ЎЗБЕКИСТОН
ҚОНУНЧИЛИГИ
ТАҲЛИЛИ
♦
UZBEK LAW REVIEW
♦
ОБЗОР
ЗАКОНОДАТЕЛЬСТВА
УЗБЕКИСТАНА
2011
№
4
♦
ЎЗБЕКИСТОН
ҚОНУНЧИЛИГИ
ТАҲЛИЛИ
♦
UZBEK LAW REVIEW
♦
ОБЗОР
ЗАКОНОДАТЕЛЬСТВА
УЗБЕКИСТАНА
9
М
.
Хакимов
Ўзбекистон
Республикаси
Бош
прокуратурасининг
Олий
ўқув
курслари
ўқитувчиси
ИНТЕЛЛЕКТУАЛ
МУЛК
ОБЪЕКТЛАРИГА
НИСБАТАН
ҲУҚУҚЛАРНИ
МЕРОСГА
ЎТИШНИНГ
ТУШУНЧАСИ
ВА
ОБЪЕКТИ
Ўзбекистон
Республикасининг
ворислик
ва
интеллектуал
мулк
ҳуқуқи
тўғрисидаги
қонун
ҳужжатларини
такомиллаштириш
йўналишларидан
бири
икки
тармоқ
нормаларини
интеллектуал
фаолият
натижаларига
бўлган
ҳуқуқларга
ворислик
билан
боғлиқ
муносабатларга
қўллашда
,
ворислик
тартибига
қўйиладиган
талабларнинг
интеллектуал
мулк
объектларини
яратиш
,
улардан
фойдаланиш
ва
уларни
тасарруф
этиш
режими
билан
нисбатини
таъминлашда
юзага
келувчи
коллизиялар
ва
бўшлиқларни
бартараф
этишдир
.
Интеллектуал
мулк
объектларига
бўлган
ҳуқуқларга
ворисликни
ҳуқуқий
тартибга
солиш
замирида
Ўзбекистон
Республикаси
фуқаролик
қонунчилигининг
икки
институти
назарий
қоидалари
нисбатининг
хусусиятлари
ётади
.
Шундай
қилиб
,
биринчи
навбатда
мазкур
соҳадаги
ворислик
муносабатларининг
табиати
ва
хусусияти
нимадан
иборат
эканлигини
ҳамда
одатдаги
мол
-
мулк
ворислигини
тартибга
солишдан
фарқларини
аниқлаш
талаб
этилади
. Sui generis
принципидан
,
интеллектуал
фаолият
натижалари
номоддий
хусусиятга
эга
эканлигидан
,
шунингдек
интеллектуал
мулк
объектлари
номоддий
неъматларга
киритилганидан
(
интеллектуал
мулк
объектларининг
ЎзР
ФК
97-
моддасида
келтирилган
умумий
таснифига
мувофиқ
)
келиб
чиқиб
,
интеллектуал
мулк
объектларига
бўлган
ҳуқуқларга
ворислик
предмети
сифатида
интеллектуал
фаолиятнинг
аниқ
ифода
этилган
натижаларига
бўлган
ҳуқуқларга
ворислик
билан
боғлиқ
муносабатлар
амал
қилади
.
ЎзР
ФК
1113-
моддасининг
биринчи
қисмига
мувофиқ
мерос
очилган
пайтда
мерос
қолдирувчига
тегишли
бўлган
,
унинг
ўлимидан
кейин
ҳам
бекор
бўлмайдиган
барча
ҳуқуқ
ва
мажбуриятлар
1
,
шу
жумладан
интеллектуал
фаолият
натижаларига
бўлган
ҳуқуқлар
мерос
таркибига
киради
.
