Феъл семантикасини тасвирлаш анча қийин вазифа саналади. Чунки феъл мазмуни унинг дистрибуциясига кўп жиҳатдан боғлиқ. Шуни эътиборга олган ҳолда феъллар ўзаро билдирган маъно йўналиши ҳамда улар алоқага киришган субъект-объектлар бор-йўқлиги ва агар бор бўлса, уларнинг миқдорига қараб тасниф қилинади. Хитой тили тадқиқотчилари томонидан ҳаракат феъллари гуруҳи таркибида ҳаракат йўналиши феъллари ажратилади. Бу феъллар гапда мустақил феъл предикати вазифасида ҳам, модификатор ёки йўналиш морфемаси сифатида қўшимча гап бўлаги вазифасида ҳам кела олади. 来[lái] келмоқ va 去 [qù] кетмоқ ҳаракат йўналишини ифодаловчи содда феъллардир. Булар иштирокида айни маънодаги қўшма феъллар ҳосил қилинади. Ҳаракат сўзловчи (ёки объект)га йўналган бўлса, 来 (келмоқ), аксинча, сўзловчи (ёки объект)дан узоқлашиш маъноси ифодаланса, 去 (кетмоқ) феъли қўлланилади. Ориентир ўз навбатида объект ёки субъект томонидан белгиланиши мумкин: гапда ориентир аниқ кўрсатилганда – объект, кўрсатилмаган бўлса – субъект томонидан белгиланади. 来 [lái] феъли хитой тилида асосий содда ҳаракат йўналиши феъллари гуруҳига киритилган. 来[lái] кўп маъноли ва гапда мустақил феъл, кўмакчи феъл ҳамда ёрдамчи сўз вазифаларида қўлланила олади. 来[lái] келмоқ феъли семантикасидаги ўзига хос жиҳат шуки, бу феъл орқали ҳаракат ориентири ёки йўналишидан ташқари хабарнинг баён қилиниш нуқтаси, вазиятнинг ким (ёки нима) нуқтаи назаридан тавсифланаётгани ҳам белгиланади. Мақолада来 [lái] ҳаракат йўналиши феълининг семантик хусусиятлари ўрганилган ва таржима жараёнида ўзбек тилидаги эквивалентлари аниқланган. Люй Шусянгнинг «现代汉语八百词吕叔湘» (Ҳозирги хитой тилининг 800 та сўзи) китобидаги материаллар асосида来 [lái] феълининг мустақил ва кўмакчи феъл ҳамда ёрдамчи сўз вазифасидаги моделлари таҳлил қилинган. Хитой тилидаги 来 [lái] ва ўзбек тилидаги келмоқ феълларининг ўзаро ўхшаш ва фарқли хусусиятлари ёритилган.
Yo'l belgisi - yo'lovchilar va haydovchilarga yo'nalishni ko'rsatish uchun ishlatiladigan belgi. Yo'l belgilari yo'llarni boshqarishda, transport oqimini tartibga solishda va harakat xavfsizligini ta'minlashda muhim rol o'ynaydi. Yo'l tarqatuvchi belgilar - ko'rsatilgan yo'nalishni tartibga soluvchi belgilar, masalan, to'g'ri yo'nalish, o'ngga o'tish, chapga o'tish, tekislik, joylashuv va boshqalar. Og'irlik chegarasini taqiqlaydigan belgilar - og'irlik chegaralarini ko'rsatadigan belgilar, ko'p tovuq, kamyonlar va avtomobillarga qo'yiladi. Yo'l markalash belgilar - yo'l ko'rsatilgan yo'nalishlarda ushbu belgilar orqali markalanishi mumkin. Masalan, shahar tashqi yo'llarda va keng ko'layotgan yo'llarda yo'l markalash belgilari ko'rsatiladi. Yo’llantiruvchi belgilar - yo'lga kirish va chiqish joylarini, shuningdek, tashqi yo'ldan kengaytirilgan yo'llarni ko'rsatadigan belgilar. Harorat belgilar - quyidagi belgilar haroratni ta'riflash uchun foydalaniladi, masalan, yo'l shtatsiyasi, temperatur belgisi va boshqalar. O'zgaruvchan harorat belgilar - asosiy harorat belgilaridan farqli ravishda, ushbu belgilar haroratning o'zgarishiga ko'ra ko'rsatiladi.
