Организация обучения личной гигиене в детских учреждениях дошкольного и школьного возраста

ВАК
elibrary
inLibrary
Google Scholar
doi
 
CC BY f
108-112
61
7
Поделиться
Халилов, И., Худанов, Б., Гуломов, С., & Жураев, Ш. (2012). Организация обучения личной гигиене в детских учреждениях дошкольного и школьного возраста. Стоматология, 1(1-2(49-50), 108–112. извлечено от https://inlibrary.uz/index.php/stomatologiya/article/view/3762
Crossref
Сrossref
Scopus
Scopus

Аннотация

Рекомендуемая методика воспитания индивидуальной гигиены полости рта является неотъемлемой частью комплексной системы профилактики стоматологических заболеваний. Указываются способы и место проведение гигиенических профилактических мероприятий. Обучение детей индивидуальной гигиене полости рта повышает санитарную культуру, способствует улучшению состояния здоровье и предупреждает распространенность, интенсивность кариеса зубов и болезней пародонта.

Похожие статьи


background image

108

pathologies of face and jaw. From birth and
until 15-17 years they must consist in D-
calculations. Planning medical tactics how
(thus), to complete all the kinds of treatment
and rehabitation of patients with innate
don’t be overgrown of the upper lip and
palate to 15-17 years age. These principles

of

activity

dictate

the

necessity

of

systematic, distinct seceded and coordinate
work of different profile doctors under
leadership of children Jaw-face surgery’s
expert’s center.

МАКТАБГАЧА ТАРБИЯ ВА МАКТАБ ЁШИДАГИ БОЛАЛАР

МУАССАСАЛАРИДА ОҒИЗ БЎШЛИҒИ ШАХСИЙ ГИГИЕНАСИ ТАРБИЯСИНИ

ТАШКИЛ ЭТИШ

И.Х. Халилов, Б.О. Худанов, С.С. Ғуломов, Ш.Р. Жўраев

Тошкент тиббиёт академияси, Тошкент педиатрия тиббиёт институти


Болаларга

ёшликдан

фойдали

кўникма ва одатларни сингдира бориш,
яъни соғлом турмуш тарзи қоидаларини
ўргатиш, соғлом авлодни етиштиришда
муҳимдир.

Бугунги кунда кишилар оғиз

бўшлиғи аъзоларининг касалликлари
талайгина бўлиб, булардан энг кўп
тарқалганлари тиш қаттиқ тўкималари
кариеси, унинг асоратлари ва пародонт
касаллиги ҳисобланади. Жаҳон соғлиқни
сақлаш ташкилотининг маълумотларига
қараганда ер шари аҳолиси ўртасида,
ривожланган мамлакатлар шахарларида
кариес тарқалиши 100%ни, пародонт
касалликларининг тарқалиш кўрсатгичи
эса 80%ни ташкил этади.

Мазкур

касалликларни

камайтиришнинг энг асосий, самарали
тадбир чораларидан бири инсонларни
ёшлигидан – болалик давридан бошлаб
соғлом

турмуш

тарзининг

асосий

элементларидан бири бўлиб ҳисобланган
оғиз

бўшлиғи

шахсий

гигиенаси

қоидаларига риоя қилишга ўргатиб
боришдир.

Бунга

сабаб

юқорида

санаб

ўтилган стоматологик касаллиқлар ва
бошқа касалликларнинг пайдо бўлишида
оғиз бўшлиғининг микроорганизмлари ва
унинг гигиеник ҳолатини ёмонлиги
асосий ўрин тутишидир[1-4].

Гигиеник тарбия олиб боришда

санитария-маориф ишларига эътибор
берилади ва болалар оғиз бўшлиғини тоза
тутишга ўргатилади.

Болаларда тиш ва пародонт

касалликларининг

олдини

олиш

мақсадида

мактабгача

тарбия

муассасаларида

ва

мактабларда

санитария-маориф

ишларини

тўғри

ташкил этиш керак бўлади. Санитария-
маориф ишларининг асосий вазифаси
соғлом турмуш тарзи ҳақидаги тиббиёт
билимларини ташвиқот қилиш, соғлиқни
сақлаш ва аҳолига касалликларнинг
олдини олиш йўлларини тушунтиришдан
иборат.