Мерос
массасининг
таркиби
тўғрисидаги
масалани
ҳал
қилар
экан
,
нотариус
қуйидагиларни
эътиборга
олиши
лозим
:
•
муаллифларнинг
шахсий
номулкий
ҳуқуқлари
(
муаллифлик
ҳуқуқи
ва
муаллифлик
номига
бўлган
ҳуқуқ
)
мерос
бўйича
ўтмайди
;
•
эр
ва
хотиннинг
умумий
мулки
режими
муаллифнинг
интеллектуал
фаолият
натижаларига
бўлган
мулкий
ҳуқуқларига
татбиқ
этилади
2
;
•
конкрет
интеллектуал
мулк
объектининг
хусусиятлари
;
•
мерос
қолдирувчи
интеллектуал
мулк
объектига
нисбатан
мутлақ
ҳуқуқларга
эга
бўлишининг
ҳуқуқий
асослари
;
1
Ўзбекистон
Республикасининг
Фуқаролик
кодекси
.
Расмий
нашр
. —
Т
.:
ЎзР
Адлия
вазирлиги
, 2003. –
Б
.447.
2
ЎзР
Оила
кодекси
23-
моддасининг
иккинчи
қисмига
мувофиқ
,
эр
ва
хотиннинг
никоҳ
давомида
орттирган
мол
-
мулклари
жумласига
(
эр
ва
хотиннинг
умумий
мол
-
мулкига
)
эр
ва
хотин
ҳар
бирининг
интеллектуал
фаолият
натижаларидан
орттирган
даромадлари
киради
.
•
интеллектуал
мулк
объектини
ҳуқуқий
расмийлаштириш
ҳолати
;
•
интеллектуал
фаолият
натижаларининг
мерос
қолдирувчига
тегишлилиги
тўғрисидаги
ахборот
манбаи
.
Интеллектуал
фаолият
натижаларини
яратувчиларга
тегишли
бўлган
ва
ҳам
васият
бўйича
,
ҳам
қонун
бўйича
мерос
қолдирилган
мол
-
мулк
объекти
таркибида
топшириладиган
(
шахсий
номулкий
ва
мулкий
)
ҳуқуқлар
доирасини
аниқлаш
билан
боғлиқ
масалалар
айниқса
диққатга
сазовордир
.
Бошқа
бир
масала
ворислик
ҳуқуқида
эгаллаш
мумкин
бўлган
интеллектуал
мулк
объектлари
доирасини
аниқлаш
билан
боғлиқ
.
Учинчи
масала
интеллектуал
фаолият
натижаларига
бўлган
ҳуқуқларни
расмийлаштириш
тартиб
-
таомилларини
қайта
кўриш
зарурияти
билан
боғлиқ
,
чунки
бундай
расмийлаштириш
интеллектуал
мулк
объекти
мерос
қолдирувчи
тегишлилигининг
биринчи
даражали
далили
бўлиб
хизмат
қилади
ва
мазкур
ҳуқуқларни
мерос
таркибига
киритиш
жараёнида
аниқланадиган
юридик
факт
ҳисобланади
.
Тўртинчи
масала
интеллектуал
мулк
объектларига
бўлган
ҳуқуқларга
ворисликни
тартибга
солишда
мувофиқлик
ва
бир
хиллик
даражасини
аниқлашни
қамраб
олади
(
масалан
,
интеллектуал
мулк
объектларига
бўлган
ҳуқуқларнинг
эгалари
ҳисобланган
жисмоний
шахслар
(
мерос
қолдирувчилар
,
ворислар
)
нинг
даромадларига
солиқ
солиш
масалалари
ЎзР
Солиқ
кодексида
лозим
даражада
аниқ
тартибга
солинмаган
,
шунингдек
интеллектуал
мулк
объектларини
яратиш
ва
улардан
фойдаланишдан
олинган
даромадларга
эр
ва
хотиннинг
умумий
биргаликдаги
мулки
режимини
татбиқ
этишнинг
мақсадга
мувофиқлиги
масаласи
ўрганилмаган
).
Мерос
очиш
босқичида
интеллектуал
мулк
объектларига
бўлган
ҳуқуқларнинг
муддатли
хусусияти
фуқаролик
қонунчилиги
нормаларида
ҳисобга
олинмаган
.
