SHARQSHUNOSLIK /
ВО С Т О К О ВЕ ДЕ Н И Е
/ ORIENTAL STUDIES 2016,
№
3
33
сифатлар ва феъллар ясалади. Тилшунослар томонидан уларни ажратиш
учун қатор мезонлар таклиф этилади. Бунда турли омилларни: фонетик,
лексик, морфологик ва синтаксик омилларни ҳисобга олиш керак, буни бир
неча бор ҳам юртимиз, ҳам хитойлик тилшунослар таъкидлаганлар.
Замонавий хитой тилининг барча субъект-предикат модель ва субъект-
предикат тузилмаларини тилшунослар
离合词
liheci
деб аталувчи сўзларга
ва сўз бирикмаларига ажратадилар.
АҲМЕДОВА ДИЛФУЗА
Филология фанлари номзоди, катта илмий ходим-изланувчи, ТошДШИ
Форс тилида олмошларнинг публицистик матнлардаги
услубий ва функционал хусусиятлари
Аннотация. Мазкур мақола форс тилида олмошларнинг газета матнларидаги
функционал ва услубий хусусиятларини ёритишга бағишланган. Мақолада форс
тили грамматикасида ажратилган олмошларнинг барча семантик гуруҳлари
таҳлилга тортилган.
Таянч сўз ва иборалар: функционал услублар, публицистик услуб, публицистик
жанр, газета тили, олмош, синонимия.
Аннотация. Данная статья посвящена анализу функционально-стилистических
особенностий местоимений, проведен также анализ всех семантических групп
местоимений персидского языка.
Опорные слова и выражения: функциональные стили, публицистический
стиль, жанры публицистического стиля, язык газеты, местоимение, синонимия.
Abstract. This article is devoted to the analysis of functionally stylistic features of
pronouns the analysis of all semantic groups of pronouns of Persian language is carried
also out.
Abstract. This article deals with the analysis of functional stylistic features of
pronouns the analysis of all semantic groups of pronouns of Persian language is carried
also out.
Keywords and expressions: functional styles, publicistic style, genres of publicistic
style, newspaper language, pronoun, synonymy.
Бугунги кунда форс тилини яхлит бир тизим сифатида ўрганиш, унинг
нутқий маданиятини замон талаблари даражасига кўтариш фаолиятимизнинг
таркибий қисмига айланди. Форс тили сўз туркумларига оид луғавий
бирликларни функционал-стилистик аспектда ўрганиш ана шу маса-
лаларнинг маълум қисмини ҳал этишга кўмаклашади. Ўзбек ва рус
тилшунослигида сўз туркумларининг функционал-стилистик хусусият-
ларини тадқиқ этишга бағишланган бир қатор ишлар амалга оширилган.
Аммо эрон тилшунослиги, хусусан, ўзбек ва рус эроншуносликларида бу
SHARQSHUNOSLIK /
ВО С Т О К О ВЕ ДЕ Н И Е
/ ORIENTAL STUDIES 2016,
№
3
34
борада ҳал этилиши ва ўрганилиши лозим бўлган муаммолар анчагина.
Шулардан бири алоҳида лингвистик хусусиятларга эга бўлган олмошларни
стилистик йўналишда таҳлил этиш бўлиб ҳисобланади. Шу пайтга қадар
олмошларнинг функционал-стилистик имкониятлари яхлит ҳолда тадқиқ
этилмаганлиги танланган мавзунинг долзарблигини белгилайди.
Олмошлардаги стилистик оттенкаларнинг юзага келишида нутқий
вазиятда бошқа сўз туркумларига оид бўлган сўзларнинг олмош вазифасини
бажариши, олмошларнинг гапда грамматик вазифадан бошқа вазифаларни
ҳам адо этиши, улардаги вариантларнинг бири ўрнида иккинчисининг
қўлланиши, уларнинг функционал услублар доирасида чегараланиши каби
ҳолатлар муҳим аҳамиятга эга бўлади. Бу жараённи таҳлил қилиш эса
олмошларнинг лингвистик моҳиятини тўлароқ англашга имкон беради.
