ЎЗБЕКИСТОН
ҚОНУНЧИЛИГИ
ТАҲЛИЛИ
♦
UZBEK LAW REVIEW
♦
ОБЗОР
ЗАКОНОДАТЕЛЬСТВА
УЗБЕКИСТАНА
2019
№
1
♦
ЎЗБЕКИСТОН
ҚОНУНЧИЛИГИ
ТАҲЛИЛИ
♦
UZBEK LAW REVIEW
♦
ОБЗОР
ЗАКОНОДАТЕЛЬСТВА
УЗБЕКИСТАНА
53
С
.
Юсупов
,
ТДЮУ
“
Бизнес
ҳуқуқи
”
кафедраси
ўқитувчиси
,
юридик
фанлар
бўйича
фалсафа
доктори
(PhD)
ХОРИЖИЙ
ИНВЕСТИЦИЯЛАРНИ
ЖАЛБ
ҚИЛИШ
КЎЛАМИНИ
ОШИРИШ
МАМЛАКАТ
ИҚТИСОДИЁТИНИ
РИВОЖЛАНТИРИШ
Анотация
:
ушбу
мақолада
Ўзбекистон
Республикасининг
ривожланиш
шароитида
хорижий
инвестицияларни
макро
ва
микро
иқтисодиётга
жалб
қилиш
зарурати
,
унинг
шарт
-
шароитлари
,
бу
борада
мамлакатимизда
амалга
оширилаётган
ижтимоий
-
иқтисодий
ва
ҳуқуқий
ислоҳотлар
келгусида
амалга
оширилиши
лозим
бўлган
вазифалар
ривожланган
хорижий
давлатларнинг
тажрибалари
асосида
илмий
-
назарий
ва
амалий
жиҳатдан
ўрганилди
.
Калит
сўзлар
:
инвестиция
,
иқтисодиёт
,
хорижий
молиявий
институтлар
,
инновацион
фаолият
,
инновацион
муҳит
,
молиявий
ресурслар
,
имтиёз
,
солиқ
ислоҳотлари
,
янги
иш
ўринлари
.
Анотация
:
в
данной
статье
на
основании
опыта
развитых
зарубежных
стран
изучены
с
научно
-
теоретической
и
практической
точки
зрения
необходи
-
мость
привлечения
иностранных
инвестиций
в
макро
и
микро
экономику
в
условиях
развития
Республики
Уз
-
бекистан
,
его
условия
,
осуществляемые
в
данной
сфере
социально
-
экономические
и
правовые
рефор
-
мы
,
задачи
,
требующие
разрешения
в
будущем
.
Ключевые
слова
:
инвестиции
,
экономика
,
иностранные
финансовые
институты
,
инновационная
деятельность
,
инновационная
среда
,
финансовые
ресурсы
,
концессии
,
налоговые
реформы
,
новые
рабочие
места
.
Annotation:
In this article, based on the experience of
developed foreign countries, from a scientific theoretical
and practical point of view, the need to attract foreign in-
vestment in the macro and micro economy in the context
of the development of the Republic of Uzbekistan, its con-
ditions, the socio-economic and legal reforms carried out
in this area, tasks permissions in the future.
Keywords:
Investments, economy, foreign financial
institutions, innovation activity, innovation environment,
financial resources, concessions, tax reforms, new jobs.
Президентимиз
Ш
.
М
.
Мирзиёевнинг
2017
йил
7
февралдаги
“
Ўзбекистон
Республикасини
янада
ривожлантириш
бўйича
Ҳаракатлар
стратегияси
тўғрисида
”
ги
Фармони
ва
қабул
қилинган
Ҳаракатлар
стратегияси
мамлакатимиз
иқтисодий
-
ижтимоий
тараққиётини
кейинги
юксак
босқичга
кўтариши
кутилмоқда
.
Мазкур
стратегиянинг
учинчи
банди
“
Иқтисодиётни
янада
ривожлантириш
ва
либераллаштириш
”
деб
номланиб
,
унинг
таркибида
халқаро
иқтисодий
ҳамкорликни
ривожлантириш
,
шу
жумладан
етакчи
халқаро
ва
хорижий
молиявий
институтлар
билан
алоқаларни
кенгайтириш
йўли
билан
,
пухта
ўйланган
ташқи
қарзлар
сиёсатини
амалга
оширишини
давом
этиш
,
жалб
қилинган
хорижий
инвестициялар
ва
кредитлардан
самарали
фойдаланишга
катта
аҳамият
қаратилади
.
Бундан
кўзланган
мақсад
иқтисодиётимизнинг
етакчи
соҳа
ва
тармоқларига
хорижий
инвестициялар
,
жаҳон
брендларини
фаол
жалб
қилиш
учун
қулай
шарт
-
шароитлар
яратишдан
иборат
.
