ЎЗБЕКИСТОН
ҚОНУНЧИЛИГИ
ТАҲЛИЛИ
♦
UZBEK LAW REVIEW
♦
ОБЗОР
ЗАКОНОДАТЕЛЬСТВА
УЗБЕКИСТАНА
2011
№
4
♦
ЎЗБЕКИСТОН
ҚОНУНЧИЛИГИ
ТАҲЛИЛИ
♦
UZBEK LAW REVIEW
♦
ОБЗОР
ЗАКОНОДАТЕЛЬСТВА
УЗБЕКИСТАНА
79
билан
эмас
,
балки
ахлоқий
-
ҳуқуқий
усуллар
ва
воситалар
билан
ҳал
қилишга
қараб
мўлжал
олиши
даркор
.
Давлат
ҳам
,
фуқаролар
ҳам
ахборот
муҳитини
ўзлари
яратадилар
.
Улар
мазкур
муҳитни
аниқ
маълумотлар
ва
уларни
тарқатиш
воситалари
билан
бойитиб
,
жамиятнинг
ўзини
ўзи
тартибга
солиш
ва
ривожланиш
қобилиятини
оширадилар
.
Айни
ҳолда
индивидларнинг
шахсий
хавфсизлигини
таъминлаш
механизмлари
кўпроқ
даражада
халқаро
ҳуқуқ
предметига
айланиши
,
бошқарув
органлари
ва
ҳуқуқни
муҳофаза
қилувчи
тузилмаларнинг
ҳуқуқни
қўллаш
амалиётида
ўз
ифодасини
топиши
лозим
.
Шахсга
доир
ахборотнигина
эмас
,
балки
унинг
манбаи
саналган
шахсни
ҳам
ҳимоя
қилиш
зарур
.
Инсон
ҳуқуқларига
,
шу
жумладан
унинг
ахборот
борасидаги
ҳуқуқларига
риоя
қилиш
бу
информацион
,
ҳуқуқий
ва
ижтимоий
-
хавфсиз
жамиятнинг
янги
ҳолатига
элтувчи
йўл
,
ахборот
жамиятини
инсон
цивилизациясининг
янги
шакли
сифатида
ривожлантиришнинг
муҳим
ресурсидир
ва
фуқаролик
жамиятини
янада
ривожлантирувчи
омилдир
.
Қ
.
Мехмонов
ТДЮИ
тадқиқотчиси
КОМПЬЮТЕР
ДАСТУРЛАРИГА
НИСБАТАН
МУТЛОҚ
ҲУҚУҚЛАР
ТУШУНЧАСИ
ВА
МОҲИЯТИ
Мамлакатимизни
модернизация
қилиш
ва
фуқаролик
жамияти
институтларини
шакллантириш
жараёнида
интеллектуал
фаолият
натижаларидан
фойдаланишни
ҳуқуқий
тартибга
солиш
муҳим
ўрин
эгаллайди
.
Бу
ўринда
таъкидлаш
лозимки
,
компьютер
дастурлари
ўтган
асрнинг
иккинчи
ярмидан
яратилган
,
нисбатан
янги
интеллектуал
фаолият
натижаларидан
бири
бўлишига
қарамасдан
,
бугунги
кунда
ижтимоий
турмушимизнинг
деярли
барча
жабҳаларини
қамраб
олди
.
Жумладан
,
таълим
,
тиббиёт
,
қонунчилик
,
турли
хизмат
кўрсатиш
соҳалари
,
ахборот
кутубхона
хизмати
ва
бошқа
соҳаларда
компьютер
дастурлари
ва
маълумотлар
базасидан
унумли
фойдаланилмоқда
.
