288
МЕКТЕП ОҚЫУШЫЛАРЫНА ТАРБИЯЛЫҚ ТАСИР КӨРСЕТИУДЕ
ПЕДАГОГИКАЛЫҚ ДИАГНОСТИКАДАН ПАЙДАЛАНЫУ ИМКАНИЯТЛАРЫ
Алауаддинова Раушан
НМПИ Магистратура бөлими “Билимлендириу мекемелерин басқарыу”
қанийгелиги 2-басқыш магистранты
https://doi.org/10.5281/zenodo.10070647
Аннотация.
Бул мақалада мектеп киши районының жасаў массивиниң
материаллық базасы, микрорайонның спорт, техникалық ҳәм мәдений–ағартыў базасы,
балалар бөлмелери, клублары, әскерий–спорт майданшалары ҳәм комплекслери,
устаханалар, оны балалар ҳәм өспиримлердиң оқыўдан тыс ўақытларын шөлкемлестириў
ушын пайдаланыў имканияты ҳаққында сөз этилген.
Гилт сөз:
Мектеп оқыушылары, педагогикалық диагностика,тарбиялық
тасирлер,шаңарақ,мектеп,педагог хызметкерлери.
PEDAGOGICAL IN DEMONSTRATING EDUCATIONAL INFLUENCE ON
SCHOOLCHILDREN
POSSIBILITIES OF USING DIAGNOSTICS
Abstract.
In this article, the cultural warehouse of the residential district of the school
subdistrict, the sports, technical and cultural-educational warehouse of the subdistrict, children's
rooms, clubs, military-sports grounds and complexes, workshops, for the organization of
extracurricular activities of children and adolescents. accessibility is mentioned.
Key word:
School students, pedagogical diagnostics, educational impressions, family,
school pedagogic staff.
ПЕДАГОГИЧЕСКОЕ В ПРОЯВЛЕНИИ ВОСПИТАТЕЛЬНОГО ВОЗДЕЙСТВИЯ
НА ШКОЛЬНИКОВ ВОЗМОЖНОСТИ ИСПОЛЬЗОВАНИЯ ДИАГНОСТИКИ
Аннотация.
В данной статье культурный склад жилого района школьного
подрайона, спортивный, технический и культурно-просветительский склад подрайона,
детские комнаты, клубы, военно-спортивные площадки и комплексы, мастерские, для
организации внеклассных занятий. деятельности детей и подростков.Упоминается о
доступности.
Ключевые слова:
школьники, педагогическая диагностика, образовательные
впечатления, семья, педагогический состав школы.
289
Социал–педагогикалық изертлеўлер, микроорталық өзгешеликлерин үйрениў
тәрбиялық тәсир көрсетиўдиң жобалары ҳәм прогнозларын дүзиўдиң даслепки шәртлери,
тийкары болыўы керек. Социал педагогтың кәсиплик искерлиги микрорайон
жәмийетшилиги тамырларына шекем барып жетип, инфраструктурасының өзине тән
өзгешелигине, дәстүрлерине ийе болған буларды билип алмастан турып, тийкарланған
шешимлерге келиў мүмкин болмайды.
Соның менен бирге социал–педагогикалық паспорт ең дәслепки ҳүжжет болып,
ол арқалы социумдағы шараят ҳақкында түсиникке ийе болыў ушын анаў яки мынаў баҳа
бериў имканын беретуғын пүткил микрорайон бойынша мағлыўматларды
улыўмаластырыў мүмкин болады.
Социал–педагокалық паспорт төмендеги аспектлерди өзине қамтып алған болады.
Мектеп киши районының жасаў массивиниң материаллық базасы,
микрорайонның спорт, техникалық ҳәм мәдений–ағартыў базасы, балалар бөлмелери,
клублары, әскерий–спорт майданшалары ҳәм комплекслери, устаханалар, оны балалар
ҳәм өспиримлердиң оқыўдан тыс ўақытларын шөлкемлестириў ушын пайдаланыў
имканияты. Мектеп микрорайоны стихиялы түрде қәлиплескен тәбийғый жабық яки
микрорайон балалары ҳәм өспиримлериниң бос ўақытларында қызығыўлары бойынша
жәмлестириў мақсетке бағдарланған орайлар арқалы шөлкемлестирилген учаткалар
болып бөлинеди. Киширайонның бундай салыстырмалы жабық микроучасткалары үлкен
турақ жайлардың ҳәўли аймақларынан, мирорайонның айырым обьектлеринен ибарат
болып, балаларға унамсыз тәсир көрсетиўи мүмкин (жағымсыз элементлердиң жәмлесиў
орынлары, балаларға қарағанда саўда қәделерин сақламайтуғын саўда орынлары ҳ.т.б).
