STOMATOLOGIYA
Материал и методы:
у детей раннего возраста
определяли распространенность кариеса (в %),
интенсивность по индексам кпу, проводили анализ
поражения
поверхностей
зубов
(кпп),
изучали
индекс гигиены полости рта по Э.М. Кузьминой
(2000).
Результаты:
индекс
кпу
трехлетних
детей
свидетельствует
о
стабильно
высоком
уровне
интенсивности кариозного процесса в г. Ургенче.
Выводы: высокий титр патогенной микрофлоры
обусловлен
отсутствием
санации
родителей
и
детей,
ранним
инфицированием
кариесогенной
флорой, низким уровнем гигиенических знаний и
профилактической активностью родителей, плохой
гигиеной
полости
рта
и
высокоуглеводистой
пищей.
Ключевые
слова:
ранний
детский
кариес;
профилактика; здоровье; микрофлора.
Maqsad:
klinik
va
mikrobiologik
monitoring
asosida bolalarda erta bolalik kariesining oldini olish
samaradorligini baholash.
Material va usullar:
yosh bolalarda kariyesning
tarqalishi (%), kpu indekslari bo’yicha intensivligi
aniqlandi, tishlaming sirtlarining shikastlanishi (KPP)
tahlil qilindi, bo’yicha og’iz bo’shlig’i gigienasi
indeksi E.M. Kuzmina (2000).
Natijalar:
uch yoshli bolalaming kpu indeksi
Urganch shahrida kariyer jarayonning doimiy yuqori
intensivligini ko’rsatadi.
Xulosa:
patogen
mikrofloraning
yuqori
titri
ota-onalar va bolalaming sanitariya sharoitlarining
yo’qligi, kariogen flora bilan erta infektsiya, gigiena
bilimlarining
past
darajasi
va
ota-onalaming
profilaktik faolligi, yomon og’iz gigienasi va yuqori
uglevodli ovqatlar bilan bog’liq.
Kalit so’zlar:
erta bolalik karies; oldini olish;
salomatlik; mikroflora.
Objective:
To evaluate the effectiveness of the
prevention of early childhood caries in children
according to clinical and microbiological monitoring.
Material and methods:
In young children, the
prevalence of caries (in %), the intensity according to
the kpu indices were determined, the damage to the
surfaces of the teeth (KPP) was analyzed, the index of
oral hygiene according to E.M. Kuzmina (2000).
Results:
The kpu index of three-year-old children
indicates a consistently high level of intensity of the
carious process in the city of Urgench.
Conclusions:
The
high
titer
of
pathogenic
microflora is due to the lack of sanitation of parents
and children, early infection with cariogenic flora, low
level of hygiene knowledge and preventive activity
of parents, poor oral hygiene and high-carbohydrate
food.
Key words:
early childhood caries; prevention;
health; microflora.
УУК: 616.314-002-053.2-085.242
БОЛАЛАРДА ТИШ КАТТИЦ ТУКИМАСИ КАРИЕСИ ИРОФИЛАКТИКАСИДА
“АЭРОДЕНТ” МОСЛАМАСИНИНГ КЛИНИКО-ФУНКЦИОНАЛ САМАРАДОРЛИГИНИ
БАХОЛАШ
Ахмедов А.Б., Рахматова Д.С.
Бухоро давлат тиббиёт институты
Хцзирги
кунда
кариес
касаллиги
болалар
орасида
кенг
таркалган
сурункали
касаллик
булиб
хисобланади
[1,4,6,8].
Профилактика
ва
даволашнинг
турли
хил
усулларини
кулланилишига карамай, тиш кариеси аввалгидек
болалар ва катталарда огиз бушлигининг энг кенг
таркалган касалликларидан бири булиб колмокда
[2,3,5,10].
Мутахассисларнинг
таъкидлашича
тишда кариеси мавжуд болалар огиз бушлигида
куп
микдорда
кариесоген
микроорганизмлар
мавжудлигини
курсатади
[12].
