№ 2 (2023) архив

Ushbu maqolada inson kapitali rivojlanishida hududiy, demografik omillar, kasbiy komronentlar va iqtisodiy faoliyatning xususiyatlari va Fargʼona vodiysida vujudga kelgan ijtimoiy-demografik vaziyat, uning hududiy joylashshi, migratsiya va urbanizatsiya jarayonlari, bandlik, salomatlik hamda yaratilgan shart-sharoitlar ushbu hududda yashovchi aholining inson kapitalini rivojlantirish jarayonlardagi muammolar hamda uning istiqboliga bagʼishlangan ayrim sotsiologik rrognozlar ishlab chiqilgan.

Maqolada tarjima adabiyoti haqida so‘z boradi.
Tojik tiliga qilingan koʻplab tarjimalarda aynan oʻsha Oʻzbekiston soʻz sanʼatkorlari toʻgʻrisida tilga olinadi, ularning ijodi tojik adabiyoti adabiy merosida chuqur iz qoldirgan. O‘zbek shoirlarining tojik va tojik shoirlari she’rlarining o‘zbek tiliga tarjimalari ekvivalent tarjimalar uchun me’yor bo‘lib xizmat qilishi mumkin.

Maqola ingliz tilini o'yinlar va o'yin-kulgilar orqali o'rgatishga bag'ishlangan. Muallifning ta'kidlashicha, interfaol darslarning muvaffaqiyati hatto o'yinlar bilan ham o'qituvchilarning metodik, tahlil qilish qobiliyatiga bog'liq. Talabalar dars davomida faol qatnashadilar va ularning muvaffaqiyati yaqqol ko'rinadi.

P.R.E.S. formulasi ta'lim jarayoniga zamonaviy interaktiv yondashuv sifatida namoyon bo'ladi. Ta'kidlanganidek, o'qituvchilar tomonidan PRES formulasidan foydalanish talabalarning o'z fikrlarini qisqacha ifoda etishga o'rganishiga va o'rganilayotgan mavzu bo'yicha bilimlarini tezda ko'rsatishga yordam beradi.

Ushbu tadqiqotning maqsadi bakalavriat talabalariga bemorlar kasallik tarixi birgalikda o‘qish paytida klinik lug‘atidan foydalanishni o‘rgatish usulini joriy etish va baholash edi. Tadqiqotga semestrdan keyin 2 haftalik amaliyot
o‘tayotgan bakalavriat talabalari jalb etildi 1-tadqiqotda ko‘plab bakalavriat talabalari uchun klinika lug‘atining ta'siri bor edi. 2-tadqiqotda guruhlarni taqqoslash klinik lug‘atga fikr-mulohazalarning past ta'sirini ko‘rsatdi. Oldindan yozib olingan o‘quv modullari bakalavriat talabalariga klinik lug‘atdan foydalangan holda maxsus empiric qo‘llab-quvvatlanadigan
amaliyotlarni o‘rgatishning samarali usuli bo‘lishi mumkin. Kelajakdagi tadqiqotlar ushbu o‘quv modullarining boshqa natijalar yoki klinik lug‘at bo‘yicha amaliyotchilar guruhlari uchun imkoniyatlarini o‘rganishi mumkin.

Ушбу мақолада ўзбек адиби ва шоири Асқад Мухтор “Тундаликлар” асарининг фалсафий-эстетик жиҳатлари таҳлил этилган. Ёзувчининг бадиий адабиѐт, бадиий ижоднинг моҳиятини ўзига хос афоризмлар орқали баѐн этгани
кўрсатиб ўтилган. Шарқ ва ғарб мутафаккирларининг бадиий ижодга доир фалсафий қарашларига Асқад Мухторнинг ѐндошуви тадқиқ этилган.

Maqolada oʻzbek etnomadaniyatining ichki, immanent xususiyatlari, milliy gʻoya bilan bogʻliq jihatlari koʻrib chiqiladi. O‘zbek etnomadaniyatidagi badiiy-estetik obraz va obrazlarning milliy g‘oyaviy-g‘oyaviy mohiyati ochib beriladi. Estetik idealni shakllantirish o‘zbek etnomadaniyatining asosiy vazifasidir. Maqolada mazkur funksiyaning xususiyatlari, uni shakllantirishda etnikmadaniy imkoniyatlardan kengroq foydalanish masalalari milliy g‘oya va mafkura nuqtai nazaridan o‘rganiladi.

