Эвиденциаллик ва эпистемик модалликнинг когнитив воқеланиши («тасте»-“та‟м билмоқ” сезги фе‟ллари мисолида)

ВАК
inLibrary
Google Scholar
Выпуск:
Отрасль знаний
CC BY f
100-104
79
13
Поделиться
Хамраева, М. (2021). Эвиденциаллик ва эпистемик модалликнинг когнитив воқеланиши («тасте»-“та‟м билмоқ” сезги фе‟ллари мисолида). Иностранная филология: язык, литература, образование, (3 (80), 100–104. извлечено от https://inlibrary.uz/index.php/foreign_philology/article/view/1804
Махзуна Хамраева, Каршинский государственный университет

преподаватель, независимый исследователь

Crossref
Сrossref
Scopus
Scopus

Аннотация

Мақолада инглиз тилидаги «тасте» ҳамда о„збек тилидаги “та‟м билмоқ” сезги фе‟ллари эвиденциал ҳамда эпистемик таҳлилга олинган, шунингдек, эвиденциалликнинг инсон тафаккури (когнитивлик) билан бог„лиқлиги тушунтирилган

Похожие статьи


background image

Хоrijiy filologiya

№3, 2021 yil

100

EVIDENSIALLIK VA EPISTEMIK MODALLIKNING KOGNITIV VOQELANISHI

(“TASTE”-“TA‟M BILMOQ” SEZGI FE‟LLARI MISOLIDA)

Xamrayeva Maxzuna Gayratovna,

QarDU o„qituvchisi, mustaqil tadqiqotchi

Kalit so„zlar:

evidensiallik, epistemik modallik, kognitiv voqelanish,grammatik kategoriya,

lingvistik konsepsiya, lingvistik kategoriya, epistemologik makon, ta‟m bilmoq.


Psixolingvistik nazariyalarga ko‗ra,

bizni o‗rab turgan borliq (undagi subyekt va
obyekt, voqea-hodisalar, yer, falak va
hokazolar)ni

biz

tafakkurimiz

orqali

anglaymiz. Sezgilarimiz orqali qabul qilingan
narsa-hodisalarni ongimizda aqlan idrok
etgach,ushbu ma‘lumotlarni til orqali bayon
qilamiz. Lingvistik olam tadqiqotchilari
bunday

klassik

modellarni

dunyoni

tasvirlovchi universal konsepsiya sifatida
aksariyat holatlarda nutq bilan bog‗laydilar.
Zero, insonlar atrof-olamni his qilish hamda
qabul qilingan ma‘lumotlarni o‗zlarining
qobiliyat va tafakkuri yordamida qayta
ishlash

jarayonida

o‗y-fikrlari

va

mulohazalarini

turlicha

bayon

qiladilar.

Mazkur jarayonda kattalar va bolalarning
fahmlash

(cognition)

konseptiyasining

vujudga

kelishi

orasidagi

tafovutining

ahamiyatli tomoni hisoblanadi.

[Jackendoff

1996, Miller and Johanson Laird 1976,
Pinker 1989].

Bu konsepsiya tilshunoslikda

evidensiallik hodisasi nomini olgan.

Evidensiallik

bu

grammatik

kategoriya

bo‗lib,

unda

asosiy

diqqat

ma‘lumotga qaratiladi. Evidensial tahlilda
so‗zlovchi ko‗rgan yoki ayrim dalillarga
asosan tahmin yoki gumon qilgan ma‘lumoti
tushuniladi. Ma‘lumotning qay yo‗sinda
yetkazilgani, ya‘ni insonning uni qay darajada
idrok etganiga ko‗ra ifodalanishi e‘tiborga
olinadi.Shuning uchun bu lisoniy hodisa
sifatida baholanadi.

―Evidensiallik

tushunchasi

inson

idrokini aks ettiruvchi til tarkibining kognitiv-
lisoniy

voqealanishi

natijasida

paydo

bo‗ladigan

real

voqelikka

aloqador

hodisadir‖, deydi ispaniyalik tilshunos

[Cornillie

2004;

62].

