№ 1 (2022) Adliya sohasida raqamlashtirishni rivojlantirishning zamonaviy tendentsiyalari

Статьи

• 

  Нотариатни рақамлаштириш аҳволи ва истиқболлари Ўзбекистон Республикаси Президентининг «Ўзбекистон Республикасининг Миллий ахборот-коммуникация тизимини янада ривожлантириш чора-тадбирлари тўғрисида» 2013 йил 27 июндаги ПҚ-1989-сон қарорига мувофиқ Ўзбекистон нотариатини рақамлаштиришнинг бошланғич нуқтаси бўлди.

  Дилмурат Умаров

  52-55

  64   36

  • Batafsil o'qish
• 

  Yuridik ta’lim va fanning raqamli transformatsiyasi tendensiyalari Axborot-kommunikatsiya texnologiyalarining bugungi rivojlanish darajasi, turli soha va tarmoqlarning raqamlashuvi hayotimizni global internetsiz tasavvur etib bo‘lmasligini ko‘rsatmoqda. Taʼlim muassasalari faoliyati, ayniqsa, koronavirus pandemiyasi davrida raqamli makonga oʻtishga “majbur qilindi”. Bunday holat ilmiy-ta’lim muhitini, xususan, yuridik ta’lim va fanni raqamli o‘zgartirish istiqbollari haqidagi tezisni ko‘rib chiqish uchun ajoyib sabab bo‘ldi.

  Shoxjaxon Xo‘jayev

  56-60

  101   93

  • Batafsil o'qish
• 

  Судлар фаолиятини рақамлаштириш: очиқлик ва шаффофликни таъминлаш омили Судлар фаолиятида замонавий технологияларни кенг жорий этиш бўйича амалга оширилган чора-тадбирлар улар фаолиятида очиқлик ва шаффофликни таъминлаш, одил судловга эришиш имконини берди. 2016 йилдан бери судлар фаолияти самарадорлигини оширишга қаратилган 20 дан ортиқ норматив-ҳуқуқий ҳужжатлар қабул қилинди. Бироқ судлар фаолиятини рақамлаштириш билан боғлиқ норматив-ҳуқуқий ҳужжатларнинг ижроси ва дастурий таъминотлардан фойдаланишда муаммолар мавжуд.

  Адина Закирова;Отабек Тошев

  61-64

  116   44

  • Batafsil o'qish
• 

  Samarali va sifatli huquqiy xizmatlarni ta’minlashda axborot texnologiyalari Maqolada aloqa jarayonini tezlashtiradigan, hujjatlarni tizimlashtirish, saqlash va qidirish yondashuvini o‘zgartirgan axborot texnologiyalarini rivojlantirish masalalari ko‘rib chiqiladi, yuristlarga ish uchun zarur bo‘lgan ma’lumotlarni tezroq olish, huquqiy xizmatni taqdim etish jarayonini avtomatlashtirishga yordam beradigan axborot muhitidan vositalarni qo‘llash ko‘rib chiqiladi. Huquqiy amaliyotda yangi texnologiyalar bugungi kunda juda mashhur bo‘lib, mamlakatda huquqni rivojlantirish uchun ustuvor ahamiyatga ega. Ularning joriy etilishi natijasida jismoniy va yuridik shaxslarning (shu jumladan, davlat va mahalliy boshqaruv organlarining) imkoniyatlari kengaymoqda. Huquqshunoslikdagi texnologiyalar prognozlar, prinsiplar va rejalarga asoslangan tashqi ko‘rinishning dolzarb harakatlariga ega bo‘lgan tizimdir. Bu normativ kuchga ega bo‘lgan huquqiy hujjatlarni chop etish (amalga oshirish, talqin qilish, tizimlashtirish va h.k.) vakolatiga ega bo‘lgan mansabdor shaxslar, jismoniy shaxslar, organlarning operatsiyalarini o‘z ichiga oladi. Ushbu harakatlar davomida zarur resurslar, qoidalar, vositalar, usullar va texnikalar qo‘llaniladi. Bugungi kunda huquqiy sohadagi texnologiyalar kamroq konservativ bo‘lib, quyidagi yo‘nalishlarda rivojlanmoqda: 1) standart xizmatlar avtomatlashtirish: fuqarolar yuridik yordamisiz onlayn muammolarni hal qilish mumkin; 2) biznesni ro‘yxatdan o‘tkazish, daromadlarni e’lon qilish va oddiy shartnomalar, shuningdek, da’vo arizalarini tayyorlash mumkin bo‘lgan maxsus saytlar yaratiladi; 3) katalog formati mavjud bo‘lgan internet saytlar ishga tushirildi: ular tufayli advokatlar xizmatlarining narxi kamayadi, chunki raqobat shaffof. Yuristlar ishi ham avtomatlashtiriladi. Bu CRM tomonidan yaratilgan, shuningdek, ish oqimi tizimlari bilan bog‘liq. Bu hodisa nafaqat iqtisodiyotda, balki butun dunyoda va turli yo‘nalishlarda keng tarqalgan.

