“Arab tili globallashuv
davrida: innovatsion yondoshuvlar
va
o‘qitish metodikasi”
mavzusidagi xalqaro ilmiy-amaliy anjuman
584
TIBBIYOT SOHASI TERMINLARI TARJIMASINING LEKSIK-
SEMANTIK XUSUSIYATLARI
Nurmatova Sevinch Baxtiyarovna
Tarjimonlik fakulteti 1-bosqich talabasi
Y
o‘
ldoshev Ulu
g‘
bek Ravshanbekovich
Ilmiy rahbar. Filologiya fanlari b
o‘
yicha falsafa doktori (PhD),
Ingliz tili tarjima nazariyasi kafedrasi dotsenti
Annotatsiya.
Mazkur maqola tibbiy tarjima va uning leksik- semantik
xususiyatlari, unda yuzaga keladigan turli xil lingvistik muammolar va ularning
yechimlari, shuningdek, uning bir qancha turlari haqida axborot berishga
ba
g‘
ishlanadi.
Kalit s
o‘
zlar:
tibbiy tarjima, uning tushunchasi va turlari, tibbiy terminlar,
ularning tarjimasi va turlari, leksik va semantik xususiyatlari
Annotation.
This article is dedicated to providing information about medical
translation and its lexical-semantic features, various linguistic problems that arise
in it and their solutions, as well as several types of it.
Key words:
medical translation, its concept and types, medical terms, their
translation and types, lexical and semantic features
Аннотация.
Данная статья посвящена предоставлению информации
о медицинском переводе и его лексико
-
семантических особенностях,
различных лингвистических проблемах, возникающих при нем, и их решениях,
а также о некоторых его видах.
Ключевые слова:
медицинский перевод,
его понятие и виды, медицинские
термины, их перевод и виды, лексико
-
семантические особенности.
Tibbiy tarjima
–
bu bemor yozuvlari, klinik sinov protokollari, tibbiy
hisobotlar, farmatsevtika ma
’
lumotlari va so
g‘
liqni saqlashga oid boshqa
materiallar kabi tibbiy hujjatlarni bir tildan ikkinchi tilga tarjima qilish jarayoni.
U so
g‘
liqni saqlash sohasiga tegishli hujjatlar, hisobotlar va boshqa materiallarni
tarjima qilishni
o‘
z ichiga olgan b
o‘
lib, ixtisoslashgan sohadir. Bunga tibbiy
yozuvlar, bemor ma
’
lumotlari, tadqiqot hujjatlari, farmatsevtika hujjatlari va
boshqalar kiradi.
Tarjimaning bu ixtisoslashgan shakli tibbiy terminologiya, tushunchalar va
qoidalarni, shuningdek, lingvistik va madaniy nuanslarni chuqur tushunishni
talab qiladi. Tibbiy tarjimaning maqsadi tibbiy ma
’
lumotlarni bemorlarga,
tibbiyot xodimlariga va boshqa manfaatdor tomonlarga aniq va madaniy jihatdan
mos tarzda t
o‘g‘
ri yetkazishdir. [3]
“Arab tili globallashuv davrida: innova
tsion yondoshuvlar
va
o‘qitish metodikasi”
mavzusidagi xalqaro ilmiy-amaliy anjuman
585
Tibbiy matnlarni tarjima qilish tibbiy terminologiyani chuqur tushunishni,
shuningdek, manba va tarjima tillarining madaniy va lingvistik nuanslarini
tushunishni talab qiladi. Tibbiy tarjimonlar asl matnning ma
’
nosini t
o‘g‘
ri
yetkazish uchun tibbiyot sohasida ham, tarjimada ham kuchli bilimga ega
b
o‘
lishlari juda muhimdir.
Tibbiy tarjima yuqori darajadagi tajriba, tafsilotlarga e
’
tibor va so
g‘
liqni
saqlash sohasidagi til to
‘
siqlarini samarali bartaraf etish uchun eng yuqori sifat va
aniqlik standartlarini q
o‘
llab-quvvatlash majburiyatini talab qiladi.