Қонун
ҳужжатларида
назарда
тутилган
интеллектуал
фаолият
натижаларини
яратувчиларнинг
ворислари
ҳуқуқларини
ҳимоя
қилиш
воситалари
тизими
ҳам
тадқиқот
мақсадлари
учун
муҳим
масалалардан
бири
ҳисобланади
.
Шундай
қилиб
,
интеллектуал
мулк
объектларига
бўлган
ҳуқуқларга
ворислик
–
бу
интеллектуал
фаолиятнинг
аниқ
ифода
этилган
натижаларига
бўлган
ҳуқуқларнинг
мазкур
ҳуқуқлар
эгаси
вафотидан
сўнг
ворисларга
ўтишига
доир
муносабатларнинг
,
шунингдек
интеллектуал
мулк
объектларини
яратувчиларнинг
ҳуқуқларини
ворислар
томонидан
ҳимоя
қилишга
доир
муносабатларнинг
ЎзР
қонун
ҳужжатлари
билан
ҳуқуқий
тартибга
солинишидир
.
Интеллектуал
мулк
объектларини
фуқаролик
ҳуқуқий
муносабатларига
жалб
қилиш
усулларидан
бири
интеллектуал
мулк
объектларига
бўлган
мутлақ
ҳуқуқларни
ворислик
бўйича
ўтказиш
ҳисобланади
.
Интеллектуал
мулк
объектларига
бўлган
ҳуқуқларга
ворисликнинг
хусусиятини
ва
унинг
ашёларга
(
мулк
ҳуқуқига
)
классик
ворисликдан
фарқини
белгиловчи
икки
ҳуқуқий
институт
нормалари
нисбатининг
асосий
қоидалари
қуйидагилардир
:
–
интеллектуал
фаолият
натижаларининг
ўзи
ва
уларга
тенглаштирилган
корхоналар
ва
уларнинг
маҳсулотини
индивидуаллаштириш
воситалари
ўз
ҳуқуқий
табиатига
кўра
номоддий
(
идеал
)
ҳисобланади
ва
ворислик
бўйича
ўтиши
мумкин
эмас
;
ЎЗБЕКИСТОН
ҚОНУНЧИЛИГИ
ТАҲЛИЛИ
♦
UZBEK LAW REVIEW
♦
ОБЗОР
ЗАКОНОДАТЕЛЬСТВА
УЗБЕКИСТАНА
2011
№
4
♦
ЎЗБЕКИСТОН
ҚОНУНЧИЛИГИ
ТАҲЛИЛИ
♦
UZBEK LAW REVIEW
♦
ОБЗОР
ЗАКОНОДАТЕЛЬСТВА
УЗБЕКИСТАНА
10
–
мерос
массаси
таркибига
фақат
улардан
ёки
уларнинг
моддий
ташувчиларидан
фойдаланишга
бўлган
мулкий
ҳуқуқлар
кириши
мумкин
.
Ихтиро
,
фойдали
модель
,
саноат
намунаси
учун
патент
ва
уни
олишга
бўлган
ҳуқуқ
ворислик
бўйича
ўтади
;
–
айни
пайтда
барча
ҳуқуқлар
ҳам
ворислик
бўйича
ўтиши
мумкин
эмас
.
Жумладан
,
муаллифнинг
шахси
билан
узвий
боғлиқ
бўлган
номулкий
ҳуқуқлар
ворислик
бўйича
ўтмайди
.
Масалан
,
муаллифлик
ҳуқуқи
,
муаллифлик
номига
бўлган
ҳуқуқ
ва
бошқа
ҳуқуқлар
;
–
ворислар
фақат
шахсий
номулкий
ҳуқуқларни
ҳимоя
қилишни
амалга
оширишлари
мумкин
.
Интеллектуал
мулк
объектларига
бўлган
баъзи
бир
ҳуқуқлар
шахсий
номулкий
ҳуқуқлар
бўлса
-
да
,
ворислар
томонидан
амалга
оширилиши
мумкин
(
масалан
,
эълон
қилиш
ҳуқуқи
(
чақириб
олиш
ҳуқуқи
),
патент
олишга
бўлган
ҳуқуқ
).