Bu

borada

Aykenvaldning qarashlari ma‘lum ma‘noda
farq

qiladi.Muallifning

ta‘kidlashicha

evidensiallik aslida lingvistik kategoriya
bo‗lib, u gapning semantik xususiyatlari bilan
aloqador bo‗ladi, chunki undagi bosh ma‘no
ma‘lumot o‗chog‗i hisoblanadi.Bu esa, har
qanday turdagi ma‘lumotning, hoh u rost
bo‗lsin hoh yolg‗on, qabul qilinganini
bildiradi. Evidensiallikda bu kabi morfemalar
ma‘lumotning tag ma‘nosiga qaratilgan
bo‗lib, belgilanmagan yohud bajarilmagan
ish-harakatni ham yuzaga keltirib chiqarishi
mumkin

[Aikhenvald 2004; 3].

Avstraliyalik

lingvist B.Monika evidensiallikni quyidagicha
izohlaydi: ―Ta‘riflarning qanchalar xilma-xil
bo‗lishidan qat‘i nazar, evidensiallik hodisasi
kognitiv asosga ega bo‗lib, so‗zlovchi
tomonidan

yetkazilayotgan

ma‘lumotning

tinglovchida

ishonch

uyg‗otishi,

so‗zlovchining

epistemologik

makoniga

aloqador ma‘lumotiga asoslanadi

[Bednarek

Monica 2006; 635

].

Har qanday ma‘lumot evidensial

tahlilda bir nechta sezgilar orqali qabul
qilinadi. Bular:

ko„rish, eshitish, his qilish,

hid bilish va ta‟m bilish

sezgilaridir.

Quyida biz ana shu sezgilardan biri

bo‗lgan taste (

ta‟m bilish harakati)

ning ingliz

va o‗zbek tillarida ifodalanishini qiyosiy
jihatdan evidensial aspektda tahlil qilishga
harakat

qilamiz.

Odatda,

evidensiallik

quyidagi kategoriyalar orqali tahlil qilinishi
mumkin:

-

turli tillarda kichik sistemalar va

evidensial paradigmalar; semantik farqlar
yoki pragmatik xususiyatlar orqali;

-

evidensial

birliklarning

boshqa

grammatik kategoriyalar bilan mayl, zamon
va aspektda bog‗liqligi orqali;

-

sintaktik va pragmatik masalalarni hal

qilishda

tobe

yoki

ergash

gapda

evidensiallikning cheklovlari orqali;


background image

Хоrijiy filologiya

№3, 2021 yil

101

-

grammatikalizatsiya darajalari hamda

evidensiallikning diaxron ko‗tarilishi orqali;

-

sezgi fe‘llarida evidensial markerlarni

leksik manbalarga tasniflash orqali;

-

evidensial

markerlarning

turli

kontekstlarda takroriyligi, distributsiyasi va
o‗ziga xos funksiyalari orqali [Diewald 2010;
3].

Evidensiallikka

bag‗ishlangan

tadqiqotlardagi

ma‘lumotlar

dalolaticha,

mazkur tadqiqotlarda turlicha qarashlarni
kuzatish mumkin.Masalan, ba‘zi olimlar
evidensiallik hamda epistemik modallik
o‗rtasida bog‗liqlik bor deb hisoblashadi,
ayrimlar ularni ayro tushunchalar deb
ta‘kidlaydilar.

Evidensiallik

tushunchasi

ko‗pincha epistemik modallikning quyi qismi
sifatida tushuniladi va bu ikki tushuncha bir-
biriga

o‗xshaganligi

bois,

ko‗pchilik

tadqiqotchilarni

chalg‗itadi.

Chunonchi,

Palmer

(1986)

bilan

Kiefer

(1994)

evidensiallik hamda epistemik modallik
o‗rtasidagi

bog‗liqlikni

quyidagicha

farqlaganlar: ―Evidensiallik aynan sodir
bo‗lgan voqea-hodisa sifatida haqiqatni
anglatsa, epistemik modallik esa o‗sha
holatdagi ishonchning qat‘iylik darajasini
belgilaydi‖, - deya ta‘riflab, ingliz tilida
quyidagi misollarni keltiradilar:

I see

that he is coming. (evidential) – Men

uning kelayotganini

ko„rayapman.