Иқтисодиётни
модернизациялаш
шароитида
миллий
иқтисодиётнинг
инновацион
салоҳиятини
ошириш
,
иқтисодиётга
хорижий
инвестицияларни
жалб
этиш
,
бутун
мамлакат
ҳудудида
инвестицион
жозибадорликни
таъминлаш
,
биринчидан
,
инновацион
фаолиятни
тартибга
солувчи
ҳуқуқий
механизмларга
боғлиқ
бўлса
,
иккинчидан
,
инновацион
лойиҳалар
,
ғоялар
ва
ихтироларни
молиялаш
тизимининг
ривожланганлик
жиҳатларига
боғлиқ
бўлади
.
Бу
инновацион
жараёнларнинг
институционал
асосларини
ташкил
этади
.
Иқтисодий
таҳлилларга
асослансак
,
иқтисодчи
олим
А
.
Ш
.
Бекмуродов
хорижий
инвестицияларнинг
хусусиятлари
,
уларнинг
иқтисодиётдаги
роли
ҳамда
инвестиция
муҳити
ҳақида
тўхталиб
инвестиция
муҳити
тўғрисида
қуйидагиларни
таъкидлаб
ўтади
:
“
Жаҳондаги
аксарият
мамлакатлар
тўғридан
-
тўғри
хорижий
инвестицияларни
жалб
этиш
учун
маълум
даражада
рақобат
курашини
амалга
ошириб
,
бунинг
учун
қулай
ва
рақобатбардош
инвестиция
муҳитини
шакллантиради
.
Тўғридан
-
тўғри
хорижий
инвестициялар
нафақат
ички
молия
ресурслари
чекланганлиги
шароитида
ҳар
бир
мамлакат
учун
муҳим
қўшимча
капитал
манбаи
,
балки
мамлакат
иқтисодиёти
рақобатбардошлигини
таъминлаш
учун
зарур
инновациялар
,
янги
техника
ва
технологиялар
,
билимлар
,
ўқув
ва
компетенцияларнинг
ҳам
ишончли
манбаи
ҳисобланади
”
дея
таъкидлаган
[1].
Биз
муаллифнинг
ушбу
таърифига
қўшилган
ҳолда
инвестиция
муҳити
инвестиция
муносабатларини
амалга
ошириш
мумкин
бўлган
имкониятлар
ва
қулайликлар
мажмуасини
ўзида
акс
эттирган
воқеликдир
.
Инвестиция
муҳитини
яхшилашдан
мақсад
инвестиция
салоҳиятини
ошириш
учун
зарур
ва
мақбул
шарт
-
шароитларни
яратиш
,
инвестиция
фаолиятини
жадаллаштириш
,
унинг
ҳуқуқий
асослари
ва
механизмларини
такомиллаштириш
ва
пировардида
иқтисодиётни
юксалтириш
,
ижтимоий
муаммоларни
ҳал
этиш
,
ишлаб
чиқариш
самарадорлигини
ошириш
имконини
яратишдан
иборат
бўлган
ижтимоий
-
ҳуқуқий
фаолият
деган
таърифни
илгари
сурамиз
.
Жаҳон
тажрибаси
шуни
кўрсатадики
,
деярли
барча
мамлакатларда
кичик
бизнес
ва
хусусий
тадбиркорлик
давлат
томонидан
тартибга
солинишига
эҳтиёж
сезади
.
Айрим
хорижий
иқтисодчиларнинг
фикрига
кўра
АҚШ
,
Япония
,
Германия
,
Италия
,
Корея
,
Хитой
,
Буюк
Британия
,
Франция
,
Мексика
,
Чили
,
Бразилия
каби
мамлакатларда
кичик
бизнес
ва
хусусий
тадбиркорликни
молиявий
қўллаб
-
қувватлашнинг
давлат
дастурлари
муваффақиятли
тарзда
амалга
ошириляпти
[2].
Шу
ўринда
алоҳида
қайд
этиб
ўтиш
лозимки
,
мамлакат
тараққиётида
инвестицион
муҳит
,
хорижий
инвестицияларни
жалб
этиш
масаласининг
ядросида
мамлакат
миқёсида
амалга
оширилаётган
солиқ
ислоҳотлари
муҳим
ва
ҳал
қилувчи
аҳамият
касб
этади
.
