<Dofyor axborotnomasi, 2011. INs 2, Samarkand
УДК: 616. 22+613.83
GIYOHVANDLAR POPULYACIYASIDA YURAK-QON TOMIR KASALLIKLARIGA
NISBATAN EPIDEMIOLOGIK SHAROITLAR TAVSIFI. 4-AXBOROT:
GIYOHVANDLAR!)A ARTERIAL GIPERTONIYANI TARQALGANLIGI
RShTYoIM Andijon filiali va Andijon davlat medicina instituti
Arterial
gipertoniyani
pandemic tus olib er shari aholisi
orasida tarqaiib borayotganligi ilmiy manbalardan
malum. Turli populyaciya va mamlakatlarda AG
epidemiologiyasi
keng
o'rganilgan.
Jumladan,
O'zbekistonda va Farg'ona vodiysi sharoitida ham bunday
ma'lumotlar ko'p keltiriladi.
Biz tadqiqotimiz davomida mazkur masalani
giyohvandlar populyaciyasida maxsus o'rgandik va uning
yetakchi xatarli omillarni tahlil qilib chiqdik. 1-jadvalda
giyohvandlikka berilgan aholi populyaciyasida arterial
gipertoniyani tarqalishi ko'rsatilgan.
AG turla-
Yosh guruhlari
<20
20-24
25-29
30-34
35-39
40-44
> 45 (n=6)
20-45
ri
(n=12)
(n=78)
(n=190)
(n=191)
(n=81)
(n=32)
(n=590)
SAG
0
l,2±l,0** 3,6+2,!***
3,7+2,5™
6,2±4,4**
I5.6±5,5**
33.3±10,2**
4,4± 2,0
0,0
1
6
7
5
5
2
26
DAG
8,3+2.5
5,1 ±3,7™ 3,3± 1,9™
3,1 ±1,4™
3,7±3.1™
6,3±4,5*
0
3,2±
1,6
1
4
3
6
3
2
0,0
19
Yumshoq
AG
0
3,8±2,6** 6,3- 4,5**
7,9±5,4™
13,6±4.8*
18,8± 7.2*
16,7± 6,1™
8.1 +
4,4
0.0
3
12
15
11
6
1
48
Kuchli
1,1+0.85
1.2+1,0
8.3+2.5***
1,6+1.4™
2,5±.9**
6,3± 4.2**
16,7± 6,1™
2.0+
AG
1
1
2
3
2
’ 2
1
12
Yomon
1 2±
sifatli
0
0
0
0
l,2±0.64***
0
0
0.64
AG
0,0
0,0
0,0
0,0
1
0,0
0,0
1
AG
0
2,6±1,2*** 6,0± 4.2**
8.4±
4,8™
I4.8±5,3*
21.8-- 8.3*
16,7+ 6.1™
8.3±
4,6
0,0
0 Zr
11
16
12
7
1
49
Jadval ma'lumotlari shaxodatlaydiki, 20-45 yoshli
giyohvandlar populyaciyasida AG 8,3+4,6% darajada
tarqalish bilan ifodalanadi. Eng ko’p 40-44 (21.8±8.3%)
va 45 yoshdan o’tganlarda (16,7+6,1%), nisbatan kamroq
35-39 yoshlilarda (14,8+5.3%,
P<0,05), bularga
solishtirganda 10 barobarga va yaqin 9 martaga kam bo'lib
20-24 yoshda (2,6±1,2%, P<0,0001) va 25-29 da
(6,0±4,2%, P<0,0l). 8,4±4,8% dan ko'rsatkichlar bilan 30-
34 yoshlilarda (P>0,05) kuzatilib. < 20 yoshgacha
bo'lganlarda - qayd qilinmaydi (0,0%).
Bu
ko'rsatkichlar
boshqa
aholi
guruhlariga
solishtirganda eng kamida ikki barobardan oshiqqayetib
kamki, u. albatta e'tiborni jalb qiladi [1,2].
Shunday natijalar AG ning alohida turlari bo'yicha
ham olindi.
