(Вестниқ^врача, Самарканд
2012, LN» 4
(Doctor aj(6orotnoinasi, Samarqand
11
Xulosa
Shunday qilib, tekshiruvlar natijasi EMPRN, MPRN va
PRN ning har xil yoshli va jinsli bolalar o’rtasida uchrashini
ko’rsatdi. EMPRN, MPRN va PRN eng ko’p 7-14 yoshli
bolalar o’rtasida va qizlarga nisbatan o’g'il bolalar o’rtasida
ko’p uchrashi ma’lum bo’ldi. Jins va yoshga nisbatan taqqoslash
tahlili barcha guruh bemorlarida qizlarga nisbatan o’g’il bolalarda
ko’proq uchrashi aniqlandi.
Adabiyotlar
1.
Балмасова И.П., Тимченко О.Л., Морозова H.A., Гультяев М.М.,Юшик N.D. Иммунологические аспекты
патогенеза синдрома Гийен-Барре. Иммунология. 2010. №1. С - 38 - 42.
2.
Бембеева Р.С. Острый диссеменированный энцефаломиелит. Лечащий врач. - М.: 2008. - № I.- с.37-41
3.
Гусев Е.И., Бойко А.Н. Демиелинизирующие заболевания центральной нервной системы. - Consilium-
Medicum, 2009. - Т.2.-№2. - с. 96-120
4.
Жаббарова А.Т. Давлетина Р.И., Михайлов А.И., Богданов Ш.Е. Гидромиелия при димиелинизирующих и
дизиммунных миелопатиях // Неврологический вестник. - Москва, 2010. - №1 - с.115-120.
5.
Яхно Н.Н., Шмитд Т.Е., Дамулин И.В.. Герасимова А.Е., Казанцев К.1О. Мультифазный острый рассеянный
энцефаломиелит // Неврологический журнал. - 2010. - №6., с - 40 - 46.
6.
Aquil N, Khan IA, Soomro В. Guillain Barre syndrome in a family: a case report of four siblings. J Coll Physicians
Surg Pak. 2011 Mar;21 (3): 179-81.
7.
Benedetti L, Briani C, Franciotta D, Fazio R, Paolasso I, Comi C, LuigettiM,Sabalelli M, Giannini F, Mancardi GL,
Schenone A, Nobile-Orazio E, Cocito D. Rituximab in patients with chronic inflammatory' demyelinating
polyradiculoneuropathy: a report of 13 cases and review of the literature. . J NeurolNeurosurg Psychiatry. 2011 Mar;82
(3):306-8. Epub 2010 Jul 16.
8.
Niimi N., Kohyama K., Kamei S., Matsumoto Y. Intra venous immunoglobulin therapy prevents development of
autoimmune encephalomyelitis and suppresses activation of matrix metalloproteinases // MultScler. - 2011.-№17(4). -
P.441-448.
SURUNKALI YIRINGLI O RTA OTIT BILAN KASALLANGAN BOLALARDA,
QULOQ AJRALMASIDAGI MIKROFLORANING VIRULENTLIGIGA NISBATAN,
QONDAG1 NEYTROFILLAR MIQDORINING O’ZGARISHINl BAXOLASH
Samarqand Davlat Tibbyot Instituti (rektori - prof. Shamsiev A.M.) Otorinolaringologiya
kafedrasi
Hozirgi vaqtda bolalar o’rtasida surunkali yiringli o’rta
otit kasalligining ko’payib borishi pediatriya va
otorinolaringologiya sohasining dol- zarb muammolaridan
biri bo’lib kelmoqda.
Bu kasallik ko’pincha ikkilamchi bo’lib 81,7% hollarda
yiringli sinusitlar sababli yuzaga keladi. Yosh bolalarda
yiringli mezotim-panitlam- ing ko’p uchrash sabablaridan
asosiysi, ulardagi LOR a’zolarining o’ziga xos anatomik
xususiyatlari, ko’p uchraydigan infeksion kasalli- klar
natijasida orttirilgan immunitet zaifligi hisoblanadi [5].