Мактабгача

тарбия

муассасаларида ва мактабларда тиббиёт
ходимлари,

хусусан

стоматолог

шифокорлар, ўрта тиббиёт ходими ёки
махсус ўқитилган тиббиёт ҳамширалари
болалар тарбиячилари, ўқитувчилар ва
ота-оналар ўртасида суҳбат ўтказишса,
сўзга чиқиб, маъруза қилишса, санитария
маорифи ишларининг самараси юқори ва
мақсадга мувофиқ бўлади. Булардан
ташқари, санитария маорифига доир
махсус

адабиётлар,

варақалар,

кўргазмалар,

слайдлар,

диафильм,

мультфилмлар намойиши ва бошқа шу
кабилар ҳам ташкил этилади. Бироқ
буларнинг таъсири камроқ бўлса-да,
уларнинг иккаласи бир-бирига ўзаро
боғлиқдир.

Болалар ўртасида санитария –

маориф ишларини яхши ўйлаб олиб
борилганда фойдалироқ бўлади.

Санитария-маорифи

ишларини

биргаликда олиб борган маъқул. Е.В.
Боровский,

Н.Г.

Пахомов

ва

бошқаларнинг фикрига кўра бунда тўртта


background image

109

звено: ишни олиб бораётган шифокор,
ўқитувчилар, тарбиячилар, ота-оналар ва
болаларнинг ўзлари қатнашишлари лозим
[1,2].
Санитария-маорифи ишларини биринчи
навбатда

ўқитувчилар

ва

болалар

муассасаларидаги

тиббий

ходимлар

бошлашлари керак. Тиббий-педагогик
ишлар режасига қуйидаги саволларни
киритиш мумкин:
-

сут тишлари ва доимий тишларнинг

шаклланиш хусусиятлари, етилиши ва
вазифалари;
-

тишларнинг ёриб чиқиш муддатлари;

-

болаларда тиш кариеси ва унинг

асоратлари;
-

тиш чўткаси ва тиш пастасини тўғри

танлаш ва уларнинг аҳамияти;
-

тишни қайси ёшдан бошлаб тозалаш

керак, тишни тозалаш қоидалари;
-

тишларнинг

соғлом

бўлишида

мувофиқлашган

овқатланишнинг

аҳамияти;
-

стоматологик касалликларнинг олдини

олишда оғиз бўшлиғини тоза тутишнинг
аҳамияти.

Суҳбат давомида стоматологияда

профилактиканинг

мақсади

ва

вазифаларини

тушунтириш

лозим.

Режалаштирилган

тадбирлар

аниқ

шаклда баён этилиши керак. Ушбу
профилактика

тадбирларининг

яхши

натижа ва самара бериши учун улар
юқоридаги

тадбирларни

тўла

бажаришлари,

синчков

бўлишлари

лозимлиги уқтирилади.

Санитария – маориф ишининг

кейинги босқичида болалар билан қизғин
суҳбат олиб борилади. Суҳбатни болалар
ёшига қараб ўтказган маъқул. Бундай
суҳбатлар 2-4 ёшдаги болалар билан ўйин
тарзида ўтказилади. Бунда, болаларни
ўйинларга қизиқтириш, қисқаси боланинг
“тилини” топишга ҳаракат қилиш керак
бўлади.

Бунга

мисол

тариқасида

“Қуён”ни ёки болаларга таниш бўлган
бошқа бирор парсонажни ўйлаб топиш
мумкин. Масалан, карам, сабзини кўп
ейдиган ва шу билан бирга тишини ҳам
тозалаб турадиган қуёнчани, унинг тиши
оғримаслигини мисол қилиб келтириш

мумкин. Қизиқ, у тишини қандай тозалар
экан-а?

Ёки

“Шифокор

қуёнча”

мультфилми мисолида тиш тозалаш
воситаларидан

қандай

фойдаланиш

кераклигини кўрсатиш мумкин.

