Мутриб хонахароб хаёти ва ижодининг урганилиши

inLibrary
Google Scholar
Журнал:
Выпуск:
CC BY f
47-50
11
6
Поделиться
Мадиримова, С. (2023). Мутриб хонахароб хаёти ва ижодининг урганилиши . in Library, 22(1), 47–50. https://doi.org/10.47689/SOHIBA2023-iss1-pp47-50
Crossref
Сrossref
Scopus
Scopus

Аннотация

Статья посвящена научному анализу жизни и творчества Мутриба Ханахароба.

Похожие статьи


background image

Илмий ахборот

< 2022 / №3>С

0‘zbek tili va adabiyoti

Сохиба МАДИРИМОВА

МУТРИБ ХОНАХАРОБ ХАЁТИ ВА

ИЖОДИНИНГ УРГАНИЛИШИ

XIX асрнинг охири - XX аср бошлари Хоразм адабий мухити узининг илм-

фан, адабиёт ва санъат ривожидаги урни билан алохдца ажралиб туради. Давр

адабий мухити Мухаммад Рахимхон Фсруз хукмронлиги йилларида янги киёфа

касб эгиб, мавзу, жанр ва шакл жихатдан такомилга эришди. Ана шу мухитнинг

салохиятли вакилн Мухаммад Хасан Мутриб адабий мероси адабиёпнуносликда

нисбатан кам урганилган. Ижодкор хаёти ва ижод йули буйича 1973 йили

биргина диссертация химоя килинган булиб, биринчидан, унда шоир девони

кулёзмалари тупик жало этилмаган, иккинчидан, бу иш адабиётшунослик

аспектида бажарилган, учинчидан. шоир таваллуд ва вафот саналари тугри

белптл анмаган. Туртинчидан. шоир асарларининг бир кисми урганилган,

холос

1

. Шоир адабий мероси кейинги карийб ярим аср давомида

адабиётшунослик эътиборидан четда келди.

Манбаларда шоирнинг таваллуд санаси 1852, 1860, 1865, вафоти санаси эса

1922. 1923, 1925 тарзида турлича кслтирилган

2

. 'Тазкираи Кдйюмий’да ва

Лаффасий тазкирасида 1923 йили вафот этгани, 70 йил умр кургани айтилган.

Дсмак, Мутриб 1853 йилда тутилиб, 1923 йилда вафот этгани маълум булади

3

.

У Хива ташкари калъасида, яъни Калли Оксокол кавмида тугнлган. Лели

эронлик булиб. илк устози отаси булган. Мухаммад Аминхон мадрасасида

тахсил олиб, макомчи бастакор сифатида тапилган. Чолгучи маъносини бсрувчи

Мутриб тахаллусипи танлаши сабаби шунда. Форсий ва туркий газаллари билан

шухрат топади. Истеъдоди боне Феруз уни саронга жалб этади. Танбурни

маромида чалгани, олти ярим нотани ёддан билгани, шеърият, мусика, китобат,

табобат, форс-тожик гилларини пухта эгаллагани. шу билан бирга, суз бахсида

хеч кимдан енгилмагани

4

айтилади.

Бобожон Таррох таърифича:

урта буйли. кетмои сокол, бирок соколн

сийрак. ифлос кийиниб юрадиган киши эди... Аммо жуда илмли одам эди.

Шеърлари хам мазали, тартиб-интизомли эди''

5

. Асарлари аксар хажвий булган.

Лаффасий шоир тахаллусини хажвий шеърлар ёзиши билан изохлайди:

"...Ферузнинг фармони билан бирор махраму Бош вазирларни каттик танкиду

хажв этиб, хон хузурида ул хажв газалларпи мазкур тапкид

1

П и р н а з а р и в М. Мутриб Хонахаробийнинг ижодий йу.ти. НД. - Самарканд, 1973.