Зеро
,
Ўзбекистон
Республикаси
Президенти
Ислом
Каримов
Конституция
қабул
қилинганининг
18
йиллигига
бағишланган
маросимдаги
маърузасида
таъкидлаганидек
, “
Давлатимиз
ва
жамиятимизнинг
бугунги
куни
,
айниқса
,
келажаги
учун
ғоят
муҳим
бўлган
соғлом
ва
баркамол
авлодни
тарбиялаш
вазифасини
ўз
олдимизга
қўяр
эканмиз
,
авваламбор
,
биз
яшаётган
XXI
аср
–
интеллектуал
бойлик
,
юксак
билим
ва
салоҳият
талаб
этиладиган
,
айнан
шу
қадриятлар
устувор
аҳамият
касб
этадиган
аср
,
деган
ҳаётий
ҳақиқатдан
келиб
чиққан
эдик
”.
Бинобарин
,
интеллектуал
фаолиятнинг
натижаси
сифатида
компьютер
дастурлари
ва
маълумотлар
базаларидан
фойдаланишни
ҳуқуқий
тартибга
солиш
масаласи
долзарб
аҳамиятга
эга
.
Интеллектуал
мулк
объектларининг
бир
тури
ҳисобланган
компьютер
дастурлари
ва
маълумотлар
базасига
бўлган
эътибор
алоҳида
аҳамият
касб
этмоқда
.
Бу
ҳолатни
“
Электрон
ҳисоблаш
машиналари
учун
яратилган
дастурлар
ва
маълумотлар
базаларининг
ҳуқуқий
ҳимояси
тўғрисида
”
1
ги
1994
йил
6
май
ва
“
Муаллифлик
ва
турдош
ҳуқуқлар
тўғрисида
”
2
ги
2006
йил
20
июлда
қабул
қилиниши
бўлди
.
Зеро
,
техникавий
янгиликларнинг
амалиёт
учун
фойдалилик
хусусияти
ҳисобга
олсак
,
компьютер
дастурлари
ва
маълумотлар
базасини
аҳамиятли
томони
янада
ортади
.
Ҳозирги
кунда
мамлакатимизда
компьютер
дастурлари
ва
маълумотлар
базасини
яратувчиларга
,
уларни
фуқаролик
муомаласида
фаол
ҳаракат
қилишлари
учун
кенг
имкониятлар
яратиб
берилган
.
Хусусан
,
Ўзбекистон
Республикаси
Президентининг
“
Компьютерлаштиришни
янада
ривожлантириш
ва
ахборот
-
коммуникация
технологияларини
жорий
этиш
тўғрисида
”
ги
Фармони
3
,
Ўзбекистон
Республикаси
1
“
Электрон
ҳисоблаш
машиналари
учун
яратилган
дастурлар
ва
маълумотлар
базаларининг
ҳуқуқий
ҳимояси
тўғрисида
”
ги
1994
йил
6
май
қонуни
(
Мазкур
Қонунга
қуйидагиларга
мувофиқ
ўзгартиришлар
киритилган
:
ЎзР
05.04.2002
й
. 364-II-
сон
Қонуни
,
ЎзР
30.08.2002
й
. 405-II-
сон
Қонуни
),
2
Муаллифлик
ҳуқуқи
ва
турдош
ҳуқуқлар
тўғрисидаги
2006
йил
20
июль
Қонуни
.
Қонунчилик
палатаси
томонидан
2006
йил
23
мартда
қабул
қилинган
,
Сенат
томонидан
2006
йил
9
июнда
маъқулланган
.
3
Ўзбекистон
Республикаси
Президентининг
“
Компьютерлаштиришни
янада
ривожлантириш
ва
ахборот
-
коммуникация
технологияларини
жорий
этиш
тўғрисида
”
ги
ЎЗБЕКИСТОН
ҚОНУНЧИЛИГИ
ТАҲЛИЛИ
♦
UZBEK LAW REVIEW
♦
ОБЗОР
ЗАКОНОДАТЕЛЬСТВА
УЗБЕКИСТАНА
2011
№
4
♦
ЎЗБЕКИСТОН
ҚОНУНЧИЛИГИ
ТАҲЛИЛИ
♦
UZBEK LAW REVIEW
♦
ОБЗОР
ЗАКОНОДАТЕЛЬСТВА
УЗБЕКИСТАНА
80
Вазирлар
Маҳкамасининг
2002-2010
йилларда
компьютерлаштириш
ва
ахборот
-
коммуникация
технологияларини
ривожлантириш
дастурининг
қабул
қилинганлиги
фикримиз
далилидир
.
