SHARQSHUNOSLIK /
ВОСТОКОВЕДЕНИЕ
/ ORIENTAL STUDIES 2017,
№
3
123
ÕÀË£ÀÐÎ ÌÓÍÎÑÀÁÀÒËÀÐ ÂÀ È£ÒÈÑÎÄ //
ÌÅÆÄÓÍÀÐÎÄÍÛÅ ÎÒÍÎØÅÍÈß È ÝÊÎÍÎÌÈÊÀ //
INTERNATIONAL RELATIONS AND ECONOMICS
САЙФУЛЛАЕВ
ДУРБЕК
Тарих
фанлари
бўйича
фалсафа
доктори
(PhD),
ТошДШИ
Миллий
дипломатияни
кадрлар
билан
таъминлаш
муаммолари
Аннотация
.
Мақолада
дипломатия
соҳасини
кадрлар
билан
таъминлаш
жараён
-
лари
ўрганилган
,
бу
борадаги
вазифалар
кўриб
чиқилган
.
Ўзбекистон
мустақилликни
қўлга
киритганидан
кейин
ноёб
ихтисосликка
эга
мутахассисларга
эҳтиёж
яққол
сези
-
либ
қолганлиги
,
шу
муносабат
билан
мустақилликнинг
дастлабки
куниданоқ
халқ
таъ
-
лим
тизими
билан
бир
қаторда
олий
таълим
тизимини
ҳам
ислоҳ
қилишга
киришил
-
ганлиги
таъкидланди
.
Мақолада
ўтган
аср
90-
йилларида
дипломатик
кадрларга
бўлган
эҳтиёжнинг
кескин
тус
олганлигини
изоҳлаш
учун
бу
соҳадаги
совет
даври
амалиёти
-
га
алоҳида
тўхталиб
ўтилган
.
Хусусан
,
Ўзбекистон
Ташқи
ишлар
вазирлиги
СССРнинг
ташқи
алоқалар
соҳасида
иттифоқчи
республикаларга
ваколатлар
бериш
тўғриси
-
даги
1944
йилдаги
тегишли
қонуни
билан
ташкил
этилганига
қарамай
,
уларга
чеклан
-
ган
вазифалар
берилгани
,
яъни
у
протокол
хизмати
вазифаларини
бажаргани
,
дипло
-
мат
кадрлар
тайёрлаш
масаласида
бир
ёқлама
ёндашув
шакллангани
аниқланди
.
Таянч
сўз
ва
иборалар
:
миллий
дипломатия
,
ЖИДУ
,
ТДШИ
,
ЎзДЖТУ
,
ДБА
,
СМТМ
,
МДҲМИ
.
Аннотация
.
В
статье
изучены
процессы
обеспечения
национальной
дипломатии
кадрами
и
рассмотрены
задачи
в
данной
сфере
.
Подчеркивается
,
что
с
обретением
Узбекистаном
независимости
стала
очевидной
потребность
страны
в
кадрах
,
име
-
ющих
редкую
специальность
.
В
связи
с
этим
с
первых
дней
независимости
,
наряду
с
реформированием
системы
народного
образования
,
были
начаты
реформы
в
сфере
высшего
образования
.
В
статье
для
разъяснения
острой
потребности
в
дипломати
-
ческих
кадрах
в
1990
годы
отдельно
изучена
практика
советского
периода
в
данной
сфере
.
В
частности
,
отмечается
,
что
Министерство
иностранных
дел
Узбекистана
было
образовано
соответствующим
законом
СССР
,
принятым
в
1944
году
,
о
предос
-
тавлении
полномочий
союзным
республикам
в
сфере
внешних
отношений
.
Однако
данному
Министерству
были
отведены
ограниченные
полномочия
,
сводившиеся
к
выполнению
протокольных
функций
.
Установлено
,
что
в
вопросе
подготовки
дипло
-
матических
кадров
действовал
односторонний
подход
.
Опорные
слова
и
выражения
:
национальная
дипломатия
,
УМЭД
,
ТашГИВ
,
УзГУМЯ
,
АГУ
,
ИСМИ
,
МГИМО
.
Abstract.
The article provides a highly detalized examination of the field of human
resource provision and the tasks in this area. In particular, after Uzbekistan gained its
SHARQSHUNOSLIK /
ВОСТОКОВЕДЕНИЕ
/ ORIENTAL STUDIES 2017,
№
3
124
independence, it became evident that specialists with unique specialties are needed, and
from the very first days of independence, the system of higher education along with the
public education system itself was reformed. In the early 1990s, the Ministry of Higher
and Secondary Specialized Education of the Republic of Uzbekistan developed the
“Higher Education Reform” program. The article focused on Soviet practice in this area
in order to explain an acute need for diplomatic personnel in the 1990s. In particular, it
is noted that despite the fact that the the Ministry of Foreign Affairs in Uzbekistan was
established by the corresponding law of the Soviet Union on providing Soviet republics
with powers in the field of foreign relations in 1944, it had very limited responsibilities,
and often these ministries have fulfilled protocol tasks. As a result, there was a unilateral
approach to diplomacy, and the number of employees in the MFA was low.
Keywords and expressions:
National Diplomacy, UWED, TSIOS, UzSWLU, ASG,
ISRS, MGIMO.
Дипломатик
фаолиятни
кадрлар
билан
таъминлаш
Ўзбекистоннинг
хал
-
қаро
муносабатлар
субъекти
сифатида
шаклланиши
ва
ривожланиши
,
дунё
давлатлари
ва
жаҳон
ҳамжамияти
билан
дипломатик
муносабатларни
ривож
-
лантиришида
асосий
шарт
ва
омил
бўлди
.
Ўзбекистон
мустақилликни
қўлга
киритганидан
кейин
,
собиқ
Иттифоқнинг
деярли
барча
республикаларида
бўлгани
каби
,
дипломатик
ва
консуллик
алоқаларини
йўлга
қўйиш
,
ривож
-
лантириш
,
мамлакатнинг
миллий
манфаатларини
хорижда
ҳимоя
қилиш
тажрибаси
ва
лаёқатига
эга
ноёб
касб
эгалари
бўлмиш
дипломат
мутахассис
-
ларга
эҳтиёжи
яққол
сезилиб
қолган
эди
.
Ўзбекистон
Республикаси
учун
мустақил
ташқи
сиёсат
юритиш
давлат
фаолиятининг
янги
ва
амалда
қўл
-
ланилмаган
йўналишларидан
бири
эди
.