Форс тилида бошқа сўзларга нисбатан олмошлар сон жиҳатдан оз-
чиликни ташкил қилади. Шундай бўлса ҳам, универсаллиги ва қўлланиш
частотасининг фаоллиги билан бошқа сўз туркумларидан жиддий
фарқланади. “Мавҳумлик даражасининг кучлилиги уларнинг ёрдамчи сўзлар
вазифасини
бажаришига
шароит
яратади”
1
.
А. Г. Елисеева
ва
О.Н. Селиверстовалар олмошлар семантик жиҳатдан энг жумбоқ сўзлар
тоифасига киришини қайд этишган эди
2
.
Шунинг учун ҳам анъанавий грамматикадаги олмошларга бўлган
муносабат доирасидан четга чиқилиши ва уларнинг стилистик имкониятлари
таҳлили этилиши ана шу универсалликнинг нимадан иборат эканлиги
ҳақидаги саволларга ижобий жавоб беради. Олмошларнинг функционал
стилистик таҳлилини ҳам умумлингвистик таҳлил комплексида олиб қараш
кутилган натижаларни беради. Чунки тил бирликларини бу тарзда яхлит
олиб ўрганиш уларнинг нутқий табиатини ҳамиша тўлароқ англашимизга ва
шу асосда мақсадга мувофиқ тарзда фойдаланишимизга олиб келган.
Кишилик олмошларининг функционал-стилистик хусусиятлари.
Кишилик олмошлари деб номланувчи олмошлар шахсларга нисбатан
қўлланиб, грамматик жиҳатдан шахс отлари вазифасини бажаради. Форс
тилида кишилик олмошилари –
نم
“
мен”,
وت ”сен”,
ام ”биз
”,
امش “сиз”,
кишилик-кўрсатиш олмошлари
وا
,
ىو
“
у”,
آ
اهن
,
ناشيا
“улар”
юзасидан олиб
борилган кузатишлар бу элементларнинг стилистик имкониятлари кенг
эканлигини кўрсатди.
نم
олмоши.
Бу олмошга синоним сифатида
هدنب
,
ركاﭼ
,
ریقح
,
رقحا
,
بناجنيا
,
بناجنآ
сўзлари
қўлланилади. Тилнинг функционаллиги нуқтаи назаридан қайд этиш
мумкинки,
نم
ўрнида бу сўзларни қўллаш образлилик ва таъсирчанликка
1
Майтинская К. Е. К происхождению местоименных слов в языках разных систем //
Вопросы языкознания. – М., 1966. № 1. – С. 16.
2
Елисеева А. Г., Селиверстова О. Н. Семантическия структура местоименного значения //
Вопросы языкознания. – М., 1987. № 1. – С. 79.
SHARQSHUNOSLIK /
ВО С Т О К О ВЕ ДЕ Н И Е
/ ORIENTAL STUDIES 2016,
№
3
35
катта хизмат қилиши мумкин бўлгани ҳолда, уларнинг ўрнида
نم
ни қўллаш
бунинг акс натижасини бериши кузатилади.
Масалан:
ورب ىنامهم هب نم اب زورما ایب
жумласидаги
نم
олмоши
هدنب
,
ركاﭼ
,
ریقح
,
رقحا
вариантлари билан алмаштирилиши мумкин, лекин унинг ўрнига
زورما ایب
ورب ىنامهم هب بناجنيا اب
дейилиши услубий номутаносибликка олиб келади.