Umuman olganda, tibbiy tarjima jarayoni maxsus bilim, tafsilotlarga e
’
tibor
berish va tarjima qilingan hujjatlar t
o‘g‘
ri, tushunarli va maqsadli auditoriya
uchun madaniy jihatdan mos b
o‘
lishini ta
’
minlash uchun sanoat standartlariga
rioya qilishni talab qiladi.
Tibbiy tarjimonlar
o‘
zlarining lingvistik va tibbiy bilimlaridan tashqari, turli
mamlakatlardagi tibbiyot sohasining
o‘
ziga xos talablari va qoidalarini ham
yaxshi bilishlari kerak. Bu tibbiy tarjima bilan bo
g‘
liq huquqiy va axloqiy
mulohazalarni, shuningdek, ma
’
lum bir so
g‘
liqni saqlash tizimi yoki mintaqaga
xos b
o‘
lishi mumkin b
o‘
lgan har qanday maxsus terminologiya yoki standartlarni
tushunishni
o‘
z ichiga oladi. [3]
Tibbiy atamalari tarjimasing leksik-semantik xususiyatlari. Ushbu
kontekstdagi tibbiy atamalarning tarjimasi bemorning alomatlari va sharoitlari
bilan bog
‘
liq maxsus va texnik lug
‘
atni o
‘
z ichiga oladi. Asl matnning ma
’
nosini
t
o‘g‘
ri yetkazish uchun tibbiy terminologiyadan foydalanish juda muhimdir.
Bundan tashqari, tarjima tibbiy ma
’
lumotni yetkazishda aniqlik va aniqlikni
ta
’
minlash uchun tegishli registr va ohangni saqlaydi.
Tibbiy atamalarning leksik va semantik tuzilishi tibbiyot sohasida
tushunish va muloqot qilishda hal qiluvchi rol
o‘
ynaydi. Tibbiyot terminologiyasi
aniq ma
’
nolarni yetkazish uchun maxsus qoidalar va naqshlar yordamida tuzilgan
va bu atamalar qanday shakllanayotganini tushunish muhimdir. [1]
Tibbiy atamalarning leksik-semantik xususiyatlari.
1.
O‘
ziga xoslik: Tibbiy atamalar k
o‘
pincha
o‘
z ma
’
nosida juda aniq va aniq
b
o‘
lib, muayyan kasalliklar, holatlar, davolash usullari yoki anatomik tuzilmalarga
ishora qiladi.
2. Texnika: Tibbiy atamalar odatda texnik xususiyatga ega b
o‘
lib, k
o‘
pincha
aholi uchun tanish b
o‘
lmagan maxsus lu
g‘
at va terminologiyadan foydalanadi.
3. Aniqlik: Tibbiy atamalar
o‘
z ma
’
nosida aniq b
o‘
lib, k
o‘
pincha muayyan
tibbiy tushuncha yoki holat haqida aniq ma
’
lumot beradi.
4. Murakkablik: Tibbiy atamalar murakkab b
o‘
lishi mumkin, ular ma
’
nosini
etkazish uchun prefikslar, q
o‘
shimchalar va ildiz s
o‘
zlar kabi bir nechta
komponentlarni
o‘
z ichiga oladi.
5. Standartlashtirish: Tibbiy atamalar k
o‘
pincha standartlashtiriladi va
so
g‘
liqni saqlash sohasi mutaxassislari
o‘
rtasida aniq muloqot va tushunishni
ta
’
minlash uchun tibbiyot sohasida izchil q
o‘
llaniladi.
“Arab tili globallashuv
davrida: innovatsion yondoshuvlar
va
o‘qitish metodikasi”
mavzusidagi xalqaro ilmiy-amaliy anjuman
586
6. Ilmiy asos: Tibbiyot atamalari anatomiya, fiziologiya, patologiya va tibbiy
muolajalar haqidagi hozirgi tushunchalarni aks ettiruvchi ilmiy tamoyillar va
bilimlarga asoslanadi.