Айни
шу
сабабли
Ўзбекистон
Республикасини
ривожлантиришнинг
2017–2021
йилларга
мўлжалланган
Ҳаракатлар
стратегиясидаги
иқтисодиётни
ривожлантириш
ва
либераллаштириш
номли
учинчи
устувор
йўналишида
солиқ
юкини
камайтириш
ва
солиққа
тортиш
тизимини
соддалаштириш
сиёсатини
давом
эттириш
,
солиқ
маъмуриятчилигини
такомиллаштириш
ва
тегишли
рағбатлантирувчи
чораларни
кенгайтириш
,
шу
билан
ЎЗБЕКИСТОН
ҚОНУНЧИЛИГИ
ТАҲЛИЛИ
♦
UZBEK LAW REVIEW
♦
ОБЗОР
ЗАКОНОДАТЕЛЬСТВА
УЗБЕКИСТАНА
2019
№
1
♦
ЎЗБЕКИСТОН
ҚОНУНЧИЛИГИ
ТАҲЛИЛИ
♦
UZBEK LAW REVIEW
♦
ОБЗОР
ЗАКОНОДАТЕЛЬСТВА
УЗБЕКИСТАНА
54
бирга
таркибий
ўзгартиришларни
чуқурлаштириш
,
миллий
иқтисодиётнинг
етакчи
тармоқларини
модернизация
ва
диверсификация
қилиш
ҳисобига
унинг
рақобатбардошлигини
ошириш
белгилаб
берилди
[3].
Биргина
Америка
Қўшма
Штатлари
мисолида
кўриб
чиқсак
,
ҳаттоки
дунёнинг
энг
ривожланган
давлатида
ҳам
компанияларга
солинадиган
федерал
солиқларнинг
35 %
эканлиги
,
айрим
компанияларнинг
даромадли
ва
фойдали
ишлаб
чиқариш
соҳаларини
ўзларидан
анча
кам
солиқ
юки
бўлган
масалан
15 %
бўлган
Ирландия
каби
давлатлар
ҳудудига
кўчириб
ўтишларига
олиб
келган
ва
бунинг
натижасида
АҚШ
компанияларининг
2
тириллион
доллар
нақт
пулларини
хорижда
сақланишига
олиб
келмоқда
[4].
Ҳаракатлар
стратегиясида
белгилаб
берилган
устувор
йўналишларни
дастлабки
натижалари
сифатида
: “2017
йилда
мамлакатимизда
12
та
эркин
иқтисодий
ва
45
та
саноат
зонаси
фаолияти
йўлга
қўйилди
ва
бу
ташкилий
чоралар
ҳудудларни
жадал
ривожлантириш
имконини
бермоқда
.
Яқин
вақт
ичида
яна
50
та
янги
саноат
зонасини
ташкил
этиш
бўйича
амалий
ишлар
олиб
борилмоқда
.
Йил
давомида
биз
учун
ғоят
муҳим
бўлган
янги
иш
ўринларини
ташкил
этиш
масаласи
доимий
эътиборимиз
марказида
бўлди
.
2017
йилда
янги
саноат
корхоналарини
қуриш
,
хизмат
кўрсатиш
объектларини
ишга
тушириш
,
кичик
бизнес
ва
хусусий
тадбиркорликни
ривожлантириш
ҳисобидан
336
мингдан
зиёд
янги
иш
ўринлари
ташкил
этилди
”
[5].
Ўзбекистон
Республикаси
Президенти
Ш
.
М
.
Мирзиёев
юқори
иқтисодий
ўсишга
эришиш
ва
кучли
ижтимоий
ҳимояни
таъминлашда
инвестицияларнинг
муҳимлигини
қайд
этар
экан
,
шу
пайтгача
бу
борадаги
ишлар
пала
-
партиш
бажариб
келинганини
танқид
остига
олган
ҳолда
,
қуйидагиларни
таъкидладилар
:
“
Лойиҳалар
пухта
ҳисоб
-
китоб
қилинмагани
,
уларни
амалга
оширишга
инвесторларнинг
ўз
маблағлари
жалб
этилмагани
оқибатида
кўплаб
корхоналар
банкрот
бўлган
.
Уларни
соғломлаштириш
вазифаси
зиммасига
юкланган
тижорат
банклари
ҳам
катта
зарар
кўрган
.
Шу
боис
жорий
йилдан
бошлаб
банкрот
корхоналарни
банклар
балансига
бериш
амалиётига
чек
қўйилди
.
Юзаки
ўтказилган
иқтисодий
таҳлил
оқибатида
лойиҳалар
фойдаланишга
қабул
қилинганидан
кейин
ҳам
ўзини
оқламаган
–
хом
ашё
йўқлиги
,
энергия
ва
газ
билан
таъминланмагани
,
иқтисодий
жиҳатдан
самарасиз
бўлгани
сабабли
маҳсулот
ишлаб
чиқариш
ўзлаштирилмай
қолган
” [6].