I know

that he is coming. (epistemic) –

B

ilishimcha

u kelayapdi. [Anna Papafragou;

bet]

Aslida epistemik modallik lingvistik

modallik bo‗lib, u

bilmoq, ishonmoq, iymon

keltirmoq

kabi harakat fe‘llarining modal

fe‘llar

orqali

ifodalangan

variantlari

hisoblanadi. Shu bois, ular ko‗pincha turli
kontekstlarda

can,may, might, must, should

kabi modal fe‘llar ko‗rinishida uchraydi.
Ta‘kidlash joizki, epistemik modallik o‗z
o‗rnida ikki guruhga bo‗linadi:1)

weak

(kuchsiz);

2)

strong (kuchli).

Agar u kuchsiz

bo‗lsa, unda

may, can

kabi modal fe‘llar

bilan, kuchli bo‗lsa

must

yoki

should

kabilar

bilan ifodalanadi [Johnson 1979; 38].
Masalan,

Ali may taste the cake = Ali can

taste the cake (I permit) – Ali tortni yeb
qo„yishi mumkin (ruhsat beraman).

Keltirilgan mazkur gap kuchsiz epistemik
modallikka misol bo‗la oladi.

Ali should taste the cake (I suggest) –

Ali tortni ta‟tib ko„rishi kerak (tavsiya
qilaman).

Mazkur jumlani kuchli epistemik

modallikning namunasi deya ayta olamiz.

Shu o‗rinda ta‘kidlash joizki,

must

modal fe‘li ham

obligation

(majburiyat)niham

possibility

(ehtimollik)ni ifodalagani bois, uni

ikki xil zamonda va ikki xil sema bilan
uchratishimiz mumkin bo‗ladi:

Ali must taste the cake (I insist) – Ali

tortni yeb ko„rishi shart, boshqachasi
ketmaydi (Men majburlayman).

Ali must have taken the cake (I suppose)

– Ali tortni ta‟tib ko„rgan bo„lishi mumkin
(deb o„ylayman).

Biz evidensiallikni grammatik markerlar

orqali ham tahlil qilishimiz mumkin.Boshqa
tillardan farqli ravishda ingliz tilida evidensial
marker degan tushuncha mavjud bo‗lib, ular
tilda biz qabul qilgan ma‘lumotning bir
bo‗lagi sifatida xizmat qiladi. Markerlar,
odatda,

zamon

(-ed,

-ing,

-es)

ni

suffikslar

(s/es/d/ed)

ni, qisqartmalar

(can‟t,

ain‟t)

ni ifodalab keladi

[Faller 2001, F de

Haan 2001, Mayer 1990].

So‗zlovchi ingliz

tilida ma‘lumotning manbasini shifrlab yoki
detallab yetkazishi shart emas, garchi ularda
leksik va sintaktik semalar mavjud bo‗lsa
ham.

Masalan,

ular

gapning

boshida

aytmoqchi

bo‗lgan

ma‘lumotini visual

(ko‗rish)

yoki

direct

(to‗g‗ridan-to‗g‗ri)

bo‗lgan sezgilar orqali ko‗rsatib o‗tadilar.

1.

I saw Ali taste the cake.

2.

I heard Ali tasted the cake.

3.

Ali apparently, tasted the cake.

Yuqoridagi

gaplarda

to‗ldiruvchi

vazifasida kelgan ergash gaplarning barchasi
bir xil ma‘noni ifodalaydi, ammo bosh
gapdagi fe‘llar ma‘lumotdagi evidensiallikka
o‗zgacha ma‘no yuklaydi. Misol uchun,
birinchi gapda

I saw

deganda so‗zlovchi o‗z

ko‗zi bilan ko‗rgan ma‘lumotni yetkazgan
bo‗lsa,

I heard

deganda birovdan eshitganini

bildirmoqda, u rost yoki yolg‗onligi hali aniq
emas. Uchinchi gapdagi

apparently

ravishi

esa o‗zbek tilida

shubhasiz

yoki

aniq

ma‘nolarini bildiradi.

Demak,

evidensiallik

turlicha

shakllarda

ifodalanadi.Yevropa

tillarida


background image

Хоrijiy filologiya

№3, 2021 yil

102

evidensiallik grammatik shakllar, ya‘ni verbal
affikslar yoki yuklamalar orqali yuzaga
chiqadi.Misol uchun, o‗zbek tilida o‗tgan
zamonni ifodalalovchi quyidagi suffikslar
mavjud:

-di, -ti, -gan, -kan, -qan, -gandi, -

kandi, qandi, -ganmish, -kanmish, -qanmish

va h.k.lar. Masalan,

(I saw) Ali tasted the cake - Ali tortni ye

di

(o„zim ko„rdim).
(I heard) Ali tasted the cake - Ali tortni

yeganmish

(birovdan eshitdim).

