(Doctor axborotnomasi, 2,011, № 1, Samarqancf
23
□ 3 йилдан зиёд ва 20 донадан кунига кўп сигарет чекувчилар
I
□ 3 йилгача муддатда кашандаликка берилганлар ва кунига 20 тагача сигарет чекувчилар
2-
расм. Кашандалик стами ва
сигарет чекиш бўйича
гиёҳвандларни эпидемиологии
тавсифи
Ulardan ko'rinadiki, tekshirilganlar orasida chekishni
su'istemol qilib va 3 yildan ziyod nnddat bilan
chekuvchilar va aksincha. 3 yilgacha bo'lgan muddatda
chekuvchi hisoblanuvchilar tafovut bilan aniqlandilar.
Xususan, 20 yoshgacha o'smirlarda - 66,7% (kuchli
chekuvchilar)
va
33,3%
dan
(nisbatan
kamroq
chekuvchilar), ya ni 2 barobarga farq bilan (P<0,01), 20-
24 yoshda - 39,7 va 33,3% dan (P>0,05). 25-19 da - 39,5
va 24,7% dan (P<0,05), 30-34 da - 42,4 va 24,1% dan
(P<0,0l), 35-39 da - 32,1 va 33,3% dan (P>0,05), 40-44 da
- 21,9 va 25,0% dan (P>0,05), 45 yoshdan oshganlarda -
50,1 va 25,0% dan (P<0,01) farqlanib qayd etiladi.
Ma'lum bo'ladiki, giyohvandlikka berilgan aholi
aksariyat
ashaddiy
chekuvchilar
bo'lib
ham
hisoblanadilar:
ikki
barobardanga
yetib
ko'p
(57,8±10,2%) ana shunday kontingent giyohvandlami
kuzatilganligi buni isbotidir.
3-
jadvalda chekish ko'lamining giyohvandlarda
tavsiflarini tahlili umumlashtirilgan. 3-jadval ma'lumotlari
isbotli
ko'rsatadiki,
giyohvandlar
orasida
chekmaydiganlar juda ozni tashkil etadilar, bu ayniqsa <
20 yoshlilarda 40-44 yoshdan oshganlar uchun taaluqlidir.
Ahyon-ahyonda sigaret chekib yuruvchi giyohvand
o'smirlarda 27,3+13.4% ni,
20-24 yoshlilarda 28,2±5,1%
ni, 25-29 da - 20,5±2,9% ni
(P>0,05),
30-34
da
-
23,6±3,1% ni (P>0,05), 35-39
da - 35.8±5,3% ni. 40-44 da -
28,1±7,9% ni (P>0,05) va 45
yoshdan
oshganlarda
-
16,7±15,2% ni tashkil etib aniqlandilar.
Kuniga 10 tagacha va 20 tadan sigaret chekuvchi
kashandalar tekshirilganlar orasida eng ko'p uchrashi
ma'lum bo'ldi. Xususan, turli yosh guruhlarida ular
farqlanib qayd qilindilar: 20 yoshgacha bo'lgan
o'smirlarda - 0.0 va 50,0% dan (P0.001), 20-24 da -
16,7±4,2 va 30,5±3,3% dan (P<0,05), 25-29 da - 18,4±2,8
va 30,5±3.3% dan (P<0,05), 30-34 da - 16,2±2,7 va
39,3±3,5% dan (P<0.05), 35-39 da - 13.6+3,8 va
32,1±5,2% dan (P<0,01), 40-44 da - 21,9±7,3 va
31,3±8,2% dan (P<0.05) va 45 yoshdan o'tganlarda
33,3±19,2 va 33,2± 19,2% dan (P>0,05).
20 tadan oshik kuniga sigaret chekuvchilar ham
15,0±l 1.6 %ga etib 20 yoshgacha bo'lgan o'smirlarda, 5.5
%ga tafovut bilan (9,5±2,1 %, P<0.05), 20-24 yoshda,
xudi shuncha daraja bilan 25-29 yoshlilarda (9,5±2,1 %,
P<0,05), 7,9±1,9 % yoki deyarli ikki barobarga etib kam
30-34 yoshda (P<0,05), 7,4±2,9 % - 35-39 yoshlilarda
(P<0,01), 40-44 da - 12,5±5.8 % (P>0,05) va 45 dan
o'tganlarda esa - 0,0 % ifodalanib kashandalik
tavsiflanadi.