LOR kasalliklari ichida surunkali yiringli o’rta otit
Rossiyada 4-5%, O’zbekistonda esa bu kasallik 6.4 - 7%
bemorlarga to’g’ri keladi. Quloq kasalliklari ichida surunkali
yiringli o’rta otit 36.4% ni tashkil qiladi. Shulardan surunkali
yiringli o’rta otit - inezotimpanit 55% ni egallaydi.
Oxirgi paytlarda surunkali yiringli o’rta otitlar kattalar va
yosh bolalar o’rtasida bir muncha oshi- shi kuzatilmoqda. Bu
organizmning immun reakti- vligi pasayishi, antibiotiklarga
chidamli mikroor- ganizmlar, endo va ekzo allergenlar
ta’siriga or- ganizm sensibilizatsiyasi, o’tkir yiringli o’rta
otitlarning noeffektiv davolanishiga bog’liqdir.
Surunkali yiringli o’rta otit ijtimoiy ahamiyatga ega
bo’lib, asorati sifatida neyrosen- sor qattiqquloqlilik
kasalligini keltirib chiqarishi bo’yicha ikkinchi o’rinda
turadi.
Surunkali yiringli o’rta otitlarda quyidagicha
bakteriologik ekish natijalarini qayd etishgan: Pseudomonos
aeruginoza (42,1%), Staphylo-coc- cus aureus (39,8%),
Proteus vulgaris (33,2%), Eschericha coli (8,3%), Clebsiella
pneumonia. Anaerob floradan esa Bacterioides fragile,
Pepto-
streptococcus
intermedius,
Clostridium
lar
bakteriologik tckshirishlar natijasida aniqlangan.
Surunkali yiringli o’rta otit bilan kasallangan
bemorlardan 31,6% da quloq zamburug’li infeksiyalari,
ayniqsa Aspergillus, Candida, Mu- cor, Monosporium lar
ko’p uchrashi kuzatilgan. Zamburug’lar rivojlanishi uchun
namlik. 37°C li harorat va ekssudat yig’ilishi qulay sharoit
hisoblanadi.
O’rta
quloqda
surunkali
jarayonning
tez-tez
takrorlanishi natijasida, o’rta quloq shilliq qavatining qon
bilan ta’minlanishi buziladi, bu esa maxalliy immun.
fagositar va fermentativ akti- vlikning kamayib ketishiga olib
keladi [2]. Shu bilan bir qatorda chakka suyagining
pnevmatik aktivligi ham pasayishiga sababchi bo’ladi, na
Matniyazov G’. A.,
Nasretdinova M. T.,
Aslanov E.A.
(Вестниқврача, Самарканд
2012, № 4
«Doctor axporotnomasi, Samarqand
12
tijada o’rta quloq shilliq qavatida kislorod yet- ishmovchiligi
va mikrosirkulyatsiyaning buzilishi kuzatiladi, bunday
sharoitda
anaerob
mikroor-
mikroorganizmlarning
ko’payishiga zamin yarati- ladi [1].
Surunkali
yiringli
mezotimpanitlarning
laborator
tahliliga ko’ra gemogrammada leykotsitar for- mulaning
chapga siljishi, leykositoz (neytrofi- lyoz), ayniqsa yaqqol
ifodalangan bo’ladi. Organizmda neytrofillar sonining
ko’payishi va uning harakat tezligining oshishi albatta yal-
lig’lanish jarayonining holatiga va infeksion agentning
virulentligiga bog’liq bo’ladi.
Neytrofillar organizmda quyidagi funksiya- larni
bajaradi:
l.
Adgeziv ya'ni yopishqoqlik xususiyati.
2.
Harakatlanish xususiyati: a)
xemotoksis. b)
xemokinez.
3.
Yot agentlarni tanib olish ya’ni maxsus retseptorlar
orqaii yot hujayralarni tanib olish.
4.
Fagositoz xususiyati.
5.Shilliq qavat granulalari saqlovchi ferment- lar va
kislorod radikallarini ishlab chiqarish.
Neytrofillarning bunday xususiyatlari, o’rta quloqda
yallig’lanish
jarayonini
yuzaga
keltirgan
mikroorganizmlarga qarshiligiga va o’rta quloqning gipoksik
holatlarini kamaytirish. fermentlar aktivligini oshirishiga olib
keladi.
