№ 26 (2025) Инновационные исследования в современном мире: теория и практика

Ушбу мақолада жамоатчилик билан алоқалар (PR – Public Relations) тизимининг сиёсий партиялар фаолиятида тутган ўрни, аҳамияти ва таъсир кучи ҳамда воситаларининг замонавий шакллари, сиёсий коммуникациялар ва ахборот маконидаги рақобат шароитида уларнинг аҳамияти алоҳида ёритилган.

ushbu maqolada tijorat banklari faoliyati haqida ma’lumot hamda ularda risklarni boshqarish jarayoni masalalari yoritilgan.

Hozirgi kunda ilmiy-texnik taraqqiyot tabiy resurslar istemolining shiddatli usishi bilan bir vaqtda ishlab chiqarish chiqindilarining koʻpayishiga sabab boʻlmoqda va bu chiqindilardan oqilona foydalanish unumli ishlab chiqarish, atrof muhitni himoya qilish va texnogen chiqindilardan foydalanish sohasida yangi qayta ishlash usullari bilan zich holatda bogʻlangan. Koʻmir kullari murakkab, heterojen moddadir. Koʻmirni yoqishning yuqori haroratida mineral aralashmalar oʻzgaradi; ularda murakkab fizik-kimyoviy jarayonlar sodir boʻladi: erish, qayta kristallanish, silikat hosil bo'lishi, shisha hosil bo'lishi va boshqalar. [1]. Shuning uchun IESning kul-shlak chiqindilari murakkab kimyoviy va mineralogik tarkibga ega.

Respublikamizda ion almashinish usuli orqali suvlarni tuzsizlantirish va yumshatish, kamyob, rangli metallar ionlarini konsentrasiyalashda energiya va resurstejamkor tizimlardan foydalanishga alohida e'tibor qaratilib, muayyan ilmiy natijalarga erishilmoqda. Yangi Oʻzbekistonning taraqqiyot strategiyasida «mavjud imkoniyatlarni toʻliq ishga solgan holda «suv resurslarini boshqarish tizimini tubdan isloh qilish va suvni iqtisod qilish» boʻyicha muhim vazifalar belgilab berilgan.[1]

Ushbu maqolada genetik kasalliklarning molekulyar asoslari, ularning rivojlanish mexanizmlari va zamonaviy diagnostika usullari tahlil qilingan. Genetik mutatsiyalar, ularning turlari (nuqta mutatsiyalar, delesiyalar, inseriyalar va boshqalar), kasallik rivojiga ta’siri ilmiy manbalar asosida yoritilgan. Shu bilan birga, molekulyar biologiya va genetik muhandislik yutuqlari asosida ishlab chiqilgan tashxislash usullari — polimeraza zanjir reaksiyasi (PCR), sekvenslash, CGH, FISH, mikromasshtabli genetik testlar va bioinformatik analizlar keltirib o‘tilgan. Ushbu usullar yordamida irsiy kasalliklarni erta aniqlash, oldini olish va shaxsiylashtirilgan terapiyani belgilash imkoniyati kengaymoqda. Maqolada ushbu texnologiyalarning amaliy tibbiyotdagi roli va istiqbollari yoritilgan.

In the 21st century, globalization and technological advancement have accelerated the integration of English vocabulary into many world languages, including Uzbek. Broadcast media and online platforms, which serve as powerful tools of mass communication, reflect and propagate these linguistic changes. This study is relevant as it sheds light on how English loanwords are adopted and adapted within Uzbek media discourse, and what this implies for the evolution of the Uzbek language.

Latent tuberculosis infection remains one of the most persistent global public health threats. It is estimated by the World Health Organization (WHO) that approximately 25 percent of the world's population is infected with latent tuberculosis bacilli. Although individuals with latent tuberculosis do not show clinical symptoms and are not contagious, around 5 to 10 percent of them will eventually develop active tuberculosis disease during their lifetime, particularly when the immune system is weakened. Therefore, early detection and preventive treatment of latent tuberculosis infection are critical components in breaking the transmission cycle of tuberculosis. The QuantiFERON-TB Gold test has become an important diagnostic tool for identifying latent tuberculosis infection, particularly in settings where Bacille Calmette-Guérin (BCG) vaccination is common, which can reduce the specificity of the traditional Tuberculin Skin Test (TST). This interferon-gamma release assay provides greater accuracy, faster results, and fewer false positives caused by previous BCG vaccination or exposure to non-tuberculous mycobacteria.