Яккаҳокимлик
тизими
шароитида
Ўзбекистон
халқаро
майдонга
тўғридан
-
тўғри
ва
очиқ
чиқиш
имкониятидан
маҳрум
бўлиб
,
ўзининг
ташқи
сиёсий
давлат
идораларига
,
етарли
дипломат
-
ларига
ва
ташқи
иқтисодий
фаолият
соҳасидаги
мутахассисларига
,
шундай
кадрлар
тайёрлайдиган
биронта
ҳам
институтига
эга
эмас
эди
1
.
1990
йилларда
дипломат
кадрларга
бўлган
эҳтиёжнинг
ўта
юқори
бўл
-
ганлигини
изоҳлаш
учун
бу
соҳадаги
совет
даври
амалиётига
алоҳида
тўхта
-
либ
ўтиш
зарур
.
Хусусан
,
Ўзбекистон
Ташқи
ишлар
вазирлиги
СССРнинг
ташқи
алоқалар
соҳасида
иттифоқчи
республикаларга
ваколатлар
бериш
тўғ
-
рисида
1944
йилда
қабул
қилинган
тегишли
қонуни
билан
таъсис
этилганига
қарамай
,
унга
ниҳоятда
чекланган
ваколатлар
берилган
,
кўпинча
у
протокол
хизмати
вазифаларинигина
бажарар
эди
.
Бу
ҳолат
ташқи
алоқаларга
доир
идоранинг
штат
бирлигида
яққол
ифодасини
топган
.
Масалан
, 1944
йилда
Ўзбекистон
ССРда
ташкил
этилган
Ташқи
ишлар
халқ
комиссарлиги
штати
50
кишидан
иборат
қилиб
белгиланган
бўлса
-
да
,
кетма
-
кет
штат
қисқарти
-
ришлари
натижасида
1954
йилга
келиб
3
та
дипломат
-
ходим
,
дипкурьер
,
катта
бухгалтер
,
фаррош
ва
қоровулдан
иборат
8
кишилик
кичкинагина
идо
-
1
Каримов
И
.
А
.
Ўзбекистон
:
миллий
истиқлол
,
иқтисод
,
сиёсат
,
мафкура
.
Т
. 1. –
Т
.:
Ўзбекистон
, 1996. 51-
б
.
SHARQSHUNOSLIK /
ВОСТОКОВЕДЕНИЕ
/ ORIENTAL STUDIES 2017,
№
3
125
рага
айланиб
қолган
эди
1
.
Қисқартиришга
учраган
дипломатлар
ё
касбини
ўзгартиришга
,
ё
бошқа
ташкилотларга
ишга
ўтишга
мажбур
бўлган
.
Дипло
-
мат
кадрлар
масаласида
бир
ёқлама
ёндашув
шакллангани
натижасида
рес
-
публикамизда
дипломатлик
фаолияти
билан
шуғулланадиган
ходимлар
сони
жуда
секин
кўпайган
.
Масалан
, 1978
йил
1
январь
ҳолатига
кўра
,
ходимлар
-
нинг
штат
бирлиги
18
нафарни
ташкил
этган
бўлса
2
,
мустақиллик
арафасига
келиб
уларнинг
сони
атиги
27
нафарга
етган
3
.
Мустақилликка
эришилганидан
сўнг
Ўзбекистонда
дипломатик
фаолият
билан
шуғулланадиган
мутахассислар
тайёрлашга
давлат
даражасида
алоҳи
-
да
эътибор
қаратила
бошланди
.
Бунинг
ўзига
хос
сабаблари
бўлган
:
бирин
-
чидан
,
мамлакатимиз
шу
вақтга
қадар
собиқ
Иттифоқ
таркибида
бўлганлиги
боис
ташқи
сиёсатини
мустақил
белгилай
олмаган
эди
;
иккинчидан
,
респуб
-
ликамиз
мустақил
ташқи
сиёсатга
эга
бўлмагани
учун
дипломат
кадрлар
етиштириш
имкони
ҳам
йўқ
эди
;
учинчидан
,
мустақиллик
йилларида
мамла
-
катнинг
жаҳон
ҳамжамиятига
интеграциясини
чуқурлаштириш
,
халқаро
майдондаги
нуфузини
кўтариш
учун
замонавий
дипломат
кадрларга
эҳтиёж
тобора
ортиб
борарди
.
Айниқса
,
замонавий
талабларга
жавоб
берадиган
про
-
фессионал
дипломат
кадрлар
тайёрлаш
Ўзбекистонда
дипломатик
фаолият
-
ни
такомиллаштиришнинг
устувор
йўналишига
айланди
.
Шу
боис
,
профессионал
дипломат
кадрлар
тайёрлаш
,
уларда
ватанпар
-
варлик
туйғуларини
шакллантириш
ва
мустаҳкамлаш
,
уларнинг
хизматини
муносиб
баҳолаш
,
меҳнатини
рағбатлантириш
масалаларига
Ўзбекистонда
мустақилликнинг
илк
йилларидан
жиддий
эътибор
қаратилди
.
Соҳа
тари
-
хида
илк
бор
1992
йил
3
июлда
«
Ўзбекистон
Республикасининг
дипломатия
ходимлари
учун
дипломатия
даража
ва
мартабалари
белгилаш
тўғрисида
»
қонун
қабул
қилинди
.
Қонунга
биноан
,
дипломатик
мартабалар
элчихоналар
,
миссиялар
,
халқа
-
ро
ташкилотлар
ва
консулликлар
ҳузуридаги
доимий
ваколатхоналар
,
Ўзбе
-
кистон
Республикаси
Ташқи
ишлар
вазирлиги
марказий
аппарати
ходимла
-
рига
ижобий
аттестацияга
,
олий
маълумотга
эга
бўлинган
тақдирда
,
улар
-
нинг
малакаси
,
эгаллаб
турган
лавозими
ҳамда
иш
стажига
мувофиқ
,
шу
-
нингдек
,
малака
унвонлари
ва
бошқа
фарқловчи
белгиларини
ҳисобга
олган
ҳолда
изчил
тартибда
бериладиган
бўлди
.
Бугунга
қадар
Ўзбекистон
дипло
-
матиясига
улкан
ҳисса
қўшган
,
алоҳида
хизматлари
билан
соҳанинг
ривож
-
ланишига
хизмат
қилган
баъзи
дипломатларимиз
турли
даражали
унвонлар
билан
тақдирланган
.
1
Раҳимбаева
Д
.
В
.
Ўзбекистонда
дипломатия
хизматининг
шаклланиш
ва
ривожланиш
тарихи
(1944–2001
йиллар
.
Ташқи
ишлар
вазирлиги
мисолида
).
Тарих
фан
.
номз
. ...
дис
. –
Т
., 2007. 33-
б
.
2
ЎзР
МДА
.
Ф
. 2037, 7-
рўйхат
. 38-
иш
. 1-
варақ
.
3
Саидова
Л
.