Кишилик олмошлари ўзининг кичик доирасида – шахсни кўрсатиш
жараёнида ҳам ўзаро синонимик муносабатга киришиши мумкин. Масалан,
матнларда алоҳида мақсадлардан келиб чиқиб,
ام
олмоши
نم
олмошининг
ўрнида якка шахсга нисбатан қўлланади. Бундай пайтда унинг семантик
маъносида икки йўналишни кузатиш мумкин: бир томондан, мақтаниш,
ғурурланиш каби маъноларни, иккинчи томондан эса, камтарлик маъносини
ифодалайди.
ام
олмошининг якка шахс ва камтарлик маъносида қўлланиши
кўпинча илмий адабиётлар ҳамда газета матнларида учрайди.
دوشیم لابند روطﭼ تاریثات نيا مینیبب ميرظتنم ام
(2:3)
Ушбу таъсир нимага олиб
келишини кутамиз.
Юқорида санаб ўтилган
هدنب
,
ركاﭼ
,
ریقح
,
رقحا
,
بناجنيا
,
بناجنآ
каби сўзлар
кишилик олмошларининг эквиваленти саналса-да, улар турли услубий
қатламга мансуб
1
.
نم
меъёрий ва оғзаки тилга хос бўлса,
ركاﭼ
,
ریقح
,
رقحا
вариантдари эпистоляр услубга хос,
بناجنآ
,
بناجنيا
вариантлари эса расмий
услубга хос хисобланади. Публицистик услуб, шу жумладан, газета услуби
расмий ва адабий услуб элементларини ўзида мужассам этганини инобатга
олсак,
بناجنآ
,
بناجنيا
вариантларини газета тилига хос вариантлар деб олсак
муболаға бўлмайди.
مراد تلیسم لاعتم دنوادخ زا ملاسا ناهج هب بناجنيا
(2:6)
Мен ислом оламига Аллоҳдан
илтижо қилиб қоламан.
Таҳлиллар натижаси газета матнларида
نم
кишилк олмоши каммахсул
эканлигини кўрсатди. Умумий тўпланган мисоллардан 5% дагина
نم
кишилк
олмоши ишлатилиши кузатилди.
نم
кишилик олмоши асосан кишиларнинг
гаплари кўчирма тарзда келтирилаётганда ишлатилади.
هك تفگ ناريا هب ىزنودنا و هیكرت رازاب زا ىياهتهباشم هب هراشا اب رولك كم
نم
هیلع اهميرهت هب
مهدیمن ىتیمها ناريا
(1:4)
Мак
Клевер Туркия ва Индонезия бозорининг Эрон бозорига ўхшашлигига
тўхталиб деди: менга Эронга қарши санксиялар аҳамиятга эга
э
мас
وت
олмоши.
Ушбу олмошнинг стилистик имкониятлари ҳам
نم
олмоши сингаридир.
Яъни, у ҳам сўзловчининг нутқи қаратилган шахсни таъкидлаш оттенкасини
беради:
1
Рубинчик Ю. А. Грамматика современного персидского литературного языка. – М., 2001.
SHARQSHUNOSLIK /
ВО С Т О К О ВЕ ДЕ Н И Е
/ ORIENTAL STUDIES 2016,
№
3
36
ىنادیمن هلب .ىنادیمن اروا وت اما
Аммо сен уни билмайсан. Ҳа билмайсан.
Олмошнинг тушиб қолиши гапнинг мазмунига путур етказмайди, унинг
кимга қаратилгани феълдан англашаверади. Лекин унинг қўлланмаслиги
бараварида таъкидлаш оттенкаси ҳам йўқолади:
ىنادیمن هلب .ىنادیمن اروا اما
Аммо уни билмайсан. Ҳа билмайсан.
وت
олмоши
نم
ўрнида ҳам қўлланилади ва кучли бидиий-эстетик таъсир
кучига эга бўлади. Бундай қўлланиш сўзловчининг ўзига-ўзи хаёлан
мурожаат қилганида акс этади. Лекин
وت
олмошининг қўлланиш имконияти
газета матнлари доирасида чегараланган.
وا
ва
ىو
олмошлари.
