УДК: 616.716.1/.52-001 ]-616.71 -001.5-089.227.84
ЮЗ ВАЖАРЛАР СОХ.АСИ
СИНИШЛАРИДАДАВОЛАШНИНГ
ДАСТЛАБКИ НАТИЖАЛАРИНИ
ОСТЕОСИНТЕЗНИ БАЖАРИШ
МУДДАТЛАРИГА БОРЛИК,ЛИГИ
Умаров О.МД
Жилонов А.А.
2
1
Фар₽она вилояти
СОЕЛИКНИ
саклаш
бошкармаси
2
Тошкент давлат стоматология институти
Юз ва жавлар сохдси синикдарни жаррох,- лик
йули билан фиксациялаш шикастланувчи хрлатини
субкомпенсация даражасига чик,иш даврида
бажарилади. Бу аса ферментатив агрес- сиянинг
манбаларини йук,отиш, синикдарни уз вакдида
фиксациялашга имкон беради ва патологик
жараёнларининг ривожланиш занжирини узиб,
травматик касалликларни юзага келиши- ни олди
олинади. Синикдарни жаррохдик фик- сациясини
бажарилишини кечиктирилиши куп хрлларда овир
упка асоратларининг ривожлани- шига ва
декомпенсация хрлатини вужедга кели- шига сабаб
булади [1, 2, 3, 6, 7, 8, 9, 10, 11, 13, 14].
Тадк,ик,от объекти ва усуллари
Юз ва жатлар кушма жарохдтлари (ЮЖК.Ж)
урганиш республика шошилинч тиббий ёрдами
илмий марказида (РШТЁИМ) 2008 йидан то 2010
йилгача 1305 та даволанганларни клиник куза-
тишларини уз ичига олади (ККО - клиник кузатув
объекти). Бирламчи х,исоб материали сифатида
"Стационар беморининг картаси (Ш.№ - 003/х,)
хизмат к,илди.
ЮЖК.Ж да клиник кузатув объектига к,иск,а- ча
характеристика: Жами кузатувлар сони 1305 та
жарохдтланганлар булиб, шундан 0-9 ёш гу-
рухдари 33 тани (2,5%), 10-19 ёш гурухдари -149
(11,4%), 20-29 ёш гурухдари - 462 (35,5%), 30-39 ёш
гурухдари - 276 (21,1%), 40-49 ёш гурухдари 190
(14,6%), 50-59 ёш гурухдари - 146 (146%), 60 ёш ва
ундан катталар аса - 49 (3,7%) ташкил эт- ган.
Жарохдт олиш сабаблари буйича: Йул транспорт
хрдисаси (ЙТХ,) буйича 891 та (68,2%), юк,о- ридан
йик,илиш - 210 (1 6,1 %), ишлаб чикдришда- ги - 79
(6,1 %), маиший - 125 (9,6%).
Шикастланишларни жойлашиши буйича энг
катта улушни оёк,-куллар сохдси (50,6%), кей- ин
бош суяги (15,8%), чанок, суяги (9,3%), к,орин сохдси
(7,8%), кукрак сохдси (7,6%), буйин ва умурткд
поовонаси (2,8%), аралаш сохдлар (6,1%) ташкил
этди.
Купчилик шикастланганлар (55,1%) шифо-
хонага овир хрлатда, урта овирликдаги хрлатда
28,9%, ута овир хрлатда -1 5,2%, ва критик х,олат- да
аса 0,8% жарохдтланганлар тушган.
Юз ва жавлар сохдси шикастланишларини
овирлигини аникдаш учун ва бутун шикастла- ниш
овирлигини
характерлашда
шикастланиш
овирлигини бах,олашнинг объктив усули шка-
ласидан фойдаланилди. «Ш(МЖ)» -шикастланиш
(механик жарохдт) Гуманенко Е.К., 1992 [4].
Тадк,ик,отнинг макдади. Юз ва жавларнинг
Кушма жарохдтлари овирлигини объектив бах,о-
лаш усулини куллаш йули билан синишларни
даволашда остеосинтез амалини бажариш так-
тикасини оптималаштириш имкониятлари к,иди-
риш.
1 - жадвал. Узун найсимон суякларда остеосин-
тезни бажариш муддатларига асоратларни ри-
вожланиш даражаси динамикасини бовликди-
ги (%).
Асорат тури
Узун найсимон суякларда остеосинтезни бажариш
муддатлари
ЖАМИ
Тушиш пайтида 2-3 суткада
4-10
суткада
10 сутка- дан
кейин
(N = 1305; К = 0,275; р = 0,0658)
Пневмония
9,1
13,0
10,0
33,3
10,4
(N=1305; К = 9,157; р>0,05)
Йирингли
ялливланиш
9,1
1,9
75
8,3
4,03
Тадк,ик,от натижалари ва унинг мухркамаси.