- СВР академии наук ССР. VII том. № 5270. - Тошкеит: "Фан’. 1964. - С. 184; СВР академии наук

Республики Узбекистан. Литература (Диваны), - Ташкент: "Наврут", 2017. - С. 474; Абду гафуров А.
Мутриб \\ Узбекисгон Миллий энциклопедняси, 6-жилд. - Тошкеит: УМЭ , 2003, 165-166-бетлар; П и р
н а з а р о в М. Мутриб Хонахаробийнинг хаёт йули. НД. - Самарканд, 1973, 6-7-бетлар; Узбек адабиёти
(антология), V жилд, 2-китоб. - Тошкеит: Бадиий адабиёт, 1968,115-128-бетлар.

’ Ка й юм о в П. Тазкираи Кайюмий. уч жилдлик, 3-жилд. - Тошкеит: УзР ФА Кулёзмалар

институти, 1998, 599-600-бетлар; Хасан м урод Лаффасий. Хива шоир ва адабиётчиларининг таржимаи
холлари. Тазкира Л УзР ФАШИ. Кулезмалар фонда, инв. № 12561, 73

ао

-бет: Бобожон Таррох-Ходим.

Хоразм шоир ва навозандалари. - Тошкент: ’Тафаккур каноти", 2011, 136-140-бетлар.

4

Хоразм шоирлари ва навозандалари. 136-140-бетлар; Хива шоир ва адабиётчиларининг

таржимаи холлари, 73

а,6

-бет.

5

Хоразм шоирлари ва навозандалари, 136-140-бетлар.

килингон шахсни доги ултургузуб, Мат Хасан Танбур созига кушиб укур эрди.

Шул сабабли Мат Хасан "Мутриб Хонахароб" тахаллуси билан турли


background image

И.гмий ахборот

48 X

O‘zbek tili va adabiyoti

~^Ж^2022 /

хажвиётлар ёзуб гурадур"

6

.

Бобожон Таррох фикрича: "Мутриб хушчакчак сузларни сузлаганда

огизларини уйнатиб сузлаб, сизни бутун кайгу-хасратларингизни йук килар эди.

Шуни учун хам Мухаммад Рахим иккинжи халкга кулушма булсин дсб "Мутриб

Хонахароб" куйгон эди"

7

. Юнус Юсупов эса: "Мутриб хароба уйда огир хаёг

кечира беради. Бир кун и отда кетаётган Феруз Мутрибни хароба капа олдида

учратиб, "Мутасан, хакикатан хам сенинг ахволинг, уйинг, рузгоринг хароб

экая, шунинг учун энди секта биздан иена (истисно) урнида шу хотира

булсинки, бундам кейин тахаллусинг Мутриби Хонахаробий булсин", дегани

хакда ёзади"

8

. Бу фикр тарихий хакикатга мувофик булмай. коммунистик

мафкура таъсирида тукилган булиши хакикатга якин. "Тазкираи Кайюмий"да

ёзилишича:

"Мутриб

Асфандиёрхон

кахридин

куркуб

юрадур.

НихоятЖунаидхон ховлисини босиб, талон-тарож этиб, вайрон этадур. Шоир

муьжиза шаклида кочиб кутуладур. Шундан сунгра узига Мутриби Хонахароб

деб тахаллусга куишмча билан шухратланадур"

9

.

Пулатжон Кайюмий фикрича, 1919 Йили Жунаидхон Мутрибни боридам

махрум этгач, шоир "Хонахароб" нисбасини олган. Аммо шоир девони

кулёзмалари 1907, 1908 йилларда кучирилгани, баёз, мажмуа ва тазкиралардаги

шеърлари эса 1907, 1908, 1909, 1910 йилларда тартиблангани ва улар

таркибидаги шеърлари "Мутриб Хонахароб" тахаллуси билан берилгапи бу

фикрни шубха остита куяди.