Правовые
основы
дипломатической
деятельности
Республики
Узбекистан
. –
Т
.:
Национальный
центр
Республики
Узбекистан
по
правам
человека
, 2001. –
С
. 85.
SHARQSHUNOSLIK /
ВОСТОКОВЕДЕНИЕ
/ ORIENTAL STUDIES 2017,
№
3
126
Истиқлолнинг
илк
йилларидан
бошлаб
мамлакатда
кадрлар
тайёрлаш
,
жумладан
,
халқаро
муносабатлар
соҳасидаги
мутахассисларга
бўлган
эҳти
-
ёжни
қондириш
,
умуман
,
миллий
тараққиёт
учун
хизмат
қиладиган
барка
-
мол
авлодни
вояга
етказиш
мақсадида
таълим
тизимини
ислоҳ
қилишга
ки
-
ришилди
.
Ана
шу
мақсадда
1990
йиллар
бошида
мутахассисларга
бўлган
эҳтиёжни
қондириш
ва
энг
муҳими
,
таълим
тизимини
ислоҳ
қилиш
учун
энг
мақбул
,
шароитимизга
мос
йўлни
танлашимиз
кун
тартибидаги
долзарб
ва
-
зифалардан
бирига
айланди
.
Бунда
таълим
соҳасида
мавжуд
ҳолатни
,
эри
-
шилган
даражани
нафақат
сақлаб
қолиш
,
балки
ўтиш
даврида
уни
модерни
-
зациялаш
ҳам
бош
вазифалардан
бири
ҳисобланарди
.
Мутахассислар
фикрига
қараганда
,
Ўзбекистонда
мустақилликнинг
илк
йилларидан
бошланган
таълим
соҳасидаги
ислоҳотлар
жараёни
жаҳонда
ва
мам
-
лакатимизда
тўпланган
тажрибадан
келиб
чиқиб
,
учта
муқобил
йўналишда
амал
-
га
оширилиши
мумкин
эди
.
Биринчи
йўналиш
“
мобилизациялашган
йўналиш
”
деб
аталиб
, “
ёриб
чиқиш
”
стратегиясини
назарда
тутади
.
Таълим
тизимининг
фақат
муҳим
элементлари
сақлаб
қолинишини
таъминлаб
берувчи
иккинчи
,
яъни
“
минимал
”
йўналишни
танлаш
ҳам
жамият
ривожига
таҳдид
солиши
мумкин
эди
.
Шунинг
учун
мустақил
ривожланишнинг
дастлабки
босқичида
таълим
соҳа
-
сининг
энг
муҳим
муаммоларини
ҳал
қилишга
,
шунингдек
,
нафақат
эришилган
даражани
сақлаб
қолиш
,
балки
уни
модернизациялаш
имкониятини
яратиб
бе
-
ришга
қаратилган
,
эҳтиёж
ва
талабларни
қондира
оладиган
энг
мақбул
–
учинчи
йўл
танланди
.
Шундай
қилиб
,
таълим
соҳасини
ривожлантиришга
қаратилган
Ўзбекистон
йўли
келишув
йўналиши
эмас
,
балки
ривожланиш
ва
ўсиш
,
мувоза
-
натни
сақлашнинг
янги
йўлларини
қидириш
имконини
берувчи
йўналиш
сифа
-
тида
эътироф
этилди
ҳамда
таълим
ва
кадрлар
тайёрлаш
сиёсатини
босқичма
-
босқич
амалга
оширишга
киришилди
1
.
Шунингдек
,
шу
пайтгача
Ўзбекистонда
мавжуд
бўлмаган
муҳим
ихти
-
сосликлар
бўйича
махсус
олий
таълим
муассасалари
,
билим
юртлари
,
акаде
-
миялар
,
жумладан
,
ҳарбий
соҳани
кадрлар
билан
таъминлашга
қаратилган
билим
юртлари
ва
академиялар
,
Ички
ишлар
вазирлиги
академияси
,
Банк
-
молия
академияси
,
Тоғ
-
кон
институти
каби
ўнлаб
янги
ўқув
масканлари
қа
-
торида
1991
йил
15
июлда
Тошкент
давлат
университети
шарқ
факультети
негизида
Тошкент
давлат
шарқшунослик
институти
, 1992
йил
12
майда
Тошкент
давлат
чет
тиллари
ҳамда
Республика
рус
тили
ва
адабиёти
педаго
-
гика
институтлари
негизида
Ўзбекистон
давлат
жаҳон
тиллари
университе
-
ти
,
шунингдек
, 1992
йил
23
сентябрда
Жаҳон
иқтисодиёти
ва
дипломатия
университети
ташкил
этилиши
тўғрисида
Президент
фармонлари
чиқди
2
.
1992
йил
12
ноябрда
Ўзбекистон
Республикаси
Вазирлар
Маҳкамасининг
526-
сон
қарори
билан
Жаҳон
иқтисодиёти
ва
дипломатия
университетининг
1
Курбанов
Ш
.
Стратегия
прорыва
//
Народное
слово
, 2000
г
. 27
января
.
2
Тюриков
В
.,
Шагулямов
Р
.
По
пути
независимости
:
Республика
Узбекистан
.
Люди
,
события
,
даты
. 1991–2000. –
Т
.:
Узбекистан
, 2000. –
С
. 173.
SHARQSHUNOSLIK /
ВОСТОКОВЕДЕНИЕ
/ ORIENTAL STUDIES 2017,
№
3
127
низоми
тасдиқланди
.
Мазкур
низомга
биноан
тўртта
йўналиш
,
яъни
халқаро
муносабатлар
,
халқаро
ҳуқуқ
,
халқаро
иқтисодий
муносабатлар
,
халқаро
журналистика
йўналишлари
бўйича
дипломат
кадрлар
тайёрлайдиган
фа
-
культетлар
ташкил
қилинди
.
Мустақилликнинг
дастлабки
йилларидан
бошлаб
таълим
тизимидаги
ис
-
лоҳотларда
дипломат
кадрлар
тайёрлаш
масалаларига
алоҳида
эътибор
бе
-
рилди
.
Бунда
таълим
мазмунини
янгилаш
,
унинг
самарадорлигини
ошириш
,
ўқитишнинг
ноанъанавий
усулларини
яратиш
борасида
илғор
тажрибалар
,
ўқитишнинг
рейтинг
усули
,
табақалаштирилган
таълим
тизими
,
якка
тартиб
-
да
суҳбат
-
мунозара
услубида
ўқитиш
каби
таълим
усуллари
кенг
оммалаш
-
ди
.
Шунингдек
,
таълим
соҳасида
хорижий
мамлакатлар
билан
кенг
ҳамкор
-
лик
йўлга
қўйилди
.
