№ 23 (2025) Инновационные исследования в современном мире: теория и практика

Tishlarning patologik yemirilishi turli omillar, jumladan noto‘g‘ri tishlov, tish qatori anomaliyalari, chaynov mushaklarining disfunksiyasi va gigiyenik vositalardan noto‘g‘ri foydalanish natijasida yuzaga keladi. Ushbu holat nafaqat estetik muammolar, balki funksional buzilishlar, og‘riq va tishlarning ortib boruvchi sezuvchanligiga ham olib keladi. Bunday bemorlarni samarali reabilitatsiya qilish uchun og‘iz bo‘shlig‘i salomatligini tiklashga qaratilgan diagnostika, profilaktika va davolash choralarini o‘z ichiga olgan kompleks yondashuv zarur. Hozirgi vaqtda stomatologik amaliyotda tishlarning patologik yeyilishi keng tarqalgan muammolardan biri hisoblanadi. Bu holat ko‘pincha kariozsiz, ya’ni karies bilan zararlanmagan tishlarda ham uchraydi va bemorlarning hayot sifatiga salbiy ta’sir ko‘rsatadi. Patologik yeyilish natijasida tishlarning shakli, balandligi va funksiyasi buziladi, bu esa nafaqat estetik, balki chaynash va nutq funksiyalarining ham izdan chiqishiga olib keladi. Bundan tashqari, tishlarning sezuvchanligi oshishi, og‘riq paydo bo‘lishi va og‘iz bo‘shlig‘i to‘qimalarida turli noqulayliklar yuzaga kelishi mumkin.

Yuz skeleti suyaklarining jarohatlari zamonaviy sud-tibbiy ekspertiza amaliyotida eng dolzarb va murakkab masalalardan biri hisoblanadi. Ushbu turdagi jarohatlar nafaqat shaxsning tashqi ko‘rinishiga, balki hayotiy muhim funksiyalariga ham jiddiy ta’sir ko‘rsatadi. Yuz skeleti suyaklarining shikastlanishi ko‘pincha turli mexanik travmalar, avtohalokatlar, zo‘ravonlik holatlari va baxtsiz hodisalar natijasida yuzaga keladi. Bunday hollarda sud-tibbiy ekspertlarning asosiy vazifasi — jarohatlarning tabiatini, mexanizmini va og‘irlik darajasini to‘g‘ri baholashdan iborat.

Sud-tibbiyot amaliyotida ichki organlarning, xususan, taloqning shikastlanish holatlarini o‘rganish va baholash muhim ahamiyat kasb etadi. O‘tkir bo‘lmagan jismlar ta’sirida taloqning jarohatlanishi ko‘pincha turli turmush va ishlab chiqarish baxtsiz hodisalari, yo‘l-transport hodisalari yoki zo‘ravonlik harakatlari natijasida yuzaga keladi. Bunday holatlarda sud-tibbiy ekspertlarning asosiy vazifalaridan biri — taloq jarohatining aniq yuzaga kelgan vaqtini aniqlashdan iborat.

Jigar — qorin boʻshligʻidagi eng katta organ boʻlib, yopiq jarohatlar paytida shikastlanish darajasi yuqori (barcha qorin travmalarining 25-30%). Yopiq shikastlanishlar tashqi koʻrinishda aniq belgilarsiz kechishi mumkin, ammo ichki qon ketish yoki nekroz kabi xavfli asoratlarga olib kelishi tufayli oʻz vaqtida tashxis qoʻyish ahamiyati ortib bormoqda. Jigar shikastlanishining morfologik xususiyatlari shikastlanish mexanizmi, davomiyligi va shifokorlik aralashuvining samaradorligini aniqlashda asosiy rol oʻynaydi.

Юз-жағ соҳаси суякларининг сили замонавий стоматология ва фтизиатриянинг жиддий тиббий-ижтимоий муаммоси ҳисобланади. Сўнгги йилларда туберкулёз касаллигининг юзага келиш кўрсаткичлари ошиб бориши, шунингдек, иммунодефицит ҳолатлари, СПИД ва бошқа иммун тизимини сусайтирувчи омиллар туфайли экстрапульмонал туберкулёз шакллари, жумладан, юз-жағ соҳаси суякларининг туберкулёз зарарланиши ҳолатлари кўпайиб бормоқда.

