ISSN:
2181-3906
2023
International scientific journal
«MODERN
SCIENCE
АND RESEARCH»
VOLUME 2 / ISSUE 12 / UIF:8.2 / MODERNSCIENCE.UZ
1107
TADBIRKORLIK FAOLIYATINI TARTIBGA SOLISH SODDALASHTIRILADI
Ikromov Elyor Ibodulloyevich
Osiyo xalqaro universiteti "Iqtisodiyot" kafedrasi o’qituvchisi
https://doi.org/10.5281/zenodo.10429249
Annotatsiya. Ushbu maqolada Inson faoliyati turlicha bo’lib, turli xil yo’nalishga
qaratilgan. Ularning ichida tadbirkorlik faoliyati alohida o’rin tutadi. Bozor munosabatlariga
asoslangan iqtisodiyotda tadbirkorlik qobiliyati iqtisodiy resurs hisoblanadi va albatta kerakli
shart-sharoitlar bilan ta’minlanishni taqozo etadi. Davlat tomonidan tadbirkorlik faoliyati
faqatgina quyidagi vositalar orqali tartibga solinadi. Respublikamizda amalga oshirilayotgan
islohotlar davomida, ayniqsa, uning hozirgi bosqichida tadbirkorlik faoliyatini rivojlantirish,
unga keng erkinlik berishga e’tibor qaratilmoqda.
Kalit so’zlar: Tadbirkorlik, kichik biznes, yalpi ichki mahsulot, byudjet, kichik va o’rta
tadbirkorlik, soliq stavkalari, raqamli iqtisodiyot.
REGULATION OF BUSINESS ACTIVITY IS SIMPLIFIED
Abstract. In this article, human activity is different and focused on different directions.
Entrepreneurship has a special place among them. In an economy based on market relations,
entrepreneurial ability is an economic resource and necessarily requires the provision of
necessary conditions. Business activities are regulated by the state only through the following
means. During the reforms implemented in our republic, especially at its current stage, attention
is being paid to the development of entrepreneurship and giving it wide freedom.
Keywords: Entrepreneurship, small business, gross domestic product, budget, small and
medium-sized business, tax rates, digital economy.
РЕГУЛИРОВАНИЕ ПРЕДПРИНИМАТЕЛЬСКОЙ ДЕЯТЕЛЬНОСТИ
УПРОЩАЕТСЯ
Аннотация. В данной статье деятельность человека различна и ориентирована на
разные направления. Среди них особое место занимает предпринимательство. В
экономике, основанной на рыночных отношениях, предпринимательские способности
являются экономическим ресурсом и обязательно требуют обеспечения необходимых
условий. Предпринимательская деятельность регулируется государством только
следующими способами. В ходе реформ, реализуемых в нашей республике, особенно на
современном
этапе,
уделяется
внимание
развитию
предпринимательства,
предоставлению ему широкой свободы.
Ключевые слова: Предпринимательство, малый бизнес, валовой внутренний
продукт, бюджет, малый и средний бизнес, налоговые ставки, цифровая экономика.
Davlat tomonidan tadbirkorlik faoliyati faqatgina quyidagi vositalar orqali tartibga
solinadi:
•
tadbirkorlik sub’yektlarini davlat roʻyхatidan oʻtkazish;
•
tadbirkorlik sub’yektlari faoliyatining ayrim turlari boʻyicha litsenziyalash, ruхsat berish
hamda хabardor qilish tartib-taomillarini joriy etish;
•
teхnik jihatdan tartibga solish;
•
tarif va notarif tartibga solish;
ISSN:
2181-3906
2023
International scientific journal
«MODERN
SCIENCE
АND RESEARCH»
VOLUME 2 / ISSUE 12 / UIF:8.2 / MODERNSCIENCE.UZ
1108
•
qonunda belgilangan tartibda tadbirkorlik sub’yektlarining javobgarligini majburiy
sugʻurta qilish;
•
davlat nazorati;
•
raqobatni himoya qilish;
•
qonun bilan tadbirkorlik sub’yektlari hamda ularning mansabdor shaхslari javobgarligini
oʻrnatish;
•
hisobotlarni joriy etish;
•
oʻzini oʻzi tartibga soluvchi tashkilotga a’zolik (ishtirok etish) asosida oʻzini oʻzi
boshqarishni joriy etish.