O‘zbekistonda ta’limning tibbiyot sohasini isloh qilish siyosati chet tilini umumiy gumanitar fanlar doirasidagi fan sifatida o‘qitishga katta ta’sir ko‘rsatmoqda. Ingliz tilini o'qitish asta-sekin fonga tusha boshlaydi, bu yaqin kelajakda tibbiyot universitetlari fanlari reestridan "chiqish" bilan tahdid qiladi. Chet tili, xususan, ingliz tili umumta’lim fanlari sifatida deyarli oxirgi o‘ringa tushirilgan. So‘nggi yillarda ESP yo‘nalishi bo‘yicha “umumiy ingliz tili” o‘rnini egallagan “Tibbiy ingliz tili” fanining metodik bazasining zaifligi, umuman olganda, kasbiy tibbiy ta’limning modernizatsiya qilinishi ingliz tilini o‘rganish jarayonida qator muammolarni keltirib chiqarmoqda. til o'rgatish. Oliy tibbiy ta’limning eng dolzarb yo‘nalishlaridan biri maxsus fanlarni ingliz tilida o‘qitish jarayoniga aylandi va bu ham bir qator dolzarb muammolarni o‘rtaga tashlaydi. Chet tilini o‘rganish mexanizmini takomillashtirish imkoniyatlari va bu boradagi faoliyatni tashkil etish bo‘yicha samarali chora-tadbirlar tibbiyot oliy ta’lim muassasalarining ustuvorligini belgilab beradi. Shu munosabat bilan zamonaviy nolingvistik oliy o‘quv yurtlarida ingliz tili o‘qituvchilari uchun chet tilini o‘qitishning zamonaviy uslublarini hisobga olgan holda profil va kasbiy yo‘nalish asosida maxsus o‘ziga xos shart-sharoitlar yaratilgani yuqori natijalarga erishishda muhim omil bo‘lmoqda. bu yo'nalish.
Статья посвящена рассмотрению основных направление тых учреждений на вхождение в мировое образовательное пространство, гармонизацию национальных и международных стандартов высшего образования.
Цель исследования: изучение биохимического состава слюны у детей после лечения несъёмными ортодонтическими аппаратами.
Марказий Осиёда Х—ХII асрларда Мовароуннаҳр ва Хоразм ўлкаларида араб тилида адабий ижоднинг юксалиши кузатилди. Жаҳон қўлёзма фондларида, жумладан республикамиз маънавий хазиналарида араб тилида битилган минглаб қўлёзмалар мавжуд. Улар шарқшунослар томонидан саралаб ўрганилиб келинмоқда. Шунинг билан бирга маънавий-маданий меросимиз бойлигини бадиий ижодда ифодалаган, аммо ҳали ўрганилмаган қўлёзмалар сони жуда кўп. Асарлар устида илмий тадқиқот ишлари олиб бориб, таржималар орқали маънавий-эстетик қадриятларни халқимига етказиш ўзбек шарқшунослари зиммасига юкланган нуфузли ва масъулиятли бурчдир. Ушбу мақола Марказий Осиё буюк мутафаккирлари Х—ХII асрларда арабийзабон адабиётини ривожланишига, унинг жанри ва тамойиллари шаклланишига қўшган ҳиссасини аниқлашга бағишланган. Мақолада қисқа тарзда ўша даврнинг энг машҳур адабий ёдгорликларига тўхталиб, уларнинг Марказий Осиё ва бутун мусулмон халқлари адабиётига кўрсатган таъсири кузатилади. Маварауннаҳр ва Хоразм ўлкаларида ривожланган бой арабийзабон адабиёт бу минтақада рўй берган маданий юксалиш–Шарқ Ренессансининг биринчи босқичига замин яратди ва сўнги даврларда мусулмон халқларнинг маънавий–ижтимоий тафаккурининг ривожига салмоқли ҳисса қўшди. Абу Бакр Хоразмий, Ибн Сино, Маҳмуд Замахшарий каби буюк мутафаккирлар ижодида илмий ва адабий фаолият чамбарчас боғланди, икки соҳада ҳам бетакрор асарлар яратилди. Мақолада ушбу адабий меросни чуқурроқ ўрганишга зарурият борлиги кўрсатилган, чунки у умуминсоний тамаддуннинг ютуғи сифатида жаҳон адабиётининг ажралмас салмоқли қисми бўлиб келмоқда. Уни комплекс ўрганиш Марказий Осиё минтақаси X-XII асрлардаги адабий жараёнларни ўрганишдаги камчиликларни бартараф этади. Албатта, бу соҳада қилинган ишлар бор, аммо адабиётшунослик нуқтаи назардан ёндошиш, адабий жараёнларни диққат билан кузатиш, ўша давр асарларнинг мазмунмоҳиятини аниқлаш, поэтикаси билан ишлаш, жанрлар тизимининг ўзига хослигини таҳлил этиш минтақамиздаги арабийзабон адабиёт нафақат мусулмон Шарқи адабиётига, балки Ғарб адабиётига кўрсатган таъсири аҳамиятини белгилайди ва намоён қилади.