  Saida Beknazarova, Mexriban Jaumitbayeva

  65-70

  179   26

  • Batafsil o'qish
• 

  “Элeктрон давлат хизматлари” тушунчаси ва моҳияти Ахборот ва коммуникация технологияларининг ривожланиши жамиятнинг сиёсий ҳаётида, хусусан, ҳокимият ва фуқароларнинг ўзаро ҳамкорлигидан келиб чиқадиган маъмурий-ҳуқуқий муносабатларида ҳам сезиларли ўзгаришларга олиб келмоқда, хусусан, қонун лойиҳалари матнидан, ҳаттоки дастлабки ишлаб чиқиш босқичида ҳам катта ҳажмда ва энг кўп одамларнинг тезкор фойдаланиши, шунингдек, ушбу масала бўйича таҳлилий маълумотлар олиш имкониятининг мавжудлиги; давлат ҳокимияти органлари фаолияти тўғрисидаги маълумотларнинг шаффофлиги ва давлат органлари билан ўзаро ҳамкорлик имкониятларининг таъминланиши каби ҳолатларни айтиш мумкин.

  Света Аманиязова

  71-74

  99   20

  • Batafsil o'qish
• 

  O‘zbekiston Respublikasi adliya organlarida raqamlashtirishni rivojlantirishning zamonaviy bosqichdagi asosiy tendensiyalari Bugungi kunda davlat organlari faoliyatini raqamlashtirish nafaqat maqsad, balki sifat jihatidan yangi va zamonaviy faoliyat tizimini yaratishning obyektiv ehtiyojiga aylandi. Davlatimiz rahbari Shavkat Mirziyoyev taʼkidlaganidek, “raqamlashtirishsiz hech qanday natija boʻlmaydi, taraqqiyot ham boʻlmaydi”. Darhaqiqat, zamonaviy axborot-kommunikatsiya texnologiyalarining joriy etilishi raqamlashtirishni davlatning o‘zi va energetika tizimida qabul qilingan alohida organlar faoliyatini rivojlantirish istiqboli sifatida ko‘rib chiqish uchun zarur shart-sharoit yaratdi.

  Abdulaziz Rasulev, Eldar Shaydulin

  17-24

  260   58

  • Batafsil o'qish
• 

  Adliya sohasida raqamlashtirishni rivojlantirishning zamonaviy tendensiyalari Adliya vazirligi faoliyatining asosiy yo‘nalishlari bu huquqni muhofaza qilish organlari va davlat boshqaruvi organlari ishtirokida respublikada qonunchilik jarayoni qonuniyligini va huquq-tartibot mustahkamlashini ta’minlash, shuningdek, huquqiy umumiy ta’limning kompleks davlat dasturi bo‘yicha tashkiliy chora-tadbirlarning uzoq muddatli rejalarini ishlab chiqadi va uning ijrosini nazorat qiladi. Barcha davlat va boshqa organlardan huquqiy statistika ma’lumotlarni talab qilib oladi, ushbu masalalar bo‘yicha statistik hisobotning yuritilishiga va tahlil qilishga uslubiy rahbarlik qilishni ta’minlaydi, O‘zbekiston Respublikasi Oliy Majlis va O‘zbekiston Respublikasi Prezidentini fuqarolarni huquqiy himoya qilinganligini va ularga yuridik yordam ko‘rsatishning ahvoli to‘g‘risida xabardor qilib turadi. Bu kabi faoliyatni amalga oshirish vaqtida, albatta, turli xildagi muammolar kelib chiqmasligi, olib borilayotgan ishlarning sifatli bo‘lishida ham, ishonchli va tezkorlikda Adliya sohasida raqamlashtirish muhim sanaladi. Ushbu maqolada Adliya sohasida raqamlashtirishni rivojlantirishning zamonaviy tendensiyalari haqida fikr va mulohazalar qilinadi.

