S H A R Q M A S H ’ A L I
42
буюмга
ҳам
алоҳида
эътибор
билан
муноса
-
батда
бўлади
.
Бу
–
Самандарнинг
Миякава
-
дан
фарқли
ўлароқ
,
ўзини
табиат
билан
,
ундаги
ҳар
бир
узв
билан
бир
ва
яхлит
деб
ҳис
қилиш
даражасига
етганлигини
билдира
-
ди
.
Назар
Эшонқул
ушбу
детал
орқали
Ка
-
вабата
қаҳрамони
эътибордан
соқит
қилган
“
Ҳақиқий
инсон
табиатдаги
гўзаллик
қатори
ундаги
хунукликни
ҳам
бирдай
қабул
қила
олади
”
ғоясини
илгари
суради
.
6.
Агар
Кавабата
инсоннинг
“
табиат
ус
-
тидан
эгалик
ҳуқуқи
”
дейилмиш
масалани
бирор
муносабат
билдирмай
тасвирлаган
бўлса
,
буни
Назар
Эшонқул
глобал
муаммо
даражасида
тадқиқ
қилади
.
7.
Румийнинг
коинот
ва
олам
уйғунлиги
концепцияси
таъсирида
“
Ялпиз
ҳиди
”
да
ин
-
сон
характери
,
унинг
ўсиши
,
ижтимоий
таъ
-
сири
каби
муаммолар
Самандар
ва
хотини
,
Самандар
ва
қизи
муносабатлари
орқали
кўрсатиб
берилган
.
АРУЗГА
ДОИР
АСАРЛАРДА
МУТАДОРИК
БАҲРИНИНГ
БЕРИЛИШИ
ХУДЖАНОВА
ДИЛДОРА
Ўқитувчи
,
ТошДШИ
Аннотация
.
Ушбу
мақола
аруз
баҳрларининг
ўн
олтинчи
мутадорик
баҳрига
бағишланган
бўлиб
,
унда
мазкур
баҳрнинг
арузга
доир
асарларда
турли
хил
номлар
билан
келиши
,
зиҳофларга
учраши
ва
ушбу
баҳрга
берилган
мисолларни
таҳлили
келтирилган
.
Таянч
сўз
ва
иборалар
:
аруз
илми
,
баҳр
,
мутадорик
,
ракд
ал
-
ҳайл
,
фа
:’
илун
,
мунфарида
,
мутта
-
фиқа
, “
Ал
-
Қустос
”,
мутақориб
,
муҳдас
,
солим
,
мақтуъ
,
махбун
, “
Аруд
ал
-
Вурқати
”.
Аннотация
.
Эта
статья
посвящена
размеру
мутадорик
,
который
является
шестнадцатым
размером
арабского
аруза
.
В
ней
рассматривается
употребление
разных
названий
вышеназванного
размера
в
книгах
средневековых
ученых
,
а
также
приводиитс
анализ
примеров
.
Опорные
слова
и
выражения
:
аруз
,
стопы
,
размер
,
мутадарик
,
ракд
аль
-
хайл
,
Аль
-
Кустос
,
фа
:’
илун
,
мунфарида
,
муттафиқа
,
мутакариб
,
мухдас
,
салим
,
мактуъ
,
махбун
, «
Аруд
аль
-
Вуркати
».
Abstract.
This article is devoted to the sixteenth meter of Arabic arud meters “Al-Mutad
ā
rik”. It considers the
using different names of the meter in the works about arud and its
anomalies and flaws in poems which
syllables
inconsistent with the meter. Also, the examples for the meter mutadarik are analyzed.
Keywords and expressions:
Aruz prosody, modalities of aruz, the Aruz meter system, mutadarik, al-
Kustos, stops, Mutaq
ā
rib, munfarida, muttafika, verse, “Arud al-Vurkaty” rhymed poetry,scansion.