Утган аср 50-йилларидан сунг шоир тахаллуси "Хонахаробий"

10

тарзида

кулланган. Яна бошка уринларда "Мутриби хона хароб"

11

. "Мутриб Хонайи

Хароб"

12

, "Мутрибий Хонахаробий"

13

, "Мутриб Хона Харобий"

14

. "Мутриб

Хонаихароб"

15

шаклида турлича ёзилган. Биринчидан, шоир асарларининг

барча кулёзмаларида хамда унинг замондоши Лаффасий тазкирасида ижодкор

тахаллуси "Мутриб Хонахароб" шаклида берилган. Иккинчпдан. тахаллус

бирламчи манбаларидагидек сакланнши максадга мувофикдир.

А

УзР фдПГИ. Асосий фонд, инв. № 9494. 50-51-бетлар; № 12561, 73

л

'

6

-74“®-бетлар; № 11499, 36-

37-бетлар.

7

Хоразм шоирлари ва навозандалари, 136-140-бетлар.

’Юсупов Ю. Хоразм шоирлари. — Тошкент, 1967, 100-бет.

7

К а й ю м о в П.Курсатилгантазкира. 599--600-бетлар.

10

Р у з м а т о в Ю. Мутриб \\ "Хоразм хакикати", 1963. 27 декабрь; К о б у л о в Н.. И и р н а з а р

о в М. Шоир Мутриб ва унинг ижоди W "Адабйй мерос", № 3 (27), 1983, 74- 79-бетлар; Юсупов Ю.
Хоразм шоирлари, 100-бет; М а л л а е в II. Классик адабиёт бойликлариаи чукур урганайлик ва кенг
оммалаштирайлик \\ "^китувчи". 1957, 12 март; ГГ и р н а з а р о в М. Мутриб Хопахаробийиинг ижодий
нули. НД. - Самарканд. 1973. 6-7- беглар; П ир и аз а р о в М. МутрибХонахаробий (Рисола-мажмуа). -
Тошкент, 2001, 1-41- бетлар; II и р н а з а р о в М. Поэтик жанрлар типологияси. - Тошкент: "Фан". 1989,
12-бет; Ж у м а е в а Д. Мутриб газалларида вазн ва кофия \\ "Узбек тили ва адабиёти", 2-сои, 2013, 52-
54-бетлар; Абдугафуров А. Мутриб, 165-166-бстлар; Юсупов Ю. Ут чакнаган сатрлар. - Тошкент:
ГТулом номидаги Адабиёт ва санъат нашриёти, 1983. 180-бет.

"Кайюмов П.ТазкираиКайюмий,599-600-бетлар.

1_

Д а в л а т о в Б. Шоир Мутриб \\ "Хоразм хакикати”, 1991, 20 июль.

13

Юсупов Ю. Мутриб \\ "Хоразм хакикати", 1970. 29 август.

"Пирназаров М. Мутриб дсвоииниш нодир бир нусхаси \\ "Узбек тили ва адабиёти", 6-сои, 56-60-

бетлар.

15

Бобожон Таррох Азизов - Ходим. Хоразм навозандалари (Нашрга тайёрловчи: Давлатёр Рахим).

- Тошкент : F.FynoM номидаги Адабиёт ва санъат нашриёти, 1994, 73—75-бстлар.

Бобожон Таррох шоир кабри Хива Кухла калъаси ичидаги Мухаммад


background image

Илмий ахборот

<72022 / №3Х

O'zbek till va adabiyoti

Аминхон мадрасаси кунботаридаги Танобли авлиё кабристонида

16

экани,

К.Худойберганов эса Ичонкалъадаги Тохир Эшон калъаси ёнидаги бир хароба

тагида колиб кетгани хакида ёзади. Бу масала ойдинлаштирилиши зарур.

Мутриб 1920 йилгача асосан газал, мусаммат ва касидалар ёзган. Феруз

саройида ижод килган 51 шоир хаёти ва ижодига дойр маълумотлар жамланган

"Хива шоир ва адабиётчиларининг таржимаи холлари" тазкирасида унинг

"пайдо", "этарсан", "улди" радифли газаллари берилган.