Ijo^tor axjiorotnotnasz. 2011, № 1, Satnarqatuf
24
3-jadval
Giyohvandlikka berilgan aholi guruhlarida chekish qo'lainini qiyosiy tavsifi
Yosh
guruh-
lari
Chekmaydiganlar
Epizodik chekish
Chekish qo lami
Kuniga > 20 ta- dan
ziyod sigaret
chekuvchilar
Kuniga 10 tagacha
sigaret chekuvchilar
Kuniga 20 tagacha
sigaret chekuvchilar
n
N
%
n
N
%
n
N
%
n
N
%
n
N
%
<20
12
1
8,3±
12
3
27.3±
12
0
0.0
12
6 50.0±
12 2
15,0±
8,0
13,4
15,0
11.6
20-
78 14
17,9±
78
22
28.2±
78 13
16.7±
78
58 30,5+
78 18
9,5±
24
4 3**
5,1
TI
4 2***
3,3*
2,1*
25-
190 39
20.5±
190
39 20.5±
190
35
18.4± 190
58 3O.5±
190 18
9.5+
29
2,9**
2,9
TI
2 g***
3,3*
2.1*
30-
191 20
10.5±
191
45 23.6±
191
31
16.2±
191
75 30,3±
191 15
7.9±
34
2.2
n
З.Р
2.7**
3.5*
I 9**
35-
81
8
9.9±
81
29
35.8±
81 11.
13.6±
81
26 32,1±
81 6
7,4±
39
3.3
TI
5,3
Ti
3.8**
5,2*
2,9**
40-
32
1
3.3±
32
9
28.1 +
32
7
21.9±
32
10 31.3±
32 4
12,5±
44
3.1**
7,9
r!
7 3**
8.2*
5,8
ri
>45
6
1
16.7±
6
1
16,7±
6
2
33.3±
6
2 33.2±
6
0
0.0
15,2
15.2
19,2
§s
19,2
55
Tafovutlanish darajasi 1 -chi yosh guruhiga qiyoslab aniqlangan
Demak, kashandalik giyohvandlar orasida ustuvorlik berilsa maqsadga muvoftq bo'ladi yoki ko'p uchraydigan xatarli
omildir, profilaktik davolash riatijalarini oshiradi.
dasturlarm tuzishda va amalga oshirishda unga
Adabiyotlar
1.
Бузина T.C. Психологические факторы риска ВИЧ инфицированных больных опийной наркомании. 7Автореф.дисс...канд.мед.наук. -М.
-1998
2.
Волков В.Т.. Мотовилов Н.П. Сочетание бронхиальной астмы с токсикоманией к алкоголю и табаку //Реабилитация нерв-психич.
больных. -Том.мед. ин-т. 1984. -вып.б. -С.179-181
3.
Всемирная организация здравоохранение. Европейское региональное бюро. Копенгаген. Наркомания в Средней Азии: Отчет
Национальных экспертов 1991-1997 гг. Всемирная организация здравоохранения. Европейское региональное бюро. - Копенгаген. -
1999. -
С.40 (Здоровье 21: задача 12, 1303)
4.
Крутько В.С. Пневмония у больных туберкулезом легких, страдающих алкоголизмом //Пробл.туберкулеза. -1990. -№1. -С.64-66
5.
Линский И.В. Семейный анамнез как источник информации о предрасположенности к заболеваниям наркологического профиля.
//Украинский медичный часопие. -2000. -№5. -С. 141-144
6.
Мамутов Р.Ш. Профилактическая кардиология в Узбекистане: некоторые результаты и принципы организации на уровне первичного
звена здравоохранения //Ўзбекистон кардиологияси. -2006. -№1. -Б.21
Mamasoliev N.S.,
Mirzaev K.M.,
Xoldarova G.B.,
Saidxanova N.,
Nizamova S. G.,
Abduvaxobova N.R.,
Nishonov F.
Alkogolni salbiy ta'siri va kontiniumni kuchaytirishi
fanda yetarlicha isbotlangan yoki o'rganilgan. Lekin
giyohvandlar populyasiyasida bunday vazifani qo'yib
bajariigan tadqiqotlar juda kam, O'zbekistonning Farg'ona
vodiysida esa - yo'q darajada. Shu bois, giyohvandlikka
berilgan aholi guruhlarida alkogolni xatarli omil sifatida
epidemiologik tavsifi o'rganilib chiqildi va amaliyot
uchun ahamiyatli natijalar olindi.
Bizning lahlillarimiz ko'rsatdiki, bu 1- jadvalda
raqanili bayon etilgan. giyohvandlar orasida alkogolning
to'rt turi - pivo, kuchli vino, kuchsiz vino va kuchli
ichimliklar iste'mol qilish keng tarqalgan.