Ўзбекистон
Республикасининг
“
Электрон
ҳисоблаш
машиналари
учун
яратилган
дастурлар
ва
маълумотлар
базаларининг
ҳуқуқий
ҳимояси
тўғрисида
”
1
ги
қонунга
мувофиқ
,
компьютер
дастури
деганда
,
муайян
натижа
олиш
мақсадида
компьютер
,
унинг
шохобчалари
ва
бошқа
компьютер
воситаларининг
ишлаши
учун
мўлжалланган
маълумотлар
ва
кўрсатмалар
мажмуи
ҳисобланади
.
Маълумотлар
базаси
эса
,
бу
объектив
шаклда
ифодаланган
ҳамда
электрон
ҳисоблаш
машиналари
ёрдамида
топиш
ва
ишлов
бериш
мумкин
бўладиган
тарзда
бир
тизимга
солинган
маълумотлар
(
масалан
,
мақолалар
,
ҳисоб
-
китоблар
)
мажмуи
бўлиб
ҳисобланади
.
Бу
ўринда
,
мутлоқ
ҳуқуқ
ҳақида
тасаввур
ҳосил
қилиш
учун
Фуқаролик
ҳуқуқи
назариясига
мурожаат
этишимиз
лозим
бўлади
.
Мутлоқ
ҳуқуқлар
дейилганда
,
бундай
ҳуқуқлар
соҳиблари
(
эгалари
)
ни
турли
ҳаракатлар
содир
этиш
(
ижодий
фаолият
маҳсулидан
фойдаланиш
,
уни
тасарруф
этиш
ва
ш
.
к
.)
бўйича
ҳақдорлиги
,
ваколатлилигини
ва
айни
вақтнинг
ўзида
бошқа
ҳар
қандай
шахсларга
бундай
юқорида
кўрсатилган
ҳаракатларни
содир
этишнинг
тақиқланишини
таъминловчи
субъектив
мутлоқ
тушунилади
2
.
Мутлоқ
ҳуқуқлар
ҳуқуқий
механизми
одатдагидек
эгаллаб
туриши
мумкин
бўлмаган
,
бир
вақтнинг
ўзида
номуайян
доирадаги
шахсларо
фойдалана
олиши
мумкин
бўлган
объектларга
нисбатан
ҳуқуқ
соҳиби
мулкий
ҳуқуқларининг
амалга
оширилишини
таъминловчи
муҳим
воситадир
,
бироқ
мулк
ҳуқуқи
ва
мутлоқ
ҳуқуқлар
асло
айний
тушунчалар
эмас
3
.
Шуни
таъкидлаш
лозимки
,
интеллектуал
фаолият
натижасига
ёки
хусусий
аломатларни
акс
эттирувчи
воситага
нисбатан
мулкий
ҳуқуқлар
эгасига
ана
шу
интеллектуал
мулк
объектидан
ўз
ҳоҳишига
кўра
ҳар
қандай
шаклда
,
ҳар
қандай
усулда
мутлоқ
қонуний
фойдаланиш
ҳуқуқи
тегишли
бўлади
.
Бу
ўринда
интеллектуал
мулк
объектларига
нисбатан
қўлланиладиган
ва
компьютер
дастурларига
нисбатан
қўлланиладиган
мутлоқ
ҳуқуқ
тушунчалари
айнийдир
.