Mazkur maqolada xalqaro tajribada yashil o‘sish indikatorlari tizimining shakllanishi, mazmuni va qo‘llanilish amaliyoti tahlil qilingan. Asosiy e’tibor Iqtisodiy hamkorlik va taraqqiyot tashkiloti (OECD), BMT, Jahon banki va boshqa yetakchi xalqaro institutlar tomonidan ishlab chiqilgan yashil o‘sish indikatorlari tizimiga qaratilgan. Maqolada indikatorlarning mezonlari, maqsadi, amaliy ahamiyati va ularni milliy iqtisodiyotlar monitoringida qo‘llash imkoniyatlari ko‘rib chiqilgan. Shuningdek, O‘zbekiston iqtisodiyotida ushbu indikatorlardan foydalanish istiqbollari ham tahlil qilinadi.

As artificial intelligence (AI) tools become increasingly integrated into educational settings, their role in writing instruction has garnered growing interest. This study investigates student perceptions of AI-generated feedback on academic writing within a higher education classroom. Through a mixed-methods classroom experiment involving undergraduate students, we examined how learners responded to AI feedback compared to traditional teacher feedback. Data were collected via pre- and post-intervention surveys, focus group discussions, and analysis of students' writing revisions. The findings indicate that while students appreciated the immediacy, consistency, and detailed nature of AI feedback, they also expressed concerns regarding its limitations in understanding nuance, context, and emotional tone. Notably, students viewed AI as a complementary tool rather than a replacement for human instruction. The study provides insights into how AI feedback can be effectively integrated into writing pedagogy and suggests design considerations for AI writing assistants in educational contexts.

Shaharlarning o‘sishi mamlakat umumiy iqtisodiy taraqqiyotining muhim tomonlaridan biri bo‘lib, yangicha asosda yuksala boshlagan Xorazm shahar tsivilizatsiyasining atrofdagi dashtlar va uzoqdagi mamlakatlar bilan iqtisodiy aloqalari mustahkamlanayotganidan va kengayib borganidan dalolat beradi. Maqoalada Afrig‘iylar davrida Xorazm markaziy shaharlarining o‘ziga xos jihatlari ko‘rib chiqildi.

Ushbu maqolada raqamli ta’lim tizimida zamonaviy o‘qitish shakllari va uslublarini takomillashtirish masalalari tahlil qilinadi. Ta’lim jarayonida raqamli texnologiyalarni joriy etish, interaktiv metodlardan foydalanish, sun’iy intellekt asosida individual yondashuvlarni shakllantirish va masofaviy o‘qitishning afzalliklari ko‘rib chiqiladi. Shuningdek, innovatsion pedagogik yondashuvlar, virtual va kengaytirilgan reallik texnologiyalari hamda gamifikatsiya usullari asosida ta’lim samaradorligini oshirish yo‘llari muhokama qilinadi. Maqolada xorijiy va mahalliy tadqiqotlar tahlili asosida raqamli ta’lim tizimini yanada rivojlantirish bo‘yicha xulosa va takliflar berilgan.

Ushbu maqolada axborotli jarayonlar bo‘limini o‘qitish metodikasi tahlil qilinib, zamonaviy ta’lim tizimida ushbu mavzuni samarali o‘qitish usullari ko‘rib chiqiladi. An’anaviy yondashuvlarning cheklovlari va ularni bartaraf etish imkoniyatlari tahlil qilinadi. Interfaol va innovatsion metodlar, jumladan, “Gamifikatsiya”, “Jamoaviy kod yozish”, “Simulyatsion ta’lim”, “Teskari dars” hamda “Ma’lumotlar detektivi” kabi usullar tavsiya etiladi. Ushbu metodlar o‘quvchilarning tanqidiy fikrlashini rivojlantirish, axborot oqimlarini to‘g‘ri tahlil qilish, media savodxonlik va axborot xavfsizligi ko‘nikmalarini shakllantirishga yo‘naltirilgan. Shuningdek, maqolada o‘quvchilarning axborot bilan ishlash qobiliyatini oshirishda mustaqil izlanish, loyiha asosida o‘qitish va muammoli ta’lim usullarining ahamiyati yoritiladi. Tadqiqot natijalari zamonaviy texnologiyalarni o‘quv jarayoniga joriy etish orqali axborotli jarayonlar bo‘limini o‘qitish samaradorligini oshirish mumkinligini ko‘rsatadi.

