
тўғрисидаги
Европа
хартия
-
сини
4
киритиш
мумкин
.
Суд
органларининг
мустақиллигига
тааллуқли
асо
-
сий
принципларда
шу
йўналишда
муҳим
қоидалар
қамраб
олинган
.
Хусусан
биринчи
принцип
мустақил
судлов
органлари
фаолият
олиб
бориши
зарурлигини
белгилайди
ҳамда
бу
мустақилликни
давлатга
қараш
-
ли
ва
бошқа
барча
муассасалар
ҳурмат
этиши
,
унга
қатъий
риоя
қилиши
мажбуриятини
юклайди
. 3-
принципда
мужассам
топган
қоидага
биноан
суд
ор
-
ганлари
судлов
хусусиятига
эга
бўлган
барча
масала
-
ларга
нисбатан
ваколатли
бўлиб
,
топширилган
ишни
қонунан
ўзига
берилган
ваколатлар
доирасига
кириш
-
кирмаслиги
масаласини
ҳал
этишда
мутлақ
ҳуқуққа
эга
.
Тўртинчи
принципда
айтилганидек
,
одил
судлов
процессига
ноқонуний
равишда
ёки
рухсатсиз
арала
-
шув
ёхуд
суд
қарори
суднинг
ўзидан
бўлак
бирон
бир
орган
томонидан
қайта
кўриб
чиқилиши
тақиқланади
.
7-
принцип
ўз
зиммасидаги
вазифаларни
лозим
дара
-
жада
бажариши
учун
судни
тегишли
воситалар
билан
таъмин
этиш
борасидаги
давлат
мажбуриятини
тажас
-
сум
этади
. 2-
принципда
холислик
ва
беғаразлик
прин
-
ципи
таърифлаб
берилган
бўлиб
,
унда
суд
органлари
ўзларига
топширилган
ишни
холислик
билан
,
беғараз
,
фактлар
асосида
,
кимнингдир
тазйиқи
ёки
қандайдир
сабаблар
билан
бўлмасин
,
барибир
бирон
бир
чеклов
-
ларсиз
,
қонунга
тўла
мувофиқ
равишда
,
ноқонуний
таъсир
кўрсатиш
,
ундаш
ва
мажбурлаш
,
тазйиқ
ўтказиш
ва
таҳдид
қилишлардан
тамомила
холи
тар
-
зда
,
бевосита
ёхуд
билвосита
аралашувларсиз
ҳал
этиш
мажбурияти
акс
этган
.
Ўзбекистон
Республикасида
суднинг
ва
судьялар
-
нинг
мустақиллиги
принципи
ҳам
конституциявий
да
-
ражада
(
Асосий
Қонуннинг
106
ва
112-
моддалари
),
ҳам
қонунчилик
даражасида
(
масалан
, "
Судлар
тўғриси
-
да
"
ги
Ўзбекистон
Республикаси
Қонунининг
5
4-
моддаси
)
эълон
қилинган
.
Бу
борадаги
конституциявий
қонунчилик
таърифлари
анчагина
лўнда
,
жорий
қонун
-
чилик
таърифлари
эса
бир
мунча
муфассалроқдир
.
Суд
ҳокимиятининг
мустақиллиги
принципи
ҳақида
унинг
мазмун
ва
мундарижаси
нуқтаи
назаридан
сўз
юритилганда
,
ҳокимият
бу
тармоғининг
ёрқин
ифода
-
чилари
–
судьяларнинг
конституциявий
ва
ҳуқуқий
мақоми
билан
боғлиқ
муаммоларга
тўхталмаса
бўлмайди
.
Зеро
бу
ғоя
амалда
айни
судьялар
ёрдами
-
да
рўёбга
чиқарилади
.
Суд
ҳокимияти
мақомининг
асо
-
сий
принциплари
каби
судьялар
мақомининг
принцип
-
эффективному
и
справедливому
правосудию
.
Страсбург
,
1996.
С
. 40–46.
4
Хартияни
том
маънода
халқаро
ҳужжат
деб
бўлмайди
.
Хар
-
тия
Европа
Кенгаши
шафеълигида
1998
йил
8–10
июль
кун
-
лари
Страсбургда
кўп
тарафлама
халқаро
конференция
иш
-
тирокчилари
ҳамда
судьяларнинг
нуфузли
ва
баобрў
халқаро
ташкилотлари
(
Европа
судьялар
ассоциацияси
ҳамда
Европа
судьялари
демократия
ва
эркинлик
учун
)
томонидан
ишлаб
чиқилган
ва
қабул
қилингандир
.
