Мазкур мақола XIX аср иккинчи ярмида Тошкент шаҳрининг ташқи савдо муносабатларида тутган ўрни масаласинингархив ҳужжатларида ёритилишига бағишланган. Шу мақсадда Ўзбекистон Миллий архиви фондларида сақланаётган ҳужжатлар мисолида Тошкент шаҳрининг ички ва ташқи савдодаги аҳамияти, у ердан ички ва ташқи савдога чиқарилган товарларнинг турлари, нархнаволари, ўлчов бирликлари, савдо молларидан олинадиган бож солиқлари тўғрисидаги маълумотлар таҳлил қилинади. Тарихимизга назар ташласак, Тошкент шаҳри азалдан Буюк ипак йўлининг муҳим бўғинларидан бири сифатида савдо муносабатларининг фаол марказлардан бўлиб келган. Тошкент Ўрта Осиё хонликлари доирасидаги интенсив ички савдо-иқтисодий муносабатлардан ташқари, Евросиё кўчманчи чорвадор минтақа билан ҳамда яқин ва узоқ хориж давлатлари, жумладан Хитой, Россиянинг Европа ва Сибирь қисмлари, Шарқий Туркистон, Еттисув билан савдо алоқалари олиб борадиган асосий билан шаҳар эди. Тошкентнинг савдо алоқаларида шаҳарнинг маълум товарларни ишлаб чиқаришга ихтисослашган маҳаллаларида яшайдиган уста-ҳунармандларнинг роли катта бўлган. Шунинг учун маҳаллалар қайси маҳсулотни ишлаб чиқаришга мослашган бўлса, шу маҳсулот номи билан аталган. Масалан, “пичоқчи”, “мисгарлик”, “сағбон”, “ўқчи”, “кўнчи”, дегрез, эгарчи ва б. Тошкент аҳолисининг катта қисми мавзуимиз хронологияси доирасида дала ҳовли-шаҳар ҳовли хўжалик тизими асосида яшар эди. Масалан, Себзор, маҳаллалари аҳолиси Юнусобод, Ҳасанбой, Кўктерак мавзеларида, Шайхонтаҳур даҳаси аҳолиси Кўкча, қисман Салор-Қорасув йўналишида, Бешёғоч маҳаллалари аҳолиси Чўпонота-Қаъни-Дўмбиработ мавзеларида ва ҳоказо, боғдорчилик билан шуғулланиб, ташқи савдога қуруқ мева етказиб берган. Тошкент шаҳри атрофидаги работлар ташқи савдони тартибга солиб туришда, бож ва хирож масалаларини ҳал қилишда алоҳида роль ўйнаган. Карвонсаройларда бошқа мамлакатлардан келган савдогарлар тўхташган ва молларини сақлаш билан баробар, кўпинча улгуржи савдо келишувларини амалга оширишган. Булар ўз навбатида Тошкент шаҳрининг хўжалик ҳаётида ташқи савдо муҳим ўрин эгаллаганидан далолат эди. Мақолада Тошкентдан четга олиб кетилган товарларнинг нарх-наволари, уларнинг миқдори, қандай транспорт воситаларида ташиб кетилганлиги, йиғилган бож солиқлари бўйича маълумотлар таҳлил қилинган.
Мақолада мамлакатимиз шароитида ғўза экинларида аниқланган замбуруғли нихол касалликлари ва уларга қарши биологик кураш чоралари муҳокама қилинади. Тақдиқотлар натижасида, ғўзада илдиз чиришининг асосий қўзғатувчиларига микроскопик замбуруғлардан Rhizoctonia solani, Thielariopsis basicola, Fuzarium spp, Pythium spp. лар киради.
Тадқиқот маълумотлардан келиб чиқадики, ниҳол касалликлари келтирадиган зарари бўйича, охирги 3 йил учун ўртача олинганда, ҳамма касалликлардан энг юқори нобуд бўлган пахта ҳосилининг 22,6 фоизи нихол касалликлари туфайли содир бўлган. Кейинги ўринларда вертициллёз сўлиш 19,23 %, Кўсак чириши эса 19,1 % ни ҳамда энг кам фузариоз сўлиш 7.48% ни ташкил этган.
Олинган маълумотлар асосида ғўзада илдиз чириши касалликларининг ривожланишига – тупроқ ва ҳавонинг ҳароратини паст бўлиши, уруғликни тавсия этилганидан чуқурроқ экилиши, қатқалоқ, ортиқча намлик, тупроқнинг яхши юмшатилмаганлиги, патоген замбуруғлар билан зарарланганлиги, сабаб бўлади деган хулосага келинган.