Бугунги
кунда
Жаҳон
иқтисодиёти
ва
дипломатия
университетида
учта
факультет
,
яъни
халқаро
муносабатлар
,
халқаро
ҳуқуқ
ва
халқаро
иқтисодий
муносабатлар
факультетлари
фаолият
кўрсатади
.
Уларда
қуйидаги
вазифа
-
ларни
бажаришга
қаратилган
ишлар
олиб
борилади
:
–
жаҳон
иқтисодиёти
,
давлатлараро
муносабатлар
,
дипломатия
,
ҳуқуқ
ва
халқаро
журналистика
соҳасида
юқори
малакали
мутахассислар
тайёрлаш
;
–
худди
шундай
йўналишдаги
чет
мамлакатларнинг
университетлари
билан
илмий
,
маданий
ва
бошқа
амалий
алоқаларни
ривожлантириш
ва
мус
-
таҳкамлаш
,
ҳамкорлик
ва
ўзаро
ёрдам
тўғрисида
узоқ
муддатли
шартнома
-
лар
тузиш
;
–
мазкур
ихтисосликлар
бўйича
юқори
малакали
кадрлар
тайёрлаш
,
бошқа
мамлакатларнинг
таълим
муассасалари
,
давлат
,
жамоат
ва
хусусий
тизимлари
,
фирмалари
,
банклари
билан
ҳамкорлик
қилиш
;
талаба
ва
ходим
-
ларнинг
чет
элларда
малака
оширишларини
таъминлаш
;
хорижий
мамлакат
-
ларнинг
элчихоналари
,
консулхоналари
,
бошқа
ваколатхоналари
ҳамда
таш
-
килотлари
билан
амалий
алоқалар
асосида
халқаро
муносабатлар
соҳасида
кенг
ихтисосли
мутахассислар
тайёрлаш
,
жаҳон
тажрибасини
ўрганиш
ва
ундан
фойдаланиш
;
хорижий
олимлар
,
мутахассислар
,
ишбилармон
киши
-
ларни
кенг
кўламда
жалб
этиб
,
университет
ихтисоси
бўйича
шартнома
асо
-
сида
турли
мактаблар
,
курслар
,
семинарлар
,
услубий
ва
маслаҳат
пунктлари
ташкил
этиш
;
жаҳон
иқтисодиёти
ва
бизнес
,
давлатлараро
муносабатлар
,
дипломатия
,
халқаро
ҳуқуқ
ва
журналистика
соҳасида
кўп
томонлама
тадқи
-
қот
ва
ишланмалар
бўйича
илмий
марказлар
,
кенгашлар
,
лабораториялар
ташкил
қилиш
,
шу
жумладан
,
шартнома
асосида
барпо
этиш
ва
ҳоказо
.
Ўз
олдига
қўйилган
ушбу
вазифалардан
келиб
чиққан
ҳолда
университет
кадр
-
ларнинг
салоҳиятини
янада
оширишга
қаратилган
илмий
-
педагогик
фао
-
лиятни
янада
ривожлантириб
борди
.
Дипломат
кадрлар
тайёрлаш
соҳасида
етакчи
ҳисобланган
ушбу
универ
-
ситет
фаолиятининг
дастлабки
13
йили
,
яъни
1992–2005
йиллар
давомида
1740
нафар
бакалавр
ва
320
нафар
магистр
ўқишни
тамомлаб
,
давлат
идора
-
SHARQSHUNOSLIK /
ВОСТОКОВЕДЕНИЕ
/ ORIENTAL STUDIES 2017,
№
3
128
ларида
,
жумладан
,
Ўзбекистоннинг
Ташқи
ишлар
вазирлиги
ва
хориждаги
дипломатик
ваколатхоналарида
фаолият
кўрсатган
1
.
С
.
Сафоевнинг
таъкидлашича
,
биргина
2005
йилнинг
ўзида
50
нафар
ба
-
калавриат
ва
икки
нафар
магистратура
талабаси
хорижий
таълим
муассаса
-
ларига
ўқишга
юборилган
.
Шунингдек
,
уч
нафар
аспирант
хорижий
илмий
марказларда
диссертация
тадқиқоти
устида
иш
олиб
борган
2
.
Умуман
олганда
,
мамлакатда
дипломатия
ва
консуллик
соҳасида
фаолият
кўрсатадиган
кадрларни
тайёрлашга
нафақат
ЖИДУ
,
балки
Тошкент
давлат
шарқшунослик
институти
,
Ўзбекистон
давлат
жаҳон
тиллари
университети
,
Тошкент
ислом
университети
,
Ўзбекистон
Республикаси
Президенти
ҳузури
-
даги
Стратегик
ва
минтақалараро
тадқиқотлар
институти
,
Стратегик
таҳлил
ва
истиқболни
белгилаш
олий
мактаби
,
Ўзбекистон
Республикаси
Президенти
ҳу
-
зуридаги
Давлат
ва
жамият
қурилиши
академияси
(
ҳозирда
Давлат
бошқаруви
академияси
)
ҳам
ўз
ҳиссасини
қўшиб
келганлигини
алоҳида
қайд
этиш
лозим
.
Зеро
,
ушбу
институт
ва
тузилмаларда
кўплаб
таржимонлар
,
таҳлилчилар
,
ташқи
сиёсат
соҳасидаги
мутахассислар
етишиб
чиққан
.
Ўзбекистоннинг
мустақилликни
қўлга
киритиши
Шарқ
мамлакатлари
билан
алоқаларни
ривожлантириш
учун
ҳам
асос
бўлди
.
Эндиликда
мамла
-
кат
дипломатиясидан
кўп
йўналишли
асосда
,
тенг
ҳуқуқли
ривожланишни
ҳисобга
олган
,
ўз
жуғрофий
жойлашуви
ва
имкониятларидан
келиб
чиққан
ҳолда
,
Хитой
,
Ҳиндистон
,
Япония
,
Корея
,
араб
мамлакатлари
,
Эрон
,
Туркия
,
Афғонистон
,
Покистон
,
Малайзия
,
Индонезия
каби
кўплаб
мамлакатлар
билан
алоқаларни
ривожлантириш
талаб
қилинарди
.
Аввало
,
ушбу
мамла
-
катлар
билан
дипломатик
муносабатлар
ўрнатиш
,
савдо
-
иқтисодий
,
сиёсий
-
маданий
соҳаларда
кенг
қамровли
ҳамкорлик
қилиш
ўз
-
ўзидан
уларнинг
ти
-
ли
,
дини
,
урф
-
одатлари
ва
анъаналарини
ўрганишни
талаб
қилди
.