Айни
пайтда
муаллифларнинг
баъзи
бир
мулкий
ҳуқуқлари
уларнинг
ҳуқуқ
эгаси
шахси
билан
узвий
боғлиқ
бўлади
ва
моддий
объектларга
бўлган
мулкий
ҳуқуқлардан
фарқли
ўлароқ
шартнома
бўйича
,
баъзан
эса
–
ворислик
бўйича
ҳам
ўтиши
мумкин
эмас
.
Масалан
,
эргашма
ҳуқуқлар
фақат
қонун
бўйича
ворисларга
ўтиши
мумкин
,
фойдаланиш
ҳуқуқи
эса
ворисларга
васият
бўйича
ҳам
,
қонун
бўйича
ҳам
ўтиши
мумкин
эмас
;
–
мутлақ
патент
ҳуқуқларининг
хусусияти
шундаки
,
ворислар
расмийлаштирилган
мутлақ
ҳуқуқни
ҳам
,
ўзи
ариза
бериш
ва
мазкур
ҳуқуқни
расмийлаштириш
ҳуқуқини
ҳам
ворислик
бўйича
эгаллайдилар
.
Масалан
,
ихтиродан
(
саноат
мулки
бошқа
объектидан
)
фойдаланишга
бўлган
ҳуқуқни
,
ҳақ
олишга
бўлган
ҳуқуқни
,
патент
ҳуқуқларидан
ўзга
шахс
фойдасига
воз
кечиш
ҳуқуқини
,
патентланган
объектлардан
фойдаланиш
учун
лицензиялар
бериш
ҳуқуқини
ва
бошқа
ҳуқуқларни
.
Муаллифлик
ҳуқуқларидан
фарқли
ўлароқ
,
ихтирога
ва
патент
ҳуқуқининг
бошқа
объектларига
бўлган
ҳуқуқлар
мажбурий
тартибда
давлат
рўйхатидан
ўтказишни
талаб
қилади
.
Тегишли
ҳуқуқлар
вужудга
келиши
учун
ворис
тегишли
давлат
рўйхатига
олишни
ўтказиш
тўғрисида
ариза
бериши
лозим
;
–
моддий
объектларга
бўлган
ҳуқуқлардан
фарқли
ўлароқ
,
ворислар
ҳуқуқларининг
амал
қилиш
муддати
муайян
муддат
билан
чекланган
.
Муаллифлик
ҳуқуқи
объектларига
нисбатан
ворисларнинг
мулкий
ҳуқуқлари
муаллиф
вафотидан
кейинги
йилнинг
1
январидан
бошлаб
эллик
йил
мобайнида
муҳофаза
қилинади
.
Бироқ
муаллифнинг
вафотидан
кейин
биринчи
марта
эълон
қилинган
асарга
бўлган
мутлақ
ҳуқуқ
у
биринчи
марта
эълон
қилинганидан
кейинги
йилнинг
1
январидан
бошлаб
эллик
йил
мобайнида
амал
қилади
(
ЎзР
“
Муаллифлик
ҳуқуқи
ва
турдош
ҳуқуқлар
тўғрисида
”
ги
Қонунининг
35-
моддаси
).
Бошқа
интеллектуал
мулк
объектларига
нисбатан
ворисларнинг
мулкий
ҳуқуқлари
уларнинг
ҳар
бир
тури
учун
белгиланган
муҳофаза
муддатларининг
қолган
қисми
доирасида
муҳофаза
қилинади
.
Бунда
қуйидагиларни
ҳисобга
олиш
зарур
:
1.
ижрога
бўлган
мутлақ
ҳуқуқ
ижро
биринчи
марта
ижро
этилган
ёки
ижро
ёзилган
ёхуд
ижро
эфир
ёки
кабель
орқали
узатилгандан
кейинги
йилнинг
1
январидан
бошлаб
камида
эллик
йил
мобайнида
амал
қилади
(“
Муаллифлик
ҳуқуқи
ва
турдош
ҳуқуқлар
тўғрисида
”
ги
Қонунининг
54-
моддаси
);
2.
