<Dofyor axhorotnomasi, Samarqand
2013, № 3
<Вестнш^врача, Самарканд
3
Asqarov K.A.,
Bozorova N.S.,
Burxonova F.
Mavzuning aktualligi.
Suv hayot manbai. Inson
salomatligining garovidir. Quroni Karimda xam insonning
asl xamirturishi suv deyilgan. Haqiqatan xam insonning eng
ko’p iste’mol qiladigan narsasi bu suvdir. Eng ko’p iste’mol
qiladigan suvimizning sifati, butun dunyo xamjixatligi
tomonidan, shuningdek O'zbekiston olimlarini xain
e’tiborini jalb qilmoqda. Xozirgi vaqtda suvning ulkan
qudratga ega ekanligi, vaziyatga qarab o’zining strukturasini
o’zgartira olishi, nima uchun suvning zichligi aynan 4
gradusda yuqoriligi sirligicha qolmoqda.
Internetdagi Deyli-Delegraf agentligini ma’lumot
bcrishicha inson hayotining davomiyligi uning qabul
qilinayotgan ichimlik suvining sifatiga bog’liq ekan. Inson
organizmining 70 % suvdan iborat ekanligini va suv
universal erituvchi ekanligini, organizmda bo’ladigan barcha
biokimyoviy reaksiyalar
suvsiz amalga oshmasligini inobatga olsak, bu bejiz emas,
albatta.
Jahon
sog’likni
saqlash
tashkilotining
ma’lumotlariga qaraganda, insonda paydo bo’ladigan
kasalliklaming 90 % sifatsiz suv iste’mol qilish natijasidir.
Ayni
vaqtda
butun
dunyo
olimlari,
shuningdek
O’zbekistonda ham aholini toza ichimlik suvi bilan
ta’minlash muammosi o’zining dolzarbligini yo'qotmagan. .
Kanadaning
Toronto
universiteti
olimlarining
aniqlashlaricha, 2025 yilga kelib yer sharining taxminan
yarim axolisi toza ichimlik suviga tanqisligi sezilib, suvni
“qora oltinga” nisbatan oldinroq tugashi extimoldan xoli
emas. O’zbekiston Respublikasining "Suv va suvdan
foydalanish to’g’risida"gi Qonunining vazifalari suvga doir
munosabatlami tartibga solishdan, ifloslanish va kamayib
ketishdan saqlashdan, suvning zararli ta’sirini oldini olish va
uni bartaraf qilishdan iboratdir.
Suvning sifatsizligi va kam iste’mol qilinishi natijasida
xar 8 soniyada bitta chaqaloq nobud bo'larkan.
Shunday ekan, biz qanday suvni iste’mol qilayapmiz,
ichadigan suvimiz talabga javob bera oladimi, yo'qmi Ana
shu masalalarga oydinlik kiritish maqsadida, ustozlarim
yordamida ushbu dolzarb mavzuni tanladim.
Ilmiy ishning maksadi.
Samarqand Regionidagi turli
manbalardan olingan ichimlik suvining iste’molga yaroqlilik
darajasini aniqlash, shuningdek qiyosiy xarakteristikasini
tuzish.
Ilmiy ishning vazifasi. 1.
Turli manbalardan olingan
ichimlik suviga baxo berish, uning tozalik darajasini
aniqlash. 2. Turli manbalardan olingan ichimlik suvi
tarkibidagi nitrat va xloridlami aniqlash. 3.Manbalardagi
ichimlik suvining qiyosiy xarakteristikasini tuzish..
Materiallar va Tekshirish usullari.
Ilmiy ishni amalga
oshirish uchun Samarqand shaxri Rudakiy kuchasidagidagi
vodoprovod suvi, Urgut tuman Do'stlik oromgoxidagi Buloq
suvi, Samarqanddagi Xo'ja Ro’shnoyish ziyorat- goxidagi
suv namunalari, Samarqand shaxar Davlat Sanitariya
epidemiologik nazorat markazining Kimyo laborotoriyasida
amalga oshirildi. Shunisi qiziqarliki SES xodimlari xam
ishning natijasiga qiziqib yordam berishdi.
Tekshirish usullari. Suvni rangini aniklash.
2ta bir xil
stakan olib 200ml distillangan suv solamiz va ikkalasini bir
joyda quyib oq fonga ko'ramiz. Suv toza bo'Isa bir biridan
farqi bo'lmaydi. Suv tindirilmagan filtirlangan bo'Isa suvda
rang bo'ladi sariq sarg'ishtir sap sariq bo'ladi.
Suvni xidini aniklash.
250 ml kolba olamiz 3/2 qismiga
tekshiriladigan
Suvdan solib, og'zini yopib yaxshilab chayqaymiz,
so'ng kolbani og'zini ochib xidlab ko'ramiz va ballarda
aniqlab baxo beramiz
TURLI MANBAAI ARDAN OLINGANICHIMLIK SUVLAR1NI ISTE’MOLGA
YAROQLILIGINING QIYOSIY XARAKTERISTIKASI
Samarqand shaxar Rudakiy ko'chasidagi, Do'stlik oromgoxi va Xo'ja ro'shnoyish ziyoratgoxidagi
suvlarning fizik taxlili
Suv manbasi
И Й Ы)
3 c s "O t я Я
Q
a: ooZ
03
C3
ё ё .s ё
£. £
ffl
£
H
i
1
Urgut tuman “Do’stlik” oromgohidan olingan buloq suvi
20
9
Samarqanddagi “Xo’ja Ro’shnoyish” ziyoratgohidan olingan buloq suvi 30
3 Samarqand shahridagi 192 uydagi vodopravod suvi
30
20 2
2
8.0
2 25 30
20 1
2
7.5
2 20 30
20 1
2
7.0
2 15 30
Doctor a^borotnomasi, Samarqand
2013, We 3
(Всстник^врача, (Самарканд
4
Suvni tamini antidash.