Аруз
–
маълум
шеърий
система
бўлиб
,
шеърдаги
ритм
ва
унинг
аниқлаш
усуллари
ҳақидаги
илм
.
Аруз
илми
бошқа
араб
илм
-
ларидан
ривожланиш
жиҳатидан
кескин
фарқ
қилади
.
Наҳв
,
сарф
,
балоғат
ва
луғат
илмлари
бир
бутунлик
,
мукаммаллик
дара
-
жасига
етишда
йиллар
,
асрлар
давомида
ривожланиб
борган
.
Бироқ
,
аруз
илми
эса
,
Халил
ибн
Аҳмад
ихтиро
қилган
вақтнинг
ўзида
мукаммал
илм
даражасида
бўлган
.
Ха
-
лил
ибн
Аҳмаддан
кейин
ҳеч
бир
арузшунос
у
ишлаб
чиққан
аруз
илми
назариясини
инкор
этмаган
ва
ўз
тадқиқотларида
асос
қилиб
олиб
,
айрим
қўшимчалар
киритган
.
S H A R Q M A S H ’ A L I
43
Масалан
,
ўн
олтинчи
баҳр
,
яъни
мутодарик
баҳри
араб
арузидаги
баҳрлар
қоторига
бир
қанча
олимлар
томонидан
киритилган
.
Маълумки
,
аруз
категорияларидан
бири
бўлган
баҳр
–
вазнлар
туркуми
ёки
бир
қанча
вазннинг
ягона
асоси
, “
ўзак
вазн
”
демакдир
.
Алишер
Навоий
“
Мезон
ул
-
авзон
”
даги
баҳр
-
лар
бобида
шундай
дейди
:
“...
буҳуреки
баъзи
-
нинг
такрори
ва
баъзининг
таркиби
баъзи
била
ҳосил
бўлур
”
1
,
яъни
баҳрлар
асл
ва
фа
-
ръий
рукнларнинг
такроридан
ёки
бир
-
бирига
аралаштириб
олинишидан
пайдо
бўлади
.
Адабиётшунос
Аҳмад
Ҳошимийнинг
фикрига
кўра
,
баҳр
–
махсус
вазн
,
қасидада
шоир
унинг
вазнига
амал
қилади
2
.
Халил
ибн
Аҳмад
баҳрларни
15
гуруҳга
ажратади
.
Манбаларда
келтирилишича
,
Ҳа
-
лил
ибн
Аҳмад
ҳаётлик
даврида
унинг
шо
-
гирди
Абу
-
л
-
Хасан
ал
-
Ахфаш
ўн
олтинчи
баҳрни
киритиб
,
уни
Ал
-
мутадорик
деб
ном
-
лаган
.
Баҳрнинг
бундай
аталишига
сабаб
,
Ҳалил
ибн
Аҳмаддан
кейин
Ал
-
Ахфаш
то
-
монидан
баҳрлар
таркибига
қўшилганлиги
-
дир
.
Мутадорик
сўзи
كراﺪﺘﻣ
– “
сўнг
дарак
берувчи
”
деган
маънони
билдиради
.
Мутадорик
баҳри
бешинчи
“
муттафиқа
”
доирасида
мутақориб
баҳридан
сўнг
келади
.
Унинг
рукнлари
ْﻦُﻠِﻋﺎﻓ
(
фа
:’
илун
)
саккиз
мар
-
та
қайтарилган
.
Ҳалил
ибн
Аҳмад
юқори
-
даги
16-
баҳрнинг
берилишини
хоҳламаган
.
Агар
киритилса
,
уни
“
Ракд
ал
-
хайл
” (
ﺾآر
ﻟا
ﺨ
ﻞﻴ
–
отнинг
елиши
)
деб
атасин
, –
деган
.
Чунки
, “
фа
:’
илун
фа
:’
илун
фа
:’
илун
фа
:’
илун
”
оҳанги
отнинг
дупурига
ўхшайди
.
