ПРОФИЛАКТИКА КАРИЕСА ЭФФЕКТИВНОСТЬ КОНЦЕНТРАЦИИ СВОБОДНЫХ ИОНОВ ФТОРА В ЗУБНЫХ ПАСТАХ

ВАК
elibrary
inLibrary
Google Scholar
doi
 
Выпуск:
CC BY f
11-13
52
27
Поделиться
Худанов, Б., Халилов, И., Muksamedova М., Тораев, К., Абдураксимова, Ф., & Ахмедов, А. (2019). ПРОФИЛАКТИКА КАРИЕСА ЭФФЕКТИВНОСТЬ КОНЦЕНТРАЦИИ СВОБОДНЫХ ИОНОВ ФТОРА В ЗУБНЫХ ПАСТАХ. Стоматология, 1(1(74), 11–13. извлечено от https://inlibrary.uz/index.php/stomatologiya/article/view/1268
Crossref
Сrossref
Scopus
Scopus

Аннотация

Как показал проведенный авторами анализ, многие производители зубных паст, продаваемых в Узбекистане, используют фтористую соль, которая в Германии почти не применяется. Подтверждается тот факт, что концентрация свободного иона фтора в НМФФ содержащих зубных пастах меньше, чем в ФН содержащих зубных пастах. Кроме того, концентрация свободного ионов фтора в ФН содержащих зубных пастах высока, но чуть меньше, чем у их аналогов, произведенных в Германии. Авторы рекомендуют использование зубных паст, содержащие в своем составе свободные ноны фтора не менее 1000%о и с абразивным материалом силикатного характера (без кальция), так как они обладают достаточно высоким карнеспрофилактнческим эффектом.

Похожие статьи


background image

11

ОРГАНИЗАЦИЯ, ЭПИДЕМИОЛОГИЯ И ИСТОРИЯ

рургические манипуляции, активно участвует в качестве 

ассистента во всех срочных и экстренных оперативных 

вмешательствах, принимает участие во вправлении вы-

вихов.

Список литературы

1.  Еричев В.В., Арутюнов А.В., Лапина Н.В. и др. Про-

цесс формирования мануальных навыков студентов 

стоматологического  факультета  на  кафедре  ор-

топедической  стоматологии  ГБОУ  ВПО  КубГМУ 

Минздрава России // Междунар. журн. экспер. обра-

зования. – 2014. – №10. – С. 129-131.

2.  Убайдуллаев  М.Б.,  Мирсаева  Ф.З.,  Файзуллина  Г.А., 

Сулейманов А.М. Ночные дежурства студентов-ме-

диков  как  один  из  методов  приобретения  практи-

ческих навыков // Традиции и новации в подготовке 

кадров в медицинском вузе: посвящается 85-летне-

му юбилею БГМУ: Материалы межвуз. учеб.-метод. 

конф. с междунар. участием. – Уфа, 2017. – С. 346.

УДК: 616.314-002:615.454.1-612.292.69] -084

http://dx.doi.org/10.26739/2091-5845-2019-12

ТИШ ПАСТАЛАРИ 

ТАРКИБИДАГИ ЭРКИН 

ФТОР ИОНЛАРИ 

КОНЦЕНТРАЦИЯСИНИНГ 

КАРИЕС ПРОФИЛАКТИК 

САМАРАДОРЛИГИ

Худанов Б.О., Халилов И.Х., 

Мухамедова М.С., Тўраев К.И.,

Абдурахимова Ф.А., Ахмедов А.А.

Тошкент давлат стоматология институти

Хулоса

Ўзбекистон ҳудудида сотилаётган тиш пасталари-

ни  ишлаб  чиқарувчи  корхоналар  ишлатадиган  фтор 

бирикмаларини  Германия  мамлакатининг  корхона-

лари деярли ишлатишмайди. Натрий фторид тутувчи 

тиш пасталарида эркин фтор ионлари Германия кор-

хоналарида ишлатиладиган, уларнинг аналогларини-

кидан пастроқдир.

Олинган маълумотларга асосланиб кариес профи-

лактикаси мақсадида абразив модда сифатида каль-

цийсиз, силикат тутувчи, таркибида 1000 промилле-

дан юқори концентрацияда фтор иони сақловчи тиш 

ювиш пасталаридан фойдаланиш мақсадга мувофиқ 

деб ҳисоблаймиз ва тавсия қиламиз. 