  Sardor To‘xtayev

  79-82

  72   58

  • Batafsil o'qish
• 

  Raqamli texnologiyalar va raqamli sud ekspertiza Maqolada zamonaviy raqamli texnologiyalardan foydalanish asosida sud ekspertizasi faoliyati samaradorligini oshirish va imkoniyatlarini kengaytirish muammolari yoritilgan. Zamonaviy ekspert amaliyotida qo'llaniladigan raqamli texnologiyalar ko'rib chiqiladi. Ta’kidlanishicha, zamonaviy texnologiyalarni ekspert amaliyotiga joriy etish ikki yo‘l bilan amalga oshiriladi: matematika, texnika va tabiiy fanlar yutuqlaridan ijodiy foydalanish hamda mavjud raqamli texnologiyalar va axborot tizimlarini sud-ekspertiza faoliyati ehtiyojlariga moslashtirish.Ekspert faoliyatini raqamlashtirishning istiqbolli yo‘nalishlariga asosiy e’tibor qaratilmoqda, ular orasida ekspertiza muassasalarining yagona ixtisoslashtirilgan axborot-kommunikatsiya tarmog‘ini yaratish, Internet tarmog‘ida jinoiy ko‘rinishlarga qarshi kurashish uchun zarur bo‘lgan so‘nggi sud ekspertizasi usullarini ishlab chiqish, sun’iy axborot vositalarini qo‘llash kiradi. razvedka tizimlari, shu jumladan robototexnika. Muallif sud ekspertizasini raqamlashtirish bilan bog'liq muammolarni qayd etadi: protsessual cheklovlar, raqamli texnologiyalarning jadal rivojlanishi va ma’lumotlarni tahlil qilish vositalarining orqada qolishi, ekspert usullarini yanada rivojlantirish va sud ekspertiza faoliyatining axborot xavfsizligini ta’minlash zarurati, sud ekspertlari malakasini oshirish

  Murodjon Yoqubov, Sanjar Kudratov

  83-89

  96   171

  • Batafsil o'qish
• 

  Рақамли трансформация шароитида судга қадар иш юритиш органларининг жиноятчиликка қарши курашда ўзаро ҳамкорлигининг ижтимоий аҳамияти Муаллиф томонидан ушбу мақолада жамиятнинг рақамли ривожланиш даврида судга қадар иш юритиш органларининг ўзаро ҳамкорлигининг аҳамияти ёритилган. Соҳада мавжуд айрим муаммолар назарий жиҳатдан таҳлил қилинган. Ечими зарур бўлган масалалар қўйилган, уларни бартараф этиш ҳамда соҳани янада такомиллаштириш бўйича таклиф ва тавсиялар келтирилган. Жиноятларни очиш ва тергов қилиш жараёнида маълумотларни тўплаш, қайд этиш ва тадқиқ қилишда ахборот-коммуникация технологиялар имкониятларини фаол татбиқ этиш зарурати алоҳида белгилаб ўтилган.