фонограммага
бўлган
мутлақ
ҳуқуқ
фонограмма
биринчи
марта
чоп
этилганидан
кейин
эллик
йил
мобайнида
ёхуд
агар
фонограмма
унинг
биринчи
ёзувидан
кейин
эллик
йил
ичида
чоп
этилмаган
бўлса
,
шу
муддат
мобайнида
амал
қилади
(
ЎзР
“
Муаллифлик
ҳуқуқи
ва
турдош
ҳуқуқлар
тўғрисида
”
ги
Қонунининг
54-
моддаси
);
3.
маълумотлар
базаси
яратувчисининг
мутлақ
ҳуқуқи
муаллифлик
ҳуқуқлари
учун
белгиланган
муддатлар
мобайнида
амал
қилади
;
4.
ихтиро
,
фойдали
модель
,
саноат
намунасига
бўлган
мутлақ
ҳуқуқ
патент
бериш
ҳақидаги
дастлабки
талабнома
тақлим
этилган
санадан
бошлаб
амал
қилади
ва
ихтиролар
учун
йигирма
йилни
,
фойдали
моделлар
учун
–
беш
йилни
ва
саноат
намуналари
учун
ўн
йилни
ташкил
этади
(
ЎзР
“
Ихтиролар
,
фойдали
моделлар
ва
саноат
намуналари
тўғрисида
”
ги
Қонунининг
5-
моддаси
).
Бунда
мутлақ
ҳуқуқнинг
ва
мазкур
ҳуқуқни
тасдиқловчи
патентнинг
амал
қилиш
муддати
патент
эгасининг
илтимосномасига
биноан
кўпи
билан
беш
йил
муддатга
узайтирилиши
мумкин
;
5.
селекция
ютуқларига
бўлган
мутлақ
ҳуқуқ
у
Патент
идорасининг
Давлат
реестрида
рўйхатга
олинган
санадан
эътиборан
йигирма
йил
мобайнида
амал
қилади
.
Ток
,
ёғочбоп
,
манзарали
,
мевали
дарахтлар
ва
ўрмон
дарахтларининг
навлари
,
шу
жумладан
уларнинг
пайвандтаглари
учун
бу
муддат
йигирма
беш
йилни
ташкил
этади
(
ЎзР
“
Селекция
ютуқлари
тўғрисида
”
ги
Қонунининг
14-
моддаси
1
);
6.
топологиядан
фойдаланишга
бўлган
мутлақ
ҳуқуқ
ўн
йил
давомида
амал
қилади
.
Топологиядан
фойдаланишга
бўлган
мутлақ
ҳуқуқ
амал
қилиш
муддатининг
бошланиши
қуйидаги
саналардан
энг
олдингиси
бўйича
аниқланади
:
топологиядан
биринчи
марта
фойдаланиш
санаси
бўйича
,
бунда
бу
топология
жаҳоннинг
бирон
-
бир
ерида
фуқаро
муомаласига
олдинроқ
киритилганлиги
ҳужжатлар
билан
қайд
этилган
сана
назарда
тутилади
;
топология
рўйхатдан
ўтказилганлиги
тўғрисидаги
маълумотлар
расмий
эълон
қилинган
сана
бўйича
(
ЎзР
“
Интеграл
микросхемалар
топологияларини
ҳуқуқий
муҳофаза
қилиш
тўғрисида
”
ги
Қонунининг
14-
моддаси
2
);
7.
товар
белгисига
доир
гувоҳнома
ёки
товар
келиб
чиққан
жой
номидан
фойдаланиш
ҳуқуқи
тўғрисидаги
гувоҳнома
талабнома
берилган
санадан
эътиборан
ўн
йил
мобайнида
амал
қилади
(
ЎзР
“
Товар
белгилари
,
хизмат
кўрсатиш
белгилари
ва
товар
келиб
чиққан
жой
номлари
тўғрисида
”
ги
Қонунининг
21-
моддаси
3
).