Surunkali infeksion kasalliklarida qondagi neytrofillar
soni tez ko’payadi. Normada neytrofillar soni yoshga
nisbatan l-jadvalda ko’rsatilgan.
l-jadval
Yoshi
Neytrofillar (%)
5-7 yosh 7-9
yosh 9-11 yosh
11-14 yosh
38-58
41-60
43-60
45-62
Tekshirish usuli va materiali:
Bizning ishimizdan
maqsad. surunkali yiringli o’rta otit kasalligida quloq
ajralmasidagi
mikrofloraning
virulentligiga
nisbatan,
qondagi neytrofillar miqdorining o’zgarishini baxolash.
Shu maqsadda VBKTTM LOR bo’limida tekshirish
uchun 5 yoshdan - 14yoshgacha bo’lgan 30 nafar bolalar
olindi. Shulaming 20 nafari surunkali yiringli o’rta otit bilan
kasallangan be- mor bolalar, 10 nafari esa pediatr ko’rigi va
kerakli tekshiruvlardan o’tgan somatik jihatdan sog’lom
bolalar hisoblanadi. Olingan surunkali yiringli o’rta otit bilan
kasallangan 20 nafar bemor bolalarning quloq ajralmasi.
bakteriologik tek- shirishlardan o’tkazildi va ularning
umumiy qon analizidagi neytrofillar miqdori Romanovskiy-
Gimza usulida bo’yalib aniqlandi. Qolgan 10 nafar somatik
jihatdan sog’lom bo’lgan bolalarda, faqatgina umumiy qon
analizidagi neytrofillar soni aniqlandi.
O’tkazilgan tekshiruv natijaiari:
Surunkali yiringli
o’rta otit bilan kasallangan 20 nafar bemor bolalarning quloq
ajralmasi bakteriologik tekshiruvida 38% holatlarda
Staphylococcus al- bus, 5% ida Staphylococcus aureus, 7%
holatda Pseudomonas aeruginosa, 19% holatda zambu- rug’li
infeksiyalar (Aspergillus, Candida. Mucor) aniqlandi.
Llmumiy qon analizi tahliliga ko’ra neytrofillar
aktivligining quloq ajralmasidagi mikroorganizmlarga
nisbati 2-jadvalda ko’rsatilgan.
Tekshirilgan 10 nafar sog’lom bolalarning umumiy qon
analizidagi neytrofillar soni ham 2- jadvalda ko’rsatilgan.
Xulosa
Tekshirishlar natijasiga ko’ra: Staphylococcus albus,
Staphylococcus aureus, zamburug’li infeksiyalar natijasida
neytrofillar soni ortadi, lekin ularning fagositar aktivligi
kamayadi. Bunday holat surunkali jarayonning yanada uzoq
davom etishiga, organizmning maxalliy va umumiy
mikroorganizmlarga qarshi kurashuvchanlik qobiliyatining
pasayishiga olib keladi.
Adabiyotlar
1/ Завадский A.B., Завадский H.B., Загорулько A.K., Софронова Л.Г. Поверхностно-активные вещества среднего уха у
больных хроническим гнойным средним отитом. // Таврический медико-биологический вестник -2002.-Т.5. №2.-С67-69.
2/ Иськив Б.Г Консервативное лечение больных хроническим гнойным средним отитом // Журналы ушных, носовых и
горловых болезней. - 1990. - №1. - С. 14 - 19. 3/ Крюков А.И., Туровский А.Б., Димова А.Д.. Шадрин Г.Б. Микозы в
оториноларингологии.
И
Consilium Medicum 2004; 6 (4). С-56. 4/ Ланцов А.А., Хмельницкая Н.М., Ецдальцсва Е.Б.
Местный иммунитет и лечение больных хроническим гнойным средним отитом. //Новости оториноларингологии и
логопатологии 1999; 1: С-3-7. 5/ Солдатов И.Б. Руководство по оториноларингологии.//М: Медицина 1994.С-126-130.