Boshqa tillarda yanayam chuqurroq

o‗rganilgan sistema mavjud bo‗lib, olimlar
Kolumbiya hamda Braziliya aholisi tili
bo‗lmish

tuyuka

tilidagi

evidensial

mofemalarni beshta guruh (isbot)ga ajratib
o‗rganishgan [Barnes 1984; bet]. Biz bu
holatni quyida ingliz va o‗zbek tillari misolida
tahlil qilib ko‗ramiz.

1) Ali

tasted

the cake (I saw) – Ali

tortni yeb ko„rdi (ta‟mini bildi) men o„zim
ko„rdim (guvohlik).

2) Ali

tasted

the cake (I heard) – Ali

tortni ta‟tib ko„rganini eshitib qoldim
(qulog„imga uning chapillashi eshitildi).

3) Ali

tasted

the cake (I heard, another

person told me) – Ali tortni ta‟tib ko„rdi, deb
eshitdim (boshqa odam aytdi).

4) Ali

tasted

the cake (I assume) – Ali

tortni

ta‟tib ko„rdi

, deb o„ylayman holatga

ko„ra, lekin ko„zim bilan ko„rmadim (tahmin).

5) Ali

tasted

the cake (evidence) – Ali

tortni aniq

ta‟tib ko„rgan

, chunki u doim bir

nimalarni yeb ko„radi (avvalgi ma‟lumotga
doir fakt)

Biz yuqorida birgina gapning turlicha

evidensial

ma‘nolarini

ko‗rdik.

Bunda

evidensiallik sistemasi pragmatik xulosalarni
keltirib chiqarganligi sababli, ma‘lumot
manbalari evidensial markerlarning turli
xilligiga qarab o‗zining ishonchliligi yoki
noaniq manbalar orqali yetkazganini ifodalab
beradi.

O‗zbek tilining izohli lug‗atida ―ta‘m

bilmoq‖ fe‘li e‘tiborga olinmagan, ―ta‘m‖
so‗zining esa quyidagi ma‘nolari keltirilgan:

Ta‟m [a. – maza, ta‟m, yoqimli his-tuyg„u]
1 Totib yoki yalab ko„rib bilinadigan
xususiyat;

2 maza-tot sezuvchi a‟zolarga ta‟sirdan

uyg„onadigan tuyg„u; maza tot.

3 ko„chma. Boshdan kechirilgandagi

taassurot, maza.

Ta‟m bilmoq

fe‘lining o‗zbek tilidagi

sinonimlari sifatida quyidagilarni matnda
qo‗llashimiz mumkin:

totmoq, totib ko„rmoq,

yalab ko„rmoq, yeb ko„rmoq, ta‟mini tuymoq

kabilarni kontekstda qo‗llashimiz mumkin.
Misol uchun:

1.

Hademay bir yil ham o„tib ketyapdi,

Hali o„sha mayning ta‟mi lablarda. Uyg„un,
muzdek qovunni yesangiz ta‟miga ta‟m,
mazasiga ma‟za qo„shiladi [Sh.Rashidov;
Bo„rondan kuchli].

2.

Dolchin, zanjabil va kardamon

maxsus ta‟m beruvchi ziravorlardir [Nargiza
Ikramova, Ziravorlar va maxsus ta‟m
beruvchi vositalar savdosining rivojlanish
tarixi haqida ba‟zi masalalar; 1-bet].

3.

Amir sarbozlikning ta‟mini bir

marta totgan Yodgor, bunday “ozodlik”ni
istamadi, sarboz bo„lishdan zindonda
qamalib yotishni a‟lo bildi [S.Ayniy;
Doxunda].

Bunda 1- va 2-gaplardagi ta‘m so‗zi

aynan bir xil semaga ega, 3-gapda esa so‗z
ko‗chma ma‘noda qo‗llangan.