Zamonaviy kompyuterlar bo‘limini o‘qitish metodikasi ta’lim jarayonida yangi texnologiyalarni samarali qo‘llashni talab qiladi. Ushbu maqolada zamonaviy kompyuter texnologiyalarini o‘qitishning interfaol va innovatsion usullari tahlil qilinadi. Xususan, "Kompyuter detektivi", "G‘oyalar bozorida" kabi metodlarning ahamiyati yoritilib, ularning ta’lim jarayonidagi samaradorligi muhokama qilinadi. Shuningdek, keis-stadi, loyihaviy ta’lim, laboratoriya ishlari va virtual simulyatorlar kabi zamonaviy yondashuvlarning afzalliklari haqida fikr yuritiladi.

Ushbu maqolada zamonaviy o‘qitish jarayonida dasturiy ta’minotdan foydalanishning ahamiyati hamda o‘qituvchilarning tegishli materiallar bilan tanishishini takomillashtirish masalasi yoritiladi. Raqamli texnologiyalar ta’lim sifatini oshirishda muhim vosita bo‘lib, o‘qituvchilarni zamonaviy dasturiy ta’minot bilan muntazam tanishtirish va ulardan samarali foydalanish ko‘nikmalarini shakllantirish dolzarb vazifalardan biri hisoblanadi. Maqolada interaktiv ta’lim platformalari, virtual laboratoriyalar, masofaviy ta’lim tizimlari va sun’iy intellekt asosidagi o‘quv dasturlarining imkoniyatlari tahlil qilinadi. Shuningdek, zamonaviy ta’lim dasturlarini o‘zlashtirishda uchraydigan muammolar, ularni bartaraf etish usullari ham ko‘rib chiqiladi. O‘qituvchilarni yangi texnologiyalar bilan tanishtirishning samarali yo‘llari, metodik qo‘llanmalar va seminarlar orqali ularning bilim va malakasini oshirish muhimligi ta’kidlanadi. Maqola zamonaviy ta’limda innovatsion yondashuvlar va raqamli texnologiyalarni qo‘llash bo‘yicha tadqiqot olib borayotgan pedagog va mutaxassislar uchun foydali bo‘lib, o‘quv jarayonini takomillashtirishga xizmat qiladi.

Ushbu maqolada o‘qitishning didaktik tamoyillarini yaratish va takomillashtirish g‘oyalari yoritiladi. Zamonaviy ta’lim jarayonida interfaol yondashuvlar, raqamli texnologiyalar va individual ta’lim modellarining ahamiyati tahlil qilinadi. Ilmiy manbalarga asoslangan holda, didaktik tamoyillarning samaradorligini oshirish uchun innovatsion usullar, jumladan, “G‘oyalar kapsulasi”, raqamli platformalardan foydalanish va amaliyotga yo‘naltirilgan ta’lim metodlari muhokama qilinadi. Shuningdek, maqolada o‘quvchilarning tanqidiy va ijodiy fikrlashini rivojlantirishga qaratilgan pedagogik strategiyalar taqdim etiladi.

Mazkur maqolada nazorat qilish va baholashning zamonaviy usullari va ularni ta’lim jarayonida samarali qo‘llash imkoniyatlari tahlil qilinadi. Tadqiqot doirasida interfaol ta’lim metodlarining o‘quvchilarning bilim olish jarayoniga ta’siri o‘rganildi. Xususan, 5-sinf informatika fanida "Nazorat qilish va baholashning zamonaviy usullari" mavzusida interfaol metodlar qo‘llangan (5-A sinf) va an’anaviy yondashuvdan foydalangan (5-B sinf) sinflar natijalari taqqoslandi. Gistogramma natijalari shuni ko‘rsatdiki, interfaol metodlar, jumladan, Jigsaw pazl, gamifikatsiya, elektron testlar va "Fishbowl" usullaridan foydalanish o‘quvchilarning faolligi, tushunish darajasi va mustaqil fikrlash ko‘nikmalarini sezilarli darajada oshiradi.