Хартияга
судьяларнинг
бошқа
минтақавий
ва
миллий
ташкилотлари
,
шунингдек
бир
қанча
илмий
-
текшириш
марказлари
ва
судьялар
мактаблари
(
ака
-
демиялари
)
қўшилган
.
5
Ўзбекистон
Республикаси
Олий
Мажлисининг
Ахборотнома
-
си
. 2001
йил
.
№
1–2. 10-
модда
.
СУД
ТИЗИМИ
♦
COURT SYSTEM
♦
СУДЕБНАЯ
СИСТЕМА
2007
№
4
♦
ЎЗБЕКИСТОН
ҚОНУНЧИЛИГИ
ТАҲЛИЛИ
♦
UZBEK LAW REVIEW
♦
ОБЗОР
ЗАКОНОДАТЕЛЬСТВА
УЗБЕКИСТАНА
89
лари
ҳам
табиий
ёки
лозим
даражадаги
одил
судловга
оид
тасаввурлардан
келиб
чиққан
бўлиб
,
халқаро
ҳуж
-
жатларда
улар
хусусан
қуйидагича
ифода
топган
:
"
Судьяларнинг
мақоми
ҳар
қандай
одам
ўзининг
ҳуқуқ
-
лари
ҳимояси
ишониб
топширилган
суд
органлари
ва
ҳар
бир
судьядан
қонунан
кутадиган
хислатлар
–
уқув
-
ли
,
билимли
,
мустақил
ва
беғараз
бўлиш
таъмин
эти
-
лишини
англатади
.
Бу
мақом
ана
шу
уқувли
,
билимли
,
мустақил
ва
беғараз
бўлишга
бўлган
ишончни
йўқотиш
ёки
пасайтиришга
қодир
ҳар
қандай
қоида
ҳамда
ҳар
қанақа
тартиб
-
таомилни
истисно
этади
" (
Судьяларнинг
мақоми
тўғрисидаги
Европа
хартиясининг
1.1-
банди
)
1
.
Судьяларнинг
мустақиллиги
одил
судловни
амалга
оширишдаги
,
яъни
уларнинг
ҳуқуқ
тўғрисидаги
низо
-
ларни
кўриб
чиқиш
ва
ҳал
этиш
асносидаги
мустақил
процессуал
фаолиятини
англатади
.
Иш
моддий
ҳамда
процессуал
қонун
асосида
,
судьяларнинг
касб
бораси
-
даги
ҳуқуқий
онгига
мувофиқ
равишда
,
уларга
четдан
босим
ёки
тазйиқ
ўтказилишини
тамомила
истисно
этадиган
шароитда
ҳал
этилади
.
Судьяларнинг
мустақиллиги
ўз
ичига
бир
неча
ун
-
сурни
олади
.
Булар
хусусан
қуйидагилардан
иборат
:
1.
Судьяларнинг
ташқи
мустақиллиги
,
яъни
ташқи
омилларга
қарам
эмаслиги
.
Судьяларнинг
процессуал
фаолияти
суд
тизимига
четдан
аралашилмаслигини
таъминловчи
шароитларда
амалга
оширилади
.
Бошқача
қилиб
айтганда
,
бундай
фаолият
давлат
ҳо
-
кимияти
қонун
чиқарувчи
ва
ижро
этувчи
тармоқлари
органларининг
,
маҳаллий
ўзини
ўзи
бошқариш
орган
-
ларининг
,
жамоат
бирлашмаларининг
,
айрим
мансаб
-
дор
шахслар
ва
фуқароларнинг
ташқи
таъсиридан
та
-
момила
холи
тарзда
олиб
борилади
.
2.
Судьяларнинг
ички
мустақиллиги
,
яъни
суд
тизи
-
мининг
ўзидаги
ички
омиллардан
мустақиллиги
.
Судья
процессуал
жиҳатдан
суд
(
ҳайъат
,
раёсат
)
таркибидаги
бошқа
судьялардан
,
маслаҳатчилар
судьялардан
,
судьялар
билан
маслаҳатчилар
суд
раҳбариятидан
,
бир
инстанция
суди
судьялари
бошқа
инстанция
суди
-
нинг
судьялари
ва
раҳбариятидан
тўла
мустақилликка
эга
бўлиши
лозим
.
Ишларни
кўриб
чиқаётганда
судья
-
лар
процесс
иштирокчиларининг
(
прокурор
ва
адво
-
катнинг
,
даъвогар
ва
жавобгарнинг
)
фикридан
мус
-
тақил
ҳолда
иш
юритиши
даркор
.