Паркинсон касаллиги (ПК) дунёда учрайдиган икки энг кенг тарқалган нейродегенератив касалликлардан бири бўлиб, асосан 60 ёшдан катта одамларда кузатилади. Жаҳон соғлиқни сақлаш ташкилоти маълумотларига кўра, дунё бўйича 10 миллионга яқин киши ушбу касалликдан азият чекмоқда. Аҳолининг қарилиши жараёни туфайли келгусида ПК билан касалланувчилар сони янада ошиб боришлари кутилмоқда.

Today, in the primary education system, the quality methodological preparation of future teachers is gaining particular importance. Specifically, developing reading literacy in primary grades is considered one of the most important directions of the pedagogical process. At this stage, teachers perform the task of forming students’ fundamental knowledge, skills, and competencies, teaching them literacy, thinking, and independent reading. Therefore, it is essential to properly and effectively prepare teachers methodologically.

Time is a valuable and significant resource. A key component of language acquisition is time, which affects both the procedure and the results of learning a new language. Fluency and recall are greatly improved by regular, focused practice over time, according to research. The "10,000-hour rule" states that lengthy practice is necessary to perfect any ability, including language learning, but the caliber of practice is just as crucial.

Diabetic cardiomyopathy (DCM) is increasingly recognized as a distinct cardiovascular complication of type 2 diabetes mellitus (T2DM). In hot climate regions, thermal stress exacerbates metabolic dysfunction and cardiovascular instability, leading to early onset and aggressive progression of DCM.

Мақолада насос станцияси бўйича лойиҳавий маълумотлар, ишлаш шароитларини таҳлил қилиш ва шу асосида насос станцияси ишлаш самарадорлигини ошириш бўйича илмий асосланган тадбир ва тавсияларни ишлаб чиқиш масалалари ёритилган.

Ushbu maqolada elektron ta’limning ta’lim sifatini oshirishdagi roli va uning o‘qitish usullariga ta’siri tahlil qilingan. Elektron ta’limning innovatsion yondashuvlari, masalan, interaktiv ta’lim materiallari, onlayn platformalar, va raqamli resurslardan foydalanish orqali ta’lim jarayonining samaradorligi qanday yaxshilanishi mumkinligi ko‘rib chiqilgan. Elektron ta’lim o‘quvchilarga individual o‘rganish imkoniyatlarini yaratib, o‘qituvchilarga esa o‘qish jarayonini yanada samarali tashkil etishga yordam beradi. Maqola ta’limning sifatini oshirishda elektron ta’limning o‘rni va ahamiyatini ko‘rsatadi.

maqolada voleybol bo‘yicha mashg‘ulotlar jarayonida to‘p bilan dastlabki muomala qilish uchun texnik tayyorgarlik mashqlaridan foydalanish samaradorligi ko‘rib chiqiladi. Tadqiqotda 11-12 yoshli 30 nafar o‘g‘il ishtirok etdi. Tadqiqotning maqsadi maxsus tanlangan mashqlarning to‘p bilan dastlabki muomala qilish uchun asosiy texnik ko‘nikmalarni shakllantirish va takomillashtirishga ta'sirini aniqlash edi. Natijalar to‘pni uzatish va qabul qilish texnikasida statistik jihatdan sezilarli yaxshilanishni ko‘rsatadi. Treningning dastlabki bosqichida mashqlar to‘plamidan foydalanish bo‘yicha tavsiyalar keltirilgan.

Ushbu maqolada boshlang‘ich sinf ingliz tili darslarida o‘quvchilarning funksional savodxonligini shakllantirishda badiiy asarlardan foydalanishga asoslangan didaktik model ishlab chiqish va uning asosiy komponentlarini aniqlash masalasi yoritilgan. Tadqiqotda funksional savodxonlik tushunchasining til o‘rganishdagi roli, badiiy matnlar orqali o‘quvchilarda muloqotga kirishish, fikr ifodalash, tushunganini qayta bayon qilish kabi ko‘nikmalarni rivojlantirish imkoniyatlari ilmiy-nazariy asosda tahlil qilinadi.

