All articles - Chemistry

Number of articles: 220
  • Hozirgi paytda ko‘k-yashil suvo‘ti xlorellani chuqur o‘rganilishining sabablaridan biri, inson ehtiyoji uchun zarur bo‘lgan fotosintetik komponentlarga sistematik ravishda asosiy vositadir. Qishloq xo‘jaligida suvo‘tining suspenziyasi qo‘shimcha sifatida cho‘chqa, baliq, qushlarning ozuqasiga qo‘shiladi va oqova suvlarini tozalashda foydalaniladi. Bir qator mamlakatlarda oziq – ovqat mahsulotlarini biologik qimmatini oshirish maqsadida ham qo‘llaniladi. Xlorella, suvo‘tlari spirulin va lyutsernlarga nisbatan 5 marta ko‘p ko‘k - yashil pigment xlorofill saqlaydi. Fotosintez jarayonida suvo‘ti 12 % gacha yorug‘lik energiyasidan foydalansa, quruqlik o‘simliklarida esa 1-2 % tashkil qiladi [1].

    Kh Niyozov, I Bobaev , V Nurmukhamedova, F Norkulova
    214-215
    62   27
  • Plant saffron in July-August. Light, sandy soil is the best soil for growing saffron. Before planting saffron, the land is thoroughly plowed and fertilized. The saffron plant is planted at a depth of 10-12 cm. It is recommended to plant this plant in rows. The distance between rows is 15-20 cm, and the distance between plants is 10-15 cm. After the saffron plant is planted, watering several times will give good results. They should be cleaned of weeds and soften the ground between the rows. In this way, many saffron plants are grown and prepared [1, 2].

    X Niyozov, I Bobaev , V Nurmuxamedova, F Norqulova
    215-216
    45   7
  • Tashkent Institute of Chemical Technology (TICT) aims to develop responsible future leaders and specialists in their areas, and attempts to achieve long-term goals concerning well-being of people and environment. Following the guidelines of socially responsible activities and integrating the United Nations sustainable development goals (17 SDG) in all areas of its activity, the Institute conducts educational activities, initiates research and social projects, meetings and other activities.

    B Usmonov , Z Babakhanova , Kh Pulatov
    119-227
    112   21
  • Yashil kimyo 1990-yillarda kimyogarlarning ko‘nikmalari, bilimlari va iste`dodlaridan kimyoviy jarayonlarning barcha turlarida inson salomatligi va atrof-muhitga tahdidlardan qochishning bir usuli sifatida paydo bo‘ldi. Yashil kimyo fundamental ilmiy metodologiyalari inson salomatligi va atrof-muhitni iqtisodiy jihatdan foydali tarzda qanday himoya qilishini ko‘rsatdi. Kataliz, xavfsizroq kimyoviy moddalar va ekologik xavfsiz erituvchilarni loyihalash, qayta tiklanadigan xomashyoni ishlab chiqish kabi bir qancha muhim tadqiqot yo‘nalishlarida sezilarli yutuqlarga erishilmoqda. Hozirgi va kelajakdagi kimyogarlar atrof muhitga ta`sir qilish to‘g‘risida xabardorlikni oshirgan holda mahsulot va jarayonlarni loyihalash uchun o‘qitilmoqda. Yashil kimyo hamjamiyatidagi targ‘ibot tadbirlari kimyoning biz duch kelayotgan ko‘plab global ekologik muammolarni hal qilish imkoniyatlarini ta`kidlaydi. Yashil kimyoning kelib chiqishi va asosi barqaror dunyoga xos bo‘lgan ekologik va iqtisodiy farovonlikka erishishni belgilaydi.

    U Kadyrov, D Erkinov, J Karimov
    228-229
    63   111
  • In the objectives of the Development Strategy of new Uzbekistan for 2022-2026, it is noted that the volume of construction and chemical materials production should be doubled, the raw material base should be expanded by involving non-traditional non-metallic raw materials and secondary resources, non-waste technology within the "green economy" should be developed and introduced. Proceeding from the task set in the work methods of regeneration of composite sorption materials (CSM) after use in wastewater treatment, synthesized based on rotor slag of Djizakh battery plant are investigated. The recovery of CWM by thermal regeneration, which is the treatment of the sorbent by steam or gas at 110°-400℃, is shown. High temperature thermal regeneration is considered to be the most intensive method of sorbate desorption.