Бир
қанча
олимлар
ҳам
мутадорик
баҳрини
тан
олмаган
ва
ўз
тадқиқотларига
киритмаган
.
Масалан
,
Абу
‘
Ала
ал
-
Ма
’
ар
-
рий
ушбу
баҳрни
ўзининг
“
Ал
-
Фусул
ва
-
л
-
ғайат
”
асарида
“
арабларда
фойдаланилма
-
ган
”
деб
таърифлайди
.
Юсуф
ас
-
Саккокий
“
Мифтоҳ
ал
-
улум
”
3
(“
Илмларнинг
калити
”)
1
Навоий
А
.
Мезон
ул
-
авзон
. 14-
жилд
. –
Т
.:
Фан
,
1968. 142-
б
.
2
،ةﺮهﺎﻘﻟا
،بﺮﻌﻟا
ﺔﻋﺎﻨﺻ
ﻲﻓ
ﺐهﺬﻟا
ناﺰﻴﻣ
،ﺪﻤﺡا
ﻰﻤﺵﺎﻬﻟا
1966
.
ص
29
3
مﻮﻠﻌﻟا
ﺢﻴﺗﺎﻔﻣ
بﺎﺘآ
،ﻦیﺪﻟا
جاﺮﺳ
،ﻲآﺎﻜﺴﻟا
،ﺮﺼﻣ
،
1900
.
ص
.
62
асарида
арабларда
мутадорик
баҳрининг
йўқлигини
айтади
.
Шу
боис
бўлса
керак
Юсуф
ас
-
Саккокий
4
фақат
15
та
баҳрни
кел
-
тириб
,
бешинчи
доирани
“
мунфарида
”
деб
атаб
,
фақатгина
битта
баҳр
–
мутақорибни
келтирган
,
мутадорик
баҳрини
эса
,
араб
шеъриятига
номаълум
бўлган
баҳр
деб
атай
-
ди
.
Абдуллоҳ
ал
-
Хоразмий
ҳам
“
Мафотиҳ
ал
-
улум
”
5
асарида
фақатгина
15
баҳрни
берган
.
Д
.
Фроловнинг
маълумот
беришича
,
мутадорик
баҳрининг
намоён
бўлиши
ке
-
йинчалик
ва
аста
-
секин
туғилади
6
.
Абу
Хафс
ан
-
Насафий
ва
Маҳмуд
Замах
-
шарий
эса
,
доира
бобида
бешинчисини
“
муттафиқа
”
деб
атаб
,
баҳрлардан
мутақо
-
риб
ва
ракд
(
мутадорик
)
ни
беради
.
Бироқ
,
иккала
аллома
ҳам
баҳрлар
бобида
16
та
баҳрни
келтириб
,
ўн
олтинчисини
“
мутадо
-
рик
”
деб
атаб
мисол
беради
.
Улар
ўз
асарларида
Халил
ибн
Аҳмад
ис
-
таги
бўлган
“
ракд
”
номини
доирада
қолдириб
,
Абу
-
л
-
Хасан
ал
-
Ахфаш
киритиб
, “
мутадорик
”
деб
номлаган
ўн
олтинчи
баҳрни
баҳрлар
бо
-
бида
келтирадилар
.
Бироқ
берилган
шеърий
мисоллари
бир
-
биридан
фарқ
қилади
Шундай
қилиб
,
арузшунослар
ушбу
баҳрни
турли
номлар
билан
аташган
.
Ма
-
салан
,
Маҳмуд
аз
-
Замахшарий
“
Ал
-
Қустос
”
асаридаги
доира
бобида
ракдни
беради
,
баҳрлар
бобида
эса
,
ўн
олтинчисини
“
мута
-
дорик
”
деб
атаб
,
мисол
келтиради
.