Калит  сўзлар:

  тиш  пастаси,  фтор  иони,  абразив 

модда, натрий фторид, натрий монофторфосфат.

Annotation

Our  study  showed  that  many  manufacturers  of 

toothpastes sold in Uzbekistan use fluoride salt, which 

is  almost  never  used  in  Germany.  It  is  confirmed  by 

the  fact  that  the  concentration  of  free  fluoride  ion  in 

NaMFP containing toothpastes is less than that in NaF 

containing toothpastes. In addition, the concentration of 

free fluoride ions in NaF containing toothpastes is high, 

but slightly less than their counterparts from Germany. 

Thus, it is recommended to use toothpastes containing 

not less than 1000 ppm in free fluoride ions and with an 

abrasive  material  of  silicate  nature  (without  calcium), 

since  they  have  a  sufficiently  high  caries  preventive 

effect.

Аннотация

Как  показал  проведенный  авторами  анализ,  мно-

гие  производители  зубных  паст,  продаваемых  в  Уз-

бекистане,  используют  фтористую  соль,  которая  в 

Германии  почти  не  применяется.  Подтверждается 

тот  факт,  что  концентрация  свободного  иона  фтора 

в НМФФ содержащих зубных пастах меньше, чем в 

ФН содержащих зубных пастах. Кроме того, концен-

трация  свободного  ионов  фтора  в  ФН  содержащих 

зубных пастах высока, но чуть меньше, чем у их ана-

логов, произведенных в Германии. Авторы рекомен-

дуют использование зубных паст, содержащие в сво-

ем составе свободные ионы фтора не менее 1000‰ 

и  с  абразивным  материалом  силикатного  характера 

(без кальция), так как они обладают достаточно вы-

соким кариеспрофилактическим эффектом.

Ключевые слова:

 зубные пасты, ион фтора, абра-

зивное вещество, натрия фторид, натрия монофтор-

фосфат.

Охирги  10-15  йилда  кўпгина  ривожланган  мам-

лакатларда кариеснинг тарқалиши ва жадаллик кўр-

саткичлари  сезиларли  даражада  пасайганлиги  экс-

пертлар томонидан эътироф этилмоқда [6,7]. Жаҳон 

соғлиқни сақлаш ташкилоти ва қатор изланувчилар 

бундай кўрсаткичларга эришиш учун сувни ва тузни 

фторлаш, фтор сақловчи тиш пасталаридан фойдала-

ниш, айниқса болалар ёшида бундай чора-тадбирлар 

яхши самара беришини таъкидлашмоқда [2-5,8,9].

Таркибида  фтор  сақловчи  тиш  ювиш  пасталари-

нинг  самарадорлигини  исботлашда  клиник  текши-

риш  усули  кўп  кишилик  тажрибада  олиб  борилса, 

олинган  натижалар  статистик  жиҳатдан  ишонарли 


background image

12

STOMATOLOGIYA

бўлади.  Лекин,  бундай  кўп  кишилик,  икки  йил  да-

вомида олиб бориладиган клиник текширувлар жуда 

қимматга тушиши билан биргаликда ишочли самара 

беради. Шуларни инобатга олиб тиш пасталари тар-

кибида  фтор  миқдорининг  концентрацияси  даража-

сидан келиб чиқиб уларнинг самарадорлик кўрсатки-

чини аниқлаш формуласи олиб борилаётган клиник 

текширишларни  анча  енгиллаштириш  билан  бирга-

ликда  изланишларни  арзонлаштирши  мумкин  экан-

лиги  тавсия  қилинди  [1].  Тавсия  қилинган  усулда 

тиш пасталари таркибидаги фтор бирикмасининг ки-

мёвий формуласи олдин тадбиқ қилинган тиш паста-

лари  таркибидаги  фторли  бирикмага  яқин  бўлиши 

керак. Шунда тиш пасталари таркибидаги фтор би-

рикмасининг  миқдори  солиштирилиб  уларнинг  са-

марадорлик даражасини аниқлаш осонлашади. Тиш 

пастаси  самарадор  бўлиши  учун  унда  кўрсатилган 

фтор миқдори тиш ювиш пайтида ҳосил бўлган эр-

кин ион миқдорига тенг бўлиши шарт.

