ЎЗБЕКИСТОН
ҚОНУНЧИЛИГИ
ТАҲЛИЛИ
♦
UZBEK LAW REVIEW
♦
ОБЗОР
ЗАКОНОДАТЕЛЬСТВА
УЗБЕКИСТАНА
2009
№
1-2
♦
ЎЗБЕКИСТОН
ҚОНУНЧИЛИГИ
ТАҲЛИЛИ
♦
UZBEK LAW REVIEW
♦
ОБЗОР
ЗАКОНОДАТЕЛЬСТВА
УЗБЕКИСТАНА
85
ных
решений
иностранных
судов
в
Республике
Узбе
-
кистан
,
нормативно
-
правовая
база
в
данной
области
представлена
как
универсальными
международно
-
правовыми
актами
,
так
и
региональными
.
Значитель
-
ный
объем
норм
,
регламентирующих
этот
институт
,
имеет
двухстороннюю
природу
,
т
.
е
.
межгосударствен
-
ные
двухсторонние
соглашения
.
Однако
большинство
таких
соглашений
заключено
со
странами
СНГ
и
дан
-
ные
отношения
априори
регламентированы
регио
-
нальными
конвенциями
и
соглашениями
.
Что
касается
непосредственно
процессуального
законодательства
Республики
Узбекистан
,
то
здесь
следует
подчеркнуть
,
что
в
нем
пока
лишь
относи
-
тельно
небольшое
внимание
уделяется
вопросам
ис
-
полнения
судебных
решений
иностранных
государств
,
а
некоторые
аспекты
вообще
оставлены
без
надле
-
жащей
правовой
позиции
,
что
,
несомненно
,
требует
соответствующей
реформы
процессуального
законо
-
дательства
Республики
Узбекистан
с
учетом
значимо
-
сти
исследуемого
института
.
Abstract
In the introductory part of the article the author
characterizes the conditions necessary for an effective
utilization of arbitration as means of the resolution of dis-
putes.
In the basic part of the article the international con-
tracts in sphere of a recognition and execution foreign
judicial and arbitral awards are considered.
In the conclusion the author comes to opinion, that
in Uzbekistan it is necessary to give more attention to
questions of execution of judgements of the foreign states.
Д
.
Ю
.
Хабибуллаев
Юридик
фанлар
номзоди
СУД
ҚАРОРЛАРИНИ
ИЖРО
ЭТИШНИ
ТАЪМИНЛАШ
МУАММОЛАРИ
Ўзбекистон
Республикасида
иқтисодий
ва
сиёсий
ислоҳотлар
йилида
янги
иқтисодий
-
ижтимоий
муносабатларни
тартибга
солувчи
ҳуқуқий
база
шакллантирилди
.
Шунинг
билан
бирга
қатор
қонун
ва
қонун
ости
норматив
актлари
қабул
қилиндики
,
натижада
мазкур
қонунларни
тўлақонли
ижро
этиш
масалалари
долзарб
аҳамиятга
эга
бўлиб
бормоқда
.
Президентимиз
И
.
А
.
Каримов
таъкидлаганидек
,
“
Суд
қарорларининг
муқаррар
равишда
бажарилишини
таъминлашда
Суд
қарорлари
ижроси
департаменти
фаолиятининг
самарасизлиги
жиддий
камчилик
бўлиб
қолмоқда
. 2006
йили
республикада
ушбу
тизимни
мустаҳкамлаш
юзасидан
кескин
чоралар
кўрилди
,
унинг
кадрлар
таркиби
деярли
тўлиқ
янгиланди
,
суд
ижрочилари
сони
кўпайтирилди
,
уларнинг
меҳнатини
рағбатлантириш
тадбирлари
белгиланди
.
Бироқ
,
афсуски
,
қабул
қилинган
суд
қарорлари
ижросини
таъминлаш
чоралари
ҳалигача
аниқ
амалий
натижа
бераётгани
йўқ
,
бу
қарорларнинг
аксарияти
ойлаб
,
ҳатто
йиллаб
бажарилмасдан
қолмоқда
”
1
.