Миллий
иқтисодиётимизга
хорижий
инвестицияларни
жалб
этиш
учун
қулай
шарт
-
шароитлар
яратиш
,
инвестиция
лойиҳаларининг
молиявий
-
иқтисодий
самара
-
дорлигини
баҳолашда
давлат
ва
якка
тартибда
ёндашувни
таъминлаш
,
бюрократизм
,
расмиятчилик
ва
сансоларлик
фактларига
қатъиян
чек
қўйиш
,
экспертиза
натижалари
учун
мансабдор
шахсларнинг
масъулиятини
ошириш
мақсадида
Ўзбекистон
Республикаси
Президентининг
“
Лойиҳа
олди
,
лойиҳа
,
тендер
ҳужжатлари
ва
контрактларни
экспертизадан
ўтказиш
тартибини
такомиллаштириш
чора
-
тадбирлари
тўғрисида
”,
“
Халқаро
ва
хорижий
молия
институтлари
билан
ҳамкорликнинг
самарадорлигини
янада
ошириш
чора
-
тадбирлари
тўғрисида
”,
“
Иқтисодиётнинг
базавий
тармоқларида
лойиҳа
ишлари
самарадорлигини
ошириш
чора
-
тадбирлари
тўғрисида
”
ги
қарорлари
қабул
қилинган
.
Бундан
ташқари
,
комплекс
ижтимоий
-
иқтисодий
ривожлантириш
бўйича
вазифаларнинг
самарали
бажарилишига
,
мамлакатимизда
амалга
оширилаётган
ислоҳотларга
ғов
бўлаётган
омилларни
ўз
вақтида
аниқлаш
ва
бартараф
этишга
тўсқинлик
қилаётган
қатор
камчиликларни
бартараф
этиш
бўйича
“
Ўзбекистон
Республикасида
лойиҳа
бошқаруви
тизимини
жорий
этиш
чора
-
тадбирлари
тўғрисида
”
ги
Фармоннинг
қабул
қилинганлиги
миллий
иқтисодиётни
барқарор
ривожлантириш
ва
халқаро
майдонда
ўз
ўрнига
эга
бўлиши
учун
инвестиция
лойиҳаларининг
аҳамияти
устувор
эканлигини
белгилайди
.
2018
йилнинг
биринчи
ярим
йиллигида
ўтган
йилнинг
ҳудди
шу
даврига
нисбатан
жами
инвестициялар
ҳажми
13,4
фоизга
кўпайиб
, 41,2
трлн
.
сўмдан
(
доллар
эквивалентида
5,1
млрд
.
АҚШ
доллари
)
ошди
(1-
расм
).
Жорий
йилнинг
январь
–
июнида
8,6
трлн
.
сўм
ёки
2017
йилнинг
январь
–
июнига
нисбатан
8,3
фоиз
кам
хорижий
инвестиция
ва
кредитлар
ўзлаштирилди
.
Уларнинг
ялпи
ички
маҳсулотга
нисбати
3,3
фоизни
ташкил
этиб
, 2017
йилнинг
мос
даври
кўрсаткичига
нисбатан
1,9
фоизга
камайди
.
Хом
нефть
ва
табиий
газ
қазиб
чиқариш
фаолият
турига
жами
ўзлаштирилган
хорижий
инвестиция
ва
кредитларнинг
36,1
фоизи
йўналтирилиши
натижасида
хорижий
инвестиция
ва
кредитларнинг
энг
катта
улуши
– 54,9
фоизи
Бухоро
вилоятига
тўғри
келди
[7].
Иқтисодиётимизга
хорижий
сармояларни
жалб
қилиш
тартибини
такомиллаштириш
билан
бирга
Президентнинг
мамлакатда
қулай
инвестиция
ва
ишбилармонлик
муҳитини
тубдан
яхшилашга
хизмат
қиладиган
фармон
ва
қарорлари
ҳам
қабул
қилинди
.
Жумладан
,
мамлакатимиз
Президентининг
2018
йил
20
июндаги
“
Инвестиция
ва
инфратузилма
лойиҳаларини
жадал
амалга
ошириш
бўйича
қўшимча
чора
-
тадбирлар
тўғрисида
”
ги
қарори
билан
инвестиция
ва
инфратузилма
лойиҳаларини
ўз
вақтида
амалга
ошириш
ҳамда
давлат
активларини
ва
давлат
стратегик
корхоналарини
бошқариш
самарадорлигини
оширишнинг
асосий
вазифалари
белгилаб
берилди
.
Бундан
ташқари
,
давлатимиз
раҳбарининг
2018
йил
21
июндаги
“
Халқаро
молия
институтлари
ва
донор
мамлакатлар
иштирокидаги
инвестиция
лойиҳаларини
бошқариш
механизмини
такомиллаштириш
чора
-
тадбирлари
тўғрисида
”, 2018
йил
16
июлдаги
“
Халқаро
молия
институтлари
ҳамда
хорижий
ҳукумат
молия
ташкилотлари
иштирокида
лойиҳалар
тайёрлаш
ва
татбиқ
этиш
самарадорлигини
ошириш
чора
-
тадбирлари
тўғрисида
”, 2018
йил
21
июлдаги
“
Ташқи
молиялаштириш
манбаларини
диверсификация
қилишга
оид
қўшимча
чора
-
тадбирлар
тўғрисида
”
ги
қарорлари
ҳам
айнан
иқтисодиётимизга
хорижий
инвестиция
ва
кредитларни
жалб
қилиш
механизмини
такомиллаштиришга
қаратилган
.