Ko'rish organining qo'shma shikastlanishi bo'lgan bolalarning shikastlanmagan juft ko'zining suyuqlik dinamikasi ko'rsatkichlarini aniqlash. Toshkent pediatriya tibbiyot instituti klinikasining oftalmologiya bo'limida statsionar davolanishda bo'lgan shox parda teshib o'tgan jarohatga birlamchi jarrohlik davolashdan (BJD) 2–3 va 45–50 kun o'tgach, 3 yoshdan 10 yoshgacha bo'lgan 18 ta bemorda (18 ko'z) Fridenvald bo'yicha juft ko'zning gidrodinamik ko'rsatkichlarini istiqbolli
tahlil qilish o'tkazildi. I guruhga 8 (44%) bola tashxis qo'yilgan: "Ko'rish organining kombinatsiyalangan shikastlanishi. Og'ir ko'z olmasining kontuziyasi. Shox pardaning murakkab teshib o'tgan shikastlanishi". II guruhda-shox pardaning murakkab teshib o'tgan jaroxatlari bo'lgan bemorlarning 10 (56%). BJDdan 2–3 kun o'tgach, I guruhda Pt 2,04±0,03 mm Hg ga statistik
jihatdan ishonchli o'sishi aniqlandi. Nazorat guruhi bilan taqqoslaganda, birinchi o'lchovdan 1–2 kun o'tgach va BJD dan45–50 kun o'tgach, ko'rsatkichlar o'rtacha 4,4±0,02 mm Hg ga kamaydi, antihipertenziv dorilarni ishlatmasdan. Ko'z ichi suyuqlik dinamikasidagi o'zgarishlar II guruh bolalaridagi ko'zlar statistik jihatdan noto'g'ri edi. Bolalarni tekshirish natijalari ko'rish organining kombinatsiyalangan jarohatlari bilan shox parda teshib o'tgan jarohatga BLD dan 2–3 kun o'tgach, juft shikastlanmagan ko'zda tonometrik ko'z ichi bosimining vaqtincha oshishini aniqladi.

ToshPMI klinikasi ko‘z bo‘limi negizida tug‘ma katarakta bilan og‘rigan 42 (84 ko‘z) bemorning kasallik tarixi retrospektiv o‘rganildi. Bemorlarning yoshi 1 oydan 13 yoshgacha bo'lgan. Barcha bemorlar keng qamrovli klinik, oftalmologik, laboratoriya va instrumental tekshiruvdan o'tkazildi va tegishli mutaxassislarning maslahati oldi. Tug'ma kataraktasi bo'lgan bolalarni jarrohlik yo'li bilan davolashning kech o'tkazilishi sabablari quyidagilardir: tashqi tekshiruv vaqtida aniqlash
qiyin bo'lgan kataraktaning klinik shakllari bilan bog'liq kech tashxis, jarrohlik davolashga qarshi
ko'rsatma bo'lgan birga keladigan somatik patologiyaning mavjudligi.

Zamonaviy ijtimoiy tadqiqotlarda inson kapitalini sotsiologik tadqiq etish hamda oʻrganish dolzarb ahamiyat kasb etmoqda. Ushbu maqolada etnossial jarayonlarda birinchidan, inson kapitali tushunchasining sotsiologik genezisini aniqlash, uning ijtimoiy hodisa sifatida innovatsion rivojlanish jihatlarini kuzatish va ikkinchidan, inson kapitali muammosini ijtimoiy-madaniy fenomen sifatida tadqiq etildi.

Ushbu tezisda inson kapitali rivojlanishida ta‘lim hususan oliy ta‘limning tutgan o‘rni sotsiologik tahlil etildi. Mavzu katta hajmdagi ilmiy nazariy o‘rganishni talab qilsada – zamonaviy taʼlim tendensiyalari, ijtimoiy hamkorlik, oʻzaro aloqadorlik dialektikasi sifatida tadqiq etildi. Ta‘lim orqali ijtimoiy-iqtisodiy faravonlikni oshirish, yoshlarda ijtimoiy me‘yorlar, sotsial mobillikni faollashtirish, ko‘nikma va odatlarni shaklantirishda hamda daromadlar o‘sib barqarorligini ta‘minlashdagi xulosalar berilgan.

ushbu maqolada inson kapitalini rivojlanish manbalari va omillari, inson kapitali rivojlanishida oila darajasidagi investitsiyalar tadqiq etildi. Inson kapitalining barcha tarkibiy qismlari oilada o’z farzandiga kiritadigan investitsiya orqali shakllantiriladi va ko’paytiriladi. Insonning intellektual va psixofiziologik qobiliyatlarini oilada rivojlantirish uning kelgusida kamolga еtishi va inson kapitali muntazam takomillashib borishining poydevoridir.

Zamonaviy ijtimoiy tadqiqotlarda inson kapitalini sotsiologik tadqiq etish hamda o‘rganish dolzarb ahamiyat kasb etmoqda. Ushbu tezisda ijtimoiy rivojlanish jarayonlarda birinchidan, inson kapitali tushunchasining sotsiologik genezisini aniqlash, uning ijtimoiy hodisa sifatida innovatsion rivojlanish jihatlarini kuzatish va ikkinchidan, inson kapitali muammosini ijtimoiy-madaniy fenomen sifatida tadqiq etildi

Mazkur maqolada Tursunzodaning fors-tojik mumtoz she’riyatining buyuk biluvchisi bo‘lganligi, O‘rta Osiyo xalqlari adabiyotini yaxshi bilganligi, klassikaga munosabati ishqiy munosabatda bo‘lgani aytiladi. U antik davrni ideallashtirmagan, uni o'zgarmagan deb hisoblagan, shuning uchun u o'zining qadimgi o'tmishdoshlari asarlarida adolatsizlik, dunyo va insonning uyg'unligining aksini izlagan va topgan. Tarjimaning o'zgaruvchanligini o'rganish aksiologik nuqtai nazardan emas, balki turli xil ijtimoiy-madaniy va izohli holatlar tufayli tarjimonning faoliyatdagi pozitsiyalarining o'zgaruvchanligining namoyon bo'lishi sifatida amalga oshiriladi.