Форс тилида
وا
ва
ىو
олмошлари синоним саналиб, ҳар иккаласининг
маъно англатиш имконияти бир хил. Лекин бу икки олмошнинг стилистик
имкониятлари бир-биридан фарқ қилади.
وا
олмоши универсал санлалиб,
барча услубларда қўлланиши мумкин. Лекин унинг ишлатилиши асосан
оғзаки ва меъёрий тилга хос. Газета матнларида
وا
олмошига синоним
равишда
ىو
олмошининг ишлатилиши сермаҳсул саналади. Биз таҳлил
қилган газета матнларида 3-шахс бирликни ифодаловчи олмошлар ичида
وا
15% ни
ىو
85% ташкил этди.
داتسيا نوبيرت تشپ ىدبع زورهب وا زا سپ
(2:8)
Ундан сўнг Беҳруз Абади сўзга
чиқди.
Форсий газета тилининг ўзига хос хусусиятларидан бири унда бирор
шахс нутқи ёки суҳбатининг берилишида ҳар бир жумладан олдин
همادا رد ىو
درك ناشنرطاخ
,
داد همادا ىو
,
درك حيرصت ىو
,
تفگ ىو
,
تشاد راهظا ىو
,
درك هفاضا ىو
,
دوزفا ىو
каби бирикмалар келади. Газета матнларида ана шундай бирикмалар
таркибида
وا
эмас
ىو
олмоши кенг ишлатилиши кузатилди.
دوب ىملاسا ناريا نانمشد هدارا فلاخ رب نيا هتبلا :داد همادا ىو
(1:3)
У давом этти: бу
албатта Эроннинг душманлари истагига қарши бўлди.
Форс тилида газета матнларида раҳбар, президент ёки юқори
мансадорлар ва руҳонийлар ҳақида сўз юритилганда гапда қайтариққа йўл
қўймаслик мақсадида уларни ифодалаш учун
دیللقت عجرم
,
بلاقنا مظعم ربهر
,
مظعم ماقم
ىربهر
,
هل مظعم
каби шакллари қўлланилади.
ام
олмоши.
Бу олмошнинг грамматик вазифаси сўзловчи ва унинг сўзлаш жараёнида
ёки ҳаракатнинг бажарилишига алоқадор бўлган бошқа шахсларни ҳам
SHARQSHUNOSLIK /
ВО С Т О К О ВЕ ДЕ Н И Е
/ ORIENTAL STUDIES 2016,
№
3
37
ифодалашдан иборатдир.
ام
олмошининг 1-шахс кўпликни англатиши
доирасидан ташқарига чиқиши семантик-стилистик маъноларни вужудга
келтиради. Шу нуқтаи назардан
ام
олмоши ва унинг
اه
қўшимчасини олган
اهام
шакли англатадиган камтарлик, мағрурлик, манманлик маънолари унинг
семантик-стилистик маънолари бўлиб ҳисобланади.
ام
олмошининг айнан бир формада камтарлик ва манманлик маъноларини
ифодалаши қизиқ ҳодисадир. Чунки бу маънолар бир-бирига қарама-қарши
маънолардир.
ام
олмошининг бу иккала маъноси унинг кўпликни, жамоа
шахсни ифодалаш хусусиятидан келиб чиқади.
ام
олмошининг газета
матнларида қўлланишига тўхаталадиган бўлсак, бу олмош журналистлар
тилидан мустаҳкам ўрин олган олмош саналади ва репортаж, интервью,
шарх каби жанрларга оид матнларда фаол қўлланади.
ميراد هگن اراداهش داي هك ميراد زاین ام
(1:8)
Биз шаҳидларимизни доимо ёдда
сақлашимиз керак.
امش
олмоши.