Улар
муайян
ҳуқуқий
низони
ҳал
этишда
қўлланилиши
жоиз
бўлган
ҳуқуқий
нормани
танлашда
ҳам
мустақилдирлар
.
3.
Судьяларнинг
мустақиллиги
тоифаси
моҳиятан
судья
мустақиллигининг
шахсий
(
ахлоқий
-
психологик
)
унсурини
ҳам
қамраб
олади
.
Муайян
ҳуқуқий
низолар
-
ни
холислик
билан
,
адолатли
ҳал
этиш
кўп
жиҳатдан
суд
ҳокимияти
намояндаларининг
ахлоқий
фазилатла
-
ри
,
уларнинг
процессуал
фаолиятга
ғайриқонуний
аралашув
йўлидаги
ҳар
қандай
уринишларга
қарши
тура
билиш
қобилияти
билан
белгиланади
.
4.
Мустақилликнинг
мажбурий
унсури
судьянинг
қо
-
нунга
сўзсиз
бўйсуниши
,
бинобарин
қонунга
қатъий
итоаткорлик
ва
тамомила
қонун
измида
бўлишда
ифо
-
да
топади
.
Шу
зайл
судьялар
одил
судловни
амалга
ошираётганда
ташқи
ва
ички
омилларга
қарамликдан
1
Қаранг
.
Европейская
Хартия
статуса
судей
.
Страсбург
, 1998.
С
. 48.
мутлақо
холи
бўлади
.
Улар
суд
низоси
юзасидан
бир
тўхтамга
келиш
ва
қарор
қабул
қилиш
мақсадида
ҳуқуқий
нормани
қўлланишда
эркиндирлар
.
Аммо
бу
борада
мустақиллик
мутлақ
бўлиши
мумкин
эмас
,
зо
-
тан
судьялар
Конституцияга
ва
қонунга
бўйсунадилар
.
Янада
аниқроқ
қилиб
айтганда
,
суд
ҳокимияти
намоян
-
даларининг
фаолияти
қонунга
бўйсунув
ва
итоаткор
-
лик
доирасидан
четга
чиқа
олмайди
.
Бинобарин
,
мод
-
дий
ва
процессуал
қонуннинг
кўрсатмаларига
қатъий
риоя
этишгина
судьяларга
ҳар
қандай
таъсир
,
тазйиқ
ҳамда
босимлардан
чинакамига
мустақил
бўлиш
имко
-
нини
беради
.
Одил
судловни
амалга
оширишда
судьялар
мус
-
тақил
эканлиги
ва
фақат
қонунга
бўйсуниши
Конститу
-
циямизда
қатъий
мустаҳкамлаб
қўйилган
(112-
модда
)
бўлиб
,
улар
мустақиллигининг
кафолатларига
таал
-
луқли
қоидалар
"
Судлар
тўғрисида
"
ги
Қонунда
тўлиқ
ва
атрофлича
баён
этилган
.
Мазкур
Қонуннинг
,
жум
-
ладан
, 67-
моддасида
белгиланганидек
,
бизда
судья
-
ларнинг
мустақиллиги
хусусан
қуйидагилар
орқали
таъминланади
:
-
уларни
қонунда
белгиланган
тартибда
судьяликка
сайлаш
,
тайинлаш
ва
судьяликдан
озод
қилиш
;
-
уларнинг
дахлсизлиги
;
-
одил
судловни
амалга
оширишдаги
қатъий
таомил
;
-
қарор
чиқариш
чоғида
судьялар
маслаҳатининг
сир
тутилиши
ва
уни
ошкор
қилишни
талаб
этишнинг
тақиқланиши
;
-
судга
ҳурматсизлик
ёки
муайян
ишларни
ҳал
қи
-
лишга
аралашганлик
,
судьялар
дахлсизлигини
бузган
-
лик
учун
жавобгарлик
;
-
судьяга
давлат
ҳисобидан
унинг
юксак
мақомига
муносиб
моддий
ва
ижтимоий
таъминот
бериш
.
Суд
даражасида
ўз
ўзини
бошқариш
органларининг
мавжудлиги
судларнинг
ва
судьяларнинг
мустақиллиги
-
ни
таъминлашнинг
энг
муҳим
кафолатларидан
биридир
.
Суд
даражасида
ўз
ўзини
бошқарувнинг
ташкилий
асосда
ташкил
топган
органлари
(
масалан
,
Ўзбекистон
судьялари
ассоциацияси
)
одил
судловга
янада
катта
-
роқ
кўламда
мустақиллик
бахш
этилишига
фаол
тар
-
зда
кўмаклашмоқда
,
суд
ҳокимиятининг
мустақиллиги
-
ни
янада
мустаҳкамламоқда
ва
уни
давлат
ҳокимияти
-
нинг
бошқа
тармоқлари
томонидан
содир
этилиши
эҳ
-
тимолдан
йироқ
бўлмаган
салбий
таъсирлардан
муҳофаза
қилмоқда
.