Бунда
меросни
қабул
қилиш
муддатларининг
ворислар
ҳуқуқларининг
амал
қилиш
муддатлари
билан
нисбатига
доир
принципиал
масала
юзага
келади
.
Ворислар
ҳуқуқларининг
муддатлари
мерос
қолдирувчи
вафот
этган
санадан
бошлаб
ҳисобланади
,
меросни
қабул
қилиш
муддати
ҳам
мерос
очилган
(
мерос
қолдирувчи
вафот
этган
)
санадан
бошлаб
ҳисобланади
ва
олти
ой
давом
этади
.
Бунда
ворисларнинг
мулкий
ҳуқуқлари
фақат
меросни
1
ЎзР
қонун
ҳужжатлари
тўплами
(
расмий
нашр
). – 17–18 (53–
54)-
сон
. – 2002
йил
сентябрь
. – 124-
б
.
2
Халқ
сўзи
. – 97-
сон
. – 2001
йил
18
май
.
3
Налоговые
и
таможенные
вести
. -
№
40(376). -02.10.2001
г
.
ЎЗБЕКИСТОН
ҚОНУНЧИЛИГИ
ТАҲЛИЛИ
♦
UZBEK LAW REVIEW
♦
ОБЗОР
ЗАКОНОДАТЕЛЬСТВА
УЗБЕКИСТАНА
2011
№
4
♦
ЎЗБЕКИСТОН
ҚОНУНЧИЛИГИ
ТАҲЛИЛИ
♦
UZBEK LAW REVIEW
♦
ОБЗОР
ЗАКОНОДАТЕЛЬСТВА
УЗБЕКИСТАНА
11
қабул
қилиш
таомили
амалга
оширилганидан
кейин
вужудга
келади
.
Шу
туфайли
ҳам
мазкур
муддатни
ворислар
ҳуқуқларининг
умумий
муддатидан
чиқариш
ташлаш
зарурлиги
тўғрисида
сўз
юритиш
ёки
мазкур
муддатни
ҳисоблаш
бошланадиган
сана
сифатида
мерос
қолдирувчи
вафот
этган
санани
эмас
,
балки
ворислик
ҳуқуқига
эгалик
қилишга
киришиш
санасини
(
ворислик
ҳуқуқи
тўғрисида
гувоҳнома
берилган
санани
)
назарда
тутиш
мақсадга
мувофиқдир
.
Икки
институт
нормалари
ўзаро
нисбатининг
бошқа
бир
принципиал
натижаси
интеллектуал
мулк
объектларига
бўлган
ҳуқуқларга
ворисликнинг
ворислар
албатта
муайян
мақомга
эга
бўлишлари
билан
боғлиқ
хусусиятларидир
.
Масалан
:
биринчидан
,
товар
белгисига
бўлган
ҳуқуқ
унинг
эгаси
билан
узвий
эмас
,
балки
мулкий
ҳуқуқ
ҳисобланади
.
Шу
туфайли
ҳам
мазкур
ҳуқуқ
ворислик
бўйича
ўтиши
тўғрисидаги
хулоса
ЎзР
ФК
1113-
моддасининг
мазмуни
билан
мувофиқ
келади
.
Иккинчидан
,
шуни
эътиборга
олиш
лозимки
,
товар
белгисига
бўлган
ҳуқуқ
корхона
таркибида
ворислик
бўйича
ўтади
,
башарти
у
мазкур
мулкий
комплекс
таркибига
кирса
.
Товар
белгисининг
кўчмас
ашёлар
тоифасига
киритилган
корхона
билан
алоқаси
тўғрисида
ЎзР
ФКнинг
85-
моддасида
айтиб
ўтилган
.