УДК: 613.816+616-071/.1
GIYOHVANDLAR POPDLYASIYASIDA YLRAK-QON TOM1R
KASALLIKLARIGA NISBATAN EPIDEMIOLOGIK SHAROITLAR
TAVSIFI. II-AXBOROT: POPULYASIYA DARAJASIDA ALKOGOL
ISTE'MOL QILISHNI EPIDEMIOLOGIK TAVSIFI
RSHTYO1M Andijon filiali va Andijon Davlat tibbiyot instituti
Dollar arforotnomasi, 2011, № 1, Samarqand
/5.
Pivo ichishning o'rtacha kundalik miqdori - 500,0±8,9
g/kuni (18,7%),
kuchsiz
vino
-
250,0±4,6 g/kuni (16,6%),
kuchli
vino
-
355,0±4,9 (14,4%) va kuchli ichimliklar ichish -
580,0±10,2 g/kun (50,7%)ni tashkil etadi. Eng ko'p kuchli
ichimliklar ichish giyohvandlar orasida urf bo'lgan, unga
solishtirganda 2,7 barobar kam - pivo ichish, 3,1 marta
kam - kuchsiz vino ichish va 3,5 barobarga yetib kam
(p<0,001) - kuchli vino ichish kuzatiladi.
1-
jadval alkogol ichimliklarning salmoqlari
Alkogol turlari
n
M±m
%
Pivo
94
50,0±8,9
18,7
Kuchsiz vino
85
250,0±4,6
16,6
Kuchli vino
74
355,0±4.9
14,4
Kuchli ichimliklar
260
850,0±10,2
50,7
Jami
513
676,2±7,2
25,0
R
'Л
Ki
ir
<
О
О
О
о
о
о
V
V
V
ГЧ
С
П
-т
tx
с
ц
си
г
—
о
с
?
о
o'
о
Л
Л
V
ГЧ
г*
-,
Т
Г
C
L
СЦ
CU
Mazkur populyasiyada toza alkogolni o'rtacha qabul
qilish darajasi 676,2±7,2 g/kunni tashkil etadi yoki
ularning har to'rtinchisi giyohvan moddalami qabul qilish
bilan bir vaqtda alkogolga ham ruju qo'yganliklari ma'lum
bo'Idi.
2-
jadvalda toza alkogolni yuqori miqdorda qabul
qilishni (20 g/kun) dan ziyod tarqalishi darajasi
keltirilgan.
2-
jadval
Giyohvandlar orasida toza alkogolni yuqori miqdorda (>20 g/kun) qabul qilishni tarqalishi
*-n - mazkur yosh guruhida alkogolni 20 g/kun miqdordan ortiq iste'mol qiluvchilar soni
**-n - mazkur yosh guruhdagilami umumiy soni
Keltirilgan natijalardan ayon bo'ladiki, ko'p alkogol
iste'mol qilish 20 yoshgacha bo'lgan o'smir -
giyohvandlarga to'g'ri keladi (8,3+8,0%), 20-24
yoshlilarda - 0,0%, 25-29 da - qiyoslaganda (birinchi
yosh guruhiga nisbatan) to salkam ikki barobarga yetib
kam (4,7±1,5%, p<0,05), 30-34 da - l,0±0,7% yoki 7,3%
kam darajada (p<0,001), 35-39 yoshlilarda - 7,1% kam
(1,2±1,2 %, p<0,001), 40-44 da - 3,1±3,1% yoki 2,7
barobar kam bo'lib (p<0,001) va 45 yoshdan o'tganlarda
- eng ko'p - 16,7±15,2 g/kun miqdordan kuniga ichish
aniqlandi (p<0,01).
E'tibomi 20 yoshgacha bo'lgan va 45 yoshdan o'tgan
populyasiya guruhlarida alkogolni kuchli iste'mol qilish,
shubxasiz, bizning ma'lumotlarimiz bo'yicha alohida
tortish kerak bo'ladi.
3-
jadvalda ko'p miqdorda alkogol
ichishni tekshirilganlar orasida qabul qilish
sur'atlari ko’rsatilgan.
3-
jadval
ma’lumotlari
dalolatlaydilarki,
giyohvandlar orasida umuman alkogol ichmaydiganlar
13,1% ni, ilgari ichib yurib tekshiruv paytida ichishni
tashlaganlar - 19,3%ni, oyiga ikki martadan ziyod ichib
yuruvchilar - 8,l%ni, oyiga uch martadan ziyod
ichuvchilar - 18,5%ni, haftada bir marta ichuvchilar -
23,9%ni vaharkuni ichuvchilar - 17,1 %ni tashkil
etadilar.