Yoshi
Neytrofillar (%)
Bemorlarda Kontrol
5-7 yosh
61,6
40-52
7-9 yosh
69,8
44-58
9-11 yosh
70,7
46-56
11-14 yosh
84,2
46-60
2-jadval
(Вестниқврача, Самарканд
2012, № 4
«Doctor axporotnomasi, Samarqand
13
BOLALARDA SURUNKALI YIRINGLI O RTA OTIT KASALLIGINING
ETIOLOGIK SABABLARINI TAQQOSLASH
Samarqand Davlat Tibbyot Instituti (rektori prof. Shamsiev A.M.) Otorinolaringologiya kafedrasi
Bolalarda
o’rta
quloqning
surunkali
yiringli
yallig’lanish
kasalligi
otiatriya
sohasida
dolzarb
muammolardan biri bo’lib qolmoqda. Bolalar o’rtasida
surunkali yiringli o’rta otit kasalligining tarqalishi Rossiyada
4-5%, O’zbekistonda esa 6,4- 7% ni tashkil qiladi.
O’zbekistonda bu kasallik har yili kattalar o’rtasida 1,4
barobar, yosh bolalar o’rtasida 2 barobar ko’paymoqda [6].
Surunkali yiringli o’rta otit kasalligining kelib chiqish
etiologiyasi va patogenezi turli faktorlarga bog’liqdir. Yosh
bolalarda surunkali yiringli o’rta otitlaming ko’p uchrash
sabablaridan asosiysi, ulardagi LOR a’zolarining o’ziga xos
anatomik tuzilishga ega ekanligi xisoblanadi [4].
Yallig’lanish jarayonining xarakteri, so’rg’ichsimon
o’siqning pnevmatizasiyasiga bog’liq bo’ladi deb
hisoblagan.
Turli yoshdagi surunkali yiringli o’rta otit bilan
kasallangan bemorlarni rentgen-planometrik tekshiruvdan
o’tkazilganda, so’rg’ichsimon o’siqning ikkilamchi sklerozi
aniqlangan, ammo surunkali yiringli o’rta otitlarda
so’rg’ichsimon o’siqning pnevmotizasiyasining buzilishi,
erta bolalik davrida o’tkazgan yiringli otitlar sabab bo’lishini
ta’kidlab o’tish kerak [2].
So’ngi yillar ichida to’plangan tajribalar shuni
ko’rsatadiki, o’rta quloq surunkali yallig’la- nishining klinik
qiyofasi (patomorfozi) turli xilligi, ko’p jihatdan kasallikni
keltirib chiqargan infeksion va noinfeksion omillarga,
shuningdek ekologo-geografik omillarga bog’liqdir. Har xil
darajada rivojlangan endogen intoksikasiya sindromi, o’rta
quloq
yiringli
yallig’lanish
kasalligini
kechishini
chuqurlashtiradi. U murakkab etiologiyali va patogenezga
ega bo’lib, organizm ko’p tizimlarining funksional va
metabolik buzilishiga olib keladi.
O’rta quloq o’tkir yallig’langanida uning, shilliq osti
qavatining ko’proq gripp, qizamiq, ko’k yo’tal, qizilcha,
skarlatina va boshqa yuqumli kasalliklar zaminida katta
hajmdagi chuqur o’zgarishlariga olib keladi. O’rta quloq
shilliq qavatining yuqumli kasalliklar ta’sirida bunday
patomorfologik o’zgarishi o’tkir jarayonning, surunkali
jarayonga aylanishiga sabab bo’ladi.
Yosh bolalarda surunkali yiringli o’rta otit kasalligini
keltirib chiqaradigan yana bir muhim sabablardan biri,
organizmning biror bir infeksiya yoki kasallikka qarshi
immunitet kurashuvchanlik qobiliyatining pasayishi va
ulardagi allergik xolat sabab bo’lishi mumkin. Allergik
xolatni keltirib chiqarishda, asosan ekzogen faktorlarning
ahamiyati katta. Bularning ichida ayniqsa maktab yoshidagi
bolalar o’rtasida uchraydigan gijja invaziyasi allergik holatni
keltirib chiqarishi bo’yicha 65.1% ni egallaydi.