Шу
туфайли
ҳам
товар
белгисига
бўлган
мутлақ
ҳуқуқ
алоҳида
ёки
корхона
таркибида
юридик
шахс
ташкил
этмасдан
тадбиркорлик
билан
шуғулланувчи
бирдан
-
бир
ворисга
васият
бўйича
ўтади
,
деб
ишонч
билан
айтиш
мумкин
.
Бугунги
кунда
эр
ва
хотиннинг
умумий
мулки
режимини
муаллифларнинг
ва
бошқа
ҳуқуқ
эгаларининг
мулкий
ҳуқуқларига
татбиқ
этиш
тўғрисидаги
масала
айниқса
долзарб
аҳамият
касб
этади
.
Эр
(
хотин
)
қонун
бўйича
биринчи
навбатдаги
ворислар
қаторига
киради
(
ЎзР
ФКнинг
1135-
моддаси
).
Бунда
мерос
таркибини
аниқланда
мерос
қолдирилган
мол
-
мулкка
фақат
вафот
этган
шахсга
тўлиқ
ҳажмда
тегишли
бўлган
мол
-
мулк
киритилади
.
Шундай
қилиб
,
эр
(
хотин
)
мулкий
ҳуқуқлар
ҳажмининг
50%
ни
,
шунингдек
ворислик
тартибида
муаллиф
ва
бошқа
ҳуқуқ
эгаларининг
барча
мутлақ
ҳуқуқларини
эгаллайди
.
Шу
туфайли
ҳам
интеллектуал
фаолият
натижаларидан
олинган
даромадларни
эр
ва
хотиннинг
умумий
биргаликдаги
мулки
таркибидан
чиқариш
ёки
эр
ва
хотиннинг
умумий
биргаликдаги
мулки
ҳақидаги
умумий
қоидан
истисно
тариқасида
қўшимчалар
киритиш
тўғрисидаги
масалани
кун
тартибига
қўйиш
ўринли
бўлади
.
ЎзР
Солиқ
кодексининг
179-
моддасида
айрим
турдаги
даромадларни
солиқдан
озод
қилиш
бўйича
имтиёзлар
назарда
тутилган
.
Мазкур
модданинг
9-
бандига
мувофиқ
саноат
мулки
объектларига
ва
селекция
ютуғи
патентига
патент
(
лицензия
)
эгаси
бўлган
жисмоний
шахснинг
патентни
(
лицензияни
)
уларнинг
амал
қилиш
муддати
доирасида
,
лекин
фойдаланиш
бошланган
кундан
эътиборан
қуйида
кўрсатилган
даврдан
кўп
бўлмаган
муддатда
сотишдан
олган
даромади
суммаси
:
ихтиролар
ва
селекция
ютуғидан
–
беш
йил
давомида
;
саноат
намунасидан
–
уч
йил
давомида
;
фойдали
моделдан
–
икки
йил
давомида
солиқ
солинмайди
. 11-
бандга
мувофиқ
жисмоний
шахсларга
хусусий
мулк
ҳуқуқи
асосида
тегишли
бўлган
мол
-
мулкни
сотишдан
олинадиган
даромадларга
солиқ
солинмайди
,
амалга
ошириладиган
тадбиркорлик
фаолияти
доирасида
олинган
мол
-
мулкни
сотишдан
тушадиган
даромадлар
бундан
мустасно
.
Жисмоний
шахслардан
ворислик
ёки
ҳадя
тартибида
,
шунингдек
беғаразлик
асосида
олинган
пул
кўринишидаги
ва
асл
ҳолидаги
даромадлар
ҳам
жисмоний
шахснинг
жами
даромади
таркибига
кирмайди
,
бироқ
фан
,
адабиёт
ва
санъат
асарлари
муаллифлари
,
адабиёт
ва
санъат
асарлари
ижрочилари
,
шунингдек
ихтиролар
,
кашфиётлар
ва
саноат
намуналари
муаллифларининг
меросхўрларига
(
ҳуқуқий
ворисларига
)
тўланадиган
ҳақ
бундан
мустаснодир
.