Шоирнинг илм-маърифатга даъват, хуррият мавзуларидаги шеърлари

махаллий матбуотда ёритилган. Жумладан, 1920 йилдан ксйин унинг шеърлари

"Хоразм хабарлари", "Инкилоб куёши" ва "Кизил Хоразм" каби газета ва

журналларда эълон килинган. 1923 йилда "Узбскча инкилоб шеърлари

йигурми"

17

тупламида чоп этплган. Бу туркум "Куруш- эмди халойикка адолат

ошкор улди...", "Билинглар, эй халойик, сизга бу яхши даврондур..." ва бошка

таргибий-ташвикий рух, хитоб, даъват охангларидаги

18 19

шеърларни уз ичига

олган. Афсуски, бу туплам хозиргача гопилмаган. Бирок тупламдаги баъзи

шеърлар вактли матбуот сахифаларида эълон килинган.

Адабиётшуносликда Мутриб ижоди юкори бахоланган. Хамза, Чокар,

Мунзим каби шоирлар асарлари билан киёсий урганилиб, бадиий махораги оч

иб берилган

14

. XX аср бошлари шеъриятига дойр тадкикотларда

20

ижодкор

асарлари давр хаётида мухим из колдиргани эътироф этилади. Мутриб адабий

меросида Алишер Навоии анъаналари юзасидан хам фикрлар билдирилган

21

.

Шоир асарларини чоп этиш ва кенг оммалаштириш зарурлиги асосланган

22

. Уша

давр мафкураси таъсири сезилса-да, ушбу тадкикотлар Мутриб хаёти ва илмий

биографиясини урганишда мухим урин ту чади.

Шоирнинг кискача биографияси ва шеърларидан намуналар илк бор "Узбек

адабиети" антологиясида

23

берилган. Утган асрнинг 60-йилларида шоирнинг

замов рухи акс этган шеърлари ва у хавда маколалар чоп этилган

24

. Уларда

айтилишича, Мутриб 1910 йилдан ксйин саройпи тарк этган, мухаббат мавзуида

лирик дос гон яратган. 1920 йилда "Инкилоб куёши" газетасида будим мудири

булиб ишлаган. М.Пирназаровнинг ёзишича: "Асфандиёрхон девон туздириш

бахонаси билан Мугрибнинг купгина хажвиёт ва газалларини ёкдириб

юборади"

23

. Бундан Мугрибнинг "Шох

16

Хоразм шоир ва навозандалари, 136-140-бетлар.

1

А б д у га ф у р о в А. "Югурмия" - Узбекча инкилоб шеърлар туплами' "Узбек тили ва адабиёти",

1984, 5-сои, 3-9-бетлар.

18

А б д у г а ф у р о в А. Мутриб, 165-166-бетлар.

19

А б д у л л а с в В.. В а л fi х у ж а с в Б. Улуг Октябрь социалистик рсволюциясининг арафаси

ва гражданлар уруши даврида узбек поэзияси. — Тошкент: Узбек давлат университетининг асарлари,
1958, № 94, 3-9-бетлар.

20

Шарафиддинов О.Иилларвайуллар \\ Адабиётимизниигяримасри.-Тошкент: Бадиий адабиёг

нашриёти, 1967, 172-бетлар.

21

Г а и и х у ж а е в Ф. Ахмаджон Табибийнинг хаёти ва ижоди. НД. - Тошкент, 1969. 12-14-бетлар.

22

М а л л а е в Н. Классик адабиёт бойликларини чукур урганайлик ва кенг оммалаштирайлик \\

"Укитувчи". 1957, 12 март.

23

9збек адабиёти (антология), 115-128-бетлар.