Бизнинг олиб борган тадк,ик,отларимизда ши-
кастланганларни ярмидан купчилигида узун
58
ХИРУРГИЧЕСКАЯ СТОМАТОЛОГИЯ
найсимон суякларда (55,6%) операция биринчи
суткасида, 34,2% - 2-4 сутка оралигида, факдт- гина
10,2% аса остеосинтез 4 суткадан кейин амалга
оширилди. Остеосинтезни бажариш муддати билан
асоаратларни ривожланиш да- ражаси, леталлик
курсаткичи ва травматик ка- салликларни клиник
кечиши уртасида тахдил к,илинганда олинган
натижалар шуни курсат- дики, шикастланганларда
остеосинтезни улар- ни стационарга тушиши
биланок, ва унинг биринчи 4 суткадан кейин амалга
оширилиши асоратларни ривожланиши (9,1% ва
7,5%) ва леталлик ок,ибатларини купрок, содир
булиш эхдимоллигини ортишига олиб келади.
Остеосинтезни жарахдтдан кейинги 24 соат давоми-
да амалга оширилиши аса шикастланганларда
купрок, дастлабки ижобий натижаларни, яъни
асоратларни ривожланиш даражасини, айник,- са
йирингли яллигланишни даражасини тушиш
пайтидаги 9,1 % дан 1,9% гага пасайиши кузати-
лади (1 -жадвал).
Куйидаги диаграммада травматик касалли- клар
клиник турларининг кечишини юз-жаг сохдси
суякларини синишида остеосинтезни бажариш
муддатларига богликдиги келтирилган булиб, унда
леталлик х,олатлари тушган пайтида 18,2% ва 10
суткадан сунг 8,2% ташкил этди (1- расм).
Юз-жаг сохдси суякларини синишида осте-
осинтезни бажаришни оптимал муддатлари 3-4
суткани ташкил этиб, ушбу давр травматик
касалликлар патогенезини ижобий кечишини
таъминлайди. Бунда травматик касалликларни
асоратсиз кечиш салмоги энг юк,ори- 81,7%, асо-
ратли кечиши аса энг кам 18,3% ни ташкил этди.
Шундай к,илиб, материалларни тахдилий на-
тижалари х,амда куплаб адабиётлардан олинган
маълумотларни урганиш остеосинтезни амалга
ошириш тактикасида бир томондан ута жаррох,-
лик фаоллиги (тушуши билан) ва иккинчи томондан
эса уни асоссиз кечиктириш (10 суткадан кейин)
узини окдамаслигини тасдикдовчи далил булиб
х,измат к,илади [5, 12, 1 5].
Шикастланганлар гурух,ини умумий огирлик
даражаси буйича уларда юз ва жаглар сохдси су-
якларини синишида остеосинтезни 2-3 ва 4-10
суткаларда бажарилиши билан такдосланганда
травматик касалликларни клиник кечишида де-
компенсация х,олати 2-3 суткада 16,1% ни ташкил
к,илса, 4-10 суткада кдрийб 1,7 бараборга ошиб
27,3% ташкил этди (2- раем, 2- жадвал).
Демакушбу гурух,жуда кам асоратлар ва летал-
лик ок,ибатлари билан харктерланади. Шунин- гдек,
компенсация х,олатидаги жарохдтланган- лар
улуши энг юк,ори (33,4%), ва декомпенсация
х,олатидаги жарохдтланганлар салмоги энг паст (1
6,1 %) ни ташкил этади.
Юз ва жагларнинг кушма жарохдтларини
даволашда энг яхши натижаларга шикастланганлар
огирлик х,олатини бах,оловчи шикаст- ланганларни
тушган
пайтдаги
х,олати
(ШТПХ)
ва
шикастланганларни биринчи суткадаги хрлати
(ШБСХ) шкалалари буйича синикдарни жаррох,- лик
фиксациясини амалга ошириш курсатмаси- ни
аникдаш оркдли эришилади (Гуманенко Е.К., 1992)
[4].
Бунда (ШТПХ) шкаласи мезонлари буйича 12 дан
20, (ШБСХ) - 16-32 балл оралигида бах,олан- ган
компенсация х,олати оптимал х,исобланади.
Субкомпенсация х,олатида (ШТПХ шкаласи
мезонлари буйича 21-31 ва ШБСХ - 33-40 балл)
операциядан олдинги реанимацион тайёргар- лик
маолажаларини амалга ошириш ва операциядан
кейинги интенсив терапия амалларини бажариш
зарур булади.