Улар
қаторида
2018
йил
29
июндаги
“
Ўзбекистон
Республикасининг
солиқ
сиёсатини
такомиллаштириш
концепцияси
тўғрисида
”
ги
фармони
алоҳида
тарихий
аҳамиятга
эга
.
Унга
кўра
, 2019
йил
1
январдан
бошлаб
меҳнатга
ҳақ
тўлаш
фондига
солиқ
юки
камайтирилади
,
давлат
мақсадли
жамғармаларига
юридик
шахсларнинг
тушумидан
ундириладиган
мажбурий
ажратмалар
бекор
қилинади
ва
уларнинг
фойда
солиғи
ставкаси
камайтирилади
.
Шу
билан
бирга
,
дивидендлар
ва
фоизлар
бўйича
фойда
солиғи
ставкасининг
пасайтирилиши
,
қўшимча
фойда
ЎЗБЕКИСТОН
ҚОНУНЧИЛИГИ
ТАҲЛИЛИ
♦
UZBEK LAW REVIEW
♦
ОБЗОР
ЗАКОНОДАТЕЛЬСТВА
УЗБЕКИСТАНА
2019
№
1
♦
ЎЗБЕКИСТОН
ҚОНУНЧИЛИГИ
ТАҲЛИЛИ
♦
UZBEK LAW REVIEW
♦
ОБЗОР
ЗАКОНОДАТЕЛЬСТВА
УЗБЕКИСТАНА
55
солиғини
ҳисоблаш
ва
тўлаш
тартибининг
такомиллаштирилиши
кутилмоқда
.
Мамлакатда
инвестиция
муҳитини
янада
яхшилаш
,
тўғридан
-
тўғри
инвестицияларни
жалб
этишни
рағбатлантириш
,
инвесторларнинг
бу
борадаги
давлат
сиёсатининг
изчиллигига
бўлган
ишончини
мустаҳкамлаш
ва
инвесторлар
билан
ишлашда
давлат
тузилмаларининг
масъулиятини
ошириш
мақсадида
2018
йил
1
августда
ПФ
–5495-
сонли
“
Ўзбекистон
Республикасида
инвестиция
муҳитини
тубдан
яхшилаш
чора
-
тадбирлари
тўғрисида
”
ги
Фармони
мамлакатда
инвестиция
муҳитини
янада
яхшилаш
ҳамда
инвесторларнинг
давлат
сиёсатининг
изчиллигига
бўлган
ишончини
мустаҳкамлашга
хизмат
қилмоқда
.
Мазкур
Фармон
билан
2018
йил
1
августдан
шундай
тартиб
ўрнатилдики
инсофли
фаолият
юритган
инвестор
ва
тадбиркорлик
субъектига
давлат
органи
(
мансабдор
шахс
)
томонидан
уларга
нисбатан
қабул
қилинган
маъмурий
ҳужжатнинг
қонуний
кучига
ишониши
сабабли
келиб
чиққан
мулкий
зарарнинг
ўрни
қопланади
,
агарда
ушбу
ҳужжатнинг
қонуний
кучига
ишониб
мол
-
мулкдан
фойдаланган
,
битим
тузган
ёки
тақдим
этилган
афзаллик
ва
устунликлардан
бошқача
тарзда
фойдаланган
ҳамда
мазкур
ҳужжат
кейинчалик
ҳақиқий
эмас
деб
топилган
ёки
бекор
қилинган
бўлса
,
давлат
органи
(
мансабдор
шахс
)
нинг
маъмурий
ҳужжатини
бекор
қилиш
ёки
ўзгартириш
масаласи
,
агар
у
инсофли
инвестор
ва
тадбиркорлик
субъектининг
қонуний
манфаатларига
дахлдор
бўлса
,
суд
тартибида
кўриб
чиқилади
,
унинг
сақлаб
қолиниши
жамоат
манфаатларига
таҳдид
солаётган
ҳоллар
бундан
мустасно
.