امش
олмоши тингловчининг бирдан ортиқлигини ифодалаш унинг
грамматик маъноси бўлиб ҳисобланади. Ҳозирги форс тилида ёши катта
кишига нисбатан қўлланиши меъёрлашган. Шунинг учун ҳам кўпликни
ифодалашга эҳтиёж сезилганда ҳозирги форс тилида унинг
اهامش
шаклига
мурожаат қилинади.
Газета матларида
امش
олмоши интервюда савол берувчи томонидан
давлат раҳбарлари нутқида мурожаат сифатида кенг ишлатилади.
اهنآ
,
ناشيا
олмошлари.
Бу олмошлар газета матнларида фаол қўлланувчи олмошлар саналади.
اهنآ
олмоши 3-шахс кўплик маъносини англатиб,
نآ
кўрсатиш олмоши ва
اه
кўплик қўшимчасининг қўшилишидан ясалган.
دنشاب هتشاد لكشم نيا راهم ىارب ىبسانم ىزير همانرب دياب اهنآ
(1:6)
Бу муаммони ҳал
қилиш учун уларнинг аниқ дастурлари бўлиши керак.
Кузатувлар жараёнида газета матнларида
اهنآ
олмошига синоним равишда
نانآ
шаклининг қўлланиши ҳам сермаҳсул эканлиги маълум бўлди.
مبهد شهاك ارنانآ ىاه هداوناخ ىونعم و ىدام تلاكشم هك تسا نيا ام شلات
(3:9)
Биз улар
оилаларининг моддий ва маънавий қийинчиликларини камайтиришга
ҳаракат қилмоқдамиз.
Форс тилида 3-шахс кўпликни ифодаловчи
ناشيا
кишилик олмоши ҳам
мавжуд. Бу олмошнинг
اهنآ
олмошидан фарқи, асосан ҳурмат маъносини
англатиб, кўпликка нисбатан эмас, бирликка нисбатан қўлланади. Бу
олмошнинг газета матнларида қўлланиши сермаҳсул саналади.
SHARQSHUNOSLIK /
ВО С Т О К О ВЕ ДЕ Н И Е
/ ORIENTAL STUDIES 2016,
№
3
38
...دنتخاس ناشنرطاخ بلطم نيا نایب اب ناشيا
Улар бу масалага тўхталиб
таъкидладилар…
Э
галик олмошларининг функционал-стилистик хусусиятлари.
Форс тилида тегишлиликни таркибида кишилик олмошлари мавжуд
изофий бирикмалар англатади. Кишилик олмошларининг қаратқич
вазифасида келиши газета матнларида кўп учрайди.
Тегишлиликни изофий бирикмадан ташқари эгалик олмошлари ҳам
ифодалаш имконига эга. Бу турдаги олмошлар ўзи мустақил равишда
ишлатилмай, ўзидан олдинги сўзга қўшилиб келади. Эгалик олмошлари
қўлланиш ва гапда бажариб келаётган вазифаси жиҳатидан кишилик
олмошларидан фарқланмайди. Стилистик жиҳатдан оладиган бўлсак, эгалик
олмошлари форс тилида асосан оғзаки услубга хос бўлиб, газета матнларида
асосан 2-шахс кўплик шакли ишлатилиш ҳолати кузатилади. Оғзаки тилда
эгалик олмошлари нафақат отларга, балки предлог ҳамда феълларга
қўшилиб келиш ҳолатлари ҳам мавжуд. Лекин бундай шакллар газета тилига
хос бўлмай, фақат тегишлилик маъносидагина қўлланади.
درك رفس نكپ هب نامروشك هجراخ روما ريزو فيرظ داوج دمحم
(3:7)
Мамлакатимиз
Ташқи ишлар вазири Муҳаммад Жавод Зариф Пекинга жўнаб кетди.
Кўрсатиш олмошларининг функционал-стилистик хусусиятлари.
Форс тилида кўрсатиш олмошларидан
نيا
сўзловчига нисбатан яқин,
نآ
эса сўзловчига нисбатан узоқда жойлашган нарса-предметни англатади.
