ISSN:
2181-3906
2023
International scientific journal
«MODERN
SCIENCE
АND RESEARCH»
VOLUME 2 / ISSUE 3 / UIF:8.2 / MODERNSCIENCE.UZ
228
YANGI KONSTITUTSIYA – FAROVON HAYOT TAMOYILI
Qodirova Feruza Mamurovna
Ilmiy rahbar
Oʻzbekiston Respublikasi Jamoat Xavfsizligi universiteti
Xorijiy tillarni oʻrganish kafedrasi katta oʻqituvchisi
B.Y. Allayev
SH.SH. Norboyev
Oʻzbekiston Respublikasi Jamoat
Xavfsizligi universiteti 1-bosqich kursantlari
https://doi.org/10.5281/zenodo.7777901
Annotatsiya. Yangi O'zbekiston o'z taraqqiyot yo'lini belgilab olar ekan, demokratik
huquqiy davlat va adolatli fuqarolik jamiyati qurishni o'z oldiga pirovard maqsad qilib qo'ydi. Bu
oliy maqsad yo'lida shu kungacha ko'pdan-ko'p ishlar amalga oshirildi. Ma'lumki, demokratik
huquqiy davlat va adolatli fuqarolik jamiyatini konstitutsiya va qonun ustunligiga erishmay, ularni
ham normativ hujjatlarda, ham amalda ta'minlamay turib qurib bo'lmaydi. Konstitutsiya va
qonunlarning ustunligi prinsipi shuni anglatadiki, bunda barcha joriy qonunlar va me'yoriy-
huquqiy hujjatlar yangi konstitutsiya asosida va unga muvofiq bo'lishi talab etiladi.
Kalit soʻzlar: huquqiy davlat, fuqarolik jamiyati, me'yoriy-huquqiy hujjatlar, demokratik
davlat, yangi konstitutsiya, ijtimoiy davlat, davlat siyosati.
НОВАЯ КОНСТИТУЦИЯ – ПРИНЦИП БЛАГОПОЛУЧНОЙ ЖИЗНИ
Аннотация. Определяя путь своего развития, новый Узбекистан ставил перед
собой конечной целью построение демократического правового государства и
справедливого гражданского общества. По сей день на пути к этой высокой цели сделано
немало. Известно, что демократическое правовое государство и справедливое
гражданское общество невозможно построить без достижения верховенства
конституции и закона, без обеспечения их как в нормативных документах, так и на
практике. Принцип верховенства конституции и законов означает, что все действующие
законы и постановления должны быть основаны на новой конституции и согласовываться
с ней.
Ключевые слова: правовое государство, гражданское общество, правовые
документы, демократическое государство, новая конституция, социальное государство,
государственная политика.
NEW CONSTITUTION – PRINCIPLE OF PROSPEROUS LIFE
Abstract. While determining the path of its development, new Uzbekistan set itself the
ultimate goal of building a democratic legal state and a just civil society. To this day, many things
have been done on the way to this high goal. It is known that a democratic legal state and a just
civil society cannot be built without achieving the supremacy of the constitution and the law, and
without ensuring them both in normative documents and in practice. The principle of the
supremacy of the constitution and laws means that all current laws and regulations are required
to be based on and in accordance with the new constitution.
Key words: legal state, civil society, legal documents, democratic state, new constitution,
social state, state policy.
ISSN:
2181-3906
2023
International scientific journal
«MODERN
SCIENCE
АND RESEARCH»
VOLUME 2 / ISSUE 3 / UIF:8.2 / MODERNSCIENCE.UZ
229
KIRISH
Muhtaram
Prezidentimiz Oʻzbekiston Respublikasi Konstitutsiyasi toʻgʻrisida
“Konstitutsiya va qonun ustuvorligi – huquqiy demokratik davlat va fuqarolik jamiyatining eng
muhim mezonidir” nomli maʼruzalarida taʼkidlaganlaridek, “Har bir davlat oʻz istiqlol va
taraqqiyot yoʻlini tanlar ekan, xalq farovonligini taʼminlashga xizmat qiladigan eng muhim
maqsad va vazifalarini oʻzining Konstitutsiyasi – Asosiy qonunida mustahkamlab oladi.
Binobarin, oʻz xalqining xohish-irodasi, dili va tilidagi ezgu niyatlariga hamohang Konstitutsiyaga
ega boʻlgan mamlakat oʻzi belgilagan yuksak marralardan hech qachon ogʻishmasdan, doimo
oldinga qarab boradi.
Tarixga nazar solsak, asrlar davomida shakllangan maʼnaviy-axloqiy qadriyatlar va
insonning tabiiy huquqlari sivilizatsiya jarayonlari natijasida Konstitutsiya shakliga kelganini
koʻramiz. Konstitutsiya bashariyat hayotida ilk bor insonning ozod va erkin yashash, mulkka ega
boʻlish, taʼlim olish, mehnat qilish, saylash va saylanish kabi huquqlarini, soʻz hamda eʼtiqod
erkinliklarini oliy qadriyat darajasiga koʻtardi”.