7. Aniqlik: Tibbiy atamalar aniq va aniq b
o‘
lishi uchun ishlab chiqilgan
b
o‘
lib, so
g‘
liqni saqlash xodimlari
o‘
rtasida t
o‘g‘
ri muloqot va tushunish imkonini
beradi.
8. Domenga xoslik: Tibbiy atamalar tibbiyot va so
g‘
liqni saqlash sohasiga
xos b
o‘
lib, k
o‘
pincha boshqa sohalarda yoki fanlarda ishlatilmaydi.
9. Morfologik murakkablik: Tibbiyot terminlari k
o‘
pincha murakkab
morfologik tuzilmalarga ega b
o‘
lib, ularning
o‘
ziga xos ma
’
nosini ifodalovchi
affikslar, ildizlar va birikma shakllari mavjud.
10.
Etimologik ildizlar: Koʻpgina tibbiy atamalarning kelib chiqishi lotin,
yunon yoki boshqa klassik tillarda boʻlib, tibbiyot terminologiyasining tarixiy
rivojlanish
ini aks ettiradi va ularning maʼnosi haqida tushuncha beradi.
11. Tizimli tashkil etish: Tibbiyot atamalari k
o‘
pincha ularning ma
’
nosini
shakllantirish va izohlash uchun muayyan naqsh va qoidalarga rioya qilgan holda
tizimli ravishda tuziladi.
12. Ixtisoslashgan foydalanish: Tibbiy atamalar tibbiy bilim va amaliyotning
xilma-xilligini aks ettiruvchi turli tibbiy mutaxassisliklar yoki kichik sohalarda
maxsus foydalanishga ega b
o‘
lishi mumkin.
13. Rivojlanayotgan terminologiya: Tibbiyot terminologiyasi tibbiyot
fanlari, texnologiyalari va tushunchalaridagi yutuqlarni aks ettirish uchun doimiy
ravishda rivojlanib boradi, bu esa yangi atamalarning yaratilishiga va
mavjudlariga oʻzgartirishlar kiritilishiga olib keladi.
14. Xalqaro standartlashtirish: K
o‘
pgina tibbiy atamalar xalqaro miqyosda
standartlashtirilgan b
o‘
lib, turli mamlakatlar va so
g‘
liqni saqlash tizimlarida
izchil muloqot va tushunish imkonini beradi.
15. Terminologiya resurslari: Tibbiyot mutaxassislari va talabalari
foydalanishi uchun tibbiy terminologiyani hujjatlashtirish va tushuntirishga
ba
g‘
ishlangan tibbiy lu
g‘
atlar va ma
’
lumotlar bazalari kabi maxsus resurslar
mavjud. [4]
Tibbiy atamalarni tarjima qilishning ba
’
zi leksik xususiyatlariga atamaning
o‘
ziga xos ma
’
nosini tarjima qilishda aniqlik va aniqlik zarurati,
o‘
rganilayotgan
tildagi morfologik murakkablik va etimologik ildizlarni hisobga olish, tizimli
tartibga rioya qilish va turli tibbiy ixtisosliklar doirasida maxsus foydalanish
kiradi. Rivojlanayotgan terminologiya va xalqaro standartlashtirishni
birlashtirish va aniq tarjima qilish uchun maxsus terminologiya resurslaridan
foydalanish.Bundan tashqari, tarjimonlar tarjima qilingan tibbiy atamalar
so
g‘
liqni saqlash tizimi va bemorlarni parvarish qilish kontekstida mos va
tushunarli b
o‘
lishini ta
’
minlash uchun maqsadli tilning madaniy va lingvistik
nuanslarini hisobga olishlari kerak.