SAG turli yoshlarda tafovutlanib - 0,0% (< 20
yoshlilarda), 1,2± 1,0% (20-24 yoshlilarda. 1-chi yosh
guruhiga solishtirganda ishonchli tafovutlanish bilan
ortib. P<0.01). 3,6±2,1% (25- 29 yoshda, P0.0001).
3.7±2,5% (30-34 da, P<0.01), 15,6±5,5% (40-44
yoshlilarda, P<0.01). 33,3±10,2% (45 dan oshganlarda,
P<0,01) va 4,4±2.0% (20-45 yoshlilarda) darajalarda qayd
etiladi.
Tekshirilgan aholi - giyohvandlar populyaciyasida
DAG ni aniqlanishi nisbatan kamroq ko'rsatkichlar bilan
ifodalanadi. Umumiy, 20-45 yoshli populyaciyada u
3,2±1,6% darajada qayd qilinib, 20 yoshgacha bo'lgan
o'smirlarda
Mamasoliev N.S.,
Mirzaev K.M.,
Nizamova S.G.,
O'rinboev U.,
Yuldashev R.N.
1-jadval
Giyohvandlikka berilgan aholi populyaciyasida arterial gipertoniyani tarqalganligi (sur'atda - foiz,
maxrajda - mutioq son)
(Doctor ay^orotnomasi, 2011, № 2, Samarqand
8,3±2,5%, 20-24 yoshda - undan 3,2% ga kam bo'lib
(5,1±3,7%, P>0,05), 25-229 da - 5,5% kam (3,3±1,9%,
P>0,05), 30-34 da - 3,1±1,4% (P>0,05), 35-39 da -
3,7±3,1% (P>0,05), 40-44 da -6,3±4,5% (P<0,05) va 45
yoshdan oshganlarda- 0,0% dan qayd qilindi.
Yumshoq AG ham yoshga bevosita bog'liq holda
ko'payib borishi ma'lum bo'ldi. Xususan, 20-45 yoshli
populyaciyada 8,1±4,4% aniqlanib turli yosh guruhlarida
0,0% (20 yoshgacha bo'lganlarda), 3,8±2,6% (20-24 da,
P<0,01), 6,3±4,5% (25-29 da, P<0,0l), 7,9±5.4% (30-34
da. P>0.05), 13,6±4,8% (35-39 yoshlilarda, P<0,05),
18.8±7,7% (40-44 da, P<0,05) va 16,7±6,1 % (45 dan
o'tganlarda, P>0,05) darajalar bilan kuzatiladi.
Kuchli AG (SQB > 180, DQB > mm simob ustunidan
yuqori) ham o'rtacha 2,0±l,0% darajada aniqlanadi va turli
yosh guruhlarida 1,1 ±0,85% dan (< 20 yoshda), l,2±l,0%
gacha (20-24 yoshda, P>0,05), 8,3a:2,5% gacha (PO.OOl,
25-29 da), 1,6±1,4% gacha (30-34 da, P<0,01), 6,3±4,2%
gacha (40-44 da, P<0,01) va 16,7±6,2% gacha (45
yoshdan oshganlarda, P>0,05) tafovut bilan qayd qilinadi.
1-jadvaldan yana ko'rinadiki, yomon sifatli AG (SAB
> 210 va DAB > 120 mm simob ustunidan yuqori) oz
bo'lsada, giyohvandlarda uchraydi. U 1,2±0.64% darajada
va faqat 35-39 yoshda aniqlanadi xolos (P<0,001), boshqa
yoshlarda qayd qilinmadi.
2-jadvalni raqamli ma'lumotlari dalolatlaydilarki,
giyohvandlar populyaciyasida AG rivqjiga 7ta yetakchi
xatarli omillar salbiy ta'sirlarini o'tkazadi. Bular jumlasiga
- oilaviy nomaqbul muhit, aqliy va jismoniy mehnat bilan
mashg'ul bo'lsh, yomon yashash sharoiti, alimentar omil,
bitta yoki qo'shma epidemiologik [atarli omillar kiradi.