Koʻhna zaminimiz odamlari koʻnglida ustuvor boʻlgan adolat, haqiqat, iymon, olijanoblik,
bagʻrikenglik, mardlik, tantilik kabi ulugʻ xislatlar Konstitutsiyamizdan munosib oʻrin olgan. U
umuminsoniy gʻoyalar – tenglik, erkinlik, birodarlik, xalqlar va millatlararo doʻstlik, mamlakat va
dunyo barqarorligi kabi eng ulugʻ gʻoyalarga xizmat qiladi.
ASOSIY QISM
O‘zbekiston demokratik, huquqiy davlat, kuchli fuqarolik jamiyati qurish yo‘lini tanlab,
inson huquq va manfaatlarini, Konstitutsiya va qonunlar ustunligi tamoyilini jamiyat taraqqiyoti,
davlat qurilishining eng muhim ustuvor yo‘nalishi sifatida belgilab berdi. , va uning barcha ichki
va tashqi siyosati. Bugungi kunda har qanday davlatning inson huquqlari mexanizmining samarali
elementlaridan biri bu konstitutsiyaviy nazorat bo‘lib, konstitutsiyaviy sud jarayoni orqali amalga
oshiriladi. Muallif Konstitutsiyaviy sud faoliyatini, fuqarolarning konstitutsiyaviy huquq va
erkinliklarini himoya qilish hamda mamlakatimizda konstitutsiyaviy qonuniylikni ta’minlashning
asosiy vositasi sifatidagi konstitutsiyaviy odil sudlovning o‘rni va ahamiyatini tahlil qilib,
konstitutsiyaviy-huquqiy tadqiqotlar asosida ushbu tamoyillarni o‘rganadi.
O'zbekiston Respublikasining Konstitutsiyasi xalqimiz siyosiy-huquqiy tafakkurining
yuksak namunasidir. U hech kimga qaram bo'lmasdan, erkin va ozod, tinch va osoyishta, farovon
yashashning qonuniy kafolati bo'lib kelmoqda. Bozor munosabatlariga asoslangan huquqiy
demokratik davlat, kuchli fuqarolik jamiyati barpo etish borasida mustahkam poydevor bo'lib
xizmat qilmoqda.
Oʻzbekiston jahon sivilizatsiyasi erishgan barcha ijobiy yutuqlarni, gumanitar qadriyatlarni,
xalqaro huquqiy mezonlar va talablarni eʼtirof etgani holda aholini ijtimoiy himoyalash sohasida
xalqaro andozalarga mos keladigan faoliyat yuritishga intilib kelmoqda. Bu faoliyat, eng avvalo,
inson manfaatlariga yangicha yondashishda uning huquqiy negizini yaratish, insoniyat
taraqqiyotida erishilgan ijobiy qoidalarni oʻz milliy tizimimizga joriy etilishida yaqqol koʻzga
tashlanmoqda.
Bugungi kunda Oʻzbekiston xalqi referendum oldida turibdi. Yangi taxrirdagi
Konstitutsiyada tariximizda ilk bora Oʻzbekiston – ijtimoiy davlat, deb belgilanmoqda. Yaʼni,
insonga eʼtibor hamda gʻamxoʻrlik – davlat va jamiyatning eng asosiy burchi ekani
ISSN:
2181-3906
2023
International scientific journal
«MODERN
SCIENCE
АND RESEARCH»
VOLUME 2 / ISSUE 3 / UIF:8.2 / MODERNSCIENCE.UZ
230
mustahkamlanayapti. Bu esa ijtimoiy taʼminot sohasida davlat siyosatini yuritishda maʼlum
qoidalarga amal qilishni taqozo etadi.
Yangi taxrirdagi Konstitutsiyada kambagʻallikni qisqartirish, bandlikni taʼminlash,
ishsizlikdan himoya qilish boʻyicha davlat oʻziga qator yangi majburiyatlar olishi ham
belgilanmoqda. Umuman davlatning ijtimoiy sohadagi majburiyatlari bilan bogʻliq
Konstitutsiyadagi normalar 3 barobar koʻpaytirilyapti.
Konstitutsiyaviy huquq sohasi har bir mamlakat milliy huquq sohasining tarkibiy qismi,
davlat va jamiyat hayotining muhim jihatlari, asosiy ijtimoiy munosabatlar tizimi hisoblanadi.
Ushbu ijtimoiy munosabatlar, o‘z navbatida jamiyat hayotining siyosiy, iqtisodiy, ijtimoy,
madaniy va ma‘naviy sohalarda namoyon bo‘ladi. Shu bilan birgalikda, ushbu ijtimoiy
munosabatlar amalda jamiyat hayotini yo‘lga qo‘yish, davlat hokimiyatini amalga oshirish, boshqa
ijtimoiy hokimiyatlar maqomini belgilash, shuningdek inson va fuqarolar huquq, erkinlik hamda
burchlari bilan bevosita bog‘liq. Bir so‘z bilan aytganda, inson, fuqaro, jamiyat va davlat hayoti
bilan bog‘liq eng asosiy ijtimoiy munosabatlar tizimi konstitutsiyaviy huquning asosi hisoblanadi
va aynan shu munosabatlar zamirida konstitutsiyaviy tuzum asoslari vujudga keladi, shakillanadi
va rivojlanadi.