Гарчи
Ўз
-
бекистонда
бу
борада
катта
тажриба
тўпланган
бўлса
-
да
,
мустақилликка
эри
-
шилганидан
сўнг
бу
соҳаларни
янада
чуқурлаштириш
ва
ривожлантиришга
алоҳида
эътибор
қаратилди
.
Мисол
учун
, 1918
йил
Тошкентда
ташкил
этилган
T
уркистон
шарқшунос
-
лик
институти
Ўрта
Осиёдаги
шарқшунос
кадрлар
тайёрловчи
илк
ва
ягона
олий
ўқув
юрти
бўлиб
,
қўшни
мамлакатлар
учун
ҳам
шарқшунослик
фанининг
турли
соҳалари
бўйича
малакали
мутахассислар
етиштириб
берган
.
Мазкур
билим
даргоҳининг
тарихига
тўхталадиган
бўлсак
,
институт
таш
-
кил
этилганидан
кейинги
дастлабки
даврларда
унда
Туркистон
ва
қўшни
x
о
-
рижий
Шарқ
мамлакатларининг
тари
x
и
,
этнографияси
,
географияси
,
ўлка
-
шунослиги
,
ислом
тари
x
и
ва
мусулмон
қонуншунослиги
каби
фанлар
,
Шарқ
x
алқларининг
тиллари
ва
адабиётлари
ўқитилган
.
Жумладан
,
институтда
шарқ
тилларидан
–
араб
,
форс
, x
итой
,
пушту
,
урду
,
турк
,
маҳаллий
тиллар
-
1
Правда
Востока
, 2005
г
. 28
сентября
.
2
Ўша
манба
.
SHARQSHUNOSLIK /
ВОСТОКОВЕДЕНИЕ
/ ORIENTAL STUDIES 2017,
№
3
129
дан
–
ўзбек
,
тожик
,
қирғиз
,
туркман
,
татар
,
европа
тилларидан
инглиз
,
немис
ва
француз
тилларини
ўргатиш
йўлга
қўйилган
.
Шунингдек
,
Афғонистон
,
Ҳиндистон
,
Эрон
,
Шарқий
ва
Ғарбий
Туркистон
,
Бу
x
оро
географияси
;
ўзбек
,
қирғиз
,
форс
,
тожик
,
қозоқ
,
афғон
,
қорақалпоқ
x
алқлари
этнографияси
;
Ўрта
Осиё
,
Эрон
,
Афғонистон
,
Ҳиндистон
ва
қадимги
дунё
тари
x
и
,
ислом
тари
x
и
,
шариат
қонунлари
каби
фанлардан
сабоқ
берилган
.
Умуман
олганда
,
талаба
-
лардан
туркий
тиллар
,
эрон
филологияси
,
арабшунослик
ва
исломшунослик
и
x
тисосликлари
бўйича
мутахассислар
тайёрланган
1
.
Туркистон
Шарқшунослик
институти
1924
йилда
Ўрта
Осиё
давлат
уни
-
верситетига
факультет
сифатида
қўшиб
юборилган
.
Факультет
фаолияти
узоқ
давом
этмаган
. 1930
йилга
келиб
у
педагогика
факультетига
айланти
-
рилди
ва
1931
йилда
унинг
фаолияти
батамом
тугатилди
.
1944
йилда
Ўрта
Осиё
давлат
университети
(
ҳозирги
Ўзбекистон
Миллий
университети
)
қошида
қайтадан
шарқ
факультети
таъсис
этилди
.
Фикримизча
,
бунга
1944
йил
27
сентябрда
Ўзбекистон
ССРда
Ташқи
ишлар
халқ
комиссар
-
лиги
тузилгани
сабаб
бўлган
.
Факультетда
,
ўқув
режасига
кўра
,
Яқин
ва
Ўрта
Шарқ
x
алқлари
тари
x
и
ва
иқтисоди
,
тили
ва
адабиёти
ўқитила
бошланди
.
1947
йилда
факультет
қошида
аспирантура
ташкил
этилди
.
Кўпгина
ёш
мута
-
x
ассислар
собиқ
Иттифоқнинг
Москва
ва
Ленинград
каби
марказий
шаҳарла
-
рида
аспирантурада
ўқиб
,
фан
номзоди
илмий
даражасига
эга
бўлдилар
.
Ўтган
аср
ўрталаридан
факультет
кенгайиб
,
фаолияти
такомиллашиб
борди
.
Араб
,
форс
,
пушту
,
ҳинд
,
урду
, x
итой
,
уйғур
,
турк
тиллари
билан
бирга
инглиз
,
рус
ва
ўзбек
тилларини
ўрганишга
ҳам
катта
аҳамият
бериб
келинди
.
Талаба
-
ларга
Шарқ
x
алқларининг
мумтоз
ва
ҳозирги
замон
адабиёти
бўйича
чуқур
би
-
лим
бериш
мақсадида
1965
йилда
ма
x
сус
Шарқ
мамлакатлари
адабиёти
ка
-
федраси
ташкил
этилди
.
Бир
оз
вақт
ўтгач
,
Ғарбий
Европа
тиллари
кафедраси
ташкил
қилиниб
,
факультет
бўйича
европа
тилларини
ўқитиш
жараёни
таъмин
-
ланди
.
Бу
орада
шарқ
тилларини
ўқитиш
такомиллаштирилиб
,
талабаларнинг
нутқ
маҳоратини
ўстириш
мақсадида
факультетга
Эрон
,
Афғонистон
,
Ҳиндис
-
тон
,
араб
мамлакатларидан
ўқитувчилар
таклиф
этила
бошланди
.
Бу
ҳол
тала
-
баларнинг
тилни
ҳам
назарий
,
ҳам
амалий
жиҳатдан
пу
x
та
билишларига
имкон
туғдирди
. 1960–1970
йилларнинг
ўзида
x
орижий
Шарқ
мамлакатларидан
10
нафар
мута
x
ассис
дарс
бериш
учун
таклиф
этилган
эди
.
Ўз
навбатида
,
факультет
ўқитувчи
ва
талабалари
ҳам
чет
мамлакатларга
бориб
,
у
ердаги
институт
ва
уни
-
верситетларда
ўқиб
,
малака
ошириб
қайтдилар
.
1990
йилда
Тошкент
давлат
университетининг
шарқ
факультети
негизи
-
да
Шарқшунослик
институти
ташкил
қилинди
. 1991
йил
15
июлда
ушбу
инс
-
титут
Ўзбекистон
Республикаси
Президентининг
Фармони
билан
алоҳида
тузилма
–
Тошкент
давлат
шарқшунослик
институтига
айлантирилди
.