Шундай қилиб ўйин жараёнида

болаларга тишни қандай қилиб тозалаш
кераклигини тушунтириш ва тозалаб
кўрсатиш, кейин бу ишга ўргатиш керак,
шунда болалар тиш тозалаш йўлларини
ўзлари мустақил ўрганиб оладилар.

Бошланғич синф ўқувчилари (6-10

ёш) учун машғулот хилма-хил бўлиши
зарур. Бу ёшдаги болалар асосан
стоматолог врачлар билан учрашган,
оғизни тоза тутишни биладилар, тиш
кариеси дардини бирмунча тортган
бўладилар. Уларнинг асаб системаси
бирмунча

ривожланган,

анча

тушунадиган бўлиб қолишган.

Бошланғич

мактабларда

стоматологиядан саломатлик дарсларини
икки қисмга бўлиб – санитария-маориф
ишлари ва амалий машғулотлар ўтказиш
билан олиб бориш мумкин. Машғулотлар
махсус жиҳозланган гигиена синфида
ўтказилиши шарт. Гигиена синфида
ювинадиган раковиналар, стеллаж –
шкафлар, ўқувчилар учун парталар,
стоматологик ўриндиқ, профилактика
воситалари

билан

дори-дармонлар

турадиган столча бўлиши керак. Синф
плакатлар, схемалар, тиш жағ муляжлари
билан жиҳозланган бўлади. Булардан
ташқари, хонада слайдлар ва фильмларни
кўрсатадиган

экран

ва

проектор

аппаратуралари бўлиши зарур.

Махсус маълумотга эга бўлган

стоматолог-врач ёки тиббий хамшира
биринчи машғулотда бўладиган суҳбат
чоғида, тишларнинг одам ҳаётидаги
аҳамияти ва вазифаси, тузилиши, қандай
тишлар мавжудлиги ва уларнинг қай
тарзда ишлаши, ёриб чиқиши ҳамда
тушиб кетиши ҳақида маълумот беради.
Тишларнинг нима сабабдан тушиб
кетишини болаларга тушунтиришлари
лозим.

Тиш-жағ системасининг тўғри

ривожланишида

овқатланишнинг,

шунингдек

углеводли

овқат


background image

110

қолдиқларининг

касаллик

келтириб

чиқаришдаги аҳамияти ҳақида тўхталиб
ўтиш айниқса муҳимдир. Айни пайда
болаларга оғиз бўшлиғини тоза тутиш
нечоғли муҳим эканлиги, стоматолог
врачга қачон ва нима учун мурожаат
қилиш зарурлигини тушунтириш лозим.
Иккинчи машғулотда оғиз бўшлиғини
тоза тутиш учун қандай нарсалар ва
воситалардан фойдаланиш мумкинлиги
ҳақида суҳбат ўтказилади.

Болаларга

тиш

чўткасининг

тузилиши, ҳусусиятлари баён этилади ва
кўрсатилади. Ундан қандай фойдаланиш
кераклиги

ва

сақлаш

қоидалари

тушунтирилади. Болаларга тиш чўткаси
ва пастасидан қандай фойдаланиш
кераклиги амалда кўрсатилади.

Машғулот сўнгида болаларнинг бу

саволни

қандай

ўзлаштириб

олганликлари текшириб кўрилади.

Учинчи машғулот оғиз бўшлиғини

тоза

тутишни

амалда

ўргатишга

қаратилади, болалар тишларини қанчалик
тоза

ювишлари

назорат

қилиниб

текширилади. Сўнгра савол жавоб
ўтказилади

ва

болаларнинг

тишни

тозалашни

қандай

даражада

ўзлаштирганликлари гигиеник индекслар
ёрдамида аниқланади.

Юқорида баён қилинган санитар

оқартув ишларини амалга ошириш ва
болаларга оғиз бўшлиғининг шахсий
гигиенаси қоидаларини амалда ўргатиш,
бу

тадбирларни

боғча,

мактаб

муассасаларида

мунтазамлигини

таъминлаш

мақсадида

гигиена

хоналарини ташкил этиш мақсадга
мувофиқ

хисобланади.