Buning uchun tekshiriladigan
suvdan 15ml ogzimizga olib 30 Sekund saklab turamiz va
suvni tami va mazzasini aniqlab ballarda baxo beramiz.
Suvni tinikligini aniklash.
Snellen asbobini olib
tekshiriladigan suvdan 500 ml solib, asbobni ustidan
qaraymiz 30sm suv qalinligidan snellen shrifti oqib bo'lsa
suv tiniq oqib bo'lguncha, so'ng suvni sifatiga baxo beramiz.
Suvdagi xloridlar mikdorini aniklash.
50ml probirka
olib 1ml kaliy xromad solamiz va ku- mush nitrat bilan
aniqlayiniz. Sarflangan kumush nitrat miqdori suvning
tarkibidagi xlorid miqdo- rini belgilaydi. Sarflangan kumush
nitrat miqdori.
1.8
x 100=
Suvdagi nitratlar miqdorini aniqlash.
Chashka olib 5ml suvga 1ml saylananislavoy kis- liy
natriy solamiz qizdiramiz va sulfat kisota bilan chashkani
chayqab suyuqlikni probirkaga solamiz. Probirkaga natriy
gidroksid solib titirlaymiz va
180 mg/1
kf3ga solamiz. Kf3da 2ta probirka bo'lib 1- standart suv 2-
Tekshirilayotgan suvni Metkasiga solamiz. Monitorda
ko'rsatadi bu ko'rsatgichlami formulaga qo'yamiz
1.20 x 2x 4.43=10.6
Suv manbasi
n
it
rat
Z
xl
or
i d
Z
K
at
ti
k
li
gi
Z
Urguttuman Do'stlik oromgoxi
10.6 mg 1
40 mg 1
180 mg 1
350 mg 1
3.4
7.4
Xo'ja ro'shnoyish ziyoratgoxi.
60.2 mg 1
40 mg I
250 mg 1
350 mg 1
10.0
7.4
Samarqand shaxar, Rudakiy ko'chasi
14.4 mg 1
40 mgl
200 mg 1
350 mg 1
5.8 7.4
Ilmiy ishning yangiligi.
Turli suv manbalaridagi suvni
Tekshirib, shu narsaga amin bo'lindiki, buloq suvi- Ona
tabiat in’om etgan mo'jizaligini, ushbu suv desstillangan
suvga yaqin turishi va inson organizmi uchun eng yaroqli
suvligi amin bo'lindi. Vodoprovod suvi esa buloq suviga
nisbatan keyingi o'rinda turishi va Samarqand aholisi
iste’mol qilayotgan suvi xam talabga javob berishi
isbotlandi. Odamlaming ziyoralgoxiga aylangan Xo ja
ro'shnoyishdagi suv esa talabga javob bermasligi, suvning
qattiqligi, nitratlar va xloridlar miqdorining yuqoriligi taxlil
natijasida ma’lum bo'ldi.
G’iyosov Z.A.,
Maxsumxonov Q.A.,
Umarov A.S.
Tugallangan suisid zo’raki o’lim ko’rin- ishi
sifatida sud-tibbiy ekspertiza o’tkazilishi shart
bo’lgan holatlardan biridir. Binobarin, o’z-o’zini
o’idirish holatlarida o’tkaziladigan murdealar
sud-tibbiy ekspertizasini umumiy murdalar
ekspertizasi va jami zo’raki o’lim holatlariga
nisbatan ulushining salmoqli ekan- ligini
ta’kidlash lozim.
Ayni vaqtda turli yillarda o’tkaziladigan sud-
tibbiy ekspertiza materiallarining tahlili ushbu
hodisalaming sodir etilishida ja- miyatga,
shaxsga va ijtimoiy muhitga bog’liq bo’lmagan
ma’lum bir doimiylik, izchillik va umumiylik
kabi xususiyatlar mavjudligini qayd etish
imkonini beradi.
Tugallangan suisid ko’p omilli tibbiy-
ijtimoiy hodisa sifatida ko’plab soha mu-
ta[assislari tomonidan keng o’rganilgan.
Sotsiologiya,
filosofiya,
psixiatriya,
psix-
ologiya, molekuiyar genetika sohalari shular
jumlasidandir. Tadqiqotlar natijasida suisid-
ning vujudga kelishida ahamiyatli bo’lgan xavf
omillari har bir fanning yo’nalishi, maqsadi va
vazifalariga, tekshiruv usullarning
TUGALLANGAN SUISIDNING MAVSUMIYLIK
XUSUSIYATLAR1NING AY RIM J1HATLARI
Sud-cibbiy ekspertiza Bosh byurosi