Шу
нукдаи
назардан касалликнинг этиологик омилига таъсир
этиши
мумкин
булган
терапевтик
воситаларни
танлаш ва болаларда тиш кариесини даволаш
ва олдини олишда махдллий микробга царши
терапия мухцм ахдмият касб этиши белгиланган
[9]. Болалар тиш кариеси касаллигининг кенг
таркалганлиги ва даволаш-профилактик чоралари
70
СТОМАТОЛОГИЯ ДЕТСКОГО ВОЗРАСТА
самарадорлигининг
пастлиги
сабабли
согликни
сакдаш
учун
жиддий
муаммо
хисобланади.
Тиш
каттак
тукимасининг
чидамлилигини
ошириш,
эмалнинг
нормал
тузилишини
тиклаш,
кариес
жараёнини
баркдрорлаштириш
махаллий патогенетик терапияни, шу жумладан
реминерализация
ва
фтор
препаратларини
Куллашни талаб килади [7,11]. Реминерализация
терапиясини
куллаш
масалалари
ва
объектив
меъзонлари етарли даражада ишлаб чикилмаган.
Кариесни
олдини
олишнинг
янги
усулларини
жорий этиш ва такомиллаштириш камда ушбу
касалликни
камайтиришнинг
истидболли
усулларини аникдаш мухим. Касалликни даволаш
ва олдини олиш чораларини утказишнинг аник
усулини, унинг интенсивлигини камайтиришнинг
истикболли
усулини
излаб,
тиш
кариесининг
олдини олиш воситалари ва куллаш усулларини
янада
ривожлантириш
ва
дифференциал
ёндашишни такозо этмокда хамда бу борада илмий
тадкикотлар заруратини тугдиради.
Тадкидотнинг мадсади
“Аэродент”
мосламасидан
фойдаланган
холда болаларда тиш кариеси профилактикасини
такомиллаштиришдан иборат.
Таддидотнинг вазифалари
1.
6
ёшдан
15
ёшгача
булган
болалар
гурухдарида
тишларнинг
кариесли
зарарланиши
интенсивлиги ва кечиши фаоллиги динамикасини
аникдаш;
2.
Тадкикот
гурухдарида
тиш
каттик
тукималари
кариесининг
узига
хос
кечишини
клиник-функционал хусусиятларини бахолаш.
Таддидотнинг
объекти
сифатида
Бухоро
вилоят
болалар
стоматология
поликлиникасига
мурожаат килган тиш кариеси мавжуд 6 ёшдан
15 ёшгача булган 134 нафар бола ишгирок этган.
Назорат гурухи сифатида стоматологик соглом 36
нафар болалар жалб этилган.
Таддидотнинг
усуллари
сифатида
клинико-
стоматологик, клинико-функционал ва статистик
тахдил усулларидан фойдаланилган. Беморларни
гурухдарга
ажратишда
вариацион
усулдан
фойдаланилди.
Статистик
тахдил
килиш
учун,
Стьюдентанинг
t-мезони,
Манн
—
Уитнининг
гайритабиий тадсимот мезони ва жуфт такдослаш
учун Вилкоксон тести ишлатилган.
Таддидот натижалари
Болалар
орасида
касалланипшинг
тахдили
динамикаси
6
ёшли
болаларнинг
вадгинчалик
тишларидаги
кариеснинг
жадаллиги
тахдили
шуни
курсатдики,
КПО
индекси
курсаткичи
4,7 8±0,19 ни курсатгани холда, «К» компонентнинг
(2,94±0,09) катталиги ишончли (р<0,001) юкори
натижа
курсатди.
«П»
компонента
1,48±0,09
курсатгани булса, ушбу ёшда «О» компонента
(0,36±0,02) бопща курсаткичлардан ишончли паст
эканлиги аникданди. 6-9 ёшли болалар орасида
доимий
тишлар
кариесининг
таркалганлиги
умумий беморларнинг 13% ида учрагани холда,
КПО
компонентлари
учраши
мос
равишда
0,20±0,01 ва 0,10±0,01 учради. «О» компонента
кузаталмади.