Шикастланганларни декомпенсация х,олати
(ШТПХ шкаласи мезонлари буйича 31 дан юк,о- ри
ва ШБСХ - 40 дан юк,ори балл) кечиктирилган
(к,олдирилган) ва режали операция амали бажариш
учун к,арши тиббий курсатма х,исобланиб, жуда
зарур х,оллардагина хдётий ва шошилинч
курсатмалар буйича синикдарни фиксацияси ба-
жарилади.
Агарда иккала гурухда остеосинтезни бажа-
ришда оз сонли леталлик ок,ибати кузатилса, унда
субкомпенсация даражасига эришишни интенсив
терапиянинг муваффак,ияти деб х,исобла- нади ва
ушбу х,олат остеосинтезни жарохдтдан сунги 24 дан
72
соатгача
муддатларда
(2-3
суткада)
бажарилишини
(бунда
ижобий
натижага:
компенсация х,олатини энг юк,ори 78,6% га, суб-
компенсация х,олатини 19,9% га, декомпенсация
х,олатини эса жуда паст улушни 1,5% ни ташкил
этишига эришилади) макдадга мувофикдигини яна
бир бор тасдикдайди (2-жадвал).
Шундай к,илиб, юз ва жагларнинг суяклари
синишида
шикастланганларни
стационарга
тушгандан кейинги биринчи 24 дан 72 соатгача
даврларда (2-3 сутка) остеосинтез операцияла-
рини амалга оширилиши энгяхши натижаларни
бериши аникданди. Бу даврга келиб, купчилик
шикастланганлар (78,6%) компенсация х,олатига
етади.
Хулосалар
1.
Юз-жаг сохдси суякларини синишида осте-
осинтезни бажаришни оптимал муддатлари 3-4
суткани ташкил этиб, ушбу давр травматик
касалликлар патогенезини ижобий кечишини
таъминлайди. Бунда травматик касалликларни
59
STOMATOLOGIYA
1- раем. Травматик касалликлар клиник турларининг
кечишини юз-waf сох,аси суякларини синишида остеосинтезни
асоратсиз кечиш салмоги энг юк,ори- 81,7%, асо-
ратли кечиши аса энг кам 18,3% ни ташкил этди.
2.
Шикастланганларда
остеосинтезни
эрта
уларни стационарга тушиши биланок, ва унинг
биринчи 4 суткадан кейин амалга оширилиши
асоратларни ривожланиши (9,1 % ва 7,5%) ва ле-
таллик окубатларини куп рок, содир булиш эх,ти-
моллигини ортишига сабаб булади.
3.
Юз ва жаглар сох,аси суякларини синишида
остеосинтезни 2-3 ва 4-10 суткаларда бажари- лиши
билан шикастланганлар гурухуда умумий огирлик
даражаси буйича травматик касалли- кларни
клиник кечиши та куослан ганда декомпенсация
хрлати 2-3 суткада 16,1% ни ташкил кулса, 4-10
суткада кдрийб 1,7 бараборга ошиб 27,3% ташкил
этди.
4.
Остеосинтезни жарахдтдан кейинги 24 соат
давомида амалга оширилиши шикастланганларда
купрок, дастлабки ижобий натижалар- ни, яъни
асоратларни ривожланиш даражасини,
айникда йирингли яллигланишни даражасини
тушиш пайтидаги 9,1% дан 1,9% гага пасайиши- га
олиб келади.
5.
Остеосинтезни жарохдтдан сунги 24 дан 72
соатгача муддатларда (2-3 суткада) амалга
оширилиши куйидаги ижобий натижаларга:
компенсация хрлатини энг юк,ори улушга (78,6%)
эришишга, субкомпенсация хрлатини 19,9% га,
декомпенсация хрлатини эса жуда паст салмок,- ни
(1,5%) ташкил этишига олиб келади.
Адабиётлар
1.
Андреева 1 М. Травматизм в Российской Федерации в начале нового
тысячелетия /Т.М. Андреева, нии больных с дефектами челюстей /Ф.И.
Кислых//Вести. Рос. акад, естеств. нарк. 200/. -№3.-С. 37-41.
2.
Прогнозирование осложнений травматической болезни / С.Ф. Вагненко и
др. //Скорая мед. помощь. 2008. - № 1. - С. 50-55.
3.
Хаджибаев А.М., Сабиров Д.М., Акалаев Р.Н., Шукуров В.И. Организация
оказания неотложной медицинской помощи при критических со-
2-расм. Шикастланганларни умумий х,олатини
■
Компенсация
Субкомпенсация
Декомпенсация
иги
60
ХИРУРГИЧЕСКАЯ СТОМАТОЛОГИЯ
2- жадвал. А. Шикастланишлар умумий огирлигини Ш (МЖ) ва ЮЖСШ (МЖ) шкаласи буйича юз ва жаглар сох,а- си
жарах,атланишини умумий огирлиги буйича.