Компьютер
дастуридан
ўз
ҳоҳишига
кўра
фойдаланиш
дейилганда
ҳуқуқ
соҳибининг
ўз
эрки
,
иродаси
билан
,
ҳеч
қандай
мажбурлашсиз
,
тазйиқларсиз
фойдаланиш
тушунилади
.
Компьютер
дастуридан
фойдаланиш
шакллари
ва
усуллари
қонун
йўл
қўйган
асосларга
тўла
мувофиқ
бўлиши
шарт
.
Бунинг
учун
мутлоқ
ҳуқуқ
соҳиби
Фармони
. 30.05.2002
й
.
ПФ
-3080. "
Халқ
сўзи
", 116 (2944)-
сон
,
2002
йил
, 1
июнь
.;
Ўзбекистон
Республикаси
Вазирлар
Маҳкамасининг
2002-2010
йилларда
компьютерлаштириш
ва
ахборот
-
коммуникация
технологияларини
ривожлантириш
ДАСТУРИ
. 2002
йил
6
июндаги
200-
сон
қарорига
1
“
Электрон
ҳисоблаш
машиналари
учун
яратилган
дастурлар
ва
маълумотлар
базаларининг
ҳуқуқий
ҳимояси
тўғрисида
”
ги
1994
йил
6
май
қонуни
(
Мазкур
Қонунга
қуйидагиларга
мувофиқ
ўзгартиришлар
киритилган
:
ЎзР
05.04.2002
й
. 364-II-
сон
Қонуни
,
ЎзР
30.08.2002
й
. 405-II-
сон
Қонуни
).
2
Гражданское
право
.
Учебник
//
Под
ред
.
Ю
.
К
.
Толстого
,
А
.
П
.
Сергеева
. –
М
.:
БЕК
, 1994. –
Т
.1. –
Б
.314.
3
Оқюлов
О
.
Интеллектуал
мулк
ҳуқуқи
:
умумий
қоидалар
ва
алоҳида
объектлар
. –
Т
.: 2003. –
Б
.18.
белгиланган
талабларга
риоя
қилмоғи
шарт
.
Компьютер
дастури
муаллифлик
ҳуқуқи
билан
автоматик
тарзда
унинг
яратилиш
факти
остида
қонуний
ҳимоялансада
,
у
расмий
рўйхатдан
ўтказилгандан
кейингина
дастурга
нисбатан
мутлоқ
ҳуқуқлар
шартнома
асосида
бошқа
шахсга
ўтказилиши
мумкин
.
Кўпгина
интеллектуал
мулк
объектлари
қатори
компьютер
дастурларидан
бир
вақтнинг
ўзида
чексиз
доирада
учинчи
шахсларнинг
фойдаланиши
имконияти
мавжуд
,
бироқ
учинчи
шахслар
бундай
имкониятдан
ҳар
доим
фақат
мутлоқ
ҳуқуқ
соҳибининг
розилиги
асосларидагина
фойдаланишлари
шарт
.
Б
.
Ахмаджоновнинг
фикрича
,
ғоя
ва
билимни
қўлда
ушлаб
туриб
бўлмагани
каби
,
уни
бирон
жойда
сақлаб
қолишнинг
ҳам
имкони
бўлмайди
.
Зеро
,
муайян
интеллектуал
фаолият
натижаси
фақатгина
учинчи
шахслар
идрок
этадиган
объектив
шаклга
келтирилганидан
сўнг
,
ҳуқуқ
объекти
сифатида
эътироф
этилади
ва
муҳофаза
этилади
.
Бу
эса
,
ўз
навбатида
,
ғоя
ва
билимнинг
учинчи
шахсларга
маълум
бўлишини
ва
муаллифнинг
унга
нисбатан
эгалик
қилиши
мантиқсиз
ҳолатга
айланишини
таъминлайди
.
Айнан
шу
жиҳат
ҳам
интеллектуал
фаолият
натижаларига
бўлган
ҳуқуқнинг
ашёга
нисбатан
ҳуқуқдан
фарқли
жиҳатини
англатади
4
.