Мақолада мамлакатимиз шароитида ғўза экинларида аниқланган замбуруғли нихол касалликлари ва уларга қарши биологик кураш чоралари муҳокама қилинади. Тақдиқотлар натижасида, ғўзада илдиз чиришининг асосий қўзғатувчиларига микроскопик замбуруғлардан Rhizoctonia solani, Thielariopsis basicola, Fuzarium spp, Pythium spp. лар киради.
Тадқиқот маълумотлардан келиб чиқадики, ниҳол касалликлари келтирадиган зарари бўйича, охирги 3 йил учун ўртача олинганда, ҳамма касалликлардан энг юқори нобуд бўлган пахта ҳосилининг 22,6 фоизи нихол касалликлари туфайли содир бўлган. Кейинги ўринларда вертициллёз сўлиш 19,23 %, Кўсак чириши эса 19,1 % ни ҳамда энг кам фузариоз сўлиш 7.48% ни ташкил этган.
Олинган маълумотлар асосида ғўзада илдиз чириши касалликларининг ривожланишига – тупроқ ва ҳавонинг ҳароратини паст бўлиши, уруғликни тавсия этилганидан чуқурроқ экилиши, қатқалоқ, ортиқча намлик, тупроқнинг яхши юмшатилмаганлиги, патоген замбуруғлар билан зарарланганлиги, сабаб бўлади деган хулосага келинган.
Тошкент шаҳрида базал ҳужайрали саратони(БҲС) билан касалланиш даражаси ўрганилди. 2015-2019 йилларда дастлабки рўйхатга олинган ҳолатлар бўйича материални таҳлил қилиш Тошкент шаҳар онкологик реэстри маълумотлари бўйича ўтказилди - бу 1257 беморга 1215 касалланиш ҳолати. Тадқиқот натижаларига кўра, базал ҳужайрали саратонининг кенг қамровли эпидемиологик характеристикаси берилган: ёши, жинси, миллати, шунингдек бирламчи жараённинг тарқалиш босқичларини тизимлаштириш. Кўриб чиқилаётган 5 йиллик даврда БҲС ИИ босқичини тарқалиши кузатилмоқда. Мақолада гистологик расмнинг хусусиятлари, яъни гистологик ёзув натижалари тасвирланган. БҲСни солид турининг устунлиги аниқланган, шунингдек муаллиф БҲСни номаълум гистологик тури устунлиги таъкидлаган.
Юқори коморбидлик индекси ASA III ва IV бўлган жисмоний ҳолат билан кекса ва қари ёшдаги беморларни эндопротезлаш амалиётида нейроаксиал анестезияни самарадорлигини ва хавфсизлигини баҳолаш.
Материал ва услублар: ТМА кўп тармоқли клиникасида коморбид индекси юқори бўлган 40 гериатрик беморларга унилатерал орқа мия-эпидурал анестезияси шароитида операция қилинган ва тадқиқодлар ўтказилган. 29 та беморда тоз бўғимини эндопротезлаш, 11та беморда тизза бўғимини эндопротезлаш ўтказилган. Татқиқод учун танланган беморлар: кекса (65 ёшдан 75 ёшгача), қариялар (76-90 yosh), 90 ёшдан ошган – узоқ умр кўрадиганлар, оғриқ синдромини бир йилдан ортиқ ва анестезияга қарши кўрсатмалари бўлмаган беморлар. Беморнинг ҳаётий функцияларини доимий равишда кузатишда "Реанимация ва жаррохлик" UM 300 ("UTAS Company" Ukraina) мониторидан фойдаланганлар.
Ҳулоса: Коморбид фон юқори бўлган кекса ва қари беморларда кичик дозаларда интратекал локал орқа мия бир тамонлама ва эпидурал анестезия усули (5 мг 0,5% гипербарик еритма бупивакаин 20 мкг фентанил билан) ва эпидурал бошлиқга 7,5 мг бупивакаиннинг кичик қўшимча қўлланишини артропластика амлиёти учун зарурдир.
Уч шоҳли нерв – бош мия нервларининг V жуфти бўлиб, Варолий кўприги билан миячанинг ўрта оёғи оралиғида жойлашган. Уч шоҳли нерв сезувчи, ҳаракатлантирувчи ва вегетатив нерв толаларидан иборат.
Бу маколада 33 нафар нуткий ривожланишдан оркада колган болаларнинг текширув хулосалари келтирилган. Текширув Россия реабилитация ва тикланиш маркази “РЕАЦЕНТР” клиникасининг Тошкент шахар филиалида ўтказилди. Рефлексотерапия муолажасининг аклий нутқий ривожланишидан ортда қолган болаларга таъсири ўрганилди.