КПОнинг
киймати
10-12
ёшли
болаларда (2,51±0,23) «К» ва «П» компонентлари
ишончли (мос равишда 1,17±0,08 ва 1,30±0,09)
фаркданмади. «О» компонента 0,04±0,01 даражада
учради. 12-15 ёшлиларда КПО (3,81±0,15) индекси
ва унинг «К» (1,57±0,10) компонентлари уртача
катталиги (р<0,05), айни пайтда «П» компонента
(2,15±0,08) болаларда (р<0,05) юдори булган. «О»
компонента 0,09±0,01 кузатилган.
Курикдан
утказилганларнинг
огиз
бушлиги
гигиеник холата тахдил килинганда, болаларда
Федоров
-
Володкина
индекси
даволашгача
булган асосий гурух 6 ёш (вактинчалик тишлар)
болалар
орасида
1,13±0,09
балл
курсаткични
курсатган булса, даволашдан кейинги “Аэродент”
кулланилган
гурух
болаларида
1,03±0,02,
Боровский-Леус усупи кулланилган гурухида ушбу
курсаткич 1,1 ±0,02 га тент булди. Назорат гурухи
болаларида бу уртача 1,09±0,03 балл курсаткични
курсатди.
Асосий
гурухнинг
6-9
ёш
болалар
орасида
даволашгача
булган
гигиеник
индекс
1,9±0,33 баллни, назорат гурухида 1,6±0,21 баллни
курсатди
ва
коникарли
курсаткични
к}фсатди.
Даволашдан сунг “Аэродент” кулланилган гурух
болаларида 1,39±0,23, Боровский - Леус усули
кулланилган гурухида ушбу курсаткич 1,66±0,18
га тент булди. Огиз Сушлиги гигиенасининг энг
паст курсаткичи 10-12 ёш асосий гурух болалари
орасида
кузатилиб,
уртача
2,2±0,45
баллни,
бу эса коникарсиз курсаткични намоён кдлди.
Аинан шу гурухнинг назорат гурухида 1,7±0,18
баллни ва коникарли курсаткични курсатди. Ушбу
ёш гурухидаги бундай паст гигиеник холатни
алмашинув
даври
тишлови
билан
боглаймиз.
“Аэродент”
кулланилган
гурух
беморларида
1,76±0,45
гача
яхшилангани
холда,
даволашда
Боровский - Леус усули кулланилган гурухда
1,87±0,21 га тент булди. 13-15 ёш болалар асосий
гурух беморларида бу курсаткич 1,9±0,38 га,
назорат гурухида 1,3±0,15 га тенглиги аникланди.
71
STOMATOLOGIYA
Даволашда
“Аэродент”
кулланилган
гурухда
1,56±0,38 гача, Боровский-Леус усули кулланилган
гурухида 1,68±0,13 гача пасайгани аникданди.
Болаларда
“Аэродент”
мосламасидан
фойдалангандан 6 ойдан кейинги тиш эмалининг
кислот ага каршилиги(ТЭРтест)тахдил кили нганда,
ТЭР синамаси буйича сезиларли даражада паст
узгариш
курсаткичи
таккослаш
гурухининг
орасида кайд этилди (мос равишда 52,2±2,8% ва
48,7±2,1 %). Асосий гурух беморларига “Аэродент”
кулланилгандан
кейин
натижаларнинг
кескин
яхшилангани курилди. Бунда 6 ёш (вакдинчалик
тишлар) болалар гурухида бу курсаткич 41,7±1,9%
гача, 6-9 ёш (доимий тишлар) болаларда 42,3±3,2%
хамда 10-12 ёш болалар 39,1±4,1% ни ташкил
килди. Тиш эмалининг кислотага каршилигининг
энг яхши курсаткичи 13-15 ёш асосий гурух
болалар орасида кузатилиб, 31,3±3,1% ни ташкил
килди. Таккослаш гурухининг 6 ёш (вактинчалик
тишлар)
болалари
орасида
уртача
42,3±1,5%
ни курсатган булса, 13-15 ёш болалар орасида
34,7±1,9% ни ташкил килди. Шунингдек, болалар
ёш
гурухдарида
эмалнинг
кайта
тикланиш
(реминерализация) вакдини акс эттирувчи КОСРЭ
тести урганилди. КОСРЭ тести натижалари тиш
эмалининг кислотага каршилиги курсаткичларига
бевосита
бутликдигини
курсатди.