Мазкур

муассасаларда гигиеник хоналарнинг
ўзига

ҳос

жиҳосланиши,

шакллантирилиши муҳим аҳамият касб
этади. Гигиеник хоналарни жиҳозлаш
унинг вазифаларидан келиб чиқиб амалга
оширилади. Гигиеник хоналарда олиб
бориладиган

ишлар

қуйидагилардан

иборат бўлиши керак:
1.

Болалар ва ўқитувчилар ўртасида

санитария маорифи ишларини олиб
бориш

маърузалар

қилиш,

презентациялар

қилиш,

бевосита

суҳбатлар ўтказиш учун шароит бўлиши.
2.

Болалар ва ўқитувчиларга шахсий

гигиена қолдаларини амалда кўрсатиб
ўргатиш учун шароит туғдириш.
3.

Болалар ва ўқувчиларнинг кунига бир

марта оғиз бўшлиғи шахсий гигиенаси
қоидаларини амалга оширишларига шарт
шароитлар яратиш.
4.

Кариес ва пародонт касалликлари

профилактикасига

доир

амалий

тадбирларни амалга ошириш.
5.

Стоматологик ва умумий тиббий

кўриклар ўтказиш ва умумий саломатлик
тўғрисида суҳбатлар уюштириш ва бошқа
тиббиёт соҳасига доир маълумотларни
болаларга етказиш.

Гигиеник хона ўлчамлари сатҳи 30

м

2

дан кам бўлмаслиги керак. Хонада бир

томон девор бўйлаб 15-20 та сувли
ювиниш

раковиналари

ўрнатилиши

лозим. Деворнинг раковиналар устки
қисмига ойналар ўрнатилиши шарт.
Болалар тишларини ювиш пайтида ўз
аксларини кўриб туришлари лозим.
Иккинчи томон девори бўйлаб шкаф –
стелажлар ўрнатилади. Бу стелаж –
шкафларда болалар ва ўқувчиларнинг
шахсий гигиена воситалари сақланади.
Ҳар бир ўқувчи ёки боғча боласи учун
тиш чўткаси, тиш пастаси, совун ва
стакан бўлиши тақозо қилинади. Учинчи
девор

экран

билан

жихозланади

(филмлар, кўрсатиш, презентациялар
қилиш, схемалар, чизмалар в.х.к. учун).

Филмлар

кўрсатиш,

презентацияларни амалга ошириш учун
албатта бугунги кун талабларига жавоб
берадиган инновация технологиялари
мавжуд бўлиши мақсадга мувофиқдир.

Ҳулоса ўрнида шуни айтиш

мумкинки,

болалар

муассасаларида

(боғчалар,

мактаблар,

интернатлар)

гигиеник хоналар-синфларни ташкил
этиш ва улардан самарали фойдаланиш
стоматологик

касалликлар

комплекс

профилактикаси тадбир чораларининг
асосий

ажралмас

қисми

бўлиб

оммавийлиги билан муҳим аҳамият касб
этади. Баён қилинган муассасаларда
гигиена хоналарини ташкил этиш катта


background image

111

сарф харажатлар талаб қилмайди, лекин
унинг

самараси

стоматология

ва

саломатлик гигиенаси нуқтаи назаридан
беқиёс ҳисобланиб, соғлом авлодни
тарбиялаб

етиштиришда

асосий

шартлардан бири бўлишига шубха йўқ.
Чунки мазкур йўл билан болаларга
ўзларининг саломатлигини муҳофаза
қилувчи амалий кўникмалар бир умрга
эмланади. Бу эса келажакда кариес ва
пародонт

касалликларининг

асоратларини

кескин

камайишини

таъминлайди.

Тавсия қилинаётган мазкур масала

давлат аҳамиятига молик бўлиб, тегишли
вазирликлар(маориф ва соғлиқни сақлаш)
мутасаддилари бу масалага тушинган
ҳолда ёндашишса ва баён қилинган
муассасаларга

тегишли

ёрдам

кўрсатишса, мақсадга мувофиқ бўлар
эди.