Tibbiy atamalarni tarjima qilishning ba
’
zi semantik xususiyatlariga
atamaning aniq ma
’
nosi va kontseptsiyasini k
o‘
rsatuvchi tilda yetkazish zarurati,
“Arab tili globallashuv davrida: innova
tsion yondoshuvlar
va
o‘qitish metodikasi”
mavzusidagi xalqaro ilmiy-amaliy anjuman
587
turli tillar va madaniyatlar b
o‘
yicha ma
’
no yoki konnotatsiyalarning mumkin
b
o‘
lgan
o‘
zgarishini hisobga olish, atamalarda izchillik va izchillikni saqlash
zarurati kiradi. Muayyan tibbiyot sohasi doirasidagi tegishli atama va
tushunchalarning tarjimasi va tarjima qilingan atamalarning hozirgi tibbiy bilim
va amaliyotlarni toʻgʻri aks ettirishini taʼminlash muhimligi. Tarjimonlar,
shuningdek, tibbiy atamalarni tarjima qilishda yuzaga kelishi mumkin b
o‘
lgan har
qanday noaniqlik yoki chalkashliklarni yodda tutishlari va maqsadli tilda aniq va
aniq ekvivalentlarni taqdim etishga intilishlari kerak.
Tibbiyot sohasi terminologiyasining leksik-semantik xususiyatlari
tarjimonlardan maqsad, maqsad va q
o‘
llanish tartibini, shuningdek, turli tillar va
madaniyatlar
o‘
rtasidagi
ma
’
no yoki
konnotatsiyalarning
o‘
zgarishi
imkoniyatlarini tushunish zarurligini taqozo etadi. Tibbiyot sohasidagi tegishli
atamalar va tushunchalarni tarjima qilishda aniqlik va izchillikni saqlash,
shuningdek, hozirgi tibbiy bilim va amaliyotlarni t
o‘g‘
ri aks ettirish
muhimdir.Tarjimonlar tibbiy sohadagi atamalarning maʼnolari yoki talqinlarini
maqsadli tillarda ifodalashda ehtiyotkor boʻlishlari va oʻz tarjimalarida toʻgʻri va
aniq atamalardan foydalanishga ehtiyot boʻlishl
ari kerak.
Tibbiy atamalar juda ixtisoslashgan va texnik xususiyatga ega b
o‘
lib,
k
o‘
pincha lotin yoki yunon ildizlaridan olingan. Ular tibbiyot sohasidagi turli
kasalliklarni, sharoitlarni, davolash usullarini va protseduralarini tavsiflash
uchun ishlatiladi.Tibbiyot terminologiyasi
o‘
zining
o‘
ziga xosligi va aniqligi,
shuningdek, standartlashtirilgan terminologiya va nomenklaturaga tayanishi
bilan ajralib turadi.
Tibbiy atamalarning leksik-semantik xususiyatlariga ularning k
o‘
pincha
murakkab va q
o‘
shma tuzilishi, aniq va
o‘
ziga xos ma
’
nolari kiradi. K
o‘
pgina tibbiy
atamalar prefikslar, ildizlar va q
o‘
shimchalar kabi bir nechta morfemalardan
iborat b
o‘
lib, ular muayyan tibbiy tushuncha yoki fikrni bildirish uchun birlashadi.
Tibbiy atamalarning morfologik tuzilishi va etimologiyasini tushunish t
o‘g‘
ri
tarjima qilish uchun zarur. Qolaversa, tibbiyot sohasida yangi kashfiyotlar va
yutuqlarga erishilayotgani sari tibbiyot terminologiyasi ham doimo rivojlanib,
kengayib bormoqda. Bu shuni anglatadiki, tarjimonlar t
o‘g‘
ri va dolzarb
tarjimalarni taqdim etish uchun manba va maqsad tillardagi s
o‘
nggi tibbiy
terminologiya va tushunchalardan xabardor b
o‘
lishlari kerak.
Bundan tashqari, tibbiy atamalar turli til va madaniyatlarda turli xil
konnotatsiyalar yoki madaniy uyushmalarga ega b
o‘
lishi mumkin.Tarjimonlar
ushbu nuanslardan xabardor b
o‘
lishi va madaniy sezgirlik va farqlarni hisobga
olgan holda tibbiy atamalarning m
o‘
ljallangan ma
’
nosini t
o‘g‘
ri yetkazishi kerak.