1
Институтнинг
қисқача
тарихи
//
Тошкент
давлат
шарқшунослик
институтининг
расмий
сайти
// tashgiv.uz/institut-haqida/
SHARQSHUNOSLIK /
ВОСТОКОВЕДЕНИЕ
/ ORIENTAL STUDIES 2017,
№
3
130
Республикамизнинг
замонавий
эҳтиёжларини
инобатга
олган
ҳолда
инс
-
титутда
шарқшунослик
соҳасидаги
турли
ихтисослик
ва
йўналишларнинг
доираси
янада
кенгайтирилди
.
Институт
факультет
бўлган
даврда
мутахас
-
сислар
фақат
филология
,
тарих
ва
иқтисод
бўйича
тайёрланган
бўлса
,
ҳозир
-
га
келиб
бу
ўқув
масканида
12
та
мутахассислик
бўйича
таълим
берилади
.
Факультетда
дастлаб
еттита
кафедра
фаолият
кўрсатган
бўлса
, 2016
йилга
келиб
уларнинг
сони
28
тага
етди
1
.
Халқаро
муносабатлар
соҳасида
кадрлар
тайёрлашга
ихтисослашган
уш
-
бу
олий
таълим
муассасасида
ҳам
илк
ташкилий
жараёнлар
қийин
кечди
.
Бу
ҳақда
кўп
йиллар
давомида
Туркия
,
Англия
ва
БМТда
дипломатик
хизматда
бўлган
республикамизнинг
етук
мутахассисларидан
бири
Анвар
Қосимов
қуйидагиларни
баён
этди
: “1991
йилда
институт
ташкил
этилиши
билан
халқаро
муносабатлар
кафедрасини
очдик
.
Шу
соҳага
оид
мамлакатнинг
бошқа
олийгоҳлари
каби
бизда
ҳам
“
Дипломатия
асослари
”, “
Халқаро
ҳу
-
қуқ
”, “
Халқаро
муносабатлар
тарихи
”, “
Дипломатик
ва
консуллик
хизмат
”
каби
янги
ўқув
фанлари
киритилди
.
Деярли
йўқ
жойдан
ўқув
-
услубий
ва
методик
қўлланмалар
,
дарсликлар
яратила
бошланди
.
Ўқитувчилар
етишма
-
ганидан
айрим
ҳолларда
педагогик
амалиётга
эга
бўлмаган
соҳа
мутахассис
-
ларини
таълим
жараёнига
жалб
этишга
мажбур
бўлдик
”
2
.
Тошкент
давлат
шарқшунослик
институти
ташкил
этилгач
,
араб
,
форс
,
да
-
рий
,
ҳинд
,
урду
,
хитой
ва
уйғур
тиллари
билан
бир
қаторда
япон
,
корейс
,
турк
тиллари
ва
адабиёти
ҳам
ўқитила
бошланди
.
Ҳозирги
кунда
институтда
20
дан
ортиқ
тил
ўргатилмоқда
.
Институт
катта
илмий
ва
кадрлар
базасига
эга
бўлиб
,
унда
етишиб
чиққан
кўплаб
мутахассислар
нафақат
собиқ
совет
даврида
,
балки
бугунги
кунда
ҳам
мамлакатимиз
ташқи
сиёсий
ва
дипломатик
соҳасида
фаолият
юритмоқдалар
.
Улар
ичида
Афғонистон
,
Эрон
,
араб
давлатлари
,
Хитой
сингари
мамлакатларда
фаолият
олиб
борган
ва
бугун
ҳам
фаолият
юритаётган
кўплаб
тажрибали
дипломатларни
мисол
сифатида
келтириш
мумкин
3
.
Шунингдек
,
ушбу
ўқув
даргоҳини
тамомлаган
мутахассислар
бугун
қа
-
тор
Европа
давлатларида
ҳам
элчилик
лавозимида
меҳнат
қилмоқда
.
Бир
вақтнинг
ўзида
нафақат
турли
хорижий
тилларни
,
балки
зарур
сиёсий
би
-
лимларни
эгаллаганликлари
боис
ушбу
институтни
тамомлаган
мутахассис
-
ларнинг
кўпчилиги
халқаро
муносабатлар
,
ташқи
сиёсат
ва
дипломатия
со
-
ҳасида
,
халқаро
иқтисодий
муносабатларда
,
бизнес
тузилмаларда
,
Ўзбекис
-
тонга
инвестиция
олиб
кирган
халқаро
иқтисодий
институтлар
,
компания
,
ваколатхона
ва
фирмаларда
самарали
фаолият
олиб
бормоқдалар
.
1
Институтнинг
қисқача
тарихи
//
Тошкент
давлат
шарқшунослик
институтининг
расмий
сайти
// tashgiv.uz/institut-haqida/
2
Маълумотлар
А
.
М
.
Қосимов
билан
бўлган
суҳбатдан
олинган
.
3
Бугунги
кунга
қадар
Тошкент
давлат
шарқшунослик
институтидан
ўнлаб
элчилар
етишиб
чиққан
,
айни
вақтда
институтни
тамомлаган
6
нафар
халқаро
муносабатлар
бўйича
мутахас
-
сис
Ўзбекистоннинг
хорижий
мамлакатлардаги
элчиси
сифатида
фаолият
кўрсатмоқда
.
SHARQSHUNOSLIK /
ВОСТОКОВЕДЕНИЕ
/ ORIENTAL STUDIES 2017,
№
3
131
Маълумки
,
таҳлилий
фаолият
(
аналитика
)
соҳаси
ҳар
қандай
мамлакат
дипломатиясида
ўта
муҳим
ўрин
тутади
.
Зеро
,
таҳлил
қилиш
қобилияти
дип
-
ломат
ишининг
самарадорлиги
ва
муваффақиятини
таъминлайдиган
асос
-
лардан
биридир
.
Бугунги
дунёнинг
тараққиёти
ва
шиддати
ҳар
бир
дипло
-
матдан
ўта
кучли
таҳлилчиликни
талаб
қилиши
ҳеч
кимга
сир
эмас
.
Бу
бо
-
рада
ҳам
мамлакатда
жуда
салмоқли
ишлар
амалга
оширилган
бўлиб
, 1992
йилда
Ўзбекистон
Республикаси
Президентининг
махсус
Фармони
билан
ташкил
этилган
Ўзбекистон
Республикаси
Президенти
ҳузуридаги
Страте
-
гик
ва
минтақалараро
тадқиқотлар
институти
ҳам
мамлакатимиз
учун
замо
-
навий
дипломат
кадрлар
тайёрлашга
,
уларнинг
таҳлилий
билим
ва
кўникма
-
ларини
оширишга
алоҳида
эътибор
қаратаётган
ташкилотлардан
биридир
.