Бу
оркали
ТЭР
синамаси
нагижаларининг
х,акконийлиги
асосланади. Бунда реминерализация муддатининг
энг паст курсаткичлари 4,1±0,4 кун ва 3,6±0,2
кун билан мос равишда 6-9 ёш (доимий тишлар)
хамда 10-12 ёш болалар таккослаш гурухида кайд
этилди. Айнан шу ёшли болалар асосий гурухида
мос равишда 3,9±0,1 кун ва 2,8±0,2 кунни ташкил
килди (1-жадвал).
1-жадвал
Текширилаётган беморларда “Аэродент” мосламасидан фойдалангандан 6 ойдан кейинги тиш
эмалининг кислотага чидамлилиги (ТЕР-тест) ва сулак минерализацияси потенциали (КОСРЭ-
__________________ тест) курсаткичларини киёсий таккослаш (М±ш, %, кун) ______________________
Аникданган патология
6 ёш
(вактинчали
к тишлар)
6-9 ёш
(доимий
тишлар)
10-12 ёш
13-15 ёш
Т
Э
Р
-т
ес
т
даволашгача
44,2±1,1%
59,7±3,9%
55,3±3,1%
35,6±2,4%
“Аэродент” кулланилган
гурух
41,7±1,9%
42,3±3,2%
39,1±4,1%
31,3=1=3,1%
Боровский-Леус усули
кулланилган гурухи
42,3±1,5%
52,2±2,8%
48,7±2,1%
34,7±1,9%
назорат гурухи
37,3±1,5%
45,7±2,3%
41,4±1,9%
32,3±1,4%
К
О
С
Р
Э
-
те
ст
даволашгача
3,2±0,2
4,5±0,2
3,8±0,1
2,9±0,1
“Аэродент” кулланилган
ГУРУХ
3,1±0,3
3,9±0,1
2,8±0,2
2,2±0,2
Боровский-Леус усули
кулланилган гурухи
3,2±0,2
4,1±0,4
3,6±0,2
2,7±0,2
назорат гурухи
3,2±0,2
4,НОД
3,6±0,3
2,6±0,2
Тадкикотга
жалб
килинган
турли
ёш
гурухдаридаги
болаларда
электрометрик
текширувлар
натижалари
турли
тишловларда
ва
турли
анатомик
сохдларда
бир-биридан
сезиларли
фарк
килганлиги
аникданди
(2-
жадвал).
72
СТОМАТОЛОГИЯ ДЕТСКОГО ВОЗРАСТА
2-жадвал
Текширилган беморларда “Аэродент” мосламасидан фойдалангандан б ойдан кейингитиш каттик
______________ тукималарининг электрометрик курсаткичлари, М±ш______________________
Тишлар гурухдари
6 ёш
(вактинчали
к тишлар)
6-9 ёш
(доимий
тишлар)
10-12 ёш
13-15 ёш
Курак
кесувчи
кирра
1.35±0Д7
1,44±0,13
1.9±0ДЗ
2,02±0Д1
1.5±0Д9
1,66±0,15
1,08±0,05
1,1±0,03
буйин
сохаси
3,43±0Д7*
4,76±0ДЗ
4,53±0,23*
5,42±0,14
ЗД8±0,21
3,96±0Д9*
2,24±0Д9*
2,74±0,07
Крзик
орал юза
-
-
1,45±0ДЗ
1,62±0,06
1Д2±0,08
1,15±0,02
буйин
сохаси
3,28±0Д8
2Д2±0Д8
-
-
3,93±0Д4
2,53±0,13
Моляр
тиш
думбоги
1ДЗ±0Д1
1,26±0,08
1,95±0Д1
2,1±0,07
1,39±0,23*
1,51±0ДЗ
1,07±0Д2
1,09±0,08
фиссура
уйикчаси
1,67±0Д9
1,93±0Д4
2,74±0,23*
3,56±0,16
2Д4±0Д7*
2,63±0,09
1,83±0Д5
1,95±0,13
буйин
сохаси
2,72±0
т
21*
3,41±0,12
5,46±0,29
6,53±0Д4
2,58±0Д6*
3,13±0,19*
2,26±0Д9*
2,76±0,14
Изох,. * — соглом болалар билан таккослаганда фарклар ишончлилик даражаси р<0,05.