Шунингдек
, 2018
йил
1
сентябрдан
давлат
ва
жамоат
эҳтиёжлари
учун
ер
участкаларини
олиб
қўйиш
тўғрисида
қарор
қабул
қилишга
фақат
ер
участкаси
олиб
қўйилиши
режалаштирилаётган
манфаатдор
шахслар
билан
очиқ
муҳокама
ўтказилганидан
,
шунингдек
фойда
ва
харажатлар
баҳоланганидан
кейин
йўл
қўйилиши
,
ер
участкаларини
олиб
қўйишда
жисмоний
ва
юридик
шахсларга
тегишли
бўлган
турар
жой
ва
ишлаб
чиқариш
бинолари
,
бошқа
иморатлар
ва
иншоотларнинг
бузилишига
кўчмас
мулкнинг
бозор
қиймати
ва
олиб
қўйиш
сабабли
мулкдорга
етказилган
зарарнинг
ўрни
тўлиқ
қопланганидан
кейин
рухсат
берилиши
,
жисмоний
ва
юридик
шахсларга
давлат
органи
(
мансабдор
шахс
)
нинг
ноқонуний
маъмурий
ҳужжати
қабул
қилиниши
оқибатида
етказилган
зарар
давлат
томонидан
,
биринчи
навбатда
,
тегишли
органларнинг
бюджетдан
ташқари
маблағлари
ҳисобидан
қопланади
,
кейинчалик
айбдор
шахсдан
регресс
тартибида
ундириб
олиниши
белгиланди
. 2018
йил
1
октябрдан
инвестиция
фаолиятини
амалга
ошириш
учун
ер
участкаларини
беришнинг
қуйидаги
янги
механизмлари
жорий
этилди
,
яъни
қишлоқ
хўжалигига
мўлжалланмаган
ер
участкасини
50
йилгача
муддатга
,
лекин
аризада
кўрсатилганидан
кам
бўлмаган
муддатга
инвестиция
лойиҳаларини
амалга
ошириш
учун
узоқ
муддатли
ижарага
бериш
,
кўчмас
мулк
объектларини
(
меҳмонхоналар
,
савдо
объектлари
,
маданий
-
кўнгилочар
мажмуалар
,
маиший
хизмат
кўрсатиш
объектлари
,
таълим
ва
тиббиёт
ташкилотлари
,
йўл
инфратузилмаси
ва
бошқалар
)
қуриш
учун
ер
участкаларига
доимий
эгалик
қилиш
ҳуқуқини
аукцион
орқали
сотиш
.
Қорақалпоғистон
Республикаси
Вазирлар
Кенгаши
Раисига
,
вилоятлар
ва
Тошкент
шаҳар
ҳокимларига
қонун
ҳужжатларида
белгиланган
ваколатлар
доирасида
ва
тартибда
10
миллион
АҚШ
долларидан
кўп
бўлмаган
эквивалентда
чет
эл
инвестицияси
улуши
бўлган
инвестиция
лойиҳаларини
амалга
оширишда
чет
эл
инвесторлари
билан
инвестиция
шартномаларини
тузиш
,
инвестиция
киритиш
вақтида
Ўзбекистон
Республикасида
ўрнатилган
энг
кам
ойлик
иш
ҳақининг
8.500
бараваридан
кам
бўлмаган
миқдорда
хўжалик
жамиятларининг
акциялари
ва
улушларини
сотиб
олиш
,
шунингдек
,
хорижий
корхона
ташкил
этиш
шаклида
Ўзбекистон
Республикасига
инвестиция
киритган
чет
эл
фуқаролари
ва
фуқаролиги
бўлмаган
шахсларга
кўп
марталик
уч
йиллик
виза
олиш
ва
унинг
амал
қилиш
муддатини
Ўзбекистон
Республикаси
ҳудудидан
чиқиш
заруратисиз
чекланмаган
миқдорда
узайтириш
ҳуқуқи
берилди
.
Хулоса
ўрнида
шуни
айтиб
ўтиш
лозимки
,
амалий
ҳаётда
инвесторлар
бирор
бир
мамлакат
иқтисодиётига
инвестицияларни
киритиши
билан
боғлиқ
бўлган
қарорларни
қабул
қилиши
учун
ўша
мамлакатларнинг
бизнесни
ташкил
этиш
ва
уни
юритиш
учун
яратган
шарт
-
шароитлари
,
инвестицион
муҳитни
соғломлаштириш
бўйича
олиб
бораётган
ижтимоий
-
иқтисодий
сиёсати
,
хусусан
,
хорижий
компанияларнинг
ҳеч
қандай
монеликсиз
кириб
келиши
,
фаолият
олиб
бориши
учун
эркин
иқтисодий
ва
махсус
зоналарнинг
ташкил
этилганлиги
,
солиқ
ва
бошқа
молиявий
имтиёзларнинг
мавжудлигига
,
мамлакат
миллий
қонунчилигида
мулк
ҳуқуқининг
ҳимояланганлик
даражаси
ва
механизмлари
,
шунингдек
суд
тизимининг
мулк
ҳуқуқини
ҳимоялаш
функцияларини
амалга
оширишида
давлат
ва
унинг
бошқарув
органларидан
нечоғли
мустақил
эканлиги
ва
улар
томонидан
чиқарилган
қарорларнинг
қонуний
кучи
ҳамда
ижроси
масалаларига
эътибор
қаратишади
.
Шунинг
учун
ҳам
кўпгина
ривожланган
трансмиллий
компаниялар
тўғридан
-
тўғри
инвестицияларни
бирор
бир
мамлакат
иқтисодиётига
киритишдан
олдин
мамлакатнинг
инвестиция
муҳитини
маълум
иқтисодий
индикаторлардан
фойдаланган
ҳолда
баҳолайди
,
улар
,
одатда
,
халқаро
индекслар
шаклида
ифодаланади
.