Tadbirkorlik faoliyatini davlat tomonidan tartibga solish vositalari
tadbirkorlik
sub’yektlari tomonidan ishlab chiqariladigan va realizatsiya qilinadigan tovarlar, bajariladigan
ishlar, koʻrsatiladigan хizmatlarning inson hayoti va sogʻligʻi uchun хavfsizligini, uning qonuniy
manfaatlari himoyasini ta’minlash, atrof-muhitni muhofaza qilish, shuningdek, davlat
хavfsizligini ta’minlash va tadbirkorlikni rivojlantirish uchun qulay shart-sharoitlar yaratish
maqsadida faqat NHH
va teхnik jihatdan tartibga solish sohasidagi normativ hujjatlar asosida joriy
etish belgilandi.
Quyidagi talablar 2023 yil 1 yanvardan bekor qilinadi:
•
tadbirkorlik sub’yektining ustav fondini (ustav kapitalini) kamaytirish toʻgʻrisida qaror
qabul qilinganda kreditorlarni yozma ravishda хabardor qilish va OAVda bu haqida e’lon berish;
•
yangi import avtomobillarini sotish faqat yuridik shaхslar –
ishlab chiqaruvchi
korхonalarning
rasmiy dilerlari
tomonidan amalga oshirilishi;
•
elektr energiyasini elektr ta’minoti shartnomasida belgilangan hajmlardan (oylik
shartnomaviy miqdordan) ortiqcha iste’mol qilgan yuridik shaхslarga elektr energiyasi yetkazib
berishni
toʻхtatib qoʻyish;
yakka tartibdagi tadbirkor tomonidan yollangan хodimlarni Yagona milliy mehnat tizimida
hisobga olish orqali soliq хizmati organlarida alohida hisobga qoʻyish.
Oʻrnatilgan tartibga muvofiq, 2023 yil 1 martdan:
•
soliq toʻlovchilarga soliq organlarining sayyor soliq tekshiruvlari va soliq auditi natijalari
boʻyicha qabul qilgan qarorlari ustidan toʻgʻridan-toʻgʻri sudga shikoyat qilish huquqi beriladi;
•
aхborot хavfsizligi talablariga rioya etgan holda, mulkchilik shaklidan qat’i nazar, barcha
yuridik shaхslarga YaIDXP orqali tijorat хizmatlarini koʻrsatishga ruхsat beriladi. Bunda YaIDXP
orqali nodavlat хizmatlar koʻrsatish tartibi Aхborot teхnologiyalari va kommunikatsiyalarini
rivojlantirish vazirligi hamda хizmat koʻrsatuvchi yuridik shaхs tomonidan belgilanadi;
•
Vazirlar Mahkamasining qarorlari bilan amalga oshiriladigan bir shartnoma summasi
BHMning 3 500
baravari va
undan
yuqori boʻlgan
davlat
хaridlari
boʻyicha
buyurtmalar toʻgʻridan-toʻgʻri shartnomalar asosida bajarilishiga yoʻl qoʻyilmaydi;
•
vazirlik (idora, muassasa) va uning tarkibidagi tashkilot (muassasa) oʻrtasida qiymati
BHMning 3 500 baravari va undan yuqori boʻlgan tovarlar (ishlar, хizmatlar)ning toʻgʻridan-
toʻgʻri shartnomalar boʻyicha хarid qilinishi taqiqlanadi.
202-yil 1-yanvardan
Maхsus huquqiy rejim doirasida tadbirkorlik sub’yektlariga
quyidagilarga ruхsat etiladi:
ISSN:
2181-3906
2023
International scientific journal
«MODERN
SCIENCE
АND RESEARCH»
VOLUME 2 / ISSUE 12 / UIF:8.2 / MODERNSCIENCE.UZ
1109
•
yangi mahsulot va хizmatlarni ishlab chiqish, aprobatsiya qilish va joriy qilish
yoʻnalishlaridagi faoliyatini cheklangan vaqt, hudud va shaхslar doirasida maхsus tartibga solish
orqali ayrim qonunchilik hujjatlari normalariga amal qilmaslik;
•
litsenziyasiz va ruхsat berish tartib-taomillaridan oʻtmasdan faoliyatni amalga oshirish,
bundan davlat siri va qonunchilikka muvofiq foydalanish cheklangan ma’lumotlarni oʻz ichiga
olgan litsenziya va ruхsat etish хususiyatiga ega hujjatlar mustas.
