Maqolada Andijon viloyati aholisi orasida insult uchrashi muhokama qilinib, shu bilan birga ushbu xastalik rivojlanishida asosiy bo’lgan fon kasalliklarining strukturasi tahlil qilinadi. 2018 yil yanvar oyidan 2019 yil yanvar oyigacha RShTYoIM Andijon filialida insult tashxisi bilan kasalxonaga yotqizilgan bemorlarning kasallik varaqalari tahlil qilindi. 1243 bemor orasida 607 erkak va 636 ayol bor edi, ularning o’rtacha yoshi 62,45 ± 2,9 yosh. 56,1% hollarda ishemik insult, 12,4% da gemorragik, 31,5% da o’tib ketuvchi bosh miya qon aylanishi buzilishi aniqlandi. Qon tomirlarini rivojlanishidagi asosiy kasallik sifatida arterial gipertenziya - 70,4%, miya yarim aterosklerozi - 14,1% va yurak ishemik kasalligi - bemorlarning 7,4% da kuzatilgan.
Инсульт кўп йиллар давомида энг муҳим тиббий ва ижтимоий муаммо бўлиб қолмоқда. ЖССТ маълумотларига кўра, инсултьдан омон қолганлар сонининг фақат ярми функционал ҳолатини сақлаб қолмоқда. Турли ўткир когнитив бузилишлар билан оғриган беморларнинг кўпчилик сонида учрайди ва функционал тикланиш жараёнини секинлаштиради, такрорий инсульт ва ўлим хавфини оширади. Қон томирининг тикланиш даврида ҳам регрессия, ҳам регресс сезиларли даражада ошиши мумкин. Миянинг қон томир касалликлари билан боғлиқ авжланишлар когнитив функциияларнинг кенг тарқалиши жа миятимиз умумий фаолияти ҳолатига сезиларли таъсир кўрсатади ва касбий, ижтимоий ва маиший мослашувнинг бузилишига олиб келадиган энг муҳим тиббий ва ижтимоий муаммолардан биридир.
2019 yilda insult registri malumotlariga ko'ra, miya insulti yangi va takroriy holatlari soni 63 000 dan ziyod edi . Pandemiya davrida biz 36 975 ta yangi va takroriy insult holatlarini aniqladik. Pandemiya vaqtida insultlar soni kamayishi insonlarning bu kasallikga uchrashini kamayishi tufayli emas, balki paydo bo'lgan covid-19 pandemiyasi tufaylidir, chunki bosh miyada qon aynalishinining o’tkir buzilishi kuzatilgan bemorlarning ko’pchiligi virusli infektsiya yuqtirishdan qo'rqib, davlat tibbiyot muassasalarida rasmiy ro'yxatga olinmasdan uyda davolanganlar.
Hemorrhagic stroke among acute cerebral circulatory disorders is characterized by severe neurological complications and the need to choose between surgical intervention or therapeutic therapy. According to the World Health Organization (WHO)". Globally, stroke deaths will reach 7.8 million by 2030 unless an aggressive global response to the epidemic is put in place" 1. Subarachnoid haemorrhage, which accounts for half of the non-traumatic intracerebral haemorrhage, affects the most active and able-bodied population. The most important medical and social objectives are to monitor the course of the disease from the first hours after the onset of stroke, to prescribe adequate treatment in a timely manner, and to reduce mortality and disability rates [5,9].
Биз ҳар хил инсультларнинг келиб чиқиш частотасини таҳлил қилдик ва ишемик инсульт субтипларининг эпидемиологиясига оид маълумотларни битта неврологик бўлим мисолида ўрганиб чиқдик. Энг кўп тарқалган ишемик инсултнинг атеротромботик тури бўлиб, гемодинамик тури энг кам тарқалган. Турли хил ишемик инсултнинг енг катта хавфи гипертензия билан оғриган, tamaki ишлатадиган ва ортиқча вазнли, ишемик инсульт эҳтимоли кузда ва баҳорда юқори.