Р у з м ат о в К). Мутриб \\ "Хоразм хакикати", 1963 йил 27 декабрь; Юсупов Ю. Мутриб \\

"Хоразм хакикати" 1970 йил 29 август.

23

П и р н а з а р о в М. Ободлиг айёмидир \\ "Гулистон", 1974, 7-сон. 28-бет.


background image

Илмий ахборот

O'zbek tili va adabiyoti

~><2022/Х»Г>

Комрон" достони ва бир канча лирик асарлари бизгача етиб келмагани

сабаблари аён булади. Хивалик замондошлари фикрича, шоир Тул ва Булбул"

номи билан хам асар ёзган

26

.

"Мутриб Хонахаробий" рисола-мажмуасидан шоирнинг 96 та шеъри - 81 та

тазали, Навоий, Мунис, Огахий газалларига 3 та мухаммаси хамда 1 та

мусаддаси урин олган. Бундан ташкари, шоирнинг илмда маълум булмаган 11

та газали берилган

27

.

Шоир девони кулёзмалари УзР ФА ШИ фондида 267941, 903IV. 906,VII

ракамлари билан сакланади. Мутриб адабий мероси девон, баёз ва мажмуаларга

киритилган 16 минг мисрага якин газал. мухаммас, мусаддас. мурабба ва

касидаларни уз ичига олади. Элликдан ортик кулёзма манбалар ичида ун

бештадаи ортик баез ва мажмуаларда шоир девони кулёзмаларида учрамайдиган

шеърлари борлиги аникланди. Матназар Пирназаров биз урганаётган учта

кулёзма девондан (2679/11, 903/TV, 906/VII) битгаси хакида. яъни УзР ФА

Хамид Сулаймонов фондидаги 2679/11 ракамли девон кулёзмаси хакида

маълумотга эта булмаган.

Мутриб хаёти хакида маълумот бсрувчи манбалар унинг халкчил. ростгуй,

миллатпарвар ижодкор булганидан далолат бсради.

Нетдим, эй гарду н, сани кажравлик гщор айладинг,

Турфа мехнатларга жонимни сазовор айладинг

28

-

дея

фалакнинг "кажравлиги"дан нолиши шоир хаётининг огир кечганини

курсатади. Лекин у яхши кунларни орзу килиб яшади.

Шоир лирик асарларида Навоий, Огахий, Мунис каби мутафаккирлар

ижодий ютукларини бадиий синтез килди. Мутриб авваламбор Навоийни узига

устоз санайди. Бир канча шеьрларига назира хамда тазмин мухаммаслар

боклагани бунинг яккол исбогидир,

Умуман, шоир асарлари манбалари устада олиб борилгап тадкикотлар

Мутриб илмий биографиями хакидаги мавжуд маълумотларни бойитиши

жихатидан ахамиятлидир. Кулёзма ва тошбосма манбалар, матбуот нашрлари,

антология ва хрестоматия лар шоир адабий меросига дойр асосий манбалардир.

Уларни урганиш шоир шахсияти ва дунёкарашини, тахаллус танлашига сабаб

булган хаётий ва адабий-эстегик омилларни аниклаш имконини беради.

РЕЗЮМЕ. Макола Мутриб Хонахароб хаёти ва фаолиятига дойр илмий тадкикотлар тахдилига

багишлаигаи.

*

РЕЗЮМЕ. Статья посвящена научному анализу жизни и творчества Мутриба Ханахароба.

RESUME.

Tlic article is devoted to scientific analysis of the life and work of Mutriba Khonaharah.

Таянч суд ва иборалар: кулёзма. тазкпра, шеър. баёз, девон. Мутриб Хонахароб.

Ключевые слова и выражения: рукопись, тазкира, стих, байоз, девав, Мутриб Ханахараб.
Key words and word expressions: manuscript, tazkira. poem, bayaz, ghazal devan, Mutrib Klianakharab.

26

Д а в л ат о в Б. Шоир Мутриб \\"Хоразм хакикати", 1991 йил20 июль.