Атап өтилген аспектлерге сәйкес ҳалда микрорайонды үйрениў микрорайон
балалары менен алып барылатуғын жумыслардың баслы мақсетин анықлаў, сондай–ақ,
усы жумыстың мазмуны, формалары ҳәм методларын, микрорайон балалары менен
жүргизилетуғын тәрбия жумысларын жәмлестериетуғын жетекши орай (орайлар)ды,
жасаў орны бойынша балалар менен жүргизилетуғын жумысларды жәмийетшиликтиң
қатнасыўының конкрет формаларын анықлаў имканын береди.
Киши районның ересек ҳәм әтираптағы адамлары:
оның қурамы (жасы ҳәм
маманлығы бойынша)
Киширайон балаларына биринши гезекте унамлы яки унамсыз тәсир көрсететуғын
әтираптағы адамлар ҳақкында жасына қарата ҳақыйқый түсиникке ийе болмай турып,
тәрбиялық ўазыйпаларды шешимиин табыў мүмкин болмайды. Усыған байланыслы
290
микрорайон диагностикасы үлкен жастағы әтираптағы адамларды, микрорайонның
ересек жастағы турғынларын, мектеп микрорайоны әтирапындагы мәдений –санаат
кадрларын үйрениўди де өзине қамтып алған болыўы керек.
Усы компонентлердиң диагностикасы ғана микрорайонның бир қатар тәрбиялық
имканиятлары ҳәм талапларын анықлаў имканын береди: бириншиден, ересек адамлар ҳәм
әтираптағы өндирислик адамлар диагностикасы микрорайон ушын айтарлықтай
дәстүрге айланған кәсиплик, мәдений ҳәм турмыслық бағдар бериўдиң формаларын
анықлаў имканын береди. Ол екинши жақтан, реал яки потенциал түрде балалардың
дыққат итибарында болатуғын, балалар ушын өзине тән еликлеў үлгиси (унамлы яки
унамсыз мағанада) бола алатуғын конкрет адамларды (микрорайонда жасайтуғын ҳәм
ислейтуғын) анықлаў мүмкиншилигин береди. Үшиншиден, диагностика микрорайон
балаларын тәрбиялаўда, оның нәтийжелелигин арттырыў мақсетинде усы жумысқа тартыў
(балалар бирлеспелери, дөгереклери, секциялары, жеке тәрбия жумысларына басшылық
етиўге) зәрүр болған адамларды анықлайды.
Шаңарақ академиясы
. Шаңарақ тәрбиясы машқаласы киши район
характеристикасында айрықша әҳмийетке ийе болады. Оның шешимин табыў шаңарақ
қурамына: материаллық шараятына, қолда бар қәдириятларына, тәрбиялық мақсетке
бағдарланғанлығына, әдеп –икрамлық мәдениятына байланыслы болады.
Киши район диагностикасында баслы итибар микрорайонның барлық балаларын,
олардың қызығыўшылықларын ҳәм усы қызығыўшылықларын әмелге асыратуғын
жумысларды үйрениўге қаратылады.
Балалар ҳәм өспиримлердиң қызығыўшылықлары, оларды әмелге асыратуғын
жумыслары сыяқлы бәринен бурын балалардың мүтәжлерин, олардың қоршагаң
дүниясына қатнасын, сондай –ақ, олардың ерикли ҳәм өз бетинше искерлигиниң
мотивлерин аңлатады.
Соның ушын да киши район балалары ҳәм өспиримлериниң айтарлықтай айқын
көзге тасланатуғын қызығыўшылықларын ҳәм айтарлықтай өзине тән болған искерлик
түрлерин анықлаў балалар мүтәжликлерин балалар менен алып барылатуғын тәрбия
жумысларын шөлкемлестириў ушын тийкар сыпатында үйрениўден ибарат болады.
Киши районның тәрбиялық имканиятлары ҳәм талапларын үйрениўде балалар ҳәм
оспиримлердиң сабақтан тыс ўақыттағы қызығыўшылықларын билиўге итибарды қаратыў
қызығыўшылықлар қоршаған орталық (мектеп, шаңарақ, дослары, қоңсылары ҳ.т.б)
тәсиринде жүзеге келеди, қәлиплеседи ҳәм раўажланады деген қәде менен анықланады.
291
Онда киши район балаларының айтарлықтай өзине тән болған қызығыўшылықларын
анықлаў қоршаған орталықтың балаларға тәсирин жетилистириў ушын, усы орталықтың
педагогикалық нәтийжелелиги арттырыў ушын зәрүр болады.
REFERENCES
1.
Введение в научное исследование по педагогике/ Под ред. В.И.Журавлева.–М.,1988.
2.
Как провести социальное исследование/Под ред. М.К.Горшкова и др.-М., 1985.