Араб
олими
Абдулазиз
Атийқнинг
“
Аруз
ва
қофия
илми
”
7
ва
Хатиб
Табризийнинг
“
Ки
-
тоб
ал
-
Кофий
фи
-
л
-
аруд
ва
ал
-
қовафий
”
8
асар
-
ларида
ушбу
баҳр
“
ثﺪﺤﻣ
” (
муҳдас
–
ихтиро
қилинган
,
янгилик
)
деб
таърифланган
ва
яна
4
Зиёвуддинова
М
.
Юсуф
ас
-
Саккокий
ва
унинг
“
Мифтоҳ
ал
-
улум
”
асари
//
Шарқ
филологиясининг
тугун
ва
ечимлари
. –
Т
., 2005. 177–181-
бетлар
.
5
Зиёвуддинова
М
.
Абу
Абдуллоҳ
ал
-
Хоразмийнинг
“
Ма
-
фотиҳ
ал
-
улум
”
асарида
поэтика
. –
Т
.:
ТошДШИ
, 2001.
6
Фролов
Д
.
В
.
Классический
арабский
стих
.
История
и
теория
аруда
. –
М
., 1991. –
С
. 342.
7
رﻮﺘآﺪﻟ
ﺪﺒﻋ
ﺰیﺰﻌﻟا
ﻖﻴﺘﻋ
.
ﻢﻠﻋ
ضوﺮﻌﻟا
و
ﺔﻴﻓﺎﻘﻟا
.
راد
ﺔﻀﻬﻨﻟا
ﺔﻴﺑﺮﻬﻟا
.
توﺮﻴﺑ
.
1987
.
ص
9
.
8
ﺐﻴﺘﺨﻟا
ىﺰیﺮﺒﺘﻟا
.
بﺎﺘآ
ﻰﻓﺎﻜﻟا
ﻲﻓ
ضوﺮﻌﻟا
و
ﻲﻓاﻮﻘﻟا
.
ﻖﻴﻘﺤﺗ
ﻰﻧﺎّﺴﺤﻟا
ﻦﺴﺡ
ﺪﺒﻋ
ﷲا
.
ص
.
137
S H A R Q M A S H ’ A L I
44
бир
қанча
манбаларда
"
ﺐﺒﺧ
"
(
гуруч
),
"
ﻰﻧاﺪﺘﻣ
"
(
яқинлашган
)
каби
сўзлар
билан
қўлланилган
.
Бундан
ташқари
,
баҳрнинг
зиҳоф
ва
иллатларга
учрашига
қараб
,
у
"
ﺮﻏ
ﺐی
"
(
ғаройиб
),
"
ﻖﺴّﺘﻤﻟا
"
(
изчил
),
"
ﻟا
ﺾآر
ﺨ
ﻞﻴ
"
(
отнинг
елиши
),
"
ﺮﻄﻗ
باﺰﻴﻤﻟا
"
(
ариқ
томчилари
),
"
سﻮﻗﺎﻨﻟا
ّقد
"
(
қўн
-
ғироқ
овози
)
каби
бир
қатор
ўзига
хос
номлар
билан
аталган
1
.
Аслида
мутадорик
баҳри
саккиз
рукнли
:
ﻦﻠﻋﺎﻓ
ﻦﻠﻋﺎﻓ
ﻦﻠﻋﺎﻓ
ﻦﻠﻋﺎﻓ
ﻠﻋﺎﻓ
ﻦﻠﻋﺎﻓ
ﻦﻠﻋﺎﻓ
ﻦﻠﻋﺎﻓ
ﻦ
Ушбу
баҳр
тўла
ва
мажзу
ҳолларда
қўл
-
ланилиши
мумкин
.
Энг
кўп
учрайдиган
му
-
тодарик
тармоғи
бу
–
тўлиқ
шаклдаги
бўлиб
,
унинг
бир
соғлом
аъруди
ва
у
билан
келувчи
бир
соғлом
дарби
бор
.