Ushbu maqola o‘quv jarayoniga qo‘yiladigan zamonaviy talablar va pedagogik yondashuvlar haqida so‘z yuritadi. Maqolada ta’lim tizimining samaradorligini oshirish uchun o‘quvchilarning shaxsiy rivojlanishi, intellektual va ijtimoiy ko‘nikmalarini shakllantirishga e’tibor qaratilgan. O‘quv jarayonida konstruktivizm, interaktiv ta’lim, masofaviy ta’lim va problembazaviy yondashuvlar kabi innovatsion metodlar qo‘llanishi zarurligi ta’kidlanadi. Shuningdek, o‘qituvchilarning individual yondashuvi, pedagogik texnologiyalarni o‘zlashtirish va zamonaviy metodlarni joriy etish ta’lim sifatini oshirishga yordam beradi. Maqolada o‘quv jarayonini shaxsga yo‘naltirish, o‘quvchilarning mustaqil fikrlashini rivojlantirish, va ta’lim usullarini zamonaviy talablarga moslashtirishning ahamiyati ochib berilgan. Tadqiqotda keltirilgan ilmiy materiallar va metodologiyalar ta’lim tizimini yangilash va rivojlantirishda muhim yo‘nalishlarni ko‘rsatadi.

Maqolada zamonaviy dars va uning tahliliga nisbatan innovatsion yondashuvlar tahlil qilinadi. Ta’lim jarayonining samaradorligini oshirish uchun interfaol metodlar, raqamli texnologiyalar va o‘quvchi markazli yondashuvlarning ahamiyati yoritiladi. Dars tahlili nafaqat o‘qituvchining faoliyatini baholash, balki ta’lim sifatini oshirish vositasi sifatida ko‘rib chiqiladi. Refleksiv va diagnostik tahlil usullarining o‘rni, shuningdek, zamonaviy ta’lim standartlariga muvofiq dars jarayonini takomillashtirish imkoniyatlari muhokama etiladi. Maqola zamonaviy ta’lim tizimida samarali dars tashkil etish va uni tahlil qilishga oid amaliy tavsiyalarni o‘z ichiga oladi.

Didaktik tamoyillar ta’lim jarayonining nazariy asoslarini tashkil etib, uning samaradorligini ta’minlashda muhim ahamiyat kasb etadi. Ushbu maqolada didaktik tamoyillarning kelib chiqishi, ularning shakllanishi va rivojlanishi tahlil qilinadi. Shuningdek, an’anaviy va zamonaviy pedagogik yondashuvlar asosida didaktik tamoyillarni takomillashtirish hamda yangi tamoyillar yaratish g‘oyalari muhokama qilinadi. Innovatsion texnologiyalar va axborot-kommunikatsiya vositalarining ta’lim jarayoniga ta’siri ham yoritilib, samarali o‘qitish strategiyalari taklif etiladi. Mazkur tadqiqot ta’lim tizimini rivojlantirishga hissa qo‘shish va pedagogik jarayonni takomillashtirishga qaratilgan.

Mazkur ilmiy ishda o‘qitishning dasturiy ta’minoti va ta’lim texnologiyalarining ta’lim jarayonidagi o‘rni muhokama qilinadi. O‘qitishning dasturiy ta’minoti o‘quvchilarni ta’lim jarayoniga faol jalb qilish, o‘qituvchilarga esa darslarni samarali tashkil etish va boshqarish imkoniyatlarini yaratadi. Maqolada dasturiy ta’minotning afzalliklari, jumladan, o‘quvchilarning qiziqishini oshirish, o‘qitish jarayonini individualizatsiya qilish va samaradorlikni oshirish kabi jihatlar ko‘rib chiqiladi. Shuningdek, o‘qitishning dasturiy ta’minotidan foydalanishdagi qiyinchiliklar, jumladan, texnologik cheklovlar, o‘qituvchilarni tayyorlash zarurati va maxfiylik masalalari tahlil qilinadi. O‘quv platformalari, interaktiv dasturlar va mobil ilovalar kabi dasturiy ta’minot shakllari haqida ma’lumot berilib, ularning ta’limda qo‘llanilishi misollar bilan tushuntiriladi. Kelajakda ta’lim texnologiyalari, ayniqsa sun’iy intellekt va mashina o‘rganish texnologiyalari, o‘quv jarayonini yanada samarali va shaxsiylashtirilgan qilishda muhim rol o‘ynashi kutilmoqda.