Тадкикот
гурухдарида
“Аэродент”
мосламасидан фойдалангандан 6 ойдан кейинги
электрутказувчанлик
энг
яхши
пасайиш
курсаткичлари
барча
тиш
гурухдари
буйин
сохдсида курсатди. Бу “Аэродент” мосламасининг
кам
тиш
каттик
тукимаси
минерализация
жараёнини яхшилаганлиги, шунингдек тиш-милк
чунтаги
микрофлораси
нормализациясига
олиб
келганлиги билан асосланади.
Шундай
килиб,
тадкикотда
катнашаётган
болаларда
олиб
борилган
“Аэродент”
мосламасидан фойдалангандан 6 ойдан кейинги
тадкикотлар
тишнинг
каттик
тузилмаларида
сифатий
узгаришларни
аникдади,
бу
уларнинг
электр токини утказиш даражасининг узгариши
билан ифодаланди. Текширилган болаларда тиш
каттик туки мал ар ин инг минералланиш даражаси
урганилганда,
турли
тишлов
даврларида
эмал
реминерализацияси
ТЭР-тест,
КОСРЭ-тест
ва
тиш
каттик
тукималари
электрутказувчанлик
курсаткичларининг
яхшиланганлиги
билан
асосланади. Бу эса тиш каттик тукималарининг
“Аэродент”
мосламаси
ёрдамида
бирламчи
шикастланиш хавфи камайипшни курсатди.
Адабиётлар
1.
Боровский Е.В., Иванов В.С., Банченко
Г.В. Терапевтическая стоматология. — Москва:
Мед. информ, агентство, 2003. - 216 с.
2.
Раджабов
А.
А.,
Раджабов
А.Б.,
ТемироваН.Р., Камалова Ш.М. Оценка результатов
первичной хейлопластики у детей с врожденной
двусторонней расщелиной верхней губы и нёба //
Биол и интегративная мед.: Электрон науч. журн.
-2017.-№5.-С. 36-46.
3.
Терапевтическая
стоматология
детского
возраста; Под ред. проф. Л.А. Хоменко. — Киев:
Кн. плюс, 2010. - 804 с.
4.
Akhmedov A. et al. Prevalence, prophylaxis
and treatment principles of primary teeth erosion in
children // Int. J. Psychosocial Rehabilitation. - 2020.
- Vol. 24, №4. - P. 2073-2078.
5.
Akhmedov A.B. Diagnostic value of amino
acid composition of blood in children with erosion of
dental tissues // International conference on social and
humanitarian research
I I
Cologne Germany). - 2021.
- №4.-P. 257-258.
6.
Akhmedov
A.B.
Influence
of
complex
treatment on amino acid composition of saliva in
children with erosion of dental tissues // E-Conference
Globe.-2021.-C. 217-218.
73
STOMATOLOGIYA
7.
Akhmedov A.B. The Effect of Hormonal
Status on The Formation and Development of Dental
Hard Tissue // Eurasian Med. Res. Periodical. - 2021.
-Vol. 1, №1.-P. 55-59.
8.
Akhmedov
A.B.
et
al.
Incidence,
prophylaxis and treatment principles of primary teeth
erosion in children // Вести. TMA. - 2019. - №5. - C.
73-76.
9.