У шбу лойиха Ўзбекистон Республикаси Президенти нинг “2017-2021 йилларда Ўзбекистон Республикаси ривожланишининг беш устувор йўналишларида ҳаракатлар стратегиясини амалга ошириш Давлат дастури тўғрисида" ги фармони [1,4], "Фан, таълим ва рақамли иқтисодиётни ривожлантириш йили " ва "Рақамли Ўзбекистон – 2030" дастури [2,4]; 2018 йил 30 августдаги ПП-3925 сонли "Аҳолига неврологик ёрдамни ошириш чора-тадбирлари тўғрисида" [3,4] ва шу соҳага оид бошқа меъёрий-ҳуқуқий ҳужжатлар доирасида амалга оширилади.
Ушбу мақолада Тошкент Ботаника боғи шароитида наъматакнинг асосий замбуруғли касалликлари хақидаги маълумотлар берилган бўлиб, бунда, занг, ун-шудринг, кулранг чириш ва хар хил доғланиш касалликларининг белгилари ва уларнинг қўзғатувчиларининг биологик хусусиятлари ўрганилган.
Тадқиқотлар давомида наъматакнинг замбуруғли касалликларига қарши кураш чораларини ўрганиш давомида доғланиш касалликларига қарши Превикур SL 722 с.э.к. ва Фалькон 46% эм.к. фунгицидлари 2 хил сарф меёрда қўлланилган ва биологик самарадорлиги ўрганилган. Превикур SL 722 с.э.к. фунгициди 1,5 кг/га сарф меёрда қўлланилганда ишловнинг 15- куни биологик самарадорлик 90,9% ни, 30-кунга келиб эса 86,5% ни ташкил этди. Фалькон 46% эм.к. (0,5 л/га) фунгициди қўлланилган вариантида эса биологик самарадорлик ишловнинг 15- кунига келиб, 78,2% ни, 30- кунни 66,8% ни ташкил этди.
Ун-шудринг касаллигига қарши Ридомил Голд 68% с.д.г. фунгициди (2,5 кг/га) ва олтингугурт кукуни (20 кг/га) қўлланилди, бунда Ридомил Голд 68% с.д.г. фунгициди қўлланилан вариантида биологик самарадорлик ўсимлик баргида ишловнинг 15- куни 74,8% ни, поясида эса 71,3% ни ташкил этди, ишловнинг 30- кунига бориб, биологик самарадорлик 75,2% ва 72,2% га ошганлиги, 45-кунга келиб эса биологик самарадорлик кўрсаткичлари пасайганлиги қайд этилди. Олтингугурт кукуни қўлланилган вариантида биологик самарадорлик ишловнинг 15- куни баргларда 71,5% ни, пояда 70,6%, 30- куни эса баргларда 71,3% ва пояда 70,6% ни ташкил этди.
Тадқиқотнинг мақсади болаларда интраокуляр операцияларда БИС-индексни текшириш орқали турли хил анестезия турларининг даражаси ва чуқурлигини баҳолаш.
БИС-индексининг динамикасини текшириш ва шунга мос равишда седатацияннинг чуқурлигини аниклаш севофлуран ва изофлоран билан кулланилган анестезия вариантларининг самарадорлигини кўрсатди. Интраокуляр операцияларда 46 нафар бемор болаларда анестезиологик ҳимояни таъминлаш учун қуйидаги комбинатциялар ишлатилган: севофлуран билан фентанил (1 гуруҳ), изофлоран билан фентанил (2 гуруҳ). Биринчи гуруҳ беморларда асосий наркоз босқичиларида BIS-индекс курсаткичи 45,8 - 57,4 оралиғини, иккинчи гуруҳдаги беморларда BIS-индекс 37,61 - 53,6 оралиғини ташкил этди. Интраокуляр операцияларда тавсия этилган барча анестезия вариантлари амалга оширишда беморларнинг етарли даражада седация даражасини таъминлади ва амалда қўлланилиши мумкинлигидан далолат беради. Шундай қилиб, БИС мониторинги назоратида анестезия чукурлигини бошкариш анестезияда ишлатиладиган дориларнинг дозасини камайтиради, жуда чуқур ва юзаки седатация миқдорини камайтиради ва операция тугагандан сўнг хушни тиклаш вақтини камайтиради
A lot of research has been devoted to rehabilitation issues in children with anorectal malformation, but the stages and methods of their implementation are contradictory and cause controversy. Rehabilitation of children with anorectal malformation should take place during the examination and surgical treatment. The operation is only a stage in the complex treatment of children with malformations of the anorectal region. Choosing it correctly and getting its perfect execution, the absence of postoperative complications, of course, will contribute to obtain good functional results. But the final result wil be determined mostly by the quality of rehabilitation measures in the near and further postoperative period. Rehabilitation, in combination with the use of physiotherapy procedures, should be carried out without interruption until the normal function of the newly formed anus and rectum is achieved.