Мазкур
институтда
ишлаган
ва
зарур
билимларга
эга
,
таҳлилий
салоҳияти
юқори
бўлган
кадрлар
Ташқи
ишлар
вазирлигида
,
Ўзбекистоннинг
хорижий
мамлакатлардаги
элчихоналарида
,
ҳаттоки
элчилик
даражасида
ҳам
фаолият
кўрсатаётганлигини
таъкидлашимиз
жоиз
1
.
Ўзбекистоннинг
жаҳон
иқтисодиёти
ва
хўжалигига
кенг
интеграциялашуви
ўз
-
ўзидан
дунёнинг
кўплаб
мамлакатлари
билан
муносабатлар
ўрнатиш
ва
уларни
ривожлантиришни
талаб
қилади
.
Бунинг
учун
инвестициявий
шароит
билан
бирга
,
тегишли
кадрлар
ва
таржимонларга
ҳам
эҳтиёж
сезилади
.
Зеро
,
хорижий
тилларни
чуқур
ўрганиш
бошқа
халқлар
билан
алоқаларни
ривожлан
-
тиришнинг
энг
муҳим
омилидир
.
Мамлакатимизда
ушбу
омилларнинг
ўз
вақ
-
тида
англаб
етилиши
туфайли
1992
йил
12
майда
Ўзбекистон
Республикаси
Президентининг
401-
сонли
Фармони
ва
Вазирлар
Маҳкамасининг
1992
йил
15
июндаги
280-
сонли
қарори
ҳамда
1992
йил
18
июндаги
Ўзбекистон
Республи
-
каси
Олий
ва
ўрта
махсус
таълим
вазирлиги
ва
Халқ
таълими
вазирлигининг
214/182-
сонли
қўшма
буйруғи
асосида
Республика
рус
тили
педагогика
инс
-
титути
ва
Тошкент
давлат
педагогика
институти
негизида
Ўзбекистон
давлат
жаҳон
тиллари
университети
ташкил
этилди
2
.
Бугунги
кунда
ушбу
ўқув
юртида
гарчи
тўғридан
-
тўғри
дипломат
кадрлар
етиштирилмаса
-
да
,
хорижий
мамла
-
катларнинг
Ўзбекистондаги
элчихоналари
учун
таржимонлар
,
Ўзбекистоннинг
ташқи
алоқалари
ва
савдо
муносабатлари
,
халқаро
ҳамкорлиги
,
бизнес
тузилма
-
лари
, “
Ўзбектуризм
”,
маданий
дипломатия
учун
мутахассислар
,
пресс
-
атташе
-
лар
,
таржимонлар
ва
бошқа
мутахассислар
тайёрламоқда
.
Айниқса
,
халқаро
журналистика
соҳасида
ўқиган
мутахассислар
Ташқи
ишлар
вазирлигининг
1
Мисол
учун
,
ушбу
ташкилотнинг
директори
лавозимида
ишлаган
А
.
Саидов
Ўзбекис
-
тоннинг
Франциядаги
Фавқулодда
ва
мухтор
элчиси
сифатида
фаолият
юритган
бўлса
,
ушбу
ташкилотда
бир
неча
йил
фаолият
юритган
Д
.
Қурбонов
2012–2016
йиллар
мобайнида
Ўзбекистоннинг
ХХРдаги
Фавқулодда
ва
мухтор
элчиси
лавозимида
ишлади
.
Шунингдек
,
бугунги
кунда
мазкур
ташкилотни
таниқли
дипломат
,
Фавқулодда
ва
мухтор
элчи
В
.
Норов
бошқариб
келмоқда
.
2
Universitet haqida //
Ўзбекистон
давлат
жаҳон
тиллари
университетининг
расмий
сайти
//
uzswlu.uz/pages/view/129
SHARQSHUNOSLIK /
ВОСТОКОВЕДЕНИЕ
/ ORIENTAL STUDIES 2017,
№
3
132
“
Жаҳон
”
ахборот
агентлиги
учун
мухбир
ва
журналистлар
етказиб
бермоқда
.
Улар
,
шунингдек
,
Ўзбекистоннинг
халқаро
майдондаги
имижини
юксалтириш
-
га
қаратилган
тадбирлар
ўтказиш
ва
ахборот
материаллари
тайёрлашда
фаол
иштирок
этмоқдалар
.
Гарчи
бугунга
қадар
кўплаб
дипломатик
масалалар
самарали
ҳал
қилин
-
ган
бўлса
-
да
,
кадрлар
тайёрлаш
ва
уларнинг
малакасини
ошириш
,
салоҳия
-
тини
юксалтириш
борасида
айрим
муаммолар
сақланиб
қолмоқда
.
Диплома
-
тик
фаолият
билан
шуғулланадиган
кадрларга
доимо
энг
катта
талаблар
қўйилишига
қарамай
,
уларнинг
фаолияти
маълум
бир
даража
ва
соҳалар
билан
чекланиб
қолаётганини
алоҳида
қайд
этиш
лозим
.
Ўзбекистон
Республикасининг
Ташқи
ишлар
вазири
томонидан
ушбу
муаммолар
тизимли
тарзда
қуйидагича
кўрсатилди
:
1)
жамоа
бошқарилишининг
паст
даражаси
ва
чет
эл
сармояларини
жалб
этиш
ҳамда
ташқи
бозорларда
экспорт
ҳажмларини
ошириш
бўйича
тўғри
-
дан
-
тўғри
вазифаларнинг
бажарилиши
юзасидан
ходимларга
нисбатан
та
-
лабчанликнинг
йўқолгани
;
2)
ваколатхона
фаолият
кўрсатаётган
бизнес
доиралари
билан
алоқаларни
йўлга
қўйиш
,
қўллаб
-
қувватлаш
ва
кенгайтириш
ишларининг
қониқарсиз
аҳволдалиги
;
3)
ваколатхона
фаолият
кўрсатаётган
давлатдаги
ижтимоий
-
иқтисодий
вазият
ҳамда
иқтисодиёт
тармоқлари
ривожланишининг
тамойиллари
ва
суръатлари
,
шунингдек
,
мамлакат
ташқи
иқтисодий
сиёсати
устуворликларининг
самарали
таҳлил
тизими
ва
доимий
мониторинги
йўлга
қўйилмаганлиги
1
.
Буларнинг
барчасига
асосий
сабаб
эса
савдо
-
иқтисодий
масалалар
бўйи
-
ча
маслаҳатчилар
чет
эл
сармояларини
жалб
этиш
ва
мамлакатимиз
экспорт
салоҳиятини
оширишнинг
уддасидан
чиқа
олмаётгани
,
уларнинг
касбий
тай
-
ёргарлик
даражаси
етарли
эмаслиги
,
хорижий
шериклар
билан
музокаралар
олиб
бориш
бўйича
амалий
тажрибаси
етишмаслиги
,
ахборот
-
таҳлил
мате
-
риалларини
тайёрлай
олмаслиги
ҳамда
хорижий
тилларни
билиш
даражаси
-
нинг
пастлигидир
2
.