3.
Монахов И.И. Проблемы критериев эффективности воспитания школьников//
Советская педагогика, -1987. -№2.
4.
Рабочая книга социолога.-М., 1983.
5.
Селевко Г.К., Басов А.В. Новое педагогическое мышление: педагогический поиск и
экспериментирование. –Ярославль, 1991.
6.
Jiyenbaevich M. I. The evolution of music pedagogy of the karakalpak people: Historical
and theoretical aspects //Asian Journal of Research in Social Sciences and Humanities. –
2021. – Т. 11. – №. 10. – С. 27-32.
7.
Jiyenbaevich M. I. Competence-based approach in higher musical and professional
education //ACADEMICIA: An International Multidisciplinary Research Journal. – 2022.
– Т. 12. – №. 4. – С. 42-47.
8.
Moyanov I. TRAINING AND DEVELOPMENT OF ART PERSONNEL //Modern
Science and Research. – 2023. – Т. 2. – №. 9. – С. 65-69.
9.
Jiyenbaevich M. I. COMPETENCE-BASED APPROACH IN HIGHER MUSICAL AND
PROFESSIONAL EDUCATION //PROMINENCE OF INFORMATION BASES&
MEDIA ASSESSMENTS IN THE POST CONFLICT MARKETING ENVIORNMENT.
10.
Моянов Ы. Д. ҚОРАҚАЛПОҚ ХАЛҚИ МУСИҚИЙ ПЕДАГОГИКАСИНИНГ
ТАРИХИЙ-НАЗАРИЙ ЖИҲАТЛАРИ: Моянов Ыкласбай Жийенбаевич Ўзбекистон
Давлат санъат вамаданият институти Нукус филиали,«халқ ижодиёти» кафедраси в.
в. б доценти. Педагогика фанлари бўйича фалсафа доктори (PhD) //Образование и
инновационные исследования международный научно-методический журнал. –
2021. – №. 5.
11.
Моянов Ы. Д. ҚОРАҚАЛПОҚ ХАЛҚИ МУСИҚИЙ ПЕДАГОГИКАСИНИНГ
ТАРИХИЙ-НАЗАРИЙ
ЖИҲАТЛАРИ
//Образование
и
инновационные
исследования международный научно-методический журнал. – 2021. – №. 5.
292
12.
Тажимуратова Ш. С. САНЪАТШУНОСЛИК ФАНЛАРИНИ ЎҚИТИШ ОРҚАЛИ
ТАЛАБАЛАРНИНГ
МУСТАҚИЛ
ИШЛАШ
КЎНИКМАЛАРИНИ
ШАКЛЛАНТИРИШ. – 2023.
13.
Saginbaevna T. S. FORMATION OF STUDENTS'SKILLS OF INDEPENDENT
PERFORMANCE THROUGH THE TEACHING OF ART HISTORY //Spectrum Journal
of Innovation, Reforms and Development. – 2022. – Т. 9. – С. 386-392.
14.
Tajimuraova S. S. INFORMATION AND COMMUNICATIONS IN MANAGEMENT
//Journal of Integrated Education and Research. – 2022. – Т. 1. – №. 5. – С. 509-511.
15.
Tajimuratova Shakhnoza Saginbaevna. (2022). MANAGEMENT AND STUDY OF
CULTURE AND ART. Web of Scientist: International Scientific Research Journal, 3(1),
758–762.
16.
Sag’inbaevna, T. S. (2023). Cultural Life in Uzbekistan during the Years of Independence.
Spanish Journal of Innovation and Integrity, 18, 39-41.
17.
Ануаровна O. Р. ҚОРАҚАЛПОҚ ХАЛҚ КУЙЛАРИ ВОСИТАСИДА БОЛАЛАР
ИЖОДКОРЛИГИНИ РИВОЖЛАНТИРИШ. – 2023.
18.
Anuarovna U. E. IMPROVING THE MECHANISMS OF EDUCATING STUDENTS IN
THE SPIRIT OF INTER-ETHNIC HARMONY BASED ON NATIONAL MUSIC IN
THE CONDITIONS OF ETHNO-CULTURAL RELATIONS //International Journal of
Advance Scientific Research. – 2023. – Т. 3. – №. 09. – С. 329-333.
19.
БОЛАЛАР Қ. Х. К. В., РИВОЖЛАНТИРИШ И. MODERN SCIENCE АND
RESEARCH //MODERN SCIENCE. – 2023. – Т. 2181. – С. 3906.
20.
Ospanova R. DEVELOPMENT OF CHILDREN'S CREATIVITY THROUGH BLACK
FOLK SONGS //Modern Science and Research. – 2023. – Т. 2. – №. 9. – С. 70-73.