Судьяларнинг
дахлсизлиги
(
судьялик
иммунитети
)
давлат
томонидан
эътироф
этилиши
аслида
суд
ҳоки
-
мияти
мустақиллигини
таъминлашнинг
муҳим
шакли
-
дир
.
Бунинг
учун
судьяларни
жавобгарликка
тортиш
-
нинг
махсус
тартиб
-
таомиллари
яратилмоқдаки
,
улар
бир
тарафдан
,
судьяларнинг
дахлсизлигини
таъмин
-
лаш
,
иккинчи
тарафдан
,
зарур
ҳолларда
судьяни
у
ёки
бу
турдаги
жавобгарликка
тортиш
масаласини
ҳал
этиш
имконини
беради
.
Судьяга
нисбатан
жиноят
иши
фақат
Ўзбекистон
Республикаси
Бош
прокурори
томонидан
қўзғатилиши
мумкин
.
Судья
тегишинча
Ўзбекистон
Республикаси
Олий
суди
Пленумининг
ёки
Ўзбекистон
Республикаси
Олий
хўжалик
суди
Пленумининг
розилигисиз
жиноий
жавобгарликка
тортилиши
,
ҳибсга
олиниши
мумкин
эмас
.
Судья
,
шунингдек
,
судьяларнинг
тегишли
малака
СУД
ТИЗИМИ
♦
COURT SYSTEM
♦
СУДЕБНАЯ
СИСТЕМА
2007
№
4
♦
ЎЗБЕКИСТОН
ҚОНУНЧИЛИГИ
ТАҲЛИЛИ
♦
UZBEK LAW REVIEW
♦
ОБЗОР
ЗАКОНОДАТЕЛЬСТВА
УЗБЕКИСТАНА
90
ҳайъати
розилигисиз
маъмурий
жавобгарликка
торти
-
лиши
ҳам
мумкин
эмас
("
Судлар
тўғрисида
"
ги
Ўзбе
-
кистон
Республикаси
Қонунининг
70-
моддаси
).
Шундай
қилиб
,
судьяларнинг
"
Судлар
тўғрисида
"
ги
Ўзбекистон
Республикаси
Қонуни
билан
белгилаб
бе
-
рилган
мақоми
ўзида
ҳар
бир
фуқаронинг
адолатли
ва
мустақил
одил
судловга
бўлган
ҳуқуқининг
кафолати
сифатида
намоён
бўлаётган
судьяларнинг
мустақил
-
лиги
принципини
(
Фуқаролик
ва
сиёсий
ҳуқуқлар
тўғрисидаги
халқаро
пактнинг
14-
моддаси
ҳамда
Инсон
ҳуқуқларини
ва
асосий
эркинликларни
ҳимоя
этиш
тўғрисидаги
Европа
конвенциясининг
6-
моддаси
)
амалга
ошириш
борасида
демократик
давлатлар
то
-
монидан
тўпланган
бор
ижобий
тажрибани
мужассам
эта
олди
деб
айтишга
тўла
асос
бор
.
Резюме
В
вводной
части
статьи
автор
характеризует
прин
-
цип
разделения
властей
и
его
место
в
Конституции
Республики
Узбекистан
.
В
основной
части
статьи
автор
всесторонне
рассмат
-
риваются
судебная
система
и
принцип
ее
независимости
.
В
заключении
автор
приходит
к
выводу
,
что
следу
-
ет
еще
более
либерализировать
судебную
власть
в
направлении
обеспечения
ее
независимости
.
Abstract
In the introductory part of the article the author charac-
terizes a principle of division of authorities and its place in
the Constitution of Republic Uzbekistan.
In the basic part of the article the judicial system and
a principle of its independence are comprehensively
considered.
In the conclusion the author comes to opinion that fol-
lows even more liberalization of judicial authority in a di-
rection of maintenance of its independence.
С
.
Н
.
Мамадиев
ТДЮИ
тадқиқотчиси
СУДГАЧА
БЎЛГАН
БОСҚИЧДА
ШИКОЯТ
ҚИЛИШ
ТАРТИБИ
ЮЗАСИДАН
АЙРИМ
МАСАЛАЛАР
Бугунги
кунда
аксарият
илғор
демократик
давлат
-
лар
жиноят
-
процессуал
қонунчилигини
диққат
билан
таҳлил
қилар
эканмиз
,
уларда
судгача
бўлган
босқичда
суриштирувчи
,
терговчи
ва
прокурорнинг
хатти
-
ҳаракатлари
ва
қарорлари
устидан
шикоят
қилиш
тар
-
тибини
белгилаб
берувчи
муайян
тартиб
мавжудлиги
-
ни
кузатишимиз
мумкин
.