    A Mamatov, Sh Nurullaev, M Kuzibaev, M Turdimurodova, D Saidmirzaeva, I Ruzmetov
    230-232
    54   21
  • Tovuq patlari parrandachilik sanoatining katta hajmli va muammoli chiqindi mahsuloti bo'lib, asosan keratindan iborat va patlar tegishli ravishda gidrolizlangan bo'lsa, oqsil manbai sifatida ishlatilishi mumkin hisoblanadi. Keratinning asosiy qobiliyati inson hujayrasining korteksini jarohatlardan himoya qilishdir. Bunday omillar, masalan, issiqlik, kundalik parvarishlash va kimyoviy moddalar bilan bog'liq. Gidrolizlangan keratinni topikal qo'llash terining moslashuvchanligi va namlanishida sezilarli o'sishni beradi. Uning namlovchi xususiyati tufayli keratin shampunlar va konditsionerlarga qo'shiladi, soch to'kilishini yashiradi va bunday mahsulotlar sochni qalinlashtiruvchi vosita hisoblanadi [1]. Protein gidrolizatlari sochlarni mukammal tiklaydi va parvarish qiladi. Bu dinamik peptidlar tuzatuvchi va konditsioner moddalardir. Soch iplarini mustahkamlash, tolaning parchalanishini kuchaytirish va kamaytirish kabi afzalliklarga ega. Bundan tashqari, terida sochni tiklash vositalarining bir qismi va sochlarga ranglarni bir xilda saqlashga yordam beruvchi sifatida ishlatiladi. Tovuq patlari keratin va aminokislotalarni o'z ichiga olganligi sababli, ularning gidrolizatlar sochni davolashda va terini davolashda ishlatilishi mumkin. Keratinlar eng ko'p tarqalgan strukturaviy oqsildir.

    Dilnozaxon Tursunova , Anvar Ziyodullayev
    232-234
    69   17
  • Har bir qishloq xo'jaligi ekinlarini etishtirishning iqtisodiy maqsadga muvofiqligi tuproq unumdorligi bilan belgilanadi. Ularning unumdorligini belgilaydigan tuproqlarning eng muhim xususiyati kislotali muhitidir. Dehqonchilikda tuproqlarning unumdorligini tiklash va saqlashning istiqbolli yo'nalishi o'z ichiga ohak mavjud bo'lgangan sanoat chiqindilaridan foydalanish va ayniqsa shakarni qayta ishlash sanoatining chiqindilari – defekat hisoblanadi. Shakar ishlab chiqarishning asosiy chiqindisi filtrlash cho'kmasi (defekat) hisoblanadi. Ushbu chiqindi katta ahamiyatga ega va chorva mollarini boqish, dalalarni urug'lantirish yoki boshqa turdagi mahsulotlarni ishlab chiqarish uchun xomashyo sifatida ishlatiladi.

    F Khudoyberdiyev, Kh Abdukodirov
    234-235
    58   9
  • Hozirgi kunda nafaqat O`zbekiston balki dunyo oilmlari ham chiqindi va texnik suvlarni qayta ishlash borasida juda ko`plab ishlarni amalga oshirmoqdalar, tajribalar o`tkazishmoqda.Bunda chiqindi suvlarini tozalashning optimal usullarini yaratishga harakat qilishmoqda. Chunki sanoat, umuman ishlab chiqarishni qay turini olmaylik albatta suvdan foydalaniladi. O`zbekiston respublikasi Olmaliq shahrida joylashgan “AMMAFOS MAXAM “ Ochiq Aksiyadorlik jamiyati1969-yil dekabr oyida ishga tushgan. Korxona O`zbekiston respublikasinng Qizilqum fosforitlaridan murakkab azot-fosforli mineral o`g`itlar ishlab chiqaruvchi va “Uzkimyosanoat” AJ tarkibiga ham kiradi. Sanoat maydoni 194.5gektar. Yiliga 217.5 ming tonna fosforli o`g`itlar ishlab chiqaradi.

    Muqaddam Bekmuratova, Gulnoza Hakimova
    235-236
    55   14
  • The vibrations of the soil caused by the earthquake, being transmitted to the underground structure, excite certain vibrations in it, and the structure causes additional vibrations in the environment (soil), as a result of which there is an interaction between the underground structure and the environment (soil). For a comparative evaluation of the solutions of the analytical and finite element methods, we consider the transverse vibrations of an underground structure during seismic motion. The coordinate-free one way wave equation is transferred in spherical coordinates.