Курсаткичлap ва уларни градациялари
Остеосинтезни бажариш муддати
Тушган пайтида
2-3 суткада
4-10 суткада
10 суткадан кеч
Шикастланишни умумий огирлигига уртача балл
6,9 + 1,6
4,8 + 0,8
5,3 ±0,9
7,8 + 1,4
ЮЖС ши кастл а ни ши огирлигига уртача балл
2,4+ 0,3
2,3 + 0,2
2,5 ±0,3
2,5 ±0,3
Б. Стационарга туш га н пайтидаги ши кастл а н и ш ог и рл и ги буйича (ШТПХ шкаласи буйича) остеоси нтез н и бажариш куни (ШБСХ, шкаласи буйича)
Тушгандаги огирл и к хрлати
Мутл. сон
%
Мутл. Сон
%
Мутл. Сон
%
Мутл. сон
%
Компенсация
60
30,6
174
33,4
128
30,8
30
17,3
Субкомпенсация
84
42,9
263
50,5
174
41,9
104
60,1
Декомпенсация
52
26,5
84
16,1
113
27,3
39
22,5
Ту ш га н да г и ог и рл и к >,о л ат и н и н г у рта ч
а бал и
21,9± 2,5
25,0 ±0,1
25,9 ±1,1
29,9 ±2,1
Остеосинтез кунидаги ог и рл и к х,ол ати
Мутл сон
%
Мутл сон
%
Мутл. Сон
%
Мутл. сон
%
Компенсация
60
30,6
331
78,6
285
68,6
121
69,9
Субкомпенсация
84
42,9
144
19,9
84
20,3
52
30,1
Декомпенсация
52
26,5
46
1,5
46
11,1
0
0,0
Остеосинтез кунидаги огирликхрлати- нинг уртача
бали
21,9± 2,5
27,0±О,1
24,1±1,0
22,1 ±2,0
стояниях в системе экстренной медицины Узбекистана,- Тишкент,- 2013,-
№3,-С. 5-7.
4.
Хаджибаев А.М., Юлдашев А.А., Алимов Д.А., Шакуров Е.И. Организация
экстренной помощи при острый зиболевиниях и тривмих сердечно-
сосудистой системы в Узбекистине // Материалы 13-й Республиканской
научно-практической конференции «Антрильные проблемы организации
экстренной медицинской помощи: Острые зиболевиния и тривмы
сосудистой системы - вопросы диагностики, лечения и профилоктики»,-
Тошкент,-
27
моя 2016г,-С. 5-7.
5.
ХристофорандоД.Ю. Особенности потогенезо и лечения сочетонной
черепно-лицевой тривмы: дис....д-pn. мед. неук,- Москве,- 2012- 233с.
ЗАВИСИМОСТЬ БЛИЖАЙШИХ ИСХОДОВ
ЛЕЧЕНИЯ ОТ СРОКОВ ВЫПОЛНЕНИЯ ОСТЕО-
СИНТЕЗА ПЕРЕЛОМОВ КОСТЕЙ ЧЕЛЮСТНО-ЛИ-
ЦЕВОЙ ОБЛАСТИ
О.М. Умаров, А.А. Жилонов
Ферганский филиал Ташкентской медицинской
академии
В результате проводимого нашего исследовании устаовлено, что
более половины пострадавших (55,6%) были оперированы в первые сутки
после поступления в стационар, 34,2% - в период со 2-х по 4-е сутки и лишь
в 10,2% случаев остеосинтез был выполнен позднее 4-х суток. Полученные
данные свидетельствуют о высоком риске развития осложнений и
летальных исходов при выполнении остеосинтеза сразу же при
поступлении и в период после 4-х суток. Наиболее благоприятные
ближайшие исходы получены у пострадавших, которым остеосинтез
костей челюстно-лицевой области был проведен в период до 24-х часов
после травмы.
THE DEPENDENCE OFTHE NEAREST
OUTCOMES FROM THE TIMING OF
OSTEOSYNTHESIS OF FRACTURES OFTHE
MAXILLOFACIAL REGION
O.M. Umarov, A.A. Jilonov
Fergana branch of Tashkent medical Academy
4s
a result of our study ustanovleno that more than half of the victims (55.6
per cent) were operated on during the first day after admission to the hospital, and
34.2%> in the period from 2nd to 4th day and only 10.2% of the cases
osteosynthesis was performed later than 4 days. We obtained data indicate a high
risk of development of complications and lethal outcomes when performing
osteosynthesis immediately upon receipt and in the period after 4 days. The next
most favorable outcomes obtained from the victims, which the osteosynthesis of
bones of the maxillofacial region was undertaken in the period up to 24 hours after
injury.
61