Масалан
,
Хатиб
Таб
-
ризийнинг
“
Китоб
ал
-
кофий
фи
-
л
-
аруд
ва
-
л
-
Қовафий
”
асарида
ушбу
шаклни
қуйидаги
мисоллар
орқали
таърифлайди
:
ﺎﺤﻟﺎﺻ
ﺎﻤﻟﺎﺳ
ﺮﻣﺎﻋ
ﺎﻧءﺎﺟ
ﺮﻣﺎﻋ
ﻦﻣ
نﺎآﺎﻣ
نﺎآ
ﺎﻣ
ﺪﻌﺑ
Тақтеъ
ва
тафъиласи
:
ﺎﻧءﺎﺟ
|
نﺮﻣﺎﻋ
|
ﻦﻤﻟﺎﺳ
|
ﺢﻟﺎﺻ
ﻦﻠﻋﺎﻓ
|
ﻦﻠﻋﺎﻓ
|
ﻦﻠﻋﺎﻓ
|
ﻦﻠﻋﺎﻓ
ﻢﻟﺎﺳ
|
ﻢﻟﺎﺳ
|
ﻢﻟﺎﺳ
|
ﻢﻟﺎﺳ
ﺎﻣﺪﻌﺑ
|
ﺎآ
ﺎﻣ
ن
|
ﻦﻤﻧﺎآ
|
ىﺮﻣﺎﻋ
ﻦﻠﻋﺎﻓ
|
ﻦﻠﻋﺎﻓ
|
ﻦﻠﻋﺎﻓ
|
ﻦﻠﻋﺎﻓ
ﻢﻟﺎﺳ
|
ﻢﻟﺎﺳ
|
ﻢﻟﺎﺳ
|
ﻢﻟﺎﺳ
2
Таржимаси
:
Келди
Амир
хузуримизга
соғ
-
саломат
,
Бошидан
(
Амир
)
неларни
ўтказгандан
сўнг
.
Бу
байтда
мутадорик
баҳри
мусамман
шаклда
бўлиб
,
аруди
ва
дарби
ҳам
соғлом
ҳолда
.
Ушбу
ҳолатга
Замахшарий
ўз
асарида
ўзи
томонидан
ёзилган
байтни
келтиради
:
1
Фролов
Д
.
В
.
Классический
арабский
стих
.
История
и
теория
аруда
. –
М
., 1991. –
С
. 308.
2
ﺐﻴﺘﺨﻟا
ىﺰیﺮﺒﺘﻟا
.
بﺎﺘآ
ﻰﻓﺎﻜﻟا
ﻲﻓ
ضوﺮﻌﻟا
و
ﻲﻓاﻮﻘﻟا
.
ﻖﻴﻘﺤﺗ
ﻰﻧﺎّﺴﺤﻟا
ﻦﺴﺡ
ﺪﺒﻋ
ﷲا
.
ص
.
137
ﺎﺌﺿو
ﺎﻣاﺮﻏ
ءﻰﻔﻄﺗ
مﻮﻘﻟا
كراد
ﺢﻤﺟ
ﻰﻨﻌﻤﻟﺎﺑ
يﻮﻬﻟا
ﺮیرد
ذا
3
Қуйидаги
шеърни
эса
,
доиралар
қисмида
,
яъни
бешинчи
“
муттафиқа
”
доирасида
мутақо
-
риб
баҳри
билан
биргаликда
мисол
қилиб
бера
-
ди
.
Доира
мутақориб
баҳри
билан
бошланади
:
Мутақориб
:
ﻲﻧﺎﻋد
ذا
ﺎﻀآاذ
ﺖﺑرﺎﻔﻗ
ﻲﻧﺎﻋد
ذا
ةّﺪﻣ
ﺖﻴﻋاد
و
Мутадорик
:
ﺖﺑر
ﻲﻧﺎﻋد
ذا
ﺎﻀآاذ
ﺎﻔﻗ
ﻲﻧﺎﻋد
ذا
ةّﺪﻣ
ﺖﻴﻋاد
و
Арузшунос
олимларнинг
таъкидлашича
,
мутодарикнинг
ҳашвлари
соғлом
рукн
ҳо
-
латлари
жуда
кам
учрайди
.