2

Пир Назаров М. Мутриб Хонахаробий (Рисола-мажмуа).-Тошкснт, 2001.40-бет.

28

УзР ФАШИ кулёзмалар фонди, девон, инв. 2679/11 (144‘-бет), 903/IV (232*-бет),906/VII (255

1

-

бет).

Библиографические ссылки

П и р н а з а р и в М. Мутриб Хонахаробийнинг ижодий йу.ти. НД. - Самарканд, 1973. - СВР академии наук ССР. VII том. № 5270. - Тошкеит: "Фан’. 1964. - С. 184; СВР академии наук Республики Узбекистан. Литература (Диваны), - Ташкент: "Наврут", 2017. - С. 474; Абду гафуров А. Мутриб Узбекисгон Миллий энциклопедняси, 6-жилд. - Тошкеит: УМЭ , 2003, 165-166-бетлар;

П и р н а з а р о в М. Мутриб Хонахаробийнинг хаёт йули. НД. - Самарканд, 1973, 6-7-бетлар; Узбек адабиёти (антология), V жилд, 2-китоб. - Тошкеит: Бадиий адабиёт, 1968, 115-128-бетлар. ’

Ка й юм о в П. Тазкираи Кайюмий. уч жилдлик, 3-жилд. - Тошкеит: УзР ФА Кулёзмалар институти, 1998, 599-600-бетлар; Хасан м урод Лаффасий. Хива шоир ва адабиётчиларининг таржимаи холлари. Тазкира Л УзР ФАШИ. Кулезмалар фонда, инв. № 12561, 73 ао-бет: Бобожон Таррох-Ходим.

Хоразм шоир ва навозандалари. - Тошкент: ’Тафаккур каноти", 2011, 136-140-бетлар.

Хоразм шоирлари ва навозандалари. 136-140-бетлар; Хива шоир ва адабиётчиларининг таржимаи холлари, 73 а,6-бет.

Хоразм шоирлари ва навозандалари, 136-140-бетлар. А УзР фдПГИ. Асосий фонд, инв. № 9494. 50-51-бетлар; № 12561, 73 л' 6 -74“®-бетлар; № 11499, 36-37-бетлар.

Хоразм шоирлари ва навозандалари, 136-140-бетлар.

’Юсупов Ю. Хоразм шоирлари. — Тошкент, 1967, 100-бет.

К а й ю м о в П.Курсатилгантазкира. 599--600-бетлар.

Р у з м а т о в Ю. Мутриб "Хоразм хакикати", 1963. 27 декабрь;

К о б у л о в Н.. И и р н а з а р о в М. Шоир Мутриб ва унинг ижоди W "Адабйй мерос", № 3 (27), 1983, 74- 79-бетлар;

Юсупов Ю. Хоразм шоирлари, 100-бет;

М а л л а е в II. Классик адабиёт бойликлариаи чукур урганайлик ва кенг оммалаштирайлик "укитувчи". 1957, 12 март;

ГГ и р н а з а р о в М. Мутриб Хопахаробийиинг ижодий нули. НД. - Самарканд. 1973. 6-7- беглар; П ир и аз а р о в М. МутрибХонахаробий (Рисола-мажмуа). - Тошкент, 2001, 1-41- бетлар;

П и р н а з а р о в М. Поэтик жанрлар типологияси. - Тошкент: "Фан". 1989, 12-бет;

Ж у м а е в а Д. Мутриб газалларида вазн ва кофия "Узбек тили ва адабиёти", 2-сои, 2013, 52-54-бетлар; Абдугафуров А. Мутриб, 165-166-бстлар; Юсупов Ю. Ут чакнаган сатрлар. - Тошкент: ГТулом номидаги Адабиёт ва санъат нашриёти, 1983. 180-бет.

"Кайюмов П.ТазкираиКайюмий,599-600-бетлар.