Luiza Erdrik mahalliy amerikalik adiblar orasida eng muhim va ta’sirchan ovozlardan biri sifatida keng e’tirof etiladi. U mahalliy Amerika adabiyotining Uyg‘onish davridagi ikkinchi to‘lqini rivojiga katta hissa qo‘shgan yozuvchilardan biridir. 2008-yilda yozilgan “The Plague of Doves” (“Kabutarlar Vabosi”) romani yigirmanchi asrda keng tarqalgan irqchilik mavzusini va uning uzoq davom etuvchi ta’sirlarini ko‘rib chiqadi. Quyidagi maqolada qahramonlar badiiy talqini, yozuvchining o‘zlik muammosiga munosabati tahlilga tortiladi.

Mazkur maqolada zamonaviy jurnalistikada obyektivlik masalasining dolzarbligi tahlil qilinadi. Jay Rosen va Thomas Hanitzschning jurnalistikada obyektivlik borasidagi qarama-qarshi yondashuvlari muhokama etilgan. Rosen jurnalistning shaffof bo`lishi va subyektivlik yondashuvini tan olishi kerakligini ilgari sursa, Hanitzsch esa faktlarga asoslangan, shaxsiy fikrlardan xoli obyektiv jurnalistikani himoya qiladi. Maqolada bugungi jurnalistlar ushbu ikki pozitsiya o`rtasida muvozanat topishi zarurligi ta`kidlanadi.

Ushbu maqolada o‘zbek adabiyotida hikoya janrining shakllanishi, rivojlanish bosqichlari va bugungi kunda tutgan o‘rni tahlil etilgan. Jadid adiblari, sovet davri va mustaqillikdan keyingi adabiyot namoyandalari tomonidan yaratilgan hikoyalar misolida hikoyavistlikning badiiy va estetik xususiyatlari ochib berilgan. Abdulla Qodiriy, Abdulla Qahhor, Said Ahmad, Erkin A’zam, Xurshid Do‘stmuhammad kabi adiblarning ijodi asosida hikoyaning mavzular doirasi, obraz yaratish mahorati va psixologik tahlil vositalari yoritilgan. Maqolada hikoya janrining milliy adabiy tafakkurdagi o‘rni va zamonaviylik bilan uyg‘unlashuvi ko‘rsatib beriladi.

В статье рассматриваются психологические и дидактические аспекты изучения русского языка как иностранного (РКИ) через призму мотивации и эмоционального интеллекта обучающихся. Анализируются теоретические подходы к мотивации в лингводидактике (теория самоопределения, модель идеального Я, теория мотивационного изменения) и структура эмоционального интеллекта по модели Саловея–Майера. Приводятся эмпирические данные отечественных и зарубежных исследований, демонстрирующие взаимовлияние мотивации, уровня ЭИ и успешности в изучении РКИ. Показано, что наибольшая эффективность обучения достигается при сочетании автономной мотивации с развитой способностью к эмоциональной саморегуляции. Делается вывод о необходимости интеграции рефлексивных, геймифицированных и культурно-медиативных практик для гармоничного развития когнитивных и аффективных компонентов личности обучающегося.

Ushbu tezisda Sirdaryo viloyatida yoshlarning mehnat bozoridagi raqobatbardoshlik darajasi ularning ijtimoiy-iqtisodiy holatini belgilovchi ko‘rsatkichlar asosida tahlil qilingan. Xususan, ishsizlik darajasi, bandlik ko‘rsatkichi, yoshlarning ta’lim darajasi, kasbiy tayyorgarligi va tadbirkorlik faoliyatidagi ishtiroki o‘rganilgan. Statistik ma’lumotlar va hududiy infratuzilma imkoniyatlari asosida tahliliy xulosalar ishlab chiqilgan.