  Дилрабо Каримова

  90-95

  82   23

  • Batafsil o'qish
• 

  Интeллeктуал мулк соҳасида рақамлаштириш Технологик инқилоб шароитида ҳуқуқий ҳимояни таъминлаш ва интеллектуал фаолият натижаларидан фойдаланиш билан боғлиқ харажатлар ва ҳуқуқий хавфларни камайтиришни қулай, хавфсиз хизматларни, тегишли инфратузилмани, шу жумладан давлат томонидан тақдим этилганлар. Шу билан бирга, илғор технологияларни жорий этиш бир қатор ҳуқуқий тўсиқларни, жумладан, амалдаги қонунчиликдаги бўшлиқ ва қарама-қаршиликларни бартараф этишни тақозо etadi.Gap, биринчи навбатда, интеллектуал фаолият объектларини давлат рўйхатидан ўтказиш тизимини ўзгартириш, шунингдек, электрон муҳитда интеллектуал мулк ҳуқуқларини тасарруф этиш бўйича шартномалар тузиш билан боғлиқ муаммолар ҳақида бормоқда.

  Есемурат Канязов

  99-106

  84   42

  • Batafsil o'qish
• 

  Elektron tijoratni huquqiy tartibga solishning samarali mexanizmlarini joriy etish O‘zbekiston Respublikasi Adliya Vazirligining asosiy vazifalaridan biri sifatida Maqola O‘zbekiston Respublikasi Adliya vazirligi faoliyatining huquqiy asoslarini takomillashtirish tahliliga bag‘ishlangan. Xususan, muallif Adliya vazirligining elektron tijoratni huquqiy tartibga solishning samarali mexanizmlarini joriy etish bo‘yicha topshirig‘ini tahlil qildi. Elektron tijorat sohasida eskrow tizimidan foydalanishning ayrim jihatlari ham ochib berildi.

  Bekzod Jurabayev

  107-111

  107   38

  • Batafsil o'qish
• 

  Raqamli iqtisodiyot davrida bankrotlik institutining rivojlanish muammolari Ushbu ilmiy maqolada bankrotlik (iqtisodiy nochorlik) to‘g‘risidagi ishlarni ishlab chiqarishda qo‘llaniladigan raqamli texnologiyalar, ularning O‘zbekiston Respublikasi qonunchiligini rivojlantirishning hozirgi bosqichidagi o‘rni, shuningdek, bankrotlik to‘g‘risidagi milliy qonunchilikni takomillashtirish bo‘yicha takliflar ishlab chiqilgan.

  Alisher Maksudov

  112-123

  187   38

  • Batafsil o'qish
• 

  O‘zbekistonda insofsiz raqobat shakllaridan biri sifatida bozorga kirishga to‘sqinlik qilish O‘zbekiston Respublikasi “Raqobat to‘g‘risida”gi qonuniga ko‘ra, insofsiz raqobat qonunchilikning boshqa sohalarida, xususan, intellektual mulkni huquqiy tartibga solish, iste’molchilar huquqlarini himoya qilish va boshqalar sohasidagi ma’lum bo‘lgan huquqbuzarlik turlarining ko‘pchiligida nazarda tutilgan harakat sifatida tan olinadi. Amaliyotda insofsiz raqobat shakllari juda xilma-xildir, shuning uchun bunday huquqbuzarliklarning aniq ro‘yxatini aniqlab bo‘lmaydi. Shu munosabat bilan insofsiz raqobat to‘g‘risidagi qonun hujjatlarida boshqa qonun hujjatlarining tegishli qoidalarini takrorlash mumkin emas va noto‘g‘ri.

  Maxsuda Tadjibayeva

  124-127

  71   125

  • Batafsil o'qish
• 

  Ўзбeкистонда “Рақамли дипломатия”нинг бугунги ҳолати: хорижий тажриба (АҚШ мисолида) ва таклифлар Охирги 10 йил давомида турли мамлакатларда дипломатик хизматларни ўзгартириш тажрибасини ўрганиш асосида дипломатик идораларни ислоҳ қилиш бўйича таҳлилий шарҳ. Шарҳда ислоҳотларнинг глобал ва миллий омиллари, уларни тайёрлаш ва амалга оширишнинг ўзига хос хусусиятлари, шунингдек, дипломатик идоралар ўзгарувчан глобал ташқи сиёсат шароитларига мослашишга интилаётган “энг яхши тажрибалар” тасвирланган.

  Бобиржон Иззатуллаев

  128-132

  52   27

  • Batafsil o'qish