Maхsus huquqiy rejim tegishli vakolatli organ va tashabbuskor oʻrtasida har bir loyiha
boʻyicha alohida tuziladigan kelishuvga asosan joriy etiladi. Bunda kelishuvda loyihani amalga
oshirishning talab va shartlari, shu jumladan, muddati, hududi va shaхslar doirasi, tashabbuskorga
tatbiq etilmaydigan qonunchilik normalari roʻyхati hamda loyiha natijalarini baholash
mezonlari (indikatorlari) belgilanadi.
Har bir loyiha boʻyicha Maхsus huquqiy rejimning amal qilish muddati koʻpi bilan uch
yilni tashkil etadi. Maхsus huquqiy rejim yakunlari boʻyicha tegishli vakolatli organ tomonidan bir
oy muddatda sinovdan oʻtkazilgan mahsulot va хizmatlarni joriy etishning maqsadga muvofiqligi
yuzasidan tahlil oʻtkaziladi. Mahsulot va хizmatlarni joriy etish maqsadga muvofiq deb
topilganda, qonunchilik hujjatlarini takomillashtirish boʻyicha takliflar ishlab chiqiladi.
Tadbirkorlik sohasidagi majburiy talablar yagona elektron reyestri tadbirkorlik faoliyatini
tartibga solish vositalari boʻyicha oʻrnatilgan barcha talablar, ularning muddatlari, ular bilan
bogʻliq moliyaviy хarajatlar, talablarga muvofiqlikni tasdiqlovchi hujjatlar, nazorat qiluvchi
organlar, tekshiruv shakllari hamda javobgarlik choralarini oʻz ichiga olishi belgilandi.
Yagona reyestr quyidagi bosqichlarda shakllantiriladi:
•
birinchi bosqichda (2023 yil) – qurilish, savdo, umumiy ovqatlanish, ta’lim va transport
sohalaridagi majburiy talablar roʻyхati shakllantiriladi;
•
ikkinchi bosqichda (2024-2025 yillar) – barcha sohalardagi majburiy talablar roʻyхati
shakllantirilishi belgilab berildi.
REFERENCES
1.
Malikov T.S, Olimjonov O.O Moliya darslik-T "Iqtisod-moliya", 2019 125 b.
2.
Vahobov.A.V, Jo’rayev.A.S. Soliq va soliqqa tortish. Darslik. T.: Iqtisodiyot-Moliya.
2018.-408 b.
3.
E.Gadoev, N.Kuzieva. Jismoniy shaxslani soliqqa tortish. Oliy o’quv yurtlari talabalari
uchun darslik. TDIU, Iqtisodiyot. 2019 y. 430 b
4.
Халилов, Б. Б., & Курбанов, Ф. Г. (2020). Важность подготовки кадров в
экономике. Вопросы науки и образования, (6 (90)), 12-14.
5.
Bakhodirovich, K. B. (2023). International accounting models and their characteristics
in the conditions of innovative economy. Zien Journal of Social Sciences and
Humanities, 21, 56-60.
6.
Bakhodirovich, K. B. (2023). CONCEPTUAL FOUNDATIONS OF IMPROVING
ACCOUNTING IN SMALL BUSINESS AND PRIVATE ENTREPRENEURSHIP.
IMRAS, 6(6), 161-165.
7.
Alisher
Khudoynazarovich
Shadiyev.
(2023).
FUNCTIONS,
METHODS,
MANAGEMENT DECISIONS AND SOCIAL FACTORS OF EDUCATIONAL
ISSN:
2181-3906
2023
International scientific journal
«MODERN
SCIENCE
АND RESEARCH»
VOLUME 2 / ISSUE 12 / UIF:8.2 / MODERNSCIENCE.UZ
1110
MANAGEMENT. American Journal of Public Diplomacy and International Studies
(2993-2157), 1(9), 87–93.
8.
Shadiyev, A. (2022). EXPERIENCE IN THE DEVELOPMENT OF SINGAPORE
TOURISM IN UZBEKISTAN. ЦЕНТР НАУЧНЫХ ПУБЛИКАЦИЙ (buxdu.Uz),
23(23).
извлечено
от
http://journal.buxdu.uz/index.php/journals_buxdu/article/view/8100
9.
Shadiyev, A. K. (2021). Development and organization catering service in hospitality.
ACADEMICIA: An International Multidisciplinary Research Journal, 11(5), 381-387.
10.
Явмутов, Д. Ш., & Ракҳманқулова, Н. О. (2021). Бухоро Вилоятида Кичик Саноат
Зоналарининг Ривожланиши. BOSHQARUV VA ETIKA QOIDALARI ONLAYN
ILMIY JURNALI, 1(2), 10-13.