Дарҳақиқат
,
қонун
ҳужжатларини
тўлиқ
ижро
этиш
шахсларнинг
ҳуқуқ
ва
қонуний
манфаатларини
ҳимоя
қилишда
устиворлик
касб
этади
.
Бинобарин
,
қабул
қилинган
ҳуқуқий
норма
белгиланган
тартибда
ижро
этилмас
экан
,
мазкур
қонуннинг
аҳамиятига
,
нуфузига
путур
етиши
муқаррар
.
Ҳуқуқий
нормаларнинг
,
шу
жумладан
суд
ҳужжатлари
ва
бошқа
орган
ҳужжатларининг
ҳам
ижроси
лозим
даражада
амалга
оширилмас
экан
мазкур
жамиятда
инсон
ҳуқуқларини
тўлақонли
ҳимоя
қилиш
каби
вазифалар
тўлиқ
бажарилмай
қолади
,
жамиятнинг
иқтисодий
негизларига
салбий
таъсир
кўрсатиб
,
мамлакат
иқтисодиётидаги
самарадорликни
пасайишига
сабаб
бўлади
.
Шунингдек
,
суд
ҳужжатларининг
ижро
қилинмаслиги
қарздорнинг
манфаатларига
хизмат
қилиб
,
ундирувчи
танг
аҳволда
қолишига
олиб
келади
,
бунинг
натижасида
эса
иқтисодий
муносабатларда
ўзаро
рақобат
ва
тенг
шерикчилик
муносабатларига
путур
етади
,
инсон
ҳуқуқларининг
ҳимояси
эса
заифлашади
.
Охир
-
оқибат
иқтисодий
ўсишдаги
самарадорлик
ва
жадаллашув
йўқолиб
,
жамиятда
фуқаролик
муомалаларида
жиноий
ҳолатларнинг
юз
бериш
ҳоллари
кузатила
бошлайди
.
Ўз
навбатида
,
суд
ҳокимиятининг
ҳам
самарадорлиги
ва
нуфузига
салбий
таъсир
кўрсатади
,
зеро
,
суд
ҳал
қилув
қарорлари
тегишлича
ижро
этилмас
экан
унинг
ҳуқуқий
баҳоси
ва
аҳамиятига
путур
етади
,
таъсирчанлиги
йўқолади
.
Мамлакатимизда
суд
-
ҳуқуқ
соҳасида
амалга
оширилаётган
кенг
кўламдаги
ислоҳотлар
натижасида
суд
қарорларини
ижро
этиш
соҳаси
ривожланди
ва
янада
такомиллашиб
бораётганлигини
алоҳида
қайд
1
Каримов
И
.
А
.
Бизнинг
бош
мақсадимиз
—
жамиятни
демократлаштириш
ва
янгилаш
,
мамлакатни
модернизация
ва
ислоҳ
этишдир
.
Тошкент
:
Ўзбекистон
, 2005;
Ислом
Каримовнинг
2006
йилда
мамлакатни
ижтимоий
-
иқтисодий
ривожлантириш
якунлари
ва
2007
йилда
иқтисодий
ислоҳотларни
чуқурлаштиришнинг
энг
муҳим
устувор
йўналишларига
бағишланган
“
Янгиланиш
ва
барқарор
тараққиёт
йўлидан
янада
изчил
ҳаракат
қилиш
,
халқимиз
учун
фаровон
турмуш
шароитини
яратиш
–
асосий
вазифамиздир
”
номли
Вазирлар
Маҳкамаси
мажлисидаги
маърузаси
//
Халқ
сўзи
. 2007
й
. 13
феврал
.
ЎЗБЕКИСТОН
ҚОНУНЧИЛИГИ
ТАҲЛИЛИ
♦
UZBEK LAW REVIEW
♦
ОБЗОР
ЗАКОНОДАТЕЛЬСТВА
УЗБЕКИСТАНА
2009
№
1-2
♦
ЎЗБЕКИСТОН
ҚОНУНЧИЛИГИ
ТАҲЛИЛИ
♦
UZBEK LAW REVIEW
♦
ОБЗОР
ЗАКОНОДАТЕЛЬСТВА
УЗБЕКИСТАНА
86
ўтиш
жоиз
.