Tibbiy atamalarning tarkibiy qismlari
1. Leksik tarkibi: Tibbiy atamalarning lu
g‘
aviy tarkibi deganda ularning
o‘
z
tarkibiy qismlari, ya
’
ni prefiks,
o‘
zak, q
o‘
shimchalar nuqtai nazaridan yasalishi
tushuniladi. Ushbu komponentlarni tushunish tibbiy atamalarning ma
’
nosini
tushunish uchun juda muhimdir.
“Arab tili globallashuv
davrida: innovatsion yondoshuvlar
va
o‘qitish metodikasi”
mavzusidagi xalqaro ilmiy-amaliy anjuman
588
–
Prefikslar: Prefikslar s
o‘
zning ma
’
nosini
o‘
zgartirish uchun uning boshiga
q
o‘
shiladi. Masalan, "gipo-" prefiksi past yoki etishmayotgan degan ma
’
noni
anglatadi, shuning uchun "gipoglikemiya" past qon shakarini anglatadi.
–
Ildizlar: Tibbiy atamaning ildizi odatda ishtirok etgan tana qismi yoki
tizimini bildiradi. Masalan, "kardi-" ildizi "kardiologiya" va "yurak" kabi s
o‘
zlarda
k
o‘
rinib turganidek, yurakni anglatadi.
–
Q
o‘
shimchalar: s
o‘
z oxiriga q
o‘
shilib, ma
’
noni
o‘
zgartiradi. Masalan, "-itis"
q
o‘
shimchasi yalli
g‘
lanishni bildiradi. Shuning uchun "tonzillit" bodomsimon
bezlarning yalli
g‘
lanishini anglatadi.
2. Semantik tuzilma: Tibbiy atamalarning semantik tuzilishi atamalarning
turli tarkibiy qismlari tomonidan berilgan ma
’
nolarga bo
g‘
liq. Semantik tuzilmani
tushunib, atamaning aniq tibbiy ahamiyatini tushunish mumkin.
–
Morfologiya: Tibbiyot terminlarining morfologiyasi s
o‘
zlarning ichki
tuzilishi bilan shu
g‘
ullanadi. Bu prefikslar, ildizlar va q
o‘
shimchalarning
mazmunli tibbiy atamalarni yaratish uchun qanday q
o‘
shilishini tushunishni
o‘
z
ichiga oladi. Masalan, “dermatologiya” atamasi “derm
-
” (teri) o‘zagi va “
-
ology”
(
o‘
rganish) q
o‘
shimchasidan iborat b
o‘
lib, uning terini
o‘
rganishga tegishli
ekanligini k
o‘
rsatadi.
–
S
o‘
z yasalishi: Tibbiy atamalar k
o‘
pincha yunon yoki lotin ildizlaridan
olingan b
o‘
lib, s
o‘
z yasash uchun maxsus naqshlarga amal qiladi. Masalan,
“gastroenterologiya” atamasi yunoncha “gastro” (oshqozon) va “enteron” (ichak)
s
o‘
zlaridan kelib chiqqan b
o‘lib, “
-
ologiya” qo‘
shimchasi bilan u oshqozon va
ichaklarni
o‘
rganuvchi fan ekanligini bildiradi.
–
Kompozitsiya ma
’
nosi: Tibbiy atamalarning kompozitsion ma
’
nosi
s
o‘
zning alohida qismlarining muayyan tibbiy tushunchani etkazish uchun
qanday birlashishini anglatadi. Komponentlarni tushunish so
g‘
liqni saqlash
xodimlariga havola qilinayotgan shartlar, protseduralar yoki anatomik
tuzilmalarni sharhlash imkonini beradi. Masalan, "bronxospazm" "bronxo-"
(bronxlar bilan bo
g‘
liq) va "-spazm" (anormal qisqarish) dan iborat b
o‘
lib,
bronxial naychalarning
g‘
ayritabiiy qisqarishini k
o‘
rsatadi.