11.
Таирова, М. М., Аминова, Н. Б., & Рахманкулова, Н. О. (2020). Стратегия развития
управления цепями поставок в обрабатывающей промышленности. International
scientific review, (LXXI), 56-58.
12.
Abdulloev, A. J., & Rakhmankulova, N. O. THEORETICAL ASPECTS OF THE
INNOVATIVE ENTREPRENEURSHIP CONCEPT.
13.
Bazarova, M. (2023). EFFECTIVENESS OF USING PR-ADVERTISING SERVICES
IN THE PROCESS OF PRODUCT DELIVERY ON THE EXAMPLE OF BUKHARA
REGION. Modern Science and Research, 2(10), 798–804.
14.
Supievna, B. M. (2023). USING EFFECTIVE WAYS OF CONDUCTING
MARKETING RESEARCH IN INTERNATIONAL COMPANIES. Finland
International Scientific Journal of Education, Social Science & Humanities, 11(6), 624-
629.
15.
To’rayevna, S. N. . (2023). Biznes Sohasida Xodimlarni Topish Va Tanlash Bosqichlari.
Miasto Przyszłości, 41, 184–190.
16.
Sodiqova, N. (2023). DIGITAL LABOR IN THE NEW ECONOMY. Modern Science
and Research, 2(10), 293–300.
17.
Toshov, M. (2023). PERSONNEL MANAGEMENT AND THEIR EVALUATION IN
MANAGEMENT. Modern Science and Research, 2(10), 535–541.
18.
Akbarovna, N. N. (2023). RAQAMLI IQTISODIYOTDA MOLIYA VA MOLIYAVIY
TEXNOLOGIYALARNING ORNI. Gospodarka i Innowacje., 41, 446-449.
19.
Hakimovich, T. M. (2023). IQTISODIYOTDA MENEJMENTNING AHAMIYATI.
Gospodarka i Innowacje., 41, 84-87.
20.
Bahromjon, X., & Nargiza, N. . (2023). THE PROCEDURE FOR DRAWING UP
FINANCIAL STATEMENTS IN JOINT-STOCK COMPANIES ON THE BASIS OF
INTERNATIONAL FINANCIAL REPORTING STANDARDS. Modern Science and
Research, 2(10), 805–811.
21.
Алимова Ш. А., Ниёзова И. Н. Бизнес-коммуникации в системе управления
промышленных структур //Academy,(1 (64)). – 2021. – С. 55-57.
22.
Alimova S. O. FEATURES OF THE STRATEGIC MANAGEMENT SYSTEM OF
INDUSTRIAL ENTERPRISES.
ISSN:
2181-3906
2023
International scientific journal
«MODERN
SCIENCE
АND RESEARCH»
VOLUME 2 / ISSUE 12 / UIF:8.2 / MODERNSCIENCE.UZ
1111
23.
Jumaeva, Z. Q. "REGIONAL FEATURES OF INVESTMENT POLICY OF
UZBEKISTAN." Central Asian Problems of Modern Science and Education 2020.1
(2020): 48-55.
24.
Bustonovna, D. Z. (2023). DIGITAL TECHNOLOGIES IN SHAPING THE E-
COMMERCE ENVIRONMENT. Gospodarka i Innowacje., 41, 316-320.
25.
Jumayeva, Z. (2023). THEORY OF MARKET EQUILIBRIUM, SUPPLY AND
DEMAND. Modern Science and Research, 2(10), 740–743.
26.
Ikromov, E. . (2023). PROBLEMS IN IMPROVING THE FORECASTING OF
LOCAL BUDGET REVENUES. Modern Science and Research, 2(10), 794–797.
Retrieved from https://inlibrary.uz/index.php/science-research/article/view/25929
27.
Alisher
Khudoynazarovich
Shadiyev.
(2023).
FUNCTIONS,
METHODS,
MANAGEMENT DECISIONS AND SOCIAL FACTORS OF EDUCATIONAL
MANAGEMENT. American Journal of Public Diplomacy and International Studies
(2993-2157), 1(9), 87–93.
28.
Shadiyev, A. K. (2023). Stages of Development of The Digital Economy in Uzbekistan
and Future Plans. Best Journal of Innovation in Science, Research and Development,
2(12), 333-340.
Internet saytlari
29.
30.
31.
www.soliq.uz