Ishemik qon tomir - bu chuqur va uzoq muddatli nogironlik, shuningdek, bemorlarning ijtimoiy moslashuvchanligi sababli jiddiy tibbiy va ijtimoiy muammo. Shu munosabat bilan, tadqiqotning maqsadi ishemik insultning patogenetik subtiplarining reabilitatsiya imkoniyatlariga ta'sirini o'rganish edi.
Ушбу мақолада турли цереброваскуляр патологияга эга 64 бемор устида олиб борилган тадқиқот ҳақида маълумот берилган. СМИ фонида ТИА бўлган беморларда ишемик инсульт ривожланишида когнитив бузилишларнинг прогностик апектлари ўрганилди. Инсульт ривожланиши ва прогнозлашга алоҳида аҳамият берилади. 64 беморда инструментал ва ноинструментал текшириш методлари маълумотлари таҳлил қилинди. ИИ ривожланишидаги илгари маълум бўлган факторлардан ташқари алоҳида муҳим факторлар кўриб чиқилган.
Notravmatik miya ichi gematomalar kechishini, shu jumladan yosh jihatidan, o'rganish zamonaviy insultologiyaning muhim yo'nalishlaridan biridir, chunki bu bemorlarning har bir guruhi uchun optimal davolash taktikasini tanlashga imkon beradi. Biz ushbu maqolada yosh, o'rta, keksa va keksa yosh guruhlariga bo'lingan 98 bemorda gemorragik insultni klinik ko'rinishlari va xususiyatlarini o'rganib chiqdik. Tadqiqotda turli yoshdagi bemorlarda patologiya kechishida ba'zi farqlar aniqlandi.
Aholining umumiy o'limi tarkibida o'lim sabablari sifatida yurak-qon tomir patologiyasi va o'tkir serebrovaskulyar avariya (AKV) mos ravishda birinchi va ikkinchi o'rinlarda turadi. Shu munosabat bilan butun dunyoda miya qon oqimining buzilishi masalalariga qiziqish susaymaydi, bu muammoning tobora ko'proq yangi jihatlari ko'rib chiqilmoqda. CVA dunyoda keng tarqalgan patologiya bo'lib, JSST ma'lumotlariga ko'ra "... har yili dunyoda serebrovaskulyar kasalliklardan taxminan 17,5 million kishi vafot etadi, bu barcha kasalliklardan o'limning 30 foizini tashkil qiladi ...". Miyaning qon tomir patologiyasining eng og'ir shakli qon tomirlari hisoblanadi. Evropa mamlakatlarida insultdan o'lim yiliga 100 000 aholiga 63,5 dan 273,4 kishigacha o'zgarib turadi. Miya qon tomirlarining taxminan 85-88% tabiatda ishemikdir. Rivojlangan mamlakatlarda ishemik insult doimiy nogironlik sababi sifatida birinchi o'rinda turadi. Har xil zo'ravonlikdagi harakat buzilishlari qon tomirlarining eng keng tarqalgan va og'ir oqibatlaridir.
Insult dunyodagi o'lim va nogironlikning asosiy sabablardan biridir. O'zbekiston statistikasi shuni ko'rsatmoqdaki, har yili 60 mingdan ortiq yangi qon tomir kassalik asorati insult holatlari ro'y beradi. Shu bilan birga, har kuni mamlakatda 160 dan ortiq yangi insult holatlari kuzatiladi. Faqat Toshkentda har kuni 25-30 ta insult kuzatiladi. Jahon sog'liqni saqlash tashkiloti insultni qon tomirlarini klinik ko'rinish sifatida belgilaydi, unda miya funktsiyasi yo'qolishi klinik belgilari tez namoyon bo'ladi, kamida 24 soat davom etadi yoki o'limga olib keladi va qon tomir o'zgarishidan boshqa sabablar bilan izohlanmaydi.