Кўрсатиш олмошлари гапда аниқловчи вазифасини бажаради.
دنهد ماجنا ىلاع رایسب ارراك نيا دنناوتیم هك دنتسه ىناسك اهنآ
(3:9)
Улар бу ишни
қойилмақом бажара оладилар.
نيا
ва
نآ
олмошлари 3 шахс бирликдаги кишилик олмоши ўрнида ҳам
ишлатилиши мумкин
1
. Лекин бундай ҳолат газета матнларида кузатилмади.
نيا
ва
نآ
кўрсатиш олмошларининг яна
نیمه
,
نامه
,
نینﭼ
,
نانﭼ
шакллари ҳам
мавжуд бўлиб, улар газета матнларида сермаҳсул қўлланилади.
دراد دوجو زین 2012 لاس تبسن ىارب تیعضو نیمه
(1:12)
Худди шундай вазият
2012 йилда ҳам кузатилган.
Газета матнларида
نيا
кўрсатиш олмошига
اه
кўплик қўшимчаси
қўшилган шаклининг қўлланиши ҳам характерли ҳолат ҳисобланади.
1
Рубинчик Ю.А. Грамматика современного персидского литературного языка. – М., 2001. –
С. 172
.
SHARQSHUNOSLIK /
ВО С Т О К О ВЕ ДЕ Н И Е
/ ORIENTAL STUDIES 2016,
№
3
39
Юқорида
اهنآ
кишилик олмоши 3-шахс кўплик маъносини бериши ҳақида
тўхталган эдик.
اهنآ
асосан кишиларга нисбатан қўлланса,
اهنيا
жонсиз
предметларга нисбатан қўлланади. Бу икки олмош бир хил грамматик
категориялар орқали ясалса-да, улар олмошларнинг бошқа-бошқа гуруҳига
мансуб.
اهنآ
кишилик олмоши,
اهنيا
кўрсатиш олмоши вазифасини бажариб
келади.
Сўроқ олмошларининг функционал-стилистик хусусиятлари.
Сўроқ олмошлари шахсга, предметга, белгига, миқдорга, вақтга,
мақсадга, сабабга ва ўринга муносабат англатади. Форс тилида уларнинг
турли кўринишлари матн билан боғлиқ равишда ўзаро синоним сифатида
ишлатилиши мумкин. Сўроқ олмошларидаги бу хусусият унинг нафақат
бошқа мустақил сўз туркумлари ўрнида келишини, балки нутқда стилистик
имкониятлари кенг эканлигини кўрсатади.
Форс тилида сўроқ олмошларидан қуйидагиларни келтириш мумкин:
шахсга оид саволни билдирувчи
هك
, предметга оид саволни билдирувчи
هﭼ
,
миқдорни билидрувчи
دنﭼ
, вақтни билдирувчи
ىك
, сифатни билдирувчи
مادك
1
.
هك
ва
هﭼ
сўроқ олмошларига синоним равишда оғзаки тилда
ىك
ва
ىﭼ
шакллари ҳам мавжуд. Лекин бу шакллар газета матнларида учрамайди.
؟دنك هوكش درد مادك زا ملاسا تما ىتسارب
(2:4)
Ислом умматини қандай дард
қийнаяпти?
Публицистиканинг танқидий ва долзарб мавзулар ёритилган жанрларида,
жумладан, танқидий хабар, муаммоли репортаж, танқидий мақола кабиларда
сўроқ олмошларидан кенг фойдаланилади. Муаллифнинг ўзи савол бериши
ва баъзан ўзи жавоб қайтариши публицистик баён услубида қулай усул
ҳисобланади. Шунинг учун ҳам бу мазмундаги матнларда сўроқ
олмошларига тез-тез мурожаат қилиб турилади.
Бўлишсизлик
олмошининг функционал-стилистик хусусиятлари.