Адабиётлар

1.

Гулямов С.С. Профилактика и лечение
кариеса

зубов,

воспалительных

заболеваний пародонта у подростков:
Дис. ... д-ра мед. наук. – Ташкент, 2010.

2.

Пахомов Г.Н. Первичная профилактика в
стоматологии. – М.: Медицина, 1982.

3.

Рахматуллаева

Д.У.

Кўп

болали

оилалардаги

мактабгача

ёшдаги

болаларда тиш кариесининг бирламчи
профилактикасини асослаш: Дис. ... канд.
мед. наук. – Тошкент, 2009.

4.

Халилов И.Х. ва б. Болалар терапевтик
стоматологияси

ва

стоматологик

касалликлар профилактикаси. – Тошкент,
Шарқ нашриёти, 2011.

RESUME

Organizing personal oral hygiene

education in preschool and school age

children

Halilov I.H., Khudanov B.O., Gulyamov

S.S., Juraev Sh.R.

Tashkent medical academy, Tashkent

pediatric medical institute of pediatrics

Wide spread of dental caries and

periodontal disease among the population,
especially their high intensity in children
requires dentists, dental society to develop

and take the necessary broad measures of
protection and prevention, to reduce and
prevent these diseases. The consequences of
dental caries and periodontal disease are
chronic

inflammatory

processes

of

maxillofacial area and loss of teeth in the
end.

At present it is known that in the

occurrence of these diseases are important
micro-organisms

and

poor

hygienic

condition of the oral cavity. Level of
cleanliness and mouth between these
diseases

has

inverse

proportional

relationship. Where high oral hygiene, so
low prevalence and intensity of dental caries
and periodontal diseases.

Recommended methods of educating

children to the individual oral hygiene is an
integral part of an integrated system of
prevention of dental diseases. Method and
place of hygienic preventive measures are
shown in the article. Instilling an early
childhood children with individual oral
hygiene in this manner is massive, covering
preschool and school age, so by increasing
the sanitary culture, helps to improve health
and prevent the spread of the intensity of
dental caries and periodontal diseases.

РЕЗЮМЕ

Организация воспитательной работы

по индивидуальной гигиене полости

рта в дошкольных учреждениях и в

школах

Халилов И.Х., Худанов Б.О., Гулямов

С.С., Жураев Ш.Р.

Ташкентская медицинская академия,

Ташкентский педиатрический

медицинский институт

Рекомендуемая

методика

воспитания индивидуальной гигиены
полости рта является неотъемлемой
частью

комплексной

системы

профилактики

стоматологических

заболеваний. Указываются способы и
место

проведение

гигиенических

профилактических

мероприятий.

Обучение детей индивидуальной гигиене
полости рта повышает санитарную
культуру,

способствует

улучшению


background image

112

состояния здоровье и предупреждает
распространенность,

интенсивность

кариеса зубов и болезней пародонта.

КОМПЬЮТЕРНАЯ ПРОГРАММА ДЛЯ ДИАГНОСТИКИ, ПРОФИЛАКТИКИ И

ЛЕЧЕНИЯ КАРИЕСА ЗУБОВ У ДЕТЕЙ

Б.О. Худанов, Ш.Б. Даминова, А.С. Йулдошхонова, И.Х. Халилов, С.С. Гулямов

Ташкентская медицинская академия, Ташкентский институт усовершенствования врачей,

Ташкентский педиатрический медицинский институт

С целью дальнейшего углубления

реформирования

системы

здравоохранения,

повышения

эффективности

деятельности

медицинских учреждений, обеспечения
оказания

высококачественной

медицинской помощи населению в
соответствии

с

современными

требованиями и стандартами, внедрения
передовых форм и методов управления и
организации

труда

в

системе

здравоохранения

республики

Президентом Республики Узбекистан
принято Постановление «

О мерах по

дальнейшему

углублению

реформирования

системы

здравоохранения» от 28.11.2011 г.