Ta‟m

bilmoq

fe‟li

ish-harakatni

ifodalovchi birlik sifatida izohli lug„atdan
joy olgan bo„lmasa-da, ammo ingliz tilidagi

taste

fe‟lining ma‟no bo„yoqlarini o„zbek

tilida ham turli grammatik vositalar
yordamida

ifodalash

mumkinligini

misollarda ko„rdik.

Lingvistik

evidensiallik

epistemik

modallik bilan chambarchas bog‗liq bo‗lib, u
so‗zlovchining bayonotidagi fikr va e‘tiborni
dalillar

orqali

isbotlanganini

bildiradi.

Evidensiallikning tilshunoslikda ikki xil turi
mavjud: 1)

kvotativ evidensiallik;

2)

sezgi

fe‟llari evidensialligi

[Alexandra 2004; 32].

-

Kvotativ evidensiallik

deganda aslida

yetkazilgan ma‘lumotning yoki bajarilgan ish-
harakatning ko‗chirma gapdagi ma‘nosi
tushuniladi.

Bunda

shaxs

to‗ldiruvchi

vazifasini emas, subyekt hamda harakat
o‗rtasidagi bog‗liqlikni namoyon qiladi
[Lionnet 2017;38]. Masalan;

-

He said: I don‟t eat the cake – U

dedi: men tortni yemayman

(ko‗chirma gap).

-

He said that he doesn‟t eat the cake –

U tort yemasligini aytdi

(o‗zlashtirma


background image

Хоrijiy filologiya

№3, 2021 yil

103

gap).Bunday holatda

I won‟t taste the cake

(tort yegim kelmayapti)

ma‘nosi chiqib keladi

(it is disgusting, yoki I hate sweets - U
yoqimsiz yoki shirinlikni yomon ko„raman)

degan pragmatik ma‘no paydo bo‗ladi.

Sezgi fe‟llari evidensialligi

deganda

ko„rish, eshitish, ushlab ko„rish, hid bilish

va

ta‟m bilish

kabi his qilinuvchi barcha sezgi

fe‘llari yordamida ifodalanadigan ma‘lumot
nazarda tutiladi. Chunki, nutq jarayonida
sezgi fe‘llari evidensial hodisaga nisbatan
referensiya

vazifasini

bajaradi.

Bunda

so‗zlovchi yohud yozuvchining ma‘lum taklif
uchun mantiqiy dalillarga asoslanib, fikr
bildirishi tushuniladi

[Murray 2017; 32].

Evidesiallikni modal elementlardan

farqlashning yana boshqa bir yo‗li shundaki,
evidensiallik kuchli epistemik fe‘llar orqali
ishlatiladi. Bunda ular ingliz tilidagi ikki
asosiy fe‘l

must

hamda

shall

fe‘llari bilan

kognitivlik hosil qiladi. Nemis, dat hamda
shved tillarida must fe‘liga nisbatan shall fe‘li
faolroq

ekanligini

e‘tirof etish lozim.

Masalan:

He is said to be extremely hungry –

u juda och ekanligini

They are said to taste the cake.I shall

taste the cake.

Merriam

Websterning

ingliz

tilini

yuqori darajada o‗zlashtirishga mo‗ljallangan
lug‗atida ―taste‖ fe‘lining 7 dan ziyod
ma‘nolari keltirilgan bo‗lib, unga quyidagicha
izoh berilgan:

1)

the sweet, salty, bitter or sour quality

of a thing that you can sense when it is in
your mouth;

2)

the ability to notice or recognize

flavours when you eat or drink something;

3)

something that gives you some

knowledge about what something is like;

4)

to experience something;

5)

to have a particular taste;

6)

a small amount of food or drink that

you have in order to see how it tastes;

7)

the feeling that each person has about

what is appealing or attractive.
Ma‘lumot sifatida shu ham ta‘kidlash joizki,
ingliz tilidagi

taste

so‗zi omonimik shaklga

ega bo‗lib, lug‗atlarda uning ham otga ham
fe‘l fe‘lga doir ma‘nolari beriladi. Masalan,

The wine has

a

slightly bitter

taste

– Vinoning

birozgina tahir

ta‟mi

bor (ot).

The food was very pleasant

to taste

– Ovqat

ta‟tib ko„rish

uchun juda mazali edi (fe‟l).