Интеллектуал
мулк
объектидан
мутлоқ
ҳуқуқ
эгаси
розилигини
олмасдан
фойдаланган
учинчи
шахслар
тегишли
тегишли
фуқаролик
-
ҳуқуқий
тартибда
жавобгар
бўладилар
5
.
Бу
ўринда
компьютер
дастурига
нисбатан
мутлоқ
ҳуқуқ
эгаси
розилиги
дастурдан
фойдаланиш
бўйича
лицензия
шартномаси
орқали
ифодаланади
.
Мутлоқ
ҳуқуқ
эгаси
ҳуқуқлари
бузилган
тақдирда
эса
,
яъни
,
компьютер
дастуридан
ҳуқуқ
эгаси
билан
тузилган
лицензия
шартномасисиз
,
тижорат
мақсадларида
фойдаланилаётганлиги
билса
,
у
ўз
ҳуқуқларини
суд
тартибида
ҳимоя
қилишга
,
учинчи
шахслардан
ҳуқуқ
бузарли
ҳаракатларини
тўхтатишга
,
келтирилган
ҳамма
зарарни
,
шу
жумладан
,
маънавий
зарар
қопланишини
учинчи
шахслар
ҳуқуқбузарлик
натижасида
олган
барча
даромад
ва
фойдаларни
ўзига
ундириб
берилишини
талаб
қилишга
ҳақли
.
О
.
Оқюлов
интеллектуал
мулк
объектига
нисбатан
мутлоқ
ҳуқуқ
эгаси
бу
ҳуқуқни
бошқа
шахсга
тўлиқ
ёки
қисман
ўтказишга
,
интеллектуал
мулк
объектидан
бошқа
шахс
фойдаланишига
рухсат
беришга
ҳақли
ва
агар
ФК
ҳамда
бошқа
қонунларнинг
қоидаларига
зид
бўлмаса
,
уларни
бошқача
тарзда
тасарруф
этишга
ҳақли
6
,
деб
таъкидлайди
.
Бугунги
кунда
компьютер
дастурларини
фойдаланиш
учун
сотишда
Microsoft
компанияси
бутун
дунёда
етакчи
ва
машҳур
ҳисобланади
.
Унинг
асосчиси
Билл
Гейтс
эса
,
ўзи
томонидан
дастлаб
яратилган
компьютер
дастурларини
ҳеч
қандай
истисносиз
чекланмаган
доирадаги
шахсларга
ҳам
сотиш
ҳуқуқини
сақлаб
қолган
.
Бу
эса
,
унинг
келгусида
компьютер
дастурлари
соҳасида
етакчи
ўринга
чиқишига
асосий
туртки
бўлиб
хизмат
қилган
.
Компьютер
дастуридан
бошқа
шахсларнинг
фойдаланишига
рухсат
бериш
унга
нисбатан
мутлоқ
4
Ахмаджонов
Б
.
У
.
Интеллектуал
мулк
ҳуқуқи
объектларига
нисбатан
мутлақ
ҳуқуқларни
муҳофаза
қилиш
//
ТДЮИ
Ахборотномаси
. –
Т
., 2010. –
№
3. –
Б
. 56-57.
5
Оқюлов
О
.
Интеллектуал
мулк
ҳуқуқи
:
умумий
қоидалар
ва
алоҳида
объектлар
. –
Т
.: 2003. –
Б
.20.
6
Оқюлов
О
.
Юқоридаги
асар
. –
Б
.20.
ЎЗБЕКИСТОН
ҚОНУНЧИЛИГИ
ТАҲЛИЛИ
♦
UZBEK LAW REVIEW
♦
ОБЗОР
ЗАКОНОДАТЕЛЬСТВА
УЗБЕКИСТАНА
2011
№
4
♦
ЎЗБЕКИСТОН
ҚОНУНЧИЛИГИ
ТАҲЛИЛИ
♦
UZBEK LAW REVIEW
♦
ОБЗОР
ЗАКОНОДАТЕЛЬСТВА
УЗБЕКИСТАНА
81
ҳуқуқ
соҳибининг
ваколатига
киради
.