Одним из способов повышения

качества профилактики, диагностики и
лечения стоматологических заболеваний
является разработка и внедрение в
практику

новых

совершенных

информационных технологий. Развитие
информатики в медицине, включая
стоматологию,

обусловлено

специальными

исследованиями

ряда

выдающихся

ученых-медиков,

кибернетиков,

математиков

и

разработчиков компьютерных программ
[1,5,6].

Стоматологическая информатика

является новым направлением (Eisner J.,
1992), которая применяет компьютерные
и информационные технологии для
улучшения стоматологической помощи,
качества образования и управления
организациями

здравоохранения,

научных исследований [7-9].

Кариес и его осложнения у детей

являются самыми распространенными
заболеваниями

в

стоматологии.

Профилактика

и

лечение

этих

заболеваний представляет сложную и
достаточно ответственную процедуру.
Качество

профилактических

мероприятий и лечения зависит от
многих факторов, таких как правильность
постановки диагноза, соблюдение всех
этапов

профилактики

и

лечения

заболеваний твердых тканей зубов и т.д.
[2-4].

Цель исследования:

разработка и

применение

новой

компьютерной

программы для повышения качества
профилактики, диагностики и лечения
кариеса у детей.

В связи с поставленной целью на

кафедре

детской

стоматологии

Ташкентской медицинской академии
нами

была

разработана

автоматизированная

компьютерная

система (АКС) «Easy Diagnose 1.0».
Программа

написана

на

языке

программирование Visual Basic, легка в
использовании

и

работает

на

персональных

компьютерах

выше

Пентиум 2.

АКС состоит из нескольких

блоков: 1) блок паспортных данных на
основе унифицированной амбулаторной
карты утвержденным Минздравом РУз
043/У; 2) блок жалоб, анамнеза,
протокола объективного обследования,
дополнительных исследований; 3) блок
диагностики; 4) блок дифференциальной
диагностики;

5)

рекомендации

по

профилактике и лечению.

Сущность работы программного

обеспечения можно определить как
максимальную

концентрацию

многолетней

практики

и

знаний

специалистов, профессоров с учетом
мировых достижений в современной
терапевтической стоматологии. В базе
знаний программы представлены и

Библиографические ссылки

Гулямов С.С. Профилактика и лечение кариеса зубов. воспалительных заболеваний пародонта у подростков: Дис.... д-ра мед. наук. - Ташкент. 2010.

Пахомов Т.Н. Первичная профилактика в стоматологии. -М.: Мединина. 1982.

Рахматуллаева Д.У. Куп болали оилалардаги мактабгача ёшдаги болаларда тиш кариесининг бирламчи профилактикасинн асослаш: Дис. ... канд. мед. наук. - Тошкент. 2009.

Халилов ИХ. ва б. Болалар терапевтик стоматологияси ва стоматологик касалликлар профилактикаси. - Тошкент. Шарк нашриёти. 2011.

inLibrary — это научная электронная библиотека inConference - научно-практические конференции inScience - Журнал Общество и инновации UACD - Антикоррупционный дайджест Узбекистана UZDA - Ассоциации стоматологов Узбекистана АСТ - Архитектура, строительство, транспорт Open Journal System - Престиж вашего журнала в международных базах данных inDesigner - Разработка сайта - создание сайтов под ключ в веб студии Iqtisodiy taraqqiyot va tahlil - ilmiy elektron jurnali yuridik va jismoniy shaxslarning in-Academy - Innovative Academy RSC MENC LEGIS - Адвокатское бюро SPORT-SCIENCE - Актуальные проблемы спортивной науки GLOTEC - Внедрение цифровых технологий в организации MuviPoisk - Смотрите фильмы онлайн, большая коллекция, новинки кинопроката Megatorg - Доска объявлений Megatorg.net: сайт бесплатных частных объявлений Skinormil - Космецевтика активного действия Pils - Мультибрендовый онлайн шоп METAMED - Фармацевтическая компания с полным спектром услуг Dexaflu - от симптомов гриппа и простуды SMARTY - Увеличение продаж вашей компании ELECARS - Электромобили в Ташкенте, Узбекистане CHINA MOTORS - Купи автомобиль своей мечты! PROKAT24 - Прокат и аренда строительных инструментов