Surunkali yiringli o’rta otit rivojlanishida burun (burun
to’sig’ini qiyshayishi, pastki chig’anoq gipertrofiyasi, va
boshqa) va burun yondosh bo’shliqlari kasalliklari ham katta
ahamiyatga ega bo’lib, 64,7% xollarda bu kasallik yiringli
sinusitlar ta’sirida yuzaga keladi. Adenoid bezi
gipertrofiyasi, burun bo’shlig’i va burun yondosh
bo’shliqlarida yallig’lanish jarayonlari kelib chiqishiga,
bundan tashqari infeksiyaning o’rta quloqqa tarqalishiga
sabab bo’lishi mumkin.
Ba’zi xollarda chala tug’ilish. erta sun’iy ovqatlanishga
o’tish, gipotrofiya, anemiya, raxit. antibiotiklardan
noeffektiv foydalanish bu kasallikni keltirib chiqarishda
turtki bo’lib xizmat qiladi. Shuni ta’kidlab o’tish kerakki,
burun va burun yondosh bo’shliqlari kasalliklarini vaqtida
dispanser ko’rigiga olmaslik, turli dorilardan tartibsiz
foydalanish va ota-onalarni kam xollarda otorinolaringolog
shifokoriga
murojaat
qilishi
bu
kasallikning
erta
diagnostikasini kechikishiga va kasallikni surunkali xolatga
o’tib, turli xildagi asoratlarga olib kelishiga sabab
bo’lmoqda.
Tekshirish usuli va material!:
Bizning ishimizdan
maqsad: surunkali yiringli o’rta otit bilan kasallangan bemor
bolalarda. kasallikning kelib chiqish sabablarini o’rganish va
ularni taqqoslashdan iborat.
Shu maqsadda VBKTTM LOR bo’limida surunkali
yiringli o’rta otit bilan kasallangan 7yoshdan 14 yoshgacha
bo’lgan 50 nafar bemor bolalar olindi va ular quyidagi
tekshiruvlardan o’tkazildi.
1.
Axlatni gijjaga tekshirish.
2.
Burun bo’shlig’i oldingi rinoskopiyasi.
3.
Burun bo’shlig’i endoskopik tekshiruvi.
4.
Orqa rinoskopiya.
5.
Burun va burun yondosh bo’shliqlari rent-
genografiyasi.
6.
So’rg’ichsimon o’siq soxasi Shyuller bo’yicha
rentgenograliyasi.
O’tkazilgan tekshiruv natijalari:
Olingan 50 ta bemor
bolalar yuqorida ko’rsatilgan tekshiruvlardan o’tkazildi. Bu
tekshiruvlar natijasi quyidagi jadvalda ko’rsatilgan
Matniyazov G’. A.,
Nag’niatov D.Q.,
Jalolova Sh.S.
сВестни\врача, Самарканд
2012,
4
■Doctor ajborotnomasi, Samarqand'
14
Bemor bolalar Bemor bolalar
Tekshirishda aniqlangan
soni
soni (% xisobda)
kasalliklar
22
44%
Parazitar kasalliklar (enterobioz, askaridoz, lyamblya )
18
36%
Adenoid bezi
gipertrofiyasi
5
10%
Sinusitlar
3
6%
Burun to’sig’
i qiyshayishi, pastki chig’anoq gipertrofiyasi
2
4%
So'g’ichsimon o’siq sklerotik tuzilishda
Xulosa
kelib chiqqan xolda surunkali yiringli o’rta otit
O’tkazilgan tekshiruvlar
xulosasiga
ko’ra.
kasalligini davolash. kasallikning kelib chiqishiga
surunkali yiringli o’rta otit
kasalligining kelib
sabab bo’luvchi omillar bilan birga olib borilsa.
chiqishida gijja invaziyasi
va adenoid bezi
bu kasallikning residivlanishi
va chuqur
gipertrofiyasi muhim o’rin
egallaydi.
Bundan
asoratlarga olib kelishini oldini oladi.
Adabiyotlar
1/ Абабий И.И., Сенку Е.И. К диагностике и лечению внутричерепных отогенных осложнений. // Материал. Российской
научно-практич. конфер. 2002/ 2/ Завадский А.В., Завадский Н.В., Загорулько А.К., Софронова Л.Г. Поверхностно-
активные вещества среднего уха у больных хроническим гнойным средним отитом. // Таврический медико-
биологический вестник -2002.-Т.5, №2.-С67-69.3/ Кунельская В. Я Грибковые заболевания среднего уха. //Матер.