Объектдан
фойдаланишга
рухсат
беришда
мутлоқ
ҳуқуқ
шу
ҳуқуқ
соҳибининг
ўзида
қолади
,
ундан
бегоналаштирилмайди
,
бунда
учинчи
шахсларда
объектдан
фойдаланиш
ҳуқуқигина
вужудга
келади
.
Фойдаланиш
шартлари
ва
тартиби
тарафлар
ўртасидаги
компьютер
дастуридан
фойдаланиш
бўйича
лицензия
шартномаси
асосида
белгиланади
.
Мутлоқ
ҳуқуқлар
интеллектуал
мулк
объектидан
бошқа
шахсларнинг
фойдаланишга
имконият
бериш
орқали
қонунларда
назарада
тутилган
ҳолларда
чек
-
ланиши
мумкин
.
Ижодий
фаолият
натижаси
яратувчиси
бўлган
му
-
аллифнинг
фақат
ўзигагина
тегишли
бўлган
,
бошқа
бировга
ўтказилмайдиган
ва
бегоналаштирилмайдиган
мутлоқ
ҳуқуқлари
доираси
,
турлари
ва
мазмуни
ФКнинг
1033-
моддасида
белгилаб
қўйилган
.
Бундай
ҳуқуқларнинг
ўтказилиши
ёки
чекланиши
ҳақидаги
шартлар
кўзда
тутилган
шартнома
муаллиф
-
нинг
ўзи
билан
учинчи
шахс
ўртасида
ёки
компьютер
дастурини
яратувчиси
бўлмаган
мутлоқ
ҳуқуқ
соҳиби
ва
учинчи
шахс
ўртасида
тузилганлигидан
қатъи
назар
,
шартноманинг
ўша
шартлари
назарда
тутилган
қисми
ҳақиқий
саналмайди
ва
ҳеч
қандай
ҳуқуқий
объект
ву
-
жудга
келтирмайди
.
Бундай
шартнома
ўз
-
ўзича
ҳақиқий
саналмайди
ва
унга
нисбатан
ФКнинг
113-
моддаси
3-
қисми
қоидалари
қўлланилади
.
Компьютер
дастурлари
яратувчиларининг
мутлоқ
ҳуқуқларини
амалга
оширишда
улар
билан
тузилган
лицензия
шартномаларининг
ўрни
катта
.
Лицензия
шартномаси
бўйича
интеллектуал
фао
-
лияти
натижасига
ёки
хусусий
аломатларни
акс
этти
-
рувчи
воситаларга
нисбатан
мутлак
ҳуқуқка
эга
бўлган
тараф
(
лицензиар
)
бошқа
тарафга
(
лицензиатга
)
те
-
гишли
интеллектуал
мулк
объектидан
фойдаланишига
рухсат
берилади
.
Лицензия
шартномаси
интеллектуал
мулк
объект
-
ларидан
учинчи
шахсларнинг
фойдаланишига
имкон
берувчи
мухим
фукаролик
ҳуқуқий
восита
хисоблана
-
ди
.
Лицензия
шартномаси
интелектуал
мулк
объекти
-
дан
фойдаланишга
рухсат
бериш
хакида
келишув
хи
-
собланади
.
Мулк
эгаси
(
патент
эгаси
,
товар
белгиси
сохиби
,
муаллифлик
ҳуқуқи
объекти
сохиби
,
ошкор
этилмаган
ахборотлар
эгаси
)
нинг
ҳуқуқий
мухофаза
остидаги
объектидан
фойдаланиш
ўзига
тегишли
ҳуқуқларни
белгиланган
тартибда
ва
маълум
шартлар
асосида
учинчи
шахсларга
беришга
лицензия
(
рухсат
-
нома
)
дейилади
1
.