Turli yoshlarda alkogol ichish darajasi turlicha
tafovutlanib qayd qilinadi: < 20 yoshliiarda -
16,7±10,8% umuman ichmaydiganlar tashkil
Toza alkogolni o'rtacha qabul qilish darajalari va unda turli
(g/kun)
Yoshi
п* п**
%
<20
1 12
8,3±8,0
20-24
0
78
0,0
25-29
9
190
4,7±1,5?
30-34
2
191
1,0+0,7***
35-39
1
81 1,2±1,2***
40-44
1
32 3 1+3 1 * * *
>45
1
6
16,7±15,2**
'Doctor axborotnomasi, 2011,
1, Samarqancf
26
etadi; 20-24 yoshda bu koYsatkich - 14,4%ni. 25-
29 da - 15,3±2,6%ni (p>0,05), 30-34 da -
10.5+2,2%ni (p<0.05). 35-39 da - 14.8±3.9%ni
(p>0,05), 40-44 da - 6,3±4.3%ni (p<0,01) va 45 dan
oshganlarda 16,7±15.2%ni (p>0,05) tashkil etib qayd
qilinadi.
3-jadval
Giyohvandlar populyasivasida alkogolni ko'p qabul qilish sur'atlari
b.
Alkogolni ichish sur'atlari
n
%
Umuman ichmayman deganlar
77
13,1
Ilgari ichgan-u, hozirda ichmaydiganlar
114
19,3
Oyda ikki martadan ziyod ichish
48
8,1
Oyda uch martadan ziyod ichish
109
18,5
Haftada bir marta ichish
141
23,9
Har kuni ichish
101
17,1
Jami:
590
100,0
Giyohvandlar orasida oyda ikki va uch marta ichib
yuruvchilar 20 yoshgacha bo'lgan o'smirlarda - 16,7 va
8,3 %ni, 20-24 da - 9,0 va 16,7%ni (p<0,05), 25-29 da -
5,3 (p<0,001) va 20,5%ni (p<0,05), 30-34 da - 8,9
(p<0,01) va 19,4%ni (p<0,05). 35-39 da - 12,3 (p>0,05)
va 16,0%ni (p<0,05), 40-44 da - 6.3 (p<0,0001) va
18,8%ni (p<0,01), tashkil etadi.
Yoshga bog'liq holda ilgari ichgan-u hozirda
ichmayotganlar
va
hozirgi
paytda
ichuvchi
hisoblanuvchilar quyidagicha qayd qilinadilar - 20
yoshgacha giyohvandlarda 0,0 va 8.3 %dan, 20-24 da -
19,2 va 0.0 %dan (p<0,01), 25-29 da - 20.0 va 4,7 %dan
(p<0,01). 30-34 da - 18.3 va 1.0 %dan (p!<0,05;
p
2
<0.001), 35-39 da - 23,5±4,7 va 1,2+1,2 %dan (pi<0,05;
p
2
<0,001), 40-44 da - 21,9 va 3,1 %dan (p,>0.05; p
2
<0.01)
va 45 dan oshganlarda 0,0 va 16,7 %dan (p<0,01).
Demak.
maxsus
epidemiologik
tekshiruvimiz
natijalari
isbotli
tasdiqlaydiki
giyohvandlar
populyasiyasida keng tarqalgan va kontinium xavfiga
shubhasiz aloqador bo'lishi mumkin bo'lgan xatarli
omillardan biri bo'lib alkogol hisoblanadi. Alkogol ichish
giyohvandlar populyasiyasida o'ziga xos epidemiologik
tavsiflar bilan ifodalanadi; uni hisobga olish, so'zsiz.
klinik, prognostik va profilaktik ahamiyat kasb etib
davolash-profilaktika amaliyotlarini takomillashtiradi.
Bizning natijalarimiz boshqa populyasiyalarda
olingan
ma'lumotlar-dan
va
epidemiologik
qonuniyatlardan farq qiladilar [1,2,3] hamda, o'ylaymizki,
alohida davolash-profilaktika dasturlarini tuzishga asos
bo'lib xizmat qiladilar.
Adabiyotlar
1.
Анваров A.K., Тхостова B.T. Некоторые социально-гигиенические аспекты алкоголизма, наркомании и токсикомании.
//Здравоохранение Таджикистана. -1997. №4. --С.68-75
2.
Ерохин В.В. Медико-биологические аспекты хронического алкоголизма и проблемы фтизиатрии //Проблемы туберкулеза. -1987. -№7.
-
С.13-16
3.
Мухин А.С., Корнев Б.М.. Лебедев С.П. и др. Алкоголь и легкие. //Сов.медицина. -1981. -№8. -С.18-21