Хусусан
,
айрим
МДҲ
давлат
-
лари
(
Россия
Федерацияси
ЖПКси
5-
бўлими
ҳамда
Белоруссия
Республикаси
ЖПКси
5-
бўлими
"
Илтимос
-
нома
ва
шикоятлар
",
Қозоғистон
Республикаси
ЖПКси
13-
боби
"
Жиноят
иши
юритувини
амалга
оширувчи
давлат
органлари
ва
мансабдор
шахслар
ҳаракатлари
ва
қарорлари
бўйича
илтимоснома
ва
шикоятлар
",
Молдова
ЖПК
3-
боби
эса
"
Жиноят
суд
иш
юритувида
ариза
ва
шикоятлар
"
деб
номланади
)
жиноят
-
процессуал
қонунларида
ҳам
жиноят
процесси
босқич
-
ларида
жиноий
таъқибни
амалга
оширувчи
орган
ман
-
сабдор
шахслари
устидан
шикоят
бериш
ҳуқуқини
мус
-
таҳкамловчи
ҳамда
ушбу
ҳуқуқни
амалга
ошириш
ме
-
ханизмини
кафолатловчи
алоҳида
бўлим
ва
боблар
даражасида
тартибга
солинган
.
Шу
ўринда
таъкидлаб
ўтиш
лозимки
,
Республикамиз
Жиноят
-
процессуал
кодексида
мазкур
масалага
доир
алоҳида
боб
ёки
бўлим
мавжуд
эмас
.
Жиноят
-
процессуал
кодексимиз
-
нинг
27–
моддасида
ушбу
институт
жиноят
-
процессининг
принципи
сифатида
умумий
тарзда
мус
-
таҳкамланган
бўлса
,
ЖПК
Махсус
қисмининг
358-
моддаси
ҳам
шикоятларнинг
маъмурий
тарзда
кимга
тақдим
этилиши
мумкинлигини
мустаҳкамлаш
билан
чекланади
.
Ҳолбуки
,
юқорида
таъкидлаганимиздек
,
ушбу
институт
кенг
мазмунли
бўлиб
,
уни
алоҳида
мод
-
да
доирасида
тартибга
солишнинг
имкони
йўқ
.
Шу
жиҳатдан
олиб
қараганда
,
ЎзР
ЖПКда
шикоят
бериш
шакли
,
муддатлари
,
шикоят
беришнинг
процессуал
оқибатлари
,
прокурор
ва
судьяга
шикоят
бериш
тарти
-
би
,
шикоятни
прокурор
ёки
судья
томонидан
кўриб
чиқиш
муддати
ҳамда
тартиби
,
шикоятни
текшириш
ва
ҳал
қилиш
,
уни
кўриб
чиқиш
натижалари
бўйича
проку
-
рор
таъсири
шакллари
,
шикоятни
суд
мажлисида
кўриб
чиқиш
тартиби
,
шикоятнинг
кўрилиши
натижаси
-
да
қабул
қилинувчи
қарорлар
ёки
бир
сўз
билан
айт
-
ганда
шикоят
беришнинг
аниқ
бир
механизми
мавжуд
эмас
.
Шу
ўринда
яна
бир
карра
эътироф
этиб
ўтишимиз
лозимки
,
миллий
қонунчилигимизга
дастлаб
-
ки
тергов
босқичида
суд
назоратини
жорий
этиш
дол
-
зарб
аҳамият
касб
этади
.
Зотан
,
ушбу
институт
ал
-
лақачон
аксарият
дунё
давлатлари
жиноят
-
процессуал
қонунларида
муҳим
демократик
принцип
сифатида
мустаҳкамланган
.
Шу
маънода
судгача
бўлган
босқич
-
да
жиноий
таъқибни
амалга
оширувчи
орган
ва
ман
-
сабдор
шахслар
хатти
-
ҳаракатлари
ва
қарорлари
ус
-
тидан
судга
шикоят
қилиш
тартибининг
жорий
этилиши
инсон
ҳуқуқ
ва
эркинликларини
кафолотловчи
муҳим
мезон
бўлиб
хизмат
қилиши
пировардида
жиноят
-
процессуал
қонунимизни
конституциямизнинг
44-