Российской н-практической конф. Совремнные проблемы заболеваний верхних дыхательных путей и уха, раздел 3.
Заболевания среднего уха. 2002 4/ Солдатов И.Б. Руководство по оториноларингологии.// М: Медицина 1994.С-126-130.
5/ Туровский А.Б., Сидорина II.Г., Баландин А.В. Острый средний отит. Диагностика и лечение. //Метод, рекомендации
М.2004: 27. 34. 6/ Ходжаева К.А., Хушбаков А.Ч. Частота и распространенность хронических средних отитов а
республике Узбекистан. //Матер. Российской н-практической конфер 2002. 7/ Шадыев Х.Д., Ульянов Ю.П. Острый
средний отит. //М. "Русский врач". 2006: 112.
УДК: 618.2-055.7/.86:616.43
QALQONSIMON BEZ KASALLIKLARIDA FERTIL YOSHIDAGI
AYOLLARDA HAYZ SIKLINING O’ZGARISHI
Toshkent tibbiyot akademiyasi
Oxirgi yillarda endokrin kasalliklari, shu jumladan
qalqonsimon
bez kasalliklari ko’payib bormoqda.
Qalqonsimon bez kasalliklarining ayollar reproduktiv
sistemasiga ta’siri hozirgi kundagi endokrinologik va
ginekologik kasallik- larning aksariyat qismini tashkil
etmoqda.
Biz yaxshi bilamizki. O’zbekiston geografik joylashishi
jihatdan yod tanqis zona hisoblanadi. Hozirgi vaqtda
epidemiologik ma’lumotlami hisobga olgan holda,
O’zbekistonda 29 mln aholi yashaydi. Shulardan 10 mln.ini
reproduktiv yoshdagi ayollar tashkil etadi.
Butun Jahon Sog’liqni saqlash tashkiloti (BJSST)
ma’lumdtiga ko’ra, sayyoramizda yasho- vchi 740 mln.
aholida endemik buqoq, 43 mln. aholida esa, yod
yetishmovchiligi natijasida bosh miya funksiyasining
buzilishi va aqliy rivojlan- ishdan orqada qolish, 1,5 mlrd.
aholi yod tanqisligi natijasida kelib chiqqan kasallikiarga
chalinish havf guruhiga kiradi [2,4]. Yod tanqisligi natijasida
gipotireoz holatida fertil yoshdagi ayollarda reproduktiv
tizimida jiddiy o’zgarishlar kuzatilmoqda. Bugungi kunda bu
dolzarb muammo oxirigacha o’rganilmagan. Qalqonsimon
bezning asosiy funksiyasi tireoid garmonlami sintez
qilishdir. Qalqonsimon bez faoliyatining o’zgarishi fertil
yoshdagi ayollarda quyidagilarga sabab bo’lishi mumkin:
jinsiy yetilishning erta yoki kech bo’lishiga, hayz siklin- ing
buzilishiga,
anovulyatsiyaga,
bepushtlikka,
homila
patologiyasiga...[7,8].
Oxirgi yillar ichida o’tkazilgan tadqiqotlar is-
botlandiki, tuxumdonlarda TTG va T? retseptorlari
joylashgan bo’lib, qalqonsimon bez disfunksiyasi
steroidogenez, ovulyatsiyaga, sariq tana funksiyasiga
bevosita ta’sir qiladi. Shuning uchun yod tanqisligi
kasalligida hayz sikl buzilishi, va 10-25% ayollarda lyutein
fazaning bo'lmasligi yoki anovulyator sikl kuzatiladi.
Gipotireoz subklinik yoki manifest kechayotgan ayollarda
ham
homiladorlik
kuzatilsa,
homilaning
to’liq
rivojlanmasligi, o’lik homila akusherlik asoratlar rivojlanish
ehtimoli yuqori. Kuzatishlar shuni ko’rsatdiki, diffuz
buqoqning aholi o’rtasida tarqalishi 69-73%, gipotireoz esa
0,2-5% tashkil qiladi. Bulardan 80-90 foizi reproduktiv
yoshdagi
Najmutdinova D.Q.,
Sodiqova N.G’.,
Urunbayeva D.A.,
Artikova D.M.,
G’aybullayeva M.G’.