Мақсад

Ўзбекистон  Республикаси  ҳудудидаги  савдо 

расталарида  сотилаётган  тиш  ювиш  пасталарининг 

профилактик самарадорлигини улар таркибидаги эр-

кин фтор ионлари концентрациясини аниқлаш йўли 

билан баҳолашдан иборат.

Материал ва усуллар

Республикамиз савдо расталаридан сотиб олинган 23 

хил, таркибида фторидлар бўлган тиш ювиш пастала-

рида эркин фтор ионлари концентрацияси лаборатория 

усулида  Хайдельберг  университетининг  (Германия) 

Консерватив  стоматология  кафедрасида  аниқланди  ва 

даволаш  профилактика  хусусиятлари  баҳоланди.  Қи-

ёслаш учн Германия савдо расталарида сотиладиган 8 

хил  ўхшаш  маркали  тиш  ювиш  пасталаридан  фойда-

ланилди.  Мазкур  тиш  ювиш  пасталари  этикеткасида 

фтор бирикмалари борлиги маълум қилинган эди. Ла-

боратория текширишлари ўтказилганда мазкур паста-

лар  таркибида  ишлаб  чиқарувчиларнинг  фтор  бирик-

малари борлиги тўғрисидаги маълумотномаси борлиги 

инобатга олинди. Фтор ионлари концентрацияси эрит-

ма таркибида фтор сезувчи, рақамли ион анализатори-

га  уланган  электродлар  ёрдамида  промилледа  (ppm) 

аниқланди (Mettler Toledo, Грайфенси, Швецария, МА 

235  pH/Ion  analyzer).  Олинган  маълумотларни  таҳлил 

қилиб баҳолаш мақсадида IBM SPSS Statistics V.20. да-

стуридан фойдаландик.

Натижа ва муҳокама

Маълумки,  тиш  ювиш  пасталари  таркибида  ҳар 

хил фтор бирикмалари бўлиб, улар даволаш-профи-

лактик хусусиятга эгадирлар. Изланишлар натижаси 

шуни кўрсатдики асосий тажрибадаги тиш пастала-

ри таркибидаги фтор концентрацияси паста этикет-

касида кўрсатилган фторнинг реал миқдоридан анча-

гина фарқ қилар экан. Тиш пасталари этикетларида 

фтор ионлари миқдори. Colgate Max White with strips 

of  whiteness  (crystal  mint),  Colgate  total  professional 

clean,  Colgate  max  fresh  with  cooling  crystals  (cool 

mint),  Colgate  maxfresh  with  cooling  crystals  (clean 

mint),  Colgate  total  professional  whitening,  Colgate 

Total clean mint 1450 промилле (ppm) қилиб кўрсатил-

ган.  Бизнинг  текширишларимизда  бу  кўрсаткичлар 

мос  равишда  913,3±18,1;  1385,8±17,0;  962,5±6,6; 

996,7±16,3; 1369,2±32,6; 1385,8±32,1; га тенг бўлиб, 

декларация қилинган кўрсаткичдан пастроқ эканли-

гини кўрсатди. Лекин орадаги фарқ жуда оз. Мазкур 

тиш ювиш пасталарини таркибида монофторфосфат 

сақловчи пасталарга нисбатан икки марта қиммат со-

тишмоқда.

Мазкур компаниянинг қуйида келтирилган ва биз 

томонимиздан  тадқиқ  қилинган  Colgate  maximum 

cavity protection (Freshmint), Colgate gentle whitening, 

Colgate propolis Fresh mint, Colgate Strong teeth fresh 

breath,  Colgate  triple  action  тиш  пасталари  таркиби-

да  абразив  модда  сифатида  кальций  карбонат,  фтор 

бирикмаси сифатида натрий монофторфосфат  каби 

фтор  тузлари  ишлатилган.  Ишлаб  чиқарувчининг 

декларацияси бўйича мазкур тиш пасталари этикет-

касида  фтор  иони  концентрацияси  1450  промилле 

(ppm) миқдорида кўрсатилган. Лекин, тадқиқотлари-

миз шуни кўрсатдики бу тиш пасталарининг дистил-

ланган  сувдаги  эркин  фтор  миқдори  концентрация-

си 142,7±10,7 дан 249,3±3,7 промиллегача эканлиги 

аниқланди.  Мазкур  тиш  пасталари  ўз  таркибидаги 

фтор  ионларининг  бу  миқдори  билан  кариесга  қар-

ши  профилактик  самараси  жуда  ҳам  пастлиги  маъ-

лумдир.