Тадқиқотда бухгалтерия ҳисобининг ижтимоий табиатига оид муаммолар ва қарама-қаршиликлар хорижий тажриба асосида ўрганилган. Иқтисодчи олимларнинг ижтимоий ҳисобга оид тадқиқотларини ўрганиш натижасида муаллифлик ёндашуви шакллантирилган. Бухгалтерия ҳисоби илмий мактабининг социологик йўналиши вакилларининиг қарашлари батафсил таҳлил қилинган. Шунингдек, иқтисодий адабиётларни тадқиқи асосида бухгалтерия ҳисобининг ижтимоий табиати моҳиятини очиб берувчи илмий асосланган хулосалар келтирилган.
Today, with the development of the construction industry, the demand for cement is also increasing. In increasing the volume of construction, cement is one of the resources available at the price of finished objects is achieved through cost reduction due to the use in the construction of modern high-quality building materials and products with lower energy consumption and with improved characteristics. Of particular importance is the production of effective cements based on industrial waste. On a global scale, special attention is paid to the development of new compositions of cements that increase the fire resistance of building structures and the most important task of research in this direction is the development of compositions based on industrial waste for Portland cement. When developing composite additives and based on them new compositions of highly effective composite Portland cement, in this direction it is necessary to substantiate a number of the following scientific solutions, in particular: development of new methods for the production of effective types of building products based on composite additives; development of new compositions for the production of nanocements with the participation of secondary raw materials; increase of concrete strength indicators on sulfate-resistant cements; optimization of the composition of raw materials in obtaining energy saving clinkers and cements; modernization of production technologies for white and decorative Portland cement; to increase the production of auxiliary cements, the use of alternative sources of active mineral additives and filler additives.
Марказий Осиёни илмий ўрганиш рус илмида чуқур илдиз отган. Шарқшунослик илмий ва таълим муассасаларининг тараққий этган тизими, шарқ қўлёзмаларининг энг бой тўпламлари, китоблари, моддий маданият объектлари шарқшунос олимларнинг тадқиқотлари учун етарлича манбавий асос бўлиб хизмат қилди. Шарқий цивилизация ютуқларига олимларнинг чуқур қизиқиши бошқа мамлакатлар ҳалқларини Марказий Осиё маданияти ва тарихи билан таништиришда маълум рол ўйнади. Ўзининг асарлари ва ижтимоий ва илмий фаолияти билан Ўрта Осиё ҳалқлари илм-фани ва маданияти ривожига, хусусан, Ўзбекистонни ўрганиш тарихига маълум ҳисса қўшган рус шарқшунослигининг ана шундай вакилларидан бири, Петр Иванович Лерх эди. Турли ҳалқларнинг тиллари ва лаҳжаларини чуқур ўрганиши, қадимги археология билан қизиқишининг натижаси сифатида эса бир қатор қизиқарли мақолаларнинг пайдо бўлиши; шарқона нумизматикага бўлган иштиёқининг натижаси сифатида махсус илмий тадқиқотнинг пайдо бўлишининг барчаси олимнинг илмий қизиқишлари доираси жуда кенг бўлганидан далолат беради. Шуни ҳам ёдда тутиш керакки, унинг илмий тадқиқотлари географияси, қайси йўналишда бўлмасин ҳам кенг эди: Россиянинг чекка вилоятларидан янги қўшилган қўшни ҳудудларга қадар. Буни археология, тилшунослик, нумизматика, этнография ва бошқалар бўйича Лерхнинг тадқиқотларини ўз ичига олган архив материаллари тасдиқлайди. Шунингдек, у чет эл олимларининг тарих, этнография, шарқшуносликка бағишланган асарларини ҳам ўрганиб чиққан. П.И.Лерхнинг Хива ва Бухородаги саёҳати олимнинг илмий фаолияти кўламини кенгайтирди. Ўшандан бери унинг илмий тадқиқотлари доирасига Ўрта Осиё мамлакатлари ва ҳалқлари, шарқий нумизматика ҳамда ибтидоий қадимий нарсалар кира бошлади. 1858-1859 йиллар давомида саёҳат пайтида олим Осиё музейи учун 30 дан ортиқ шарқ қўлёзмаларини сотиб олди. Олимнинг илмий қизиқишлари ва қобилиятининг кўп қирралилигини унинг илмий жамиятлардаги илмий маърузаларидан ҳам кўриш мумкин. Мақолада Россия Фанлар академиясининг архив илмий муассасаларининг кенг доирадаги манбалари, хусусан, П.И. Лерхнинг Санкт-Петербургдаги Шарқ тиллари институти илмий архивидаги шахсий фондидаги материаллар ишлатилган.