Bunday hollarda, tabiiyki fe‘lva ot

gapning kontekstidan anglashiladi. Ushbu
shakldosh

so‗zlarni

evidensial

tahlil

yordamida ham ajratib olish mumkin.Chunki
evidensial tahlilda grammatik markerlar
muhim o‗rin tutadi. Ular zamonni ifodalovchi
suffikslar oqali og‗zaki va yozma nutqda ko‗p
uchraydi. Chunonchi,

1.

The milk tast

es

sour. (hozirgi

zamon fe‟l shakli)

2.

The hot fried ham and eggs tast

ed

wonderful [E.Hemingway, The Battler p 92]
(o„tgan zamon fe‟l shakli)

3.

But there was a good bottle of

really cold, dry, resiny tast

ing

Greek white

wine and for desert they had cherry pie.
[E.Hemingway. The strange country p 2]
(hozirgi zamon sifat shakli)

4.

The food was very pleasant

to taste

( fe‟lning infinitiv shakli).

5.

“It‟s got a swell smoky

taste

”,

Nick said, and looked at the fire through the
glass. [E.Hemingway, The three day blow p
82] (hozirgi zamon ot shakli).

Ingliz tilidagi internet manbalarida

taste

fe‘lining sinonimlari sifatida

flavor, savour,

smack, tang, relish, nibble, mouthful, tidbit,
nibble, nugget, morsel

so‗zlari keltiriladi.

Yuqoridagi

fe‘llarning

barchasi

sezgi

harakatini ifodalab, ushbu fe‘llar

ta‟m bilmoq

semasi dominant vazifasini o‗taydi.

Xulosa

sifatida

aytish

mumkinki,evidensiallikdagi eng muhim jihat
ma‘lumotning asosini belgilashga xizmat
qiladi. O‗z navbatida, asos bir tomonlama
subyektning shaxsiy kuzatishi, ya‘ni bevosita
guvohlik berishini amalga oshirib, biror
kimsaning ma‘lum obyektni yoki voqelikni
ko‗rishi orqali, sezgi organlari yordamida his
qilishiga

nisbatan

ishlatiladi.

Bu

esa

so‗zlovchining tafakkuri bilan chambarchas
bog‗liq holat hisoblanadi. Bundan tashqari,
ma‘lumot asosi boshqa manbaga tegishli
bo‗lib, u bilvosita ham yuzaga kelishi
mumkin. Demak, evidensial tahlil kognitivlik
asosida yuzaga keladi, vatildagi epistemik,
grammatik

va

pragmatik

hodisalarni

aniqlashda muhim ahamiyat kasb etadi.


background image

Хоrijiy filologiya

№3, 2021 yil

104

Foydalanilgan adabiyotlar

1.

Alexandra Y Aikhenvald, Evidentiality. Oxford University Press 2004.– 481 p.

2.

Barnes J. Evidentials in the Tuyuka verb. International Journal of American Linguistics,

1984.-271 p.

3.

Bednarek M. Epistemological Positioning and Evidentiality in English News Discourse

2006.–P 635-660.

4.

Bert Cornillie. Evidentiality and epistemic modality . On close relationship between two

categories. Functions of language 2004. – 168 p.

5.

Diewald G., Smirnova E. Linguistic Realization of Evidentiality in European Languages.

Berlin-Germany 2010. –378 p.

6.

Faller M. Reportative evidentials and modal subordination. Lingua 2014. –P 367.

7.

Fricker E. Testimony and epistemic autonomy In Lackey J. Sosa E. The epistemology of

testimony. Oxford University Press 2006.– 225 p.

8.

F de Haan WALS. Semantic Distinctions of evidentiality, Privacy Policy Disclaimer

1999.– 413p.

9.

Jackendoff R. Semantics and cognition In Lappin S // The handbook of contemporary

semantic theory 1996.–P 539-559.

10.

Johanson Laird and Utas, B. Evidentails: Turkic, Iranian and neighbouring languages.

Berlin-Germany 1976.–P 28-43.

11.

Murray Sarah. The Semantics of Evidentials. Oxford University Press 2017.– 517p.

12.

Merriam-Webster

Advanced

LEARNER‘S

English

dictionary.

Springfield

Massachusetts, USA 2008.– 2032 p.

13.