3. Leksik va semantik tuzilishning ahamiyati: Tibbiy atamalarning leksik va
semantik tuzilishini tushunish bir necha sabablarga k
o‘
ra zarur:
–
Muloqot: Tibbiyot mutaxassislari samarali va aniq muloqot qilish uchun
standartlashtirilgan terminologiyadan foydalanadilar. Tibbiy atamalarning
tuzilishi va ma
’
nosini tushungan holda, tibbiy yordam k
o‘
rsatuvchi provayderlar
tashxislar, davolash usullari va protseduralari haqida ma
’
lumotni aniq
yetkazishlari mumkin.
–
Aniqlik: Tibbiy atamalar anatomik tuzilmalar, fiziologik funktsiyalar,
kasalliklar va davolash usullari haqida aniq ma
’
lumotlarni yetkazish uchun
m
o‘
ljallangan. Leksik va semantik tuzilmani tushunish orqali so
g‘
liqni saqlash
mutaxassislari klinik sharoitda t
o‘g‘
ri va aniq aloqani ta
’
minlashlari mumkin.
–
Tashxis va davolash: Tibbiy terminologiyani tushunish tibbiyot
xodimlariga tibbiy ma
’
lumotlarni sharhlash, hamkasblar bilan muloqot qilish va
“Arab tili globallashuv davrida: innova
tsion yondoshuvlar
va
o‘qitish metodikasi”
mavzusidagi xalqaro ilmiy-amaliy anjuman
589
bemorlarni ularning holati haqida
o‘
qitish imkonini beradi. Bu aniq tashxis
q
o‘
yish, samarali davolash va ongli qaror qabul qilishni osonlashtiradi.
–
Ta
’
lim va
o‘
qitish: Tibbiyot talabalari va mutaxassislari
o‘
z ta
’
lim va
martabalarida muvaffaqiyatga erishish uchun tibbiy terminologiyani yaxshi
bilishlari kerak. Tibbiyot atamalarining leksik va semantik tuzilishini tushunish
tibbiyotni
o‘
rganish va amaliyotda q
o‘
llash uchun asosiy hisoblanadi.[1]
Tibbiy tarjimada lingvistik muammolar. Tibbiy tarjima bir qancha lingvistik
muammolarni keltirib chiqaradi, jumladan, tibbiy terminologiyaning
murakkabligi, tarjimada aniqlik va aniqlik zarurati va tibbiy tushunchalarni
not
o‘g‘
ri talqin qilish yoki tushunmaslik ehtimoli.
Tibbiy tarjimada asosiy lingvistik muammolardan biri tibbiy
terminologiyaning murakkabligi va
o‘
ziga xosligidir. Tibbiy atamalar k
o‘
pincha
juda texnik va aniq b
o‘
lib, boshqa tillarda t
o‘g‘
ridan-t
o‘g‘
ri ekvivalentlari
b
o‘
lmasligi mumkin. Tarjimonlar tibbiy atama va tushunchalarning ma
’
nosini
t
o‘g‘
ri etkazish uchun manba va maqsad tillarda tibbiy terminologiyani chuqur
tushunishlari kerak.
Yana bir lingvistik muammo
–
tarjimada aniqlik va aniqlik zarurati. Tibbiy
ma
’
lumotlarning not
o‘g‘
ri yoki not
o‘g‘
ri tarjimasi bemorning parvarishi va
xavfsizligi uchun jiddiy oqibatlarga olib kelishi mumkin. Tibbiy tarjimonlar
o‘
z
tarjimalari nafaqat lingvistik jihatdan t
o‘g‘
ri b
o‘
lishini, balki asl matnning
m
o‘
ljallangan ma
’
nosini madaniy jihatdan sezgir va mos tarzda yetkazishini
ta
’
minlashi kerak.
Tibbiyot terminlari bilan bo
g‘
liq asosiy lingvistik muammolardan biri
ularning
o‘
ziga xosligi va murakkabligidir. Tibbiy terminologiya k
o‘
pincha boshqa
tillarda t
o‘g‘
ridan-t
o‘g‘
ri ekvivalentiga ega b
o‘
lmagan yuqori texnik va maxsus
atamalarni
o‘
z ichiga oladi. Bu tarjimonlar uchun ushbu atamalarning aniq
ma
’
nosini boshqa tilda t
o‘g‘
ri etkazishni qiyinlashtirishi mumkin.