Ushbu maqola “Zamonaviy o‘qitish shakllari va uslublari” mavzusini yoritib, ta’lim jarayonida yangi pedagogik yondashuvlar va usullarni qo‘llashning ahamiyatini tahlil qiladi. Maqolada zamonaviy ta’lim shakllari, jumladan, interfaol o‘qitish, kooperativ ta’lim, masofaviy ta’lim va aralash o‘qitish (blended learning) kabi usullar haqida batafsil ma’lumot beriladi. Shu bilan birga, o‘qitishning individuallashtirilgan yondashuvlari, shaxsiy ehtiyojlarga mos metodlar va texnologiyalarni qo‘llashning samaradorligi ham ko‘rib chiqiladi.

Ushbu maqolada dehqon xo‘jaliklarida yer resurslaridan foydalanish samaradorligini oshirishning nazariy jihatlari tahlil qilinadi. Yer resurslarining iqtisodiy va ekologik ahamiyati, ularning maqbul taqsimoti hamda unumdorligini oshirishda zamonaviy yondashuvlarning o‘rni ko‘rib chiqiladi. Shuningdek, maqolada yer resurslarini boshqarishning samarali usullari, ilmiy-nazariy yondashuvlar va ularni dehqon xo‘jaliklari sharoitida qo‘llashning ahamiyati yoritilgan. Muallif dehqon xo‘jaliklarida resurslardan oqilona foydalanish orqali barqaror qishloq xo‘jaligi ishlab chiqarishini ta'minlash yo‘llarini asoslab beradi.

Tezisda O‘zbekistonga zarur sayyohlarni jalb qilish jarayonida yuzaga keladigan muammolar va ularni bartaraf etish bo‘yicha takliflar berilgan. Turizm sohasidagi asosiy muammolar infratuzilmaning yuqori darajada rivojlanmaganligi, sifatli yo‘nalishlar, transport va xizmatlarga xalqaro talabning yo‘qligi, ayrim davlatlar uchun viza rejimining murakkabligi va marketing strategiyasidir. Shuningdek, xalqaro reklama va turizm xavfsizligi obyektlari, shuningdek, ichki transport tizimida mahsulot va xizmatlar ko‘rsatish uchun ishlab chiqarish quvvatlari to‘g‘risidagi ma’lumotlarning yo‘qligi ham muhokama qilindi. Muallif turizm sohasini rivojlantirish bo‘yicha zamonaviy infratuzilmani olish, viza rejimini soddalashtirish, xalqaro miqyosda samarali reklama kampaniyalarini tashkil etish va kadrlar malakasini oshirish bo‘yicha tavsiyalarni ilgari suradi.

Ushbu maqolada fonetik transformatsiya tushunchasi, uning tilshunoslikdagi o‘rni va ahamiyati tahlil qilinadi. Fonetik transformatsiya – bu nutq tovushlarning o‘zgarishi hodisasi bo‘lib, til fonetik tizimining rivojlanishi va dinamikasini tushunishda muhim rol o‘ynaydi. Maqolada fonetik transformatsiyaning asosiy turlari, nazariy asoslari hamda real til shakllari vositasida yuz berishi ko‘rib chiqiladi. Shuningdek, tovush o‘zgarishining sabab va mexanizmlari, fonemalar darajasidagi o‘zgarishlar misollar bilan tasvirlanadi. Mazkur tadqiqot tilshunoslik sohasida fonetik jarayonlarni chuqurroq anglashga xizmat qiladi.

Лингвистическое моделирование на уроках русского языка в начальных классах) В условиях модернизации начального образования особое внимание уделяется формированию языковой компетенции младших школьников. Современный урок русского языка требует использования инновационных методов, направленных на развитие аналитического, логического и языкового мышления учащихся. Одним из таких методов является лингвистическое моделирование, которое способствует формированию прочных орфографических и грамматических навыков, а также развивает умение анализировать языковые явления