Sotsiologiya fanining muhim tarmoq yo‘nalishlaridan hisoblangan etnosotsiologiya turli etnik muhitdagi ijtimoiy jarayon va hodisalarni, shuningdek, u bilan bog‘liq etnik madaniyat, anʼanalar hamda millatlararo munosabatlarni o‘rganadi. Ushbu soha sotsiologiya bilan etnologiya, etnografiya fanlari o‘rtasidagi vosita va chegaralarni belgilaydi yoki aniqlaydi. Sotsiologiyaning boshqa tarmoq yo‘nalishlariga nisbatan ancha kech paydo bo‘lgan etnosotsiologiya nazariy jihatdan etnik guruhlarning rivojlanishi va faoliyatining ijtimoiy jihatlari, ularning o‘ziga xosligi, manfaatlari va o‘zini o‘zi tashkil qilish shakllari, undagi jamoaviy xulq-atvorning xususiyatlari, etnik guruhlardagi o‘zaro aloqaga kirishish vositalari, tarkibi kabi munosabatlarni o‘rganadi. Metodologik va empirik jihatdan etnosotsial jarayonlarni o‘rganishda miqdoriy sotsiologik tadqiqotlar muhim ahamiyat kasb etsa-da, ammo anʼanaviy jamiyatlarda sifatli sotsiologik tadqiqotlar bilan muammoni o‘rganish samarali natijalar berib kelgan. Аyniqsa, etnografiya sohasida dala tadqiqotlarining o‘rni muhim.

Ушбу мақолада инсон капиталини ривожланиш жараёнларининг социологик таҳлил этилган бўлиб, респондентларнинг берган жавоблари таҳлил этилди. Инсон каптилани ривожлантириш жараёнларида таълим ва саломатликка давлат ва жамиятнинг ижтимоий-сиёсий фаолиятининг устувор йўналишлари алоҳида эътибор қаратилган. Инсон капиталининг таркибий қисмларини ривожлантиришга қаратилган хулоса ва таклифлар баён этилди.

Maqolada shifobaxsh Momordika o'simligini botanikasi, morfologiyasini bilish orqali bu o'simlik bilan yaqindan tanishamiz. Bundan tashqari ushbu maqolada Dorivor momordikaning kelib chiqish tarixi ham o'rin olgan.

Ushbu maqolada kivining xalq xo’jaligidagi ahamiyati, kelib chiqishi, tarkibidagi faol moddalar va ularning inson organizmiga foydali xususiyatlari haqida ma’lumotlar berilgan.

Maqolada momordika yetishtirish va uning dorivorlik xususiyatlarini o'rganish orqali undan xalq xo'jaligida foydalanish yo'llari yoritib berilgan.

Olma mevalarining fiziologik o’zgarishi, olma mevalarida sodir bo’ladigan fiziologik o’zgarishlarini to’g’ri boshqargan holda sifatli meva olish uchun zamin yaratadi. Ushbu maqolada olma mevasida changlanishdan keyingi sodir bo’ladigan fiziologik jarayonla haqida so’z yuritilgan.

Переводом называют передачу определенного текста с языка на язык разных народов мира, посредством языковых средств той или иной национальности. Перевод делится на много стилей, жанров и типов. В данной статье рассмотрен художественный стиль, так как он является самым сложным среди всех остальных. Показана важная особенность в работе с художественным текстом - это яркая образность оригинала, так как многие неопытные переводчики признаются в своем бессилии перед жаргонными диалектными, исконно национальными и фольклорными словами, они предпочитают не переводить их или оставляют в виде реалий.

Adequate fluid therapy in the perioperative period is important to improve postoperative outcomes, since normovolemia is an essential factor in hemodynamic stability and homeostasis. It's clear that the volume and composition of the administered infusion solutions thus affect the duration of the need for artificial lung ventilation (ALV), the duration of stay in the intensive care unit and intensive care. Optimization of perioperative infusion therapy helps to improve postoperative results, reduce perioperative complications and reduce hospital stays. Thus, optimal management of perioperative infusion is an important component of accelerated
recovery after surgery (ERAS) pathways.

Maqolada usullarga kiritilgan printsiplar, shuningdek, shox pardani o'rganish uchun qo'llaniladigan usullarning o'zlari keltirilgan: biomikroskopiya, paximetriya, topografik keratotopografiya, optik kogerent tomografiya, konfokal mikroskopiya va endotelial biomikroskopiya. Shox pardani tekshirishning an'anaviy va zamonaviy yuqori texnologiyali usullaridan foydalanish murakkab klinik holatlarda erta va differentsial tashxis qo'yish, davolashni kuzatish, shuningdek, shox parda kasalliklarining kechishi va oqibatlarini bashorat qilish imkonini beradi.