Yana bir muammo
–
bu tibbiy terminologiyada noaniqlik yoki k
o‘
p ma
’
nolar
ehtimoli. Ba
’
zi tibbiy atamalar ular q
o‘
llanilgan kontekstga qarab turli xil ma
’
no
yoki talqinlarga ega b
o‘
lishi mumkin. Tarjimonlar ushbu nuanslardan xabardor
b
o‘
lishi va ular asl matnning m
o‘
ljallangan ma
’
nosini t
o‘g‘
ri etkazishini ta
’
minlashi
kerak.[2]
Bundan tashqari, tibbiy tarjimonlar tibbiy tushunchalarni not
o‘g‘
ri talqin
qilish yoki not
o‘g‘
ri tushunish imkoniyatlaridan xabardor b
o‘
lishlari kerak. Turli
tillar va madaniyatlar tibbiy tushunchalarni kontseptsiyalash va ifodalashning
turli usullariga ega b
o‘
lishi mumkin va tarjimonlar aniq va samarali tarjimalarni
ta
’
minlash uchun bu farqlarga sezgir b
o‘
lishi kerak.
Bunga q
o‘
shimcha tarzda, tibbiy terminologiyaning doimiy evolyutsiyasi va
yangi tibbiy tushunchalar va texnologiyalarning joriy etilishi tarjimonlar uchun
qiyinchiliklar tu
g‘
dirishi mumkinligini ham aytib
o‘
tish lozim. Yangi atama va
tushunchalarni toʻgʻri tarjima qilish uchun ular tibbiyot sohasidagi soʻnggi
oʻzgarishlardan xabardor boʻlishlari kerak. Tibbiy atamalarning lingvistik
muammolari tarjimonlardan ham manba, ham k
o‘
rsatma tillarni chuqur bilishni,
“Arab tili globallashuv
davrida: innovatsion yondoshuvlar
va
o‘qitish metodikasi”
mavzusidagi xalqaro ilmiy-amaliy anjuman
590
shuningdek, tibbiyot terminologiyasining aniq va nozik ma
’
nolarini t
o‘g‘
ri yetkaza
olish qobiliyatini talab qiladi. Umuman, tibbiy tarjimaning lingvistik muammolari
tarjimonlardan tibbiy terminologiya va lingvistik nuanslarni chuqur tushunishni,
shuningdek, so
g‘
liqni saqlash kontekstida madaniyatlararo muloqotning
murakkabliklarida harakat qilish qobiliyatini talab qiladi.
Xulosa
o‘
rnida shuni ta
’
kidlaymizki, Tibbiy atamalarning leksik-semantik
tarkibi tibbiyot sohasida q
o‘
llaniladigan s
o‘
zlarning tarkibiy qismlari, tarkibi va
ma
’
nolarini
o‘
z ichiga oladi. Tibbiy terminologiyani
o‘
zlashtirish samarali
muloqot, tashxis va davolashda aniqlik, so
g‘
liqni saqlash xodimlarini
o‘
qitish va
tayyorlash uchun zarurdir. Umuman olganda, tibbiyot sohasi terminologiyasining
leksik-semantik xususiyatlari tarjimonlardan ham manba, ham maqsad tillarni
chuqur bilishni, shuningdek, tibbiy tushunchalar va terminologiyani mukammal
bilishni talab qiladi. Bu tibbiyot sohasida t
o‘g‘
ri va madaniy jihatdan nozik
tarjimalar taqdim etilishini ta
’
minlaydi.
Foydalanilgan adabiyotlar r
o‘
yxati:
1.
Lejchik, V.M. terminology: object, structure. Moscow, 2012.
2.
M. N. A. Short sketchof the history of the problems of ordering medical
terminology ed. B. V Petrovskiy. M: Medicine, 1984. T3
3.
https://www.adverbum.com/en/.Medical Translations: Challenges and
Solutions.
4.
https://openai.com/gpt-4 Lexical-semantic structure of medical terms