Инкор маъносини ифода этувчи
چیه
ва унга қўшиладиган сўзлар
бўлишсизлик олмошлари сифатида газета матнларида, барча матнларда
бўлгани каби, қатъиятни таъкидлаш, ажратиб кўрсатиш, кескин фикр ифода
этиш, қиёслаш каби ҳолатларда қўлланади.
درك دنهاوخن محر مه ریبك و ریغص زا سكچیه هب اهنآ
(3:8)
Улар ҳеч кимга, каттага
ҳам, кичикка ҳам раҳм қилмайдилар.
Гумон
олмошларининг функционал-стилистик хусусиятлари.
Олмошлар орасида сон жиҳатидан кўпчиликни ташкил этадиган гумон
олмошларининг газета матнларида қўлланиши маҳсулдор. Публицис-
тиканинг дерди барча жанрларига хос бўлган аниқликка мойиллик уларнинг
фаол ишлатилишига монелик қилмайди. Форс тилида гумон олмош-
1
Там же. – С. 179
.
SHARQSHUNOSLIK /
ВО С Т О К О ВЕ ДЕ Н И Е
/ ORIENTAL STUDIES 2016,
№
3
40
ларидан
دنﭼ
,
نيدنﭼ
,
ىا هدع
,
ىرامش
,
ىا هرذ
,
ىضعب
,
ىخرب
,
ىزیﭼ
,
ىسك
кабилар газета
матнларида кенг қўлланади.
دنهدب خساپ دوشیم هدروآ صاخشا ىخرب طسوت هك ىياه هناهب ىخرب هب تیعطاق اب دياب
(1:5)
Баъзилар томонидан билдирилган айрим баҳоналарга қатъият билан
жавоб беришлари керак.
Публицистика доирасида қараладиган жанрларнинг кўплиги уларнинг
ҳар бирининг алоҳида тил хусусиятларига эга эканлигидан далолат беради.
Жанрлар ранг-баранглиги публицистик матнларда олмошларнинг ўрнини
ҳам белгилаб беради. Гумон маъносидаги олмошларнинг маҳсулдор эмас-
лиги публицистик жанрлардаги аниқликка мойилликнинг кучлилиги ва
бунга гумон олмошлари халақит бериши билан изоҳланади.
Хулоса ўрнида шуни айтиш жоизки, олмошларнинг фаол қўлланиши
стилистик маъно оттенкалари кўламининг кенгайишига сабаб бўлади.
Олмошлараро ва олмошларнинг бошқа тил элементлари билан содир
бўладиган синонимияси нутқ жараёнида жуда катта қулайликлар яратади. Бу
жараёнда такрордан қочиш, фикрни ранг-баранг тарзда ифода этиш
масаланинг бир томони бўлса, бу муносабатлар ва ўзаро алмашинишлар
туфайли турли-туман стилистик маъноларнинг ифода этилиши унинг
иккинчи жиҳатидир.
МИРЗАҲМЕДОВА ҲУЛКАР
Ўқитувчи, ТошДШИ
Форс тилида янги терминларнинг адабий тилга ўзлашиш
ҳолати
Аннотация.. Мақолада “Форс тили ва адабиёти академияси”нинг таклиф
қилаётган янги терминлари ва уларнинг соҳа терминологиясида қўлланилиши
борасидаги таҳлиллар ўз аксини топган. Муаллиф транспорт терминларидаги
дублетлик ва уларнинг даврий нашрларда, шунингдек, соҳа адабиётларида
ифодаланиши юзасидан хулосаларини келтирган.
Таянч сўз ва иборалар: термин, терминология, дублетлар, транспорт
терминлари.
Аннотация. В данной статье рассматриваются новые термины, предлагаемые
«Академией персидского языка и литературы» и анализ их употребления в области
терминологии. Автор привел выводы о дублетности в транспортных терминах, а
также об их употреблении в периодических изданиях и литературе по
специальности.
Опорные слова и выражения: термин, терминология, дублеты, транспортные
термины.