Akhmedov
A.B.,
Rakhmatullayeva
D.U.
Modem Views on the Prevalence, Etiology and
Pathogenesis of Dental Fluorosis in Children // Middle
Europ. Sci.Bull.-2021.-Vol. 18.-P. 287-293.
10.
Rajabov A.A. Evaluation of the Results
of Primary Cheiloplasty in Children with Congenital
Bilateral Cleft Lip and Palate // Middle Europ. Sci.
Bull. -2022.-Vol. 22. -P. 173-177.
11.
Rajabov A.A. Improvement of Treatment
and Prevention of Fluorosis in Children of School Age
I I
Middle Europ. Sci. Bull. -2022. - Vol. 22. -P. 170-172.
12.
Ramos-Gomes
F.J.,
Weintraub
J.A.
Bacterial,
behavioral
and
environmental
factors
associated with early childhood caries // Clin. Pediatr.
Dent. - 2012. - Vol. 2. - P. 165-173.
Maqsad:
“Aerodent” apparati yordamida bolalarda
tish kariesining oldini olishni yaxshilash.
Material va usullar:
Buxoro viloyat bolalar
stomatologiya poliklinikasiga 6 yoshdan 15 yoshgacha
bo'lgan 134 nafar tish kariyesi bilan og‘rigan bolalar
kuzatuvda olindi. Nazorat guruhi - 36 nafar tishlari
sog’lom bolalar.
Natijalar:
mahalliy
antimikrobiyal
terapiya
kasallikning etiologik omillariga ta’sir ko’rsatadigan
terapevtik vositalami tanlashda, shuningdek, bolalarda
tish kariesini davolash va oldini olish samaradorligini
oshirishda muhim
rol
o’ynaydi. «Aerodent» qurilmasi
qattiq
to’qimalaming
mineralizatsiyasini
sezilarli
darajada yaxshilaydi va og’iz bo’shlig’i mikroflorasini
normallantiradi.
Xulosa:
«Aerodekt» qurilmasidan foydalanganda
qattiq tish to’qimalariga birlamchi zarar etkazish xavfi
kamayadi.
Kalit suzlar:
tish kattiq tuqimasi, karies, oldini
olish, TER-test, KOSRE-test.
Цель:
совершенствование
профилактики
кариеса зубов у детей с помощью аппарата
«Аэродент».
Материал и методы:
под наблюдением были
134 ребенка в возрасте от 6 до 15 лет с кариесом
зубов,
обратившиеся
в
Бухарскую
областную
детскую
стоматологическую
поликлинику.
Контрольная
группа
-
36
стоматологически
здоровых детей.
Результаты:
местная антимикробная терапия
играет важную роль в подборе лечебных средств,
способных
влиять
на
этиологические
факторы
заболевания, а также эффективность лечения и
профилактики кариеса зубов у детей. Аппарат
«Аэродент» значительно улучшает минерализацию
твердых
тканей
и
нормализует
микрофлору
полости рта. Выводы: При использовании аппарата
“Аэродект”
уменьшается
риск
первичного
повреждения твердых тканей зубов.
Ключевые слова:
твердые ткани зубов, кариес,
профилактика, ТЭР-тест, КОСРЕ-тест.
Objective:
То improve the prevention
of
dental
caries in children using the Aerodent apparatus.
Material and methods:
134 children aged 6
to
15
years with dental caries were under observation, who
applied to the Bukhara Regional Children’s Dental
Clinic. Control group - 36 dentally healthy children.
Results:
Local antimicrobial therapy plays an
important role in the selection of therapeutic agents
that can influence the etiological factors of the disease,
as well as the effectiveness of the treatment and
prevention of dental caries in children. The Aerodent
apparatus significantly improves the mineralization of
hard tissues and normalizes the microflora of the oral
cavity.
Conclusions:
When
using
the
“Aerodekt”
apparatus, the risk of primary damage to hard dental
tissues is reduced.
Key words:
hard tissues
of
teeth, caries,
prevention,
TER-test, KOSRE-test.
74