УЎТ: 619.616.091.981.21._________________________ j
БУЗОЦ ВА ЦЎЗИЛАРНИ
КАСАЛЛИКЛАРДАН ҲИМОЯ ЦИЛИШ
Чорвачилик маҳсулотлари етиш-
тиришда асосий бўғинга айланаёт- ган
шахсий ёрдамчи, деҳқон ва фермер
хўжаликларини
янада
ри-
вожлантиришни ҳаётнинг ўзи тақо- зо
этмокда.
Соҳани ривожлантириш ва сама-
радорлигини ошириш кўп жиҳат- дан
чорва бош сонини кўпайти- риш,
маҳсулдорлигини ошириш, наслини
яхшилаш, тўғри парва- ришлаш, турли
касалликлардан
сакдаш
каби
омилларга боғлиқ. Ёш молларнинг
бактериал юқумли ка- салликлари
жиддий зарар етказади. Айниқса,
пастереллёз,
сальмонеллёз,
колибактериоз
каби
юқумли
касалликларга қарши самарали ку-
рашиш муҳим аҳамиятга эга.
Колибактериоз
—
ёш молларнинг
ҳолсизланиши, тана ҳароратининг
40,5—41 °C гача кўтарилиши, ич ке-
тиш (суюқ, қонли, йирингли), бар- ча
шиллиқ
пардаларининг
оқариши кузатилади. Касал-
лик 5-7 кун давом этиб, да-
воланмаса ўлим билан ту-
гайди. Мазкур касаллик билан
ёш молларнинг 75—80 фоизи
касалланади.
Касалликни даволаш учун
касал бузоқ ёки қўзи дарҳол
ажратилиб, гипер- иммун қон
зардобидан 100 кг тирик
оғирлигига 10 мл мивдорда 3
кун
давомида
даволаш
ишларини ўтказиш лозим.
Касал бузоқ ва қўзи- ларни
даволаш учун Оксамп
ёки Энрофлокс
5 фоизли антибио- тикларидан 1 мл
дозада бир кунда 2 марта инъексия
қилинади.
Касалликнинг олдини олишда
соғлом ва касал бузокдарга бери-
ладиган
сутни
пастерилизация
қилишнинг аҳамияти катта. Касал-
ланган қорамоллар сути бузоқлар- га
берилмайди.
Профилактика
си-
фатида институтимизда яратилган
колибактериоз касаллигига қарши
вакцинадан 1 йилда бир маротаба
бузокдарга 5, қўзиларга 3 мл. дан тери
остига йўриқнома асосида эмлаш
яхши самара беради.
Сальмонеллёз (паратиф) билан
кўпроқ 10-30 кунлик бузокдар ов- қат
ҳазм қилиш ҳамда нафас олиш
органлари орқали касалланади. Ка-
салланган бузокдарнинг тана ҳаро-
рати 41 °C гача кўтарилади, нафас
олиши тезлашади, ич кетади ва унда
қон излари пайдо бўлади. Касал
бузоқлар тезда орикдаб, акса- рияти
нобуд бўлади.
Даволаш учун касалланган бузоқ
ёки қўзи дарҳол ажратилиб, гипе-
риммун қон зардобидан 100 кг тирик
оғирлигига 10 мл микдорда 3 кун
давомида
даволаш
ишлари
ўтказилади. Бунда Оксамп ёки Эн-
рофлокс 5 фоизли антибиотиклари 1
мл дозада бир кунда 2 марта инъексия
қилинади.
Касалликнинг олдини олишда
бузоқ, қўзи ва чўчқа болаларининг
колибактериоз ва сальмонеллёз ка-
салликларига қарши институтимизда
ишлаб чиқарилаётган вакцинадан
биринчи марта 2, 14 кундан сўнг
иккинчи маротаба 3 мл. дан тери
остига эмланади.
Пастереллёз — геморрагик сеп-
тицемия, сут эмизувчилар ва пар-
рандаларнинг
юқумли
касаллиги
бўлиб, ўткир кечганда септицемия,
ярим ўткир ва сурункали кечганда эса
кўпроқ
ўпканинг
зарарланиш
белгилари намоён бўлади.
Даволаш учун гипериммун қон
зардобидан 100 кг тирик оғирли- гига
10 мл миқцорида 5 кун давомида
юборилади. Бунда Оксамп ёки
Энрофлокс 5 фоизли антибиотик-
ларидан 1 мл дозада бир кунда 2 марта
даволаш курси ўтказилади.
Соғлом ва касал бузокдарга пас-
терилизация қилинган сут ичириш
касалликнинг олдини олишда ало-
ҳида ўрин тутади. Касалланган қора-
моллар сутини бузокдарга умуман
бермаслик зарур. Шунингдек, ГОА
формол вакцинадан биринчи марта
бузокдарга 3, қўзиларга 2 мл. дан,
иккинчи марта 14 кундан сўнг бу-
зокдарга 5, кўзиларга 3 мл. дан тери
остига эмлаш мақсадга мувофиқ.
Бузоқ ва қўзиларни касалликлар-
дан ҳимоя қилишда қуйидагиларга
эътибор қаратишни тавсия этамиз:
1.
Ҳайвонлар бўғозлик даврида
озуқа рационига катта эътибор бе-
риш лозим. Чунки бўғоз ҳайвон
организмида ривожланаётган томила
учун витамин, минерал модда- лар
талаб этилади. Эндигина туғил- ган
бузоқ ва қўзилар касалликларга
чидамсиз бўлади.
2.
Ҳайвонларни туғишидан бир ой
олдин колибактериоз ва сальмонеллёз
касаллигига қарши вакцина билан
биринчи марта қора- моллар 5,
иккинчи марта 14 кундан сўнг
5 мл, совликдар биринчи
марта 2, иккинчи марта 14
кундан сўнг 3 мл тери остига
эмлаш мақсадга мувофиқ.
Бузокдарни биринчи марта 2,
иккинчи марта 14 кундан сўнг
3 мл, қўзиларни биринчи марта
I, иккинчи марта 14 кундан
сўнг 2 мл микдорда эмлаш
зарур.
Республикамизнинг ай- рим
ҳудудларида
апрель-
май
ойларида
пастереллёз
касаллигининг кўп учраши
кузатилади.
Ушбу
касалликнинг
олдини олиш мақса- дида апрелнинг
ўрталарида
пастереллёз касаллигига
қарши вакцина билан эмлаш керак.
Бу- нинг учун қорамоларга биринчи
марта 3, иккинчи марта 14 кундан сўнг
5 мл, қўйларга биринчи марта 2,
иккинчи марта 14 кундан сўнг 3 мл
микдорида тери остига эмлаш лозим.
Таъкидлаш жоизки, бир доза
вакцина ўртача бир бош қорамол учун
800, бир бош қўй учун 400 сўмга тўғри
келади. Ҳайвонлар ка- салланганда
эса уларни даволаш учун камида 40-50
минг сўм сарф- ланади. Шунингучун
ҳам касалликни даволагандан кўра,
олдини ол- ган маъқул.
Б. ЭЛМУРОДОВ,
в.ф.н., (ЎзВИТИ)
32
D‘ibekiston qishloq xo‘jaligi
№5. 2013