    I Safarov, B Mirzakabilov
    237-239
    61   20
  • В условиях отсутствия в Узбекистане высококачественных сырьевых материалов ввиду неразвитости промышленного обогащения керамического сырья особую актуальность приобретает изыскание рациональных способов использования существующего природного сырья. Одним из таких способов является получение ситаллов технического назначения. Технические ситаллы обладают рядом ценных свойств. Они конкурируют с лучшими видами технических стекол и керамических материалов, а по совокупности и регулируемости электрофизических, физико-механических, термических, вакуумных и технологических свойств не имеют аналогов. В настоящее время наблюдается устойчивая тенденция к расширению областей применения этих материалов за счет создания новых видов с уникальными, нс достижимыми в других классах материалов свойствами.

    B Ruzibayev, M Aripova, M Khalilov
    273-274
    35   13
  • Chinni mahsulotlariga bo’lgan talab hozirda tobora ortib bormoqda. Birgina 2022-yilning o‘zida 4 ming tonna atrofida chinni mahsulotlari ishlab chiqarilgan. Chinni idishlar ishlab chiqarish hajmi 2021 yilning mos davriga nisbatan solishtirilganda 22,2 % ga oshgan.
    Bugungi kunda jahonda chinnining yuqori ekspluatatsion ko'rsatgichlarga cga turlarini olish uchun massa tarkiblarini va olish tcxnologiyasini ishlab chiqish, sanoat chiqindilarini ishlab chiqarishga qayta qo'llash, badiiy-arxitcktura xossalari va fizik-mcxanik ko'rsatgichlarini yanada yaxshilash, keramik matcriallar olishning zamonaviy tcxnologiya jihozlarini yaratish yo'nalishidagi tadqiqotlar ustida ilmiy ishlar jadallik bilan olib borilmoqda.

    Z Matkarimov, D Taganov, B Yudashev
    275
    31   11
  • Химические методы, которые сочетают в себе подходы неорганического, металлоорганического и органического синтеза, являются наиболее распространёнными способами получения наночастиц. Синтез наночастиц металлов с помощью химического восстановления из растворов их солей является наиболее простым в применении и не требует специальных условий и оборудования. Наиболее часто химическое восстановление реализуется в жидкой фазе, т.е. в водных и неводных средах. Широкое распространение метода связано с его простотой и доступностью.

    F Demidova, G Suleymanova, D Dzhumaev
    276-277
    83   33
  • В последние годы производство стеклянной тары растет высокими темпами. Стеклотара используется в основном пищевой промышленностью для расфасовки, хранения, транспортирования различных жидких, пастообразных и твердых продуктов. С каждым годом проблемы стабильности качества стеклотары, его контроля и управления проявляются все с большей остротой. Важным вопросом является и использование вторичного стеклобоя в производстве. Отходы стекла, полученные при формовании и дальнейшей обработке изделий возвращаются в производство в виде так называемого собственного боя путем добавления его к шихте. Использование привозного стеклобоя позволяет применять разный по цвету и составу стеклобой.

    Ya Zhukov, O Mozhger, E Trusova
    278
    47   21
  • Every year, more and more food industry enterprises widely use the processing of finished and semi-finished products by shock freezing. Blast freezing and refrigeration with rapid temperature reduction is the best technology for preserving the taste and nutritional qualities of food products, in particular bakery and confectionery products. It minimizes the development of microorganisms during storage and significantly extends the storage period. The transition of bakeries to blast freezing technology will help expand the range of bakery products, diversify the bread basket and increase profitability. [1]

    G Alieva , G Jahangirova
    174-179
    165   31
  • Ushbu moqola tarkibida 3d-metallari bo‘lgan {Ni(NO3)2•6H2O}x magnit suyuqlikning yopishqoqlik koeffitsientini kontsentratsiyasiga bog‘liqlik natijalari keltirildi.

    Erkin Akhmedov
    588-590
    47   10
  • O'zbekistonda ta'lim-tarbiya sohasini isloh qilishning asosiy omillaridan biri "shaxs manfaati va ta’lim ustuvorligi"dir. Bu omil davlatimizning ijtimoiy siyosatini belgilab berganligi tufayli ta'limningyangi modeli yaratildi.