Аксарият
ҳол
-
ларда
хашвлардаги
рукнлар
махбун
бўлади
:
ﺎﺑﺮﻃ
ﻞﻠﻃ
ﻰﻠﻋ
ﺖﻴﻜﺑا
ﻞﻠﻄﻟا
ﻚﻧﺰﺡأ
و
كﺎﺠﺸﻓ
.
Таржимаси
:
Йеғладингми
бу
излардан
хавотирдан
,
Бу
излар
сени
махзунликка
чорлаганидан
?
Бу
мисолда
мутадорик
баҳри
мусамман
шаклида
бўлиб
,
ҳамма
рукнлари
махбун
,
яъ
-
ни
"
ﻦﻠﻌﻓ
"
(
фаъилун
)
вазнида
берилган
.
Ай
-
рим
манбаларга
кўра
,
ушбу
байтни
Халил
ибн
Аҳмаднинг
ўзи
яратган
4
.
Худди
шу
ҳолатдаги
вазннинг
мусаддас
шаклига
Ал
-
Жавҳарий
ўзининг
“
Аруд
ал
-
Вурқати
”
асарида
қуйидагича
мисол
беради
:
ﻮّﻠﻟﺎﺑ
ﺖﺳرد
ﻦﻣﺪﻟا
ى
ﻦﻣﺰﻟا
ﺎﻬّیأ
ﺎﻔﻋ
و
Шунингдек
,
мутадорик
баҳрининг
мақ
-
туъ
кўринишига
қуйидаги
мисолни
келти
-
рамиз
:
ﺎﻨﻓد
ﺎﻨﻓد
،ﻼﻘﻧ
ﻼﻘﻧ
ﺎﻬﻴﻓ
ّﻞآ
ﺎﻴﻧﺪﻟا
ﻞهأ
5
3
ضوﺮﻌﻟا
ﻢﻠﻋ
ﻲﻓ
ﻢﻴﻘﺘﺴﻤﻟا
سﺎﻄﺴﻘﻟا
.
ﺮﻤﻋ
ﻦﺑ
دﻮﻤﺤﻣ
يﺮﺸﺨﻣﺰﻟا
.
ﺐﺘﻜﻟا
راد
.
ﺮﺼﻣ
.
33
.
4
Фролов
Д
.
В
.
Классический
арабский
стих
.
История
и
теория
аруда
. –
М
.,1991. –
С
. 309.
5
ضوﺮﻌﻟا
ﻢﻠﻋ
ﻲﻓ
ﻢﻴﻘﺘﺴﻤﻟا
سﺎﻄﺴﻘﻟا
.
يﺮﺸﺨﻣﺰﻟا
ﺮﻤﻋ
ﻦﺑ
دﻮﻤﺤﻣ
.
راد
ﺐﺘﻜﻟا
.
ص
ﺮﺼﻣ
32
.
S H A R Q M A S H ’ A L I
45
Ушбу
мисолда
барча
рукнлар
"
ﻦﻠﻌﻓ
"
(
фаълун
)
кўринишида
.
Хулоса
қилиб
айтадиган
бўлсак
,
мутадо
-
рик
баҳри
арузга
доир
асарларда
турли
хил
номланган
.
Баъзи
асарларда
Халил
ибн
Аҳ
-
мад
сингари
бу
баҳрни
баҳрлар
қаторига
қў
-
шишмаган
.
Лекин
ҳозирги
араб
аруз
-
шунослигида
аруз
баҳрлари
сони
мутадорик
баҳри
билан
ўн
олтита
деб
юритилмоқда
.