Кичик
бизнес
муаммолари
кўпинча
тадбиркорларни
бозор
шароитида
ишлашга
етарли
билим
ва
малакага
эга
эмаслиги
билан
боғлиқдир
.
Хорижий
тажрибадан
фойдаланиб
Ўзбекистонда
кичик
бизнес
ва
хусусий
тадбиркорлик
соҳасида
банд
бўлган
кадрлар
салоҳиятини
сифат
жиҳатдан
ошириш
,
замонавий
информацион
технологиялар
ёрдамида
кадрлар
квалификациясини
ошириш
бўйича
мақсадли
дастурлар
ишлаб
чиқиш
,
кадрларни
“
таълим
таъсири
”
технологияси
бўйича
қайта
тайёрлаш
мақсадида
таълим
муассаси
,
бизнес
,
инфратузилмавий
ташкилотларнинг
ҳамкорлик
тизимини
ривожлантириш
бизнингча
бу
соҳа
ривожи
учун
ижобий
таъсир
кўрсатади
.
Ўзбекистонда
ҳам
тадбиркорликни
,
хусусан
,
кичик
корхоналар
ривожланишида
венчур
фондларини
шакллантириш
ва
уларнинг
ҳуқуқий
асосларини
яратиш
истиқболли
йўналишлардан
бири
деб
ҳисоблаймиз
.
Бизнингча
,
кичик
бизнес
ва
хусусий
тадбиркорликни
ривожлантириш
учун
қуйидагиларни
амалга
ошириш
мақсадга
мувофиқдир
:
Биринчидан
,
кичик
бизнес
ва
хусусий
тадбиркорликнинг
кредитлар
,
хомашё
ресурслари
,
шунингдек
,
давлат
харидлари
тизимидан
фойдаланиш
имкониятларини
кенгайтириш
зарур
.
Бу
ЎЗБЕКИСТОН
ҚОНУНЧИЛИГИ
ТАҲЛИЛИ
♦
UZBEK LAW REVIEW
♦
ОБЗОР
ЗАКОНОДАТЕЛЬСТВА
УЗБЕКИСТАНА
2019
№
1
♦
ЎЗБЕКИСТОН
ҚОНУНЧИЛИГИ
ТАҲЛИЛИ
♦
UZBEK LAW REVIEW
♦
ОБЗОР
ЗАКОНОДАТЕЛЬСТВА
УЗБЕКИСТАНА
56
эса
ўз
навбатида
,
махсус
квоталар
ажратиш
орқали
кичик
бизнеснинг
давлат
харидлари
тизимидан
фойдаланишини
кенгайтириш
борасида
алоҳида
механизмни
ишлаб
чиқиш
ва
амалда
қўллашни
,
кўрсатилаётган
иш
ва
хизматларга
доир
давлат
буюртмаларини
жойлаштириш
бўйича
очиқ
электрон
тизимни
босқичма
-
босқич
жорий
этишни
тақозо
этади
.
Адабиётлар
рўйхати
:
1.
Бекмуродов
А
.
Ш
.
Ўзбекистон
иқтисодиѐтининг
инновацион
юксалиш
моделини
излаб
. –
Тошкент
: XXI
ASR, 2018. –
С
.215.
2.
Маширова
Т
.
Н
.,
Сабенова
Б
.
Н
.,
Сихымбекова
А
.
М
.
Основные
направления
развития
малого
и
сред
-
него
бизнеса
:
зарубежный
опыт
//
Ж
.
Экономика
и
фи
-
нансы
. –
№
3. – 2012. –
С
.31.
3.
Ўзбекистон
Республикаси
Президентининг
2017
йил
7
февралдаги
Ўзбекистон
Республикасини
янада
ривожлантириш
бўйича
Ҳаракатлар
стратегияси
тўғрисида
”
ПФ
–4947-
сонли
Фармони
.
Ўзбекистон
Республикаси
қонун
ҳужжатлари
тўплами
. – 2017. –
№
6. 70-
модда
; –
№
20. 354-
модда
.
4. https://www.forbes.com/sites/christopherhelman/201
7/04/18/what-americas-biggest-companies-pay-in-taxes.
5.
Мирзиёев
Ш
.
М
.
Ўзбекистон
Республикаси
Прези
-
денти
томонидан
биринчи
марта
мамлакатимиз
пар
-
ламенти
–
Олий
Мажлисга
Мурожаатномаси
//
Халқ
сўзи
. 2017. – 22
декабрь
.
6.
Ўзбекистон
Республикаси
Президенти
Шавкат
Мирзиёевнинг
Ўзбекистон
Республикасининг
ривожланиш
давлат
дастурларини
шакллантириш
ва
молиялаштириш
бўйича
жорий
этилган
янги
тартиб
асосида
ишларни
ташкил
этиш
масалаларига
бағишланган
видеоселектор
йиғилишидаги
нутқи
.