Буларни  қуйидагича  изоҳлаш  мумкин:  ишлаб 

чиқарувчи  тиш  паста  таркибида  абразив  модда  си-

фатида  кальций  карбонат,  фтор  сақловчи  бирикма 

сифатида  натрий  монофторфасфатни  ишлатган.  Бу 

бирикмалар сувда диссоциацияга учраши натижаси-

да кальций элементи қисман фтор ионларини ўзига 

бириктириб  кальций  фторид  тузини  ҳосил  қилиб 

чўкмага  тушади  ва  натижада  сувдаги  эркин  фтор 

ионлари  концентрацияси  қисман  камаяди.  Болалар 

стоматологияси бўйича Европа академиясининг кўр-

сатмасига  кўра  таркибида  1000  промилледан  ошиқ 

фтор концентрацияси мавжуд тиш пасталари ёши 2-6 

дан  ошган  болаларда  кариес  профилактикаси  учун 

тавсия қилинади [8].

Blend-a-Med  with  active  fluoride  (ОАО  Свобода, 

Россия – Procter&Gamble) ва Aquafresh 3 Fresh&Minty 

(Smith  Kline  Beecham  Consumer  Health  care,  Буюк 

Британия)  тиш  пасталарини  ишлаб  чиқарувчилар 

мазкур пасталар таркибида эркин фтор миқдори 1450 

промилле  деб  белгиланган.  Бизнинг  лаборатория 

текширишларимиз  шуни  кўрсатдики,  Blend-a-Med 

with active fluoride тиш пастаси таркибида фтор кон-

центрацияси  1429,2±10,4;  Aquafresh  3  Fresh&Minty 

тиш пастасида эса – 1342,5±13,2 промиллени ташкил 


background image

13

ОРГАНИЗАЦИЯ, ЭПИДЕМИОЛОГИЯ И ИСТОРИЯ

қилар экан. Декларацияда кўрсатилган фтор ионла-

рининг миқдори бу икки хил пастада текширишлар 

натижасига жуда яқин эканлигини кўрсатди.

Россиянинг  “ОАО  Калина”  концерни  ишлаб 

чиққан  “Лесной  бальзам”,  “Бионорма”,  “Дракоша” 

тиш  ювиш  пасталари  таркибидаги  фтор  концентра-

цияси  сувдаги  эритмасида  мос  равишда  89,8±1,5; 

183,4±3,3;  12,3±0,1промиллени  ташкил  қилди.  Ле-

кин  “Лесной  бальзам”,  “Бионорма”  тиш  пасталари-

нинг этикеткасида улардаги фтор миқдори кўрсатил-

маган. “Дракоша” тиш пастасининг этикеткасида эса 

фтор миқдорини 39,5 промиллелиги кўрсатилган.

Хитойда  ишалаб  чиқилган  Дентал  Doctor  (QC 

Cosmetic Co. L.T.D фирмаси) тиш ювиш пастаси тар-

кибига  кирувчи  абразив  модда  тури,  фтор  концен-

трацияси  этикеткада  кўрсатилмаган.  Текширишлар 

шуни кўрсатдики мазкур паста ўз таркибида абразив 

модда  сифатида  кальций  карбонат,  фторли  бирик-

ма  сифатида  натрий  монофторфосфат  сақлар  экан. 

Сувдаги  эритмасида  фтор  концентрацияси  39,3±0,3 

промиллега тенг.

Ўзбекистонда  ишлаб  чиқарилган  (ООО  Nigoh-

servis,)  Mega  Med  Propolis  пастаси  таркибида  абра-

зив модда кальций карбонат, гидратланган кремний 

икки  оксиди  ва  натрий  монофторфосфат  борлиги 

таъкидланган.  Бизнинг  текширишлримиз  мазкур 

паста  таркибида  бор  йўғи  фтор  концентрацияси 

4,1±0,1 промилле эканлигини тасдиқлади.