Компьютер
дастурига
нисбатан
мутлоқ
ҳуқуқлар
ҳуқуқ
эгаси
вафотидан
кейин
мерос
тартибида
қонуний
меросхўрларга
ёки
васият
асосида
бошқа
шахсларга
ўтади
.
Вужудга
келадиган
муносабатларга
нисбатан
ФКнинг
ворислик
ҳақидаги
белгиланган
нормалар
қўлланилади
.
Компьютер
дастурига
мутлоқ
ҳуқуқлар
эгаси
юридик
шахс
бўлса
,
бундай
юридик
шахс
қайта
ташкил
этилган
ҳолларда
(
уни
бошқа
бир
юридик
шахс
билан
қўшиб
юбориш
,
қўшиб
олиш
,
бўлиш
,
ажратиб
чиқариш
,
ўзгартириш
-
ФКнинг
49-
моддаси
)
мутлоқ
ҳуқуқ
ворислик
тартибида
янги
ташкил
этилган
юридик
шахсга
ўтади
.
Қайта
ташкил
этишнинг
бўлиш
,
ажратиб
чиқариш
,
ўзгартириш
ҳолларида
янги
вужудга
келган
юридик
шахсларнинг
қайси
бирига
мутлоқ
ҳукуқ
ўтиши
уларнинг
ўзаро
келишуви
асосида
,
бундай
келишувга
келишилмаган
тақдирда
суд
томонидан
белгиланади
.
1
Гражданское
право
.
Учебник
. -
М
.:
БЕК
, 1994. –
Б
.248–249.
Мерос
тартибида
ва
ҳуқуқий
ворислик
тартибида
мутлоқ
ҳуқуқларнинг
ўтиш
факти
нотариус
томонидан
берилган
мерос
гувоҳномаси
,
ҳуқуқий
муҳофаза
ёрлиғи
мавжуд
бўлса
,
ушбу
ёрлиқни
мутлоқ
ҳуқуқни
янги
эгаси
номига
расмийлаштириш
ҳақида
ваколатли
давлат
идорасининг
тегишли
ҳужжати
олиниши
ва
у
давлат
рўйхатидан
ўтказилиши
шарт
.
Хулоса
сифатида
айтиш
мумкинки
,
бугунги
кунда
кенг
соҳада
қўлланилаётган
компьютер
дастурлари
ва
маълумотлар
базасига
нисбатан
бўлган
ҳуқуқлар
тизимида
мутлоқ
ҳуқуқлар
алоҳида
ўрин
эгаллайди
.
Бунда
интеллектуал
фаолият
натижаси
сифатида
уларга
нисбатан
мулк
ҳуқуқидан
фарқли
равишда
мутлоқ
ҳуқуқлар
конструкцияси
амал
қилади
.
Чунки
,
мулк
ҳуқуқи
ва
мутлоқ
ҳуқуқлар
асло
айний
тушунчалар
эмас
.
Кундалик
фаолиятимизда
фойдаланиладиган
компьютер
дастурларига
нисбатан
ҳам
мутлоқ
ҳуқуқлар
амал
қилади
.
Бунда
мазкур
компьютер
дастуридан
одатда
номуайян
доирадаги
шахслар
фойдаланишади
.
Шунингдек
,
мутлоқ
ҳуқуқлар
ҳуқуқий
механизми
одатдагидек
эгаллаб
туриши
мумкин
бўлмаган
,
бир
вақтнинг
ўзида
номуайян
доирадаги
шахсларо
фойдалана
олиши
мумкин
бўлган
объектларга
яъни
,
бу
ўринда
компьютер
дастури
ва
маълумотлар
базасига
нисбатан
ҳуқуқ
соҳиби
мулкий
ҳуқуқларининг
амалга
оширилишини
таъминловчи
муҳим
восита
бўлиб
ҳисобланади
.