СУРИЯ
АДАБИЁТИДА
ВАЛИД
ИХЛОСИЙНИНГ
ЎРНИ
ДЖАЛИЛОВА
ГЎЗАЛ
Ўқитувчи
,
ТошДШИ
Аннотация
.
Ушбу
мақола
Валид
Ихлосийнинг
Сурия
адабиётида
тутган
ўрнига
бағишланган
бўлиб
,
унда
Валид
Ихлосийнинг
адабий
фаолияти
ва
ижодининг
шаклланиш
омиллари
ҳақида
сўз
боради
.
Таянч
сўз
ва
иборалар
:
реализм
,
модернизм
,
экзистенциализм
,
услуб
,
жанр
,
ҳикоя
,
роман
,
Будда
,
рамз
,
символизм
.
Аннотация
.
Эта
статья
посвящена
роли
Валида
Ихласа
в
литературе
Сирии
.
В
ней
говорится
о
литературной
деятельности
Валида
Ихласи
и
факторах
,
повлиявших
на
развитие
его
творчества
.
Опорные
слова
и
выражения
:
реализм
,
модернизм
,
экзистенциализм
,
стиль
,
жанр
,
рассказ
,
ро
-
ман
,
Будда
,
символ
,
символизм
.
Abstract:
This article is devoted to the role of Walid Ikhlasi in the literature of Syria, which refers to
the literary works of Walid Ikhlasi and the factors developed his creative work.
Keywords and expressions:
realism, modernism, existentialism, style, genre, story, novel, Buddha,
symbol, symbolism.
ХХ
асрнинг
1960
йилларида
Миср
,
Су
-
рия
ва
бошқа
баъзи
араб
мамлакатларда
кес
-
кин
сиёсий
-
ижтимоий
ўзгаришлар
билан
боғлиқ
адабий
-
маданий
ҳаётдаги
ўзгаришлар
юзага
келди
.
Шарқ
адабиёти
ривожида
ян
-
гича
онг
ва
эстетик
дунёқараш
алоҳида
аҳа
-
миятга
эгадир
.
Янги
даврда
турли
хил
мада
-
ниятлар
ва
қадриятлар
орасидаги
ўзаро
ал
-
машув
авж
олди
,
яъни
Ғарб
адабиёти
Шарқ
адабиётига
ва
аксинча
,
Шарқнинг
Ғарб
ада
-
биётига
бўлган
таъсири
кучайди
.
Сурияда
1960
йилларда
бир
гуруҳ
ёзув
-
чилар
майдонга
чиқдиларки
,
уларнинг
ижо
-
дида
онгли
равишда
реализмга
қарши
исён
сезила
бошлади
.
Бу
йилларда
кузатилган
реализмдан
чекиниш
ўзининг
сиёсий
сабаб
-
лари
,
ижтимоий
илдизлари
,
маданий
омил
-
ларига
ҳам
эга
эди
.
Мамлакатдаги
мураккаб
сиёсий
ҳолат
,
турли
мафкуралар
орасидаги
кураш
,
асрлар
оша
давом
этиб
келаётган
исломий
ва
феодал
анъаналар
,
Исроил
билан
бўлган
урушдаги
мағлубият
алами
,
мамлакат
ҳудудининг
бир
қисми
босиб
олиниши
–
буларнинг
барчаси
мамлакатда
реалистик
адабиётнинг
ривожланиши
учун
ноқулай
шароитни
вужудга
келтирди
1
.
Сурия
адабиётини
механик
тарзда
реа
-
листик
ва
модернистикка
ажратиш
қийин
.
Аксар
ҳолларда
ёзувчилар
ижодида
ҳам
реа
-
листик
,
ҳам
модернистик
тамойиллар
ёнма
-
1
Акбарова
М
.
Ҳ
.
Янги
давр
араб
адабиёти
. –
Т
., 2009.
115–116-
бетлар
.