    G Suleymanova, T Alimkhodjaeva, Z Ikramova
    25-26
    41   24
  • В статье рассматриваются интерактивные формы и методы проведения занятий, особенности их применения, общие результаты и эффекты интерактивного обучения химии. Полагается, что практическое применение интерактивных форм обучения является одним из серьезнейших направлений подготовки студентов в высшей школе по данной специальности.

    M Dadakhodzhaeva
    57-61
    55   18
  • Химические методы, которые сочетают в себе подходы неорганического, металлоорганического и органического синтеза, являются наиболее распространёнными способами получения наночастиц. Синтез наночастиц металлов с помощью химического восстановления из растворов их солей является наиболее простым в применении и не требует специальных условий и оборудования. Наиболее часто химическое восстановление реализуется в жидкой фазе, т.е. в водных и неводных средах. Широкое распространение метода связано с его простотой и доступностью.

    F Dimetova, G Suleymanova, D Dzhumaev
    70-73
    45   18
  • Известно, что инновационные методы, применяемые в современном образовательном процессе включают в себя такие методы контроля как тестирование, решение ситуационных задач, задач проблемного обучения. Установлено, что применение ситуационных задач для контроля усвоения знаний студентами даёт повышение качества обучения путём привлечения студентов к самостоятельной работе, следствием чего является повышение уровня знаний за счёт развития логического мышления, умения работы в малых группах.
    Апробация предлагаемых ситуационных задач в обучаемых группах показала высокие результаты в сфере запоминания формул химических соединений, формирования практических навыков в ходе выполнения экспериментов.

    Kh Tadjieva, Kh Yusuphodjaeva
    119-124
    62   21
  • Паст сифатли, юқори карбонатга эга бўлган Марказий Қизилқум (МҚ) фосфоритлари мамлакатимизнинг асосий фосфат хом ашёси ҳисобланади ва улардан турли даражада фосфор тутган оддий ва комплекс ўғитлар ишлаб чиқарилади. Ушбу фосфоритлар асосий компонент (Р2О5) бўйича жуда камбағал. Мазкур фосфат хом ашёси (ФХА) захираларининг катталигига қарамай, ундаги Р2О5 нинг миқдори ўртача 16,2% га тенг. Ҳозирги кунда фосфоритлардан фойдаланишнинг турли усуллари мавжуд: термик бойитиш, тўғридан-тўғри кислотали ва турли реагентлар билан қайта ишлаш ва бошқалар. Бугунги кунда кенг қўлланилаётган усуллардан бири бу фосфоритларни сульфат кислотали қайта ишлашдир.

    E Nozimov, B Sultanov, D Kholmatov
    114-116
    39   14
  • Бўлажак шифокорлар учун тиббий кимё алоҳида аҳамият касб этади, чунки тирик организмда кечадиган ҳар қандай жараёнлар, ўзига хос хусусиятларга эга бўлгани ҳолда кимё ва физиканинг умумий қонуниятларига мувофиқ амалга ошади.

    G Suleymanova, M Dadakhodjaeva, S Ikramova
    117-118
    41   15
  • The results of determining the strength of granules, hygroscopic point, sorption kinetics of water vapor and sorption moisture capacity of NS-fertilizers obtained by mixing melt ammonium nitrate with powdered natural gypsum (PG) and (NH4)2SO4.

    Ikrom Bozorov, Shafoat Namazov, Abdurasul Mamataliev, Hayit Turaev , Zukhra Iskandarova
    70-80
    99   17
  • Compulsory health insurance (CHI) has become an important component of healthcare systems around the world, including in Uzbekistan. Over the past years, Uzbekistan has made significant progress in developing its compulsory health insurance system, striving to provide affordable and high-quality health care to its population. This article examines the evolution of compulsory health insurance in Uzbekistan, highlighting key milestones, challenges facing it and the current state of the system.
    Abdumutal Hayotov
    279-287
    34   22
  • Government debt refers to borrowing undertaken by the government to finance its expenditures. This may be in the form of bonds, loans or other financial instruments. The accumulation of public debt has become a serious problem for many countries around the world. The purpose of this article is to study the impact of public debt on the economic growth of a country
    Fazilat Arabboyeva
    288-295
    46   27
  • Fiscal policy plays a critical role in promoting economic development, and this is true for the Republic of Uzbekistan. The government of Uzbekistan pursues various financial policies to stimulate economic growth, attract foreign investment and improve the living standards of its citizens. This article examines the significant role of financial policy in the economic development of Uzbekistan.
    Aminjon Ergashev
    296-306
    50   57