Mazkur xatarli omillarga bog'liq holda AG tafovut bilan
turlicha tarqalib giyohvandlarda aniqlanadilar.
Jumladan oilaviy nomaqbul muhitga bog'liq holda -
I.4±0.85%, aaqliy mehnat bilan mashg'ullarda - 2,0±l,2%
(P>0.05), jismoniy mehnat qiluvchilarda - 1,0±0,5%
(P<0,05), yomon sharoitda yashovchilarda - l,5±0,7%
(P>0,05), noto'g'ri ovqatlanishga bo g'liq bo'lib- 8,3±3,4%
(P<0,001), I ta epidemiologik xatarli omilga bog'liq holda
- 6.4±2,8% (P>0,05) va qo'shma - 2 tadan ziyod
epidemiologik xatarli omillar bo'lganda - ikki barobardan
yetib ko'payib (13,5±5,6%,
P<0,01) AG
giyohvandlikka chalingan aholi orasida qayd etiladi.
L’muman afyunga mubtalo bo'lgan giyohvandlarda
AG ni epidemiologik tasviri va tavsifi 19 ta ko'rsatkich bo
yicha aniqlandi, ularni AG rivojidagi salmoqlari baholandi
va tahlilli xulosalarga kelindi. Bunda aniqlandiki, AG u,
yoki bu xatarli omilga bog'liq holda giyohvandlikka
chalingan aholi orasida 1,0% dan to 21,8% gacha
farqlanib qayd qilinadi.
2-jadval
Giyohvandlikka berilgan aholi populyaciyasida arterial gipertoniyani yetakchi omillarga bog'liq holda
tarqalganligi (sur'atda - foiz, maxrajda - mutioq son)
1 4± 20-45 yoshli giyohvandlik- .
Q
„
’ .
ka berilganlar
________
7
2,0±
l,0±
1,5±
8.3±
6,4±
13,5±
1,2™
0,7™
3,4™
3,4***
2.8™
5,6**
12
6
8
49
38
79
Aholi guruhi
<Dofyor axfiorotnomasi, 2011, № 2, Samarqancf
14
ТИ - tafovutlanish ishonchsiz, oldingi guruhga qiyoslanib aniqlangan, Ita epidxatarli omil aniqlangan - che-
kish, ichish, gipodinamiya kabi 7 ta yetakchi omillardan bittasi ko'zda tutiladi, 2 tadan ko'p xatarli omilni
qo'shilib uchrashi - bir vaqtda zikr etilganlami ikkitasidan ko'p bo'lib qayd qilinishi hisobga olingan.
Uning eng ko'p darajasi 40-44 yoshda va 45 yoshdan
oshganlarda. epidxatarli omillar kombinaciyasi mavjud
bo'lganda, noto'g'ri ovqatlanishda va ijtimoiy nomaqbul
xatarli omillar ta'sirida qad qilinadi. solishtiriIsa AG
tarqalishi Juda past-ki, bu. bizning tahlilimiz bo'yicha
giyohvandlami remissiya davrida aksariyat bo'lishi va
davolanib yurganliklari bilan bog'liqdir. Xumor xuruji
bosqichida so'zsiz, bu ko'rsatkichlar yuqori bo'lishi
mumkin. O'ylaymiz-ki. bu alohida ilmiy mavzu bo'lad i.
Adabiyotlar
1.
Бузина T.C. Психологические факторы риска ВИЧ инфицированных больных опийной наркомании.
//Автореф.дисс...канд. мед. наук. -М. -1998
2.
Мамутов Р.Ш. Профилактическая кардиология в Узбекистане: некоторые результаты и принципы организации на
уровне первичного звена здравоохранения //Узбекистан кардиологияси. -2006. -№1. -Б.21
Bu populyaciyada aksariyat yumshoq AG va SAG,
juda ko'p darajada kuchli hamda yomon sifatli AG
uchraydi. Umuman, ilmiy manbalarga