Юқорида
қайд
этилган
муаммоларга
қарамасдан
,
таъкидлаш
жоизки
,
мус
-
тақиллик
йилларида
Ўзбекистон
таълим
тизими
ва
кадрлар
тайёрлаш
соҳасида
олиб
борилган
изчил
сиёсат
ва
ислоҳотлар
туфайли
мамлакатда
,
аксарият
соҳа
-
ларда
бўлгани
каби
,
дипломат
кадрлар
тайёрлашда
ҳам
салмоқли
ютуқларга
эри
-
шилди
.
Муҳими
шундаки
,
деярли
нолдан
бошлашга
тўғри
келганига
қарамай
,
зарур
меъёрий
ҳужжатлар
қабул
қилиниши
ва
тегишли
институционал
тузилма
-
ларнинг
шакллантирилиши
тарихан
қисқа
вақт
–
чорак
аср
давомида
халқаро
муносабатлар
соҳасида
кадрлар
бўшлиғини
тўлдиришга
эришилди
ва
бунда
му
-
тахассисларнинг
сифат
даражасига
алоҳида
эътибор
берилди
.
1
Ўзбекистон
Ташқи
ишлар
вазири
Абдулазиз
Комиловнинг
Ўзбекистон
Республикаси
Олий
Маж
-
лис
Сенати
ялпи
мажлисидаги
нутқи
(
Тошкент
шаҳри
, 27
май
2017
йил
) //
Ўзбекистон
Республи
-
каси
Ташқи
ишлар
вазирлигининг
расмий
сайти
// mfa.uz/uz/about/speech/2017/05/11127/
2
Ўша
манба
.
SHARQSHUNOSLIK /
ВОСТОКОВЕДЕНИЕ
/ ORIENTAL STUDIES 2017,
№
3
133
Бу
борада
россиялик
эксперт
Александр
Князевнинг
Ўзбекистонда
мус
-
тақиллик
йилларида
халқаро
муносабатлар
соҳасида
фаолият
кўрсатувчи
кадрлар
тайёрлаш
масаласида
билдирган
қуйидаги
фикрларини
келтириши
-
миз
жоиз
: “
Ўзбекистонда
янги
авлод
кадрлари
ўсиб
келаётганини
таъкидлаб
ўтган
бўлардим
.
Мамлакатнинг
ички
тузилмалари
учун
бошқарув
кадрлари
тайёрлаш
ҳақида
бирон
фикр
айтишим
қийин
.
Аммо
ташқи
сиёсий
,
ташқи
иқтисодий
соҳалар
учун
кадрлар
тайёрлашда
Ўзбекистон
совет
даври
ама
-
лиётининг
ютуқларини
сақлабгина
қолмай
,
кадрлар
тайёрлаш
ва
уларни
ўқи
-
тишда
ўсишга
эришди
.
Айтайлик
,
Жаҳон
иқтисодиёти
ва
дипломатия
уни
-
верситети
кадрлар
тайёрлаш
сифати
жиҳатидан
МГИМОдан
деярли
қолиш
-
майди
ва
уни
битирган
ёшлар
тегишли
давлат
идораларида
фаол
иштирок
этаётганини
кузатиш
мумкин
”
1
.
Миллий
дипломатиянинг
шаклланиши
ва
ривожланиши
жараёнига
таъ
-
сир
кўрсатган
эндоген
ва
экзоген
омиллар
,
яъни
замонавий
ташқи
сиёсат
ва
дипломатия
соҳасида
,
айниқса
,
совет
даврида
тўпланган
тажриба
;
глобалла
-
шув
жараёни
таъсирида
халқаро
муносабатлар
тизимида
янгича
дунёвий
тартиботга
ўтилиши
;
совет
давлатининг
парчаланиши
оқибатида
қалқиб
чиққан
минтақавий
муаммолар
миллий
дипломатиянинг
оёққа
туриши
жа
-
раёнида
тобланишига
сабаб
бўлди
.
Ташқи
сиёсатга
асос
қилиб
олинган
тамойиллар
Ўзбекистонга
нисбатан
қи
-
зиқишнинг
кучайиши
жараёнида
дипломатияни
ошкора
ва
оддий
қилиб
шакл
-
лантирди
.
Бу
иқтисодий
ва
сиёсий
манфаатларни
ҳамда
миллий
ва
минтақавий
хавфсизликни
таъминлаш
жараёнида
вужудга
келди
,
БМТ
,
МДҲ
,
ЕХҲТ
каби
нуфузли
ташкилотлар
доирасида
фаол
қатнашиш
имконини
берди
.
Буларнинг
барчаси
мамлакатнинг
жаҳон
ҳамжамиятига
изчил
ва
ҳар
томонлама
дадил
ки
-
риб
боришига
,
Ўзбекистоннинг
иқтисодиёт
,
фан
,
маданият
,
атроф
-
муҳитни
му
-
ҳофаза
қилиш
,
инсон
ҳуқуқ
ва
эркинликларини
таъминлаш
соҳасида
жаҳон
ҳам
-
жамияти
билан
самарали
ҳамкорлик
қилиши
учун
имкон
яратди
.
Мустақилликнинг
дастлабки
йилларидан
бошлаб
кадрлар
тайёрлашга
,
жум
-
ладан
,
дипломатия
соҳасида
мутахассислар
етиштиришга
жиддий
эътибор
қара
-
тилиши
натижасида
Ўзбекистонда
қатор
янги
олий
таълим
муассасалари
ташкил
этилди
.
Улар
орасида
Жаҳон
иқтисодиёти
ва
дипломатия
университети
ҳамда
Тошкент
давлат
шарқшунослик
институти
алоҳида
нуфузга
эга
бўлиб
,
улар
зиммасига
жаҳон
иқтисодиёти
,
давлатлараро
муносабатлар
,
дипломатия
,
халқаро
ҳуқуқ
ва
халқаро
журналистика
соҳасида
малакали
мутахассислар
тайёрлаш
ва
-
зифаси
юклатилди
.
Бунда
ўқув
жараёнига
республика
ва
чет
эл
олимлари
,
мута
-
хассислари
,
ишбилармон
кишиларининг
кенг
миқёсда
жалб
қилингани
соҳада
кадрларни
тайёрлаш
ишига
ижобий
таъсир
этди
.
1
Князев
А
.
Ряд
изменений
в
Конституции
Узбекистана
–
формирование
триумвирата
//
https://regnum.ru/news/polit/1778791.html (
Душанбе
, 17
марта
2014
года
).