2018. – 17
январь
.
7.
Ўзбекистон
Республикаси
давлат
статистика
қўмитасининг
“
Ўзбекистон
Республикасининг
ижтимоий
-
иқтисодий
ҳолати
2018
йил
январь
–
июнь
”
статистик
ахборотномаси
. –
Б
.60–77.
И
.
Якубова
ТДЮУ
“
Халқаро
оммавий
ҳуқуқ
”
кафедраси
ўқитувчиси
ТАСВИРГА
БЎЛГАН
ҲУҚУҚ
–
ШАХСИЙ
НОМУЛКИЙ
ҲУҚУҚНИНГ
АЖРАЛМАС
ТАРКИБИЙ
ҚИСМИ
СИФАТИДА
Аннотация
:
ушбу
илмий
мақолада
Ўзбекистон
ҳамда
чет
эл
мамлакатлари
фуқаролик
қонунчилигида
тасвирга
бўлган
ҳуқуқнинг
ўрни
ва
аҳамияти
,
қонунчиликлардаги
қиёсий
таҳлили
келтирилган
,
шунингдек
цивилист
олимларнинг
бу
борадаги
фикр
-
мулоҳазалари
ўрганилган
.
Миллий
қонунчилик
учун
амалий
аҳамиятга
эга
бўлган
таклиф
ва
тавсиялар
илгари
сурилган
.
Калит
сўзлар
:
тасвирга
бўлган
ҳуқуқ
,
шахсий
номулкий
ҳуқуқлар
,
шахсий
ҳаёт
,
шахсий
ҳаёт
дахлсизлиги
,
шахсга
тааллуқли
маълумотлар
.
Аннотация
:
в
данной
статье
анализируются
роль
и
значение
права
на
изображение
в
гражданском
праве
Узбекистана
и
зарубежных
стран
,
проводится
сравнительный
анализ
законодательств
,
а
также
изучены
мнения
ученых
гражданского
права
.
Сформулированы
предложения
и
рекомендации
,
имеющие
практическую
важность
по
совершенствованию
национального
законодательства
.
Ключевые
слова
:
права
на
изображение
,
личные
неимущественные
права
,
личная
жизнь
,
неприкосно
-
венность
личной
жизни
,
личные
данные
.
Abstract:
this article analyzes the role and importance
of the right to image in the civil law of Uzbekistan and for-
eign countries, carries out a comparative analysis of legis-
lation, and also studies the opinions of scholars of civil
law. Formulated suggestions and recommendations of
practical importance to improve national legislation.
Keywords:
the right to image,
non-property rights, pri-
vate life, privacy, personal data.
Фуқаролик
ҳуқуқида
тасвирга
бўлган
ҳуқуқ
долзарб
ва
ўзи
хос
мавзулардан
биридир
.
Мазкур
мавзунинг
ўзига
хос
томони
шундаки
,
тасвирга
бўлган
ҳуқуқ
аввалроқ
мавжуд
бўлган
,
давлат
томонидан
ҳимоя
қилинади
,
бироқ
ушбу
соҳа
етарли
даражада
ўрганилмаган
.
Шу
боис
,
мазкур
мавзу
батафсил
ўрганиш
ва
таҳлил
этишни
талаб
этади
.
Қонунчиликда
расмий
изоҳнинг
мавжуд
эмаслиги
,
соҳа
шаклланишидаги
ноаниқликлар
,
маълумотларни
нашр
этишнинг
янги
воситаси
сифатида
–
интернет
мазкур
ҳуқуқий
муносабатни
тартибга
солишда
жиддий
муаммоларни
келтириб
чиқармоқда
.
Мазкур
мақоланинг
долзарблиги
айнан
фуқаронинг
тасвирга
бўлган
ҳуқуқинини
муҳофаза
қилиш
бўйича
миллий
қонунчилик
такомиллаштирилмаганлигида
,
ҳаттоки
умуман
акс
эттирилмаганликда
намоён
бўлади
.
Ўзбекистон
Республикаси
Фуқаролик
кодексининг
99-
моддасида
бошқа
шахсий
номулкий
ҳуқуқлар
билан
биргаликда
санаб
ўтилган
,
холос
.
Эътиборимизни
Россия
Федерацияси
Фуқаролик
кодексига
қаратсак
,
унинг
152
1
-
моддаси
фуқаронинг
тасвирга
бўлган
ҳуқуқини
муҳофаза
этишга
бағишланган
.
Ушбу
нормага
мувофиқ
фуқаронинг
тасвирини
эълон
қилиш
ёки
ундан
фойдаланиш
фақат
унинг
розилиги
билан
амалга
оширилади
.
Мазкур
нормага
истисно
сифатида
фуқаро
тасвирини
оммавий
мақсадларда
(
давлат
,
жамоат
ва
бошқа
)
фойдаланиш
мумкинлиги
жиҳатлари