_ Д а в л а т о в Б. Шоир Мутриб "Хоразм хакикати”, 1991, 20 июль.

Юсупов Ю. Мутриб "Хоразм хакикати", 1970. 29 август.

"Пирназаров М. Мутриб дсвоииниш нодир бир нусхаси "Узбек тили ва адабиёти", 6-сои, 56-60- бетлар.

Бобожон Таррох Азизов - Ходим. Хоразм навозандалари (Нашрга тайёрловчи: Давлатёр Рахим). - Тошкент : F.FynoM номидаги Адабиёт ва санъат нашриёти, 1994, 73—75-бстлар.

Хоразм шоир ва навозандалари, 136-140-бетлар. •

А б д у га ф у р о в А. "Югурмия" - Узбекча инкилоб шеърлар туплами' "Узбек тили ва адабиёти",

, 5-сои, 3-9-бетлар.

А б д у г а ф у р о в А. Мутриб, 165-166-бетлар.

А б д у л л а с в В.. В а л fi х у ж а с в Б. Улуг Октябрь социалистик рсволюциясининг арафаси ва гражданлар уруши даврида узбек поэзияси. — Тошкент: Узбек давлат университетининг асарлари, 1958, № 94, 3-9-бетлар.

Шарафиддинов О.Иилларвайуллар Адабиётимизниигяримасри.-Тошкент: Бадиий адабиёг нашриёти, 1967, 172-бетлар.

Г а и и х у ж а е в Ф. Ахмаджон Табибийнинг хаёти ва ижоди. НД. - Тошкент, 1969. 12-14-бетлар.

М а л л а е в Н. Классик адабиёт бойликларини чукур урганайлик ва кенг оммалаштирайлик "Укитувчи". 1957, 12 март.

9збек адабиёти (антология), 115-128-бетлар.

Р у з м ат о в К). Мутриб "Хоразм хакикати", 1963 йил 27 декабрь; Юсупов Ю. Мутриб "Хоразм хакикати" 1970 йил 29 август.

П и р н а з а р о в М. Ободлиг айёмидир "Гулистон", 1974, 7-сон. 28-бет. 26 Д а в л ат о в Б. Шоир Мутриб "Хоразм хакикати", 1991 йил20 июль.

Пирназаров М. Мутриб Хонахаробий (Рисола-мажмуа).-Тошкснт, 2001.40-бет. 28 УзР ФАШИ кулёзмалар фонди, девон, инв. 2679/11 (144‘-бет), 903/IV (232*-бет),906/VII (255 1 -бет).

inLibrary — это научная электронная библиотека inConference - научно-практические конференции inScience - Журнал Общество и инновации UACD - Антикоррупционный дайджест Узбекистана UZDA - Ассоциации стоматологов Узбекистана АСТ - Архитектура, строительство, транспорт Open Journal System - Престиж вашего журнала в международных базах данных inDesigner - Разработка сайта - создание сайтов под ключ в веб студии Iqtisodiy taraqqiyot va tahlil - ilmiy elektron jurnali yuridik va jismoniy shaxslarning in-Academy - Innovative Academy RSC MENC LEGIS - Адвокатское бюро SPORT-SCIENCE - Актуальные проблемы спортивной науки GLOTEC - Внедрение цифровых технологий в организации MuviPoisk - Смотрите фильмы онлайн, большая коллекция, новинки кинопроката Megatorg - Доска объявлений Megatorg.net: сайт бесплатных частных объявлений Skinormil - Космецевтика активного действия Pils - Мультибрендовый онлайн шоп METAMED - Фармацевтическая компания с полным спектром услуг Dexaflu - от симптомов гриппа и простуды SMARTY - Увеличение продаж вашей компании ELECARS - Электромобили в Ташкенте, Узбекистане CHINA MOTORS - Купи автомобиль своей мечты! PROKAT24 - Прокат и аренда строительных инструментов