In recent years, the rapid development of innovative technologies, in particular artificial intelligence (AI) systems, is fundamentally changing the nature of the labor market and human labor. The application of artificial intelligence technologies in various fields, the replacement of traditional work processes by automated and digital systems, has a significant positive impact on labor productivity and efficiency. This article scientifically analyzes the impact of innovative technologies and artificial intelligence on modern labor activity and highlights their socioeconomic consequences.

Maqola ingliz tilidagi IT atamalarining rus va o‘zbek tillarida verba­lizatsiya qilinishini qiyosiy tilshunoslik nuqtai nazaridan tahlil qilishga bag‘ishlangan. Tilshunoslik va ijtimoiy-madaniy tahlil asosida ikki til tizimidagi leksik-semantik moslashuv, morfologik integratsiya va tarjima strategiyalarining o‘ziga xos xususiyatlari aniqlangan. Tadqiqotda korpus tahlili, so‘rovnoma va qiyosiy tahlil metodlaridan foydalanilgan. Ishda ikki tilda uchraydigan tipik IT atamalari va ularning variantlari keltirilib, qarzga olish, kalka qilish yondashuvlaridagi farqlar hamda til siyosati va ta'lim muhitining ta’siri yoritilgan.

Социальные сети играют важную роль в жизни современных подростков, предоставляя возможности для общения, самовыражения и получения информации. Однако их использование связано с рядом рисков для психического здоровья, включая тревожность, депрессию, низкую самооценку и проблемы со сном. В данной работе рассматриваются основные факторы, влияющие на эмоциональное состояние подростков в цифровой среде, такие как социальное сравнение, кибербуллинг и чрезмерное время экрана. Предлагаются подходы к формированию устойчивого отношения к интернет-технологиям через развитие цифровой грамотности, родительского участия и государственного регулирования. Анализ основан на обзоре научной литературы и исследований за последние годы.

Ushbu maqolada 5-7-sinflarda tasviriy san’at fanini o‘qitishda bosqichma-bosqich ta’lim prinsiplari asosida metodik yondashuvlar tahlil qilinadi. Ta’lim jarayonida o‘quvchilarning yosh xususiyatlarini hisobga olgan holda, ijodiy qobiliyatlarini rivojlantirish, tasavvur va kuzatuvchanlikni shakllantirish, vizual savodxonlikni oshirishga qaratilgan innovatsion usullar taklif etiladi. Maqolada ilmiy adabiyotlar tahlili, amaliy tavsiyalar hamda darslarda qo‘llash mumkin bo‘lgan metodlar batafsil yoritiladi.

Ushbu maqolada o‘zbek xalqining ardoqli shoiri Muhammad Yusuf she’rlarining qoraqalpoqcha tarjimalari haqida fikrlar o‘z ifodasini topgan bo‘lib, so‘z san’atkorining o‘zbek tilidagi va qoraqalpoq tilidagi she’rlari tahlilga tortilgan. O‘zbek va qoraqalpoq adabiy aloqalarida tarjimaning ahmiyati haqida fikrlar ifodalangan.

Ushbu maqolada Nеyrоpеdаgоgikа fаnining rivоjlаnish tаriхi, tа’lim vа tаrbiya jаrаyonini insоn miyasining nеyrоfiziоlоgik mехаnizmlаri аsоsidа o`rgаnulish jarayoni yoritilgan. Shu bilan birga Nеyrоpеdаgоgikа fаnining аsоsiy mаqsаdi tа’lim jаrаyonini insоn miyasining fiziоlоgik хususiyatlаri, kоgnitiv imkоniyatlаri vа o`rgаnish mехаnizmlаri nuqtаi nаzаridаn o`rgаnishdir.

Mazkur maqolada komponent tahlil qanday bo‘lishi va bu orqali umumiy  tahlil haqida bilib olish yoki tushunish uchun tasavvur paydo bo‘ladi.Komponent tahlil tushunchasi haqida o‘zbek tilshunosligidagi tadqiqotlar ot leksemalari bo‘yicha oz bo‘lganligi mavzuni o‘rganish qamrovining kengaytiradi.Maqolada tahlil uchun zarur bo‘limlar,qonun-qoidalar jamlangan.