Ernest Hemingway, The complete short stories of E.Hemingway. The Finca Vigia

Edition. Simon and Schuster Inc 1987, p 535.

14.

O‗zbek tilining izohli lug‗ati, ―O‗zbekiston milliy ensiklopediyasi‖ davlat ilmiy

nashriyoti, 2006, TO‗RTINCHI JILD, 648 bet.

Xamrayeva M. Evidensiallik va epistemik modallikning kognitiv voqelanishi (“Taste”-

“ta‟m bilmoq” sezgi fe‟llari misolida).

Maqolada ingliz tilidagi “taste” hamda o„zbek tilidagi

“ta‟m bilmoq” sezgi fe‟llari evidensial hamda epistemik tahlilga olingan, shuningdek,
evidensiallikning inson tafakkuri (kognitivlik) bilan bog„liqligi tushuntirilgan.


Xamrayeva M. Evidentiality and epistemic modality in cognitive occurrence (In the sample

of “taste”-“ta‟m bilmoq” perceptual verbs).

The article deals with evidential and epistemic

analysis of the perceptual verbs "taste" in English and “tam bilmoq” in Uzbek, as well as explains
that evidentiality is linked with human thinking (cognition).













Библиографические ссылки

Alexandra Y Aikhenvald, Evidentiality. Oxford University Press 2004,- 481 p.

Barnes J. Evidential in the Tuyuka verb. International Journal of American Linguistics, 1984.-271 p.

Bednarek M. Epistemological Positioning and Evidentiality in English News Discourse 2006.-P 635-660.

Bert Comillie. Evidentiality and epistemic modality . On close relationship between two categories.Functions of language 2004. - 168 p.

Diewald G., Smirnova E. Linguistic Realization of Evidentiality in European Languages. Berlin-Germany 2010. -378 p.

Faller M. Reportative evidential and modal subordination. Lingua 2014. -P 367.

Fricker E. Testimony and epistemic autonomy In Lackey J. Sosa E. The epistemology of testimony. Oxford University Press 2006.- 225 p.

F de Haan WALS. Semantic Distinctions of evidentiality, Privacy Policy Disclaimer 1999-413p.

Jackendoff R. Semantics and cognition In Lappin S // The handbook of contemporary semantic theory 1996.-P 539-559.

Johanson Laird and Utas, B. Evidentails: Turkic, Iranian and neighbouring languages. Berlin-Germany 1976.-P 28-43.

Murray Sarah. The Semantics of Evidentials. Oxford University Press 2017 - 517p.

Merriam-Webster Advanced LEARNER’S English dictionary. Springfield Massachusetts, USA 2008 - 2032 p.

Ernest Hemingway, The complete short stories of E.Hemingway. The Finca Vigia Edition. Simon and Schuster Inc 1987, p 535.

0’zbek tilining izohli lug'ati, “0‘zbekiston milliy ensiklopediyasi” davlat ilmiy nashriyoti, 2006, TO'RTINCHI JILD, 648 bet.

inLibrary — это научная электронная библиотека inConference - научно-практические конференции inScience - Журнал Общество и инновации UACD - Антикоррупционный дайджест Узбекистана UZDA - Ассоциации стоматологов Узбекистана АСТ - Архитектура, строительство, транспорт Open Journal System - Престиж вашего журнала в международных базах данных inDesigner - Разработка сайта - создание сайтов под ключ в веб студии Iqtisodiy taraqqiyot va tahlil - ilmiy elektron jurnali yuridik va jismoniy shaxslarning in-Academy - Innovative Academy RSC MENC LEGIS - Адвокатское бюро SPORT-SCIENCE - Актуальные проблемы спортивной науки GLOTEC - Внедрение цифровых технологий в организации MuviPoisk - Смотрите фильмы онлайн, большая коллекция, новинки кинопроката Megatorg - Доска объявлений Megatorg.net: сайт бесплатных частных объявлений Skinormil - Космецевтика активного действия Pils - Мультибрендовый онлайн шоп METAMED - Фармацевтическая компания с полным спектром услуг Dexaflu - от симптомов гриппа и простуды SMARTY - Увеличение продаж вашей компании ELECARS - Электромобили в Ташкенте, Узбекистане CHINA MOTORS - Купи автомобиль своей мечты! PROKAT24 - Прокат и аренда строительных инструментов