Mamlakatimiz milliy huquq tizimida O‘zbekistoin respublikasining konstitutsiyaviy tuzumi
deb keng ma‘noda konstitutsiya va qonunlar asosida qurilgan, umuminsoniy qadriyatlar ustuvor
deb topilgan xalqimizning hayot tarzi tushuniladi. Konstitutsiya va qonunlarning ustuvorligi,
ularda inson huquq va erkinligining eng oliy qadriyat sifatida mustahkamlanishi xalqaro
huquqning umum e‘tirof etilgan normalarining tan olinishi kabi qoidalar bugungi kunda
konstitutsionalizmning asosi sifatida qaralmoqda.
Konstitutsiyamiz asosida mamlakatimizda milliy qonunchilik tizimi, davlat organlari,
fuqarolik jamiyati institutlari shakllandi. Bugungi kunda barcha jabhalarda keng ko'lamli islohotlar
amalga oshirilmoqda. Ijtimoiy-iqtisodiy, siyosiy va harbiy salohiyatimiz yuksalib,
fuqarolarimizning dunyoqarashi tobora o'sib bormoqda. Bularning barchasi, eng avvalo, Bosh
qomusimizning hayotbaxsh kuch-qudrati natijasidir.
Konstitutsiyada davlatning siyosiy, iqtisodiy va ijtimoiy sohalardagi faoliyatining mohiyati,
maqsadlari va shartlariga, shuningdek, davlat, jamiyat o‘rtasidagi huquqiy munosabatlarning
asoslariga oid eng muhim fundamental qoidalar belgilangan. va shaxs, u asosiy qonun hisoblanadi
va barcha boshqa qonunlar va qonun osti hujjatlari (normativ-huquqiy hujjatlar) Konstitutsiyaga
muvofiq bo'lishi kerak.
Amaldagi huquqiy tizimlarda qonunlar konstitutsiyaga, normativ-huquqiy hujjatlar
konstitutsiyaga va qonunlarga, huquqni qo‘llash hujjatlari esa konstitutsiyaga, qonunlarga va
normativ-huquqiy hujjatlarga mos kelishi va bo‘ysunishi shart.
XULOSA
Qonun ustuvorligi davlat boshqaruvini qonunga asoslangan holda shakllantirishning hayotiy
muhim elementidir. Bu davlat va jamiyatning ilg'or rivojlanishida muhim ahamiyatga ega bo'lib,
keyingi yillarda davlatning tegishli huquqiy qadriyatlarga va jamiyat etukligiga munosabatining
o'ziga xos ko'rsatkichiga aylandi.
Huquqiy davlat rejimi demokratik huquqiy davlat barpo etish va siyosiy, huquqiy, iqtisodiy
va ijtimoiy tizimlarni modernizatsiya qilish, davlat boshqaruvini sifat jihatidan yangi bosqichga
ko‘tarish uchun zarur bo‘lgan islohotlarni muvaffaqiyatli amalga oshirishning muhim shartidir.
ISSN:
2181-3906
2023
International scientific journal
«MODERN
SCIENCE
АND RESEARCH»
VOLUME 2 / ISSUE 3 / UIF:8.2 / MODERNSCIENCE.UZ
231
Shu tariqa, qonun ustuvorligi davlatda qonun-tartibot va huquqiy barqarorlikni
o‘rnatishgagina xizmat qilmaydi, balki davlat boshqaruvini tartibli, oshkora qiladi, mansabdor
shaxslar tomonidan suiiste’mol qilinishiga kamroq duchor bo‘ladi. Bu, o‘z navbatida,
mamlakatning ijtimoiy-iqtisodiy rivojlanishi yo‘lidagi sun’iy to‘siqlarni bartaraf etib, farovon
jamiyat barpo etishni rag‘batlantirmoqda, xalqning farovon kelajak sari faol olg‘a borishiga xizmat
qilmoqda.
REFERENCES
1.
Mirziyoyev SH.M. Oʻzbekiston Respublikasi Prezidenti SH.Mirziyoyevning Oliy
Majlisga murojaatnomasi. www.xs.uz rasmiy sayti. 20.12.2022
2.
Mirziyoyev SH.M. Oʻzbekiston Respublikasi Prezidenti SH.Mirziyoyevning Oliy
Majlisga murojaatnomasi. www.xs.uz rasmiy sayti hamda “Xalq soʻzi”, 2018 yil 28
dekabr. 271-272 (7229-7230).
3.
Mamurovna, Q. F., & Baxodirovna, N. G. (2022). KONSTITUTSIYA–FAROVON
HAYOT TAMOYILI. Science and innovation, 1(B3), 126-128.
4.
https://uzsm.uz/uz/press_center/uzb_news/konstitutsiya-va-qonunustuvorligi-
huquqiydemokratik-davlat-va-fuqarolik-jamiyatining-eng-muhimmez/