Витаминли Дента Мед тиш ювиш пастаси (“Клин 

Косметика”, Ўзбекистон) таркибида кальций карбо-

нат  ва  натрий  монофторфосфат  сақлаши  билдирил-

ган. Этикеткасида фтор миқдори 92 промилле экан-

лиги  кўрсатилган.  Лекин  изланишлар  мазкур  тиш 

пастасидаги  эркин  фтор  концентрацияси  бор  йўғи 

3,9±0,1 промилле эканлигини тасдиқлади.

Ўзбекистондаги  “Диттас”  фирмаси  томонидан 

(ООО  “Delvita  Trade”  учун)  ишлаб  чиқарилаётган 

“Delvic  Детская”  тиш  пастаси  таркибида  абразив 

модда  сифатида  кальций  карбонат  ва  гидрадланган 

кремний  икки  оксиди,  фтор  тузи  сифатида  натрий 

монофторфосфат  сақлаши  этикеткасида  кўрсатил-

ган. Лаборатория текширувлари сувдаги эркин ион-

лар концентрацияси 171,6±6,1 промилле эканлигини 

кўрсатди.

Германия  савдосида  сотилаётган  назорат  гуруҳи 

тиш  пасталарида  абразив  модда  сифатида  гидрат-

лаштирилган  кремний  икки  оксиди,  натрий  бикар-

бонат  ёки  гидратлаштирилган  кремний  икки  окси-

ди+диметил  силикат  кремнийдан  фойдаланилган. 

Фторли бирикма сифатида натрий фторид ёки амино-

фторид  ишлатилган.  Мазкур  тиш  ювиш  пасталарни 

лаборатория текширувлари улар таркибидаги эркин 

фтор  миқдорининг  концентрацияси  упаковкаларда 

кўрсатилган миқдорга тенглиги аниқланди.

Ўзбекистон  савдо  расталаридан  олиниб  текши-

рилган  15  хил  тиш  пасталари  таркибида  фтор  кон-

центрацияси 500 мг/л ни, 3 хилида эса 500 мг/л дан 

ошиқроқ  лекин  1000  мг/л  дан  озроқ  фтор  ионлари 

мавжудлиги  аниқланди.  Шуни  таъкидлаш  лозимки, 

биз  қўллаган  лаборатория  усули  бир  мунча  чегара-

ланганлиги сабабли in vitro усулида олинган натижа-

лар  муҳокамасида,  уларнинг  интерпретацияси  бир 

мунча эҳтиёткорликни талаб қилади. 

Адабиётлар

1.  FDI Commission Work Project (8-95): Guidance on 

the assessment of the efficacy of toothpastes // Int. 

Dent. J. 1999. – Vol. 49. – Р. 311-316.

2.  Frencken  J.E.,  Holmgren  C.J.,  Helderman  W.H. 

Basic  Package  of  Oral  Health.  –  Nijmegen,  WHO 

Collaborating Centre, 2002.

3.  Marinho  V.C.,  Higgins  J.P.,  Sheiham  A.,  Logan 

S.  Combinations  of  topical  fluoride  (toothpastes, 

mouthrinses,  gels,  varnishes)  versus  single  topical 

fluoride for preventing dental caries in children and 

adolescents // Cochrane Datab. Syst. Rev. – 2004. – 

Vol. 1. 

4.  Panagidis  D.,  Schulte  A.G.  Caries  prevalence  in 

12-year-old Cypriot children // Comm. Dent. Health. 

– 2012. – Vol. 29, №4. – Р. 297-301.

5.  Pieper K., Lange J., Jablonski-Momeni A., Schulte 

A.G.  Caries  prevalence  in  12-year-old  children 

from Germany: results of the 2009 national survey 

// Comm. Dent. Health. – 2013. – Vol. 30, №3. – Р. 

138-142.

6.  Schneider  S.,  Jerusalem  M.,  Mente  J.,  De  Bock  F. 

Sweets  consumption  of  preschool  children--extent, 

context,  and  consumption  patterns  //  Clin.  Oral. 

Invest. – 2013. – Vol. 17, №5. – Р. 1301-1309.

7.  Skrīvele  S.,  Care  R.,  Bērziņa  S.  et  al.  Caries  and 

its  risk  factors  in  young  children  in  five  different 

countries  //  Stomatologija:  Baltic  Dental  and 

Maxillofacial Journal. – 2013. – Vol. 15, №2. – Р. 

39-46.

8.  Toumba J., Lygidakis N., Oulis C. et al. Guidelines 

on the use of fluoride in children: an EAPD policy 

document // Europ. Arch. Paediatr. Dent. – 2009. – 

Vol. 10, №3. – Р. 129-135.

9.  World  Health  Organization,  FDI  World  Dental 

Federation,  International  Association  for  Dental 

Research,  Chinese  Stomatological  Association. 

Beijing  Declaration.  Achieving  Dental  Health 

through  Fluoride  in  China  and  South  East  Asia. 

Conference  on  Dental  Health  through  Fluoride  in 

China  and  South  East  Asia.  2007.  Available  from 

http://tiny.cc/22x6dw. Accessed 23 May 2012.

Библиографические ссылки

FDI Commission Work Project (8-95): Guidance on the assessment of the efficacy of toothpastes //Int. Dent. J. 1999. - Vol. 49. -P. 311-316.

Frencken J.E., Holmgren C.J., Helderman W.H. Basic Package of Oral Health. - Nijmegen, WHO Collaborating Centre, 2002.

Marinho V.C., Higgins J.P., Sheiham A., Logan S. Combinations of topical fluoride (toothpastes, mouthrinses, gels, varnishes) versus single topical fluoride for preventing dental caries in children and adolescents // Cochrane Datab. Syst. Rev. - 2004. -Vol. 1.

Panagidis D., Schulte A.G. Caries prevalence in 12-y ear-old Cypriot children // Comm. Dent. Health. - 2012. - Vol. 29, Ne4. - P. 297-301.

Pieper K., Lange J., Jablonski-Momeni A., Schulte A.G. Caries prevalence in 12-year-old children from Germany results of the 2009 national survey // Comm. Dent. Health. - 2013. - Vol. 30, №3. - P. 138-142.

Schneider S., Jerusalem M., Mente J., De Bock F. Sweets consumption of preschool children—extent, context, and consumption patterns // Clin. Oral. Invest. - 2013. - Vol. 17, №5.-P. 1301-1309.

Skrtvele S., Care R., Berzina S. et al. Caries and its risk factors in young children in five different countries // Stomatologija: Baltic Dental and Maxillofacial Journal. - 2013. - Vol. 15, M>2. - P. 39-46.

S. Toumba J., Lygidakis N., Oulis C. et al. Guidelines on the use of fluoride in children: an EAPD policy document // Europ. Arch. Paediatr. Dent - 2009. -Vol. 10, №3. - P. 129-135.

World Health Organisation, FDI World Dental Federation, International Association for Dental Research, Chinese Stomatological Association. Beijing Declaration. Achieving Dental Health through Fluoride in China and South East Asia. Conference on Dental Health through Fluoride in China and South East Asia. 2007. Available from http://tiny.cc/22x6dw. Accessed 23 May 2012.

inLibrary — это научная электронная библиотека inConference - научно-практические конференции inScience - Журнал Общество и инновации UACD - Антикоррупционный дайджест Узбекистана UZDA - Ассоциации стоматологов Узбекистана АСТ - Архитектура, строительство, транспорт Open Journal System - Престиж вашего журнала в международных базах данных inDesigner - Разработка сайта - создание сайтов под ключ в веб студии Iqtisodiy taraqqiyot va tahlil - ilmiy elektron jurnali yuridik va jismoniy shaxslarning in-Academy - Innovative Academy RSC MENC LEGIS - Адвокатское бюро SPORT-SCIENCE - Актуальные проблемы спортивной науки GLOTEC - Внедрение цифровых технологий в организации MuviPoisk - Смотрите фильмы онлайн, большая коллекция, новинки кинопроката Megatorg - Доска объявлений Megatorg.net: сайт бесплатных частных объявлений Skinormil - Космецевтика активного действия Pils - Мультибрендовый онлайн шоп METAMED - Фармацевтическая компания с полным спектром услуг Dexaflu - от симптомов гриппа и простуды SMARTY - Увеличение продаж вашей компании ELECARS - Электромобили в Ташкенте, Узбекистане CHINA MOTORS - Купи автомобиль своей мечты! PROKAT24 - Прокат и аренда строительных инструментов