Хусусан
, 2001
йилнинг
29
августида
Ўзбекистон
Республикасининг
“
Суд
ҳужжатлари
ва
бошқа
органлар
ҳужжатларини
ижро
этиш
тўғрисида
”
ги
Қонуни
қабул
қилинди
.
1
Бу
борада
ҳуқуқшунос
олимлар
ҳам
ўз
фикрларини
билдириб
,
Ўзбекистон
Республикасининг
“
Суд
ҳужжатлари
ва
бошқа
органлар
ҳужжатларини
ижро
этиш
тўғрисида
”
ги
Қонуни
қабул
қилиниши
муносабати
билан
турли
ҳуқуқ
тармоқларига
оид
бўлган
нормаларни
бирлаштирди
ва
фақат
суд
органларининг
қарорлари
эмас
,
балки
бошқа
органларнинг
(
масалан
,
маъмурий
органлар
,
меҳнат
низолари
комиссияси
,
солиқ
органлари
ва
бошқ
.)
қарорларини
ҳам
ижро
этиш
тартиби
белгилаб
берилди
.
Мазкур
қонунда
айрим
тоифадаги
низоли
ишлар
юзасидан
қабул
қилинган
суд
ҳал
қилув
қарорларини
ижро
этиш
хусусиятларига
оид
айрим
ҳуқуқий
нормалар
мустаҳкамлаб
қўйилганки
,
бу
ўз
навбатида
фуқароларнинг
муҳим
ижтимоий
-
иқтисодий
ҳуқуқларини
ўз
вақтида
,
самарали
ҳимоя
қилиш
ва
тиклашга
қаратилган
чора
сифатида
эътироф
этилишини
таъкидлашади
.
2
Шунингдек
,
мамлакатимизда
суд
тизимини
янада
ислоҳ
қилиш
,
судлар
фаолиятини
моддий
-
техника
жиҳатидан
ва
молиявий
таъминлашни
такомиллаштириш
,
судлар
мустақиллигини
мустаҳкамлаш
,
шунингдек
суд
қарорларининг
ўз
вақтида
ва
сифатли
ижро
этилишини
таъминлаш
мақсадида
Ўзбекистон
Республикаси
Вазирлар
Маҳкамасининг
2001
йил
22
сентябрида
“
Ўзбекистон
Республикаси
судлари
фаолиятини
янада
такомиллаштириш
чора
-
тадбирлари
тўғрисида
”
ги
383-
сонли
қарори
3
қабул
қилинди
.
Мазкур
қарор
билан
Адлия
вазирлиги
ҳузуридаги
Судлар
фаолиятини
ташкилий
,
моддий
-
техника
жиҳатдан
ва
молиявий
таъминлаш
департаменти
Ўзбекистон
Республикаси
Адлия
вазирлиги
ҳузуридаги
Суд
қарорларини
ижро
этиш
,
судлар
фаолиятини
моддий
-
техника
жиҳатдан
ва
молиявий
таъминлаш
департаменти
сифатида
қайта
ташкил
этилиб
,
унинг
Низомига
кўра
,
асосий
вазифалар
сифатида
суд
қарорлари
ва
бошқа
органлар
қарорларини
сўзсиз
ижро
этилиши
ишларини
ташкил
этиш
,
суд
ижрочи
кадрларини
танлаш
ва
жой
-
жойига
қўйиш
ишларини
ҳамда
уларнинг
самарали
фаолият
кўрсатишини
ташкил
этиш
,
судлар
биноларини
қуриш
ва
таъмирлаш
учун
ажратилган
капитал
маблағларнинг
самарали
ўзлаштирилишини
таъминлаш
ҳамда
судлар
фаолияти
учун
зарур
шарт
-
шароитлар
яратиш
чора
-
тадбирларини
кўриш
кабилар
белгиланди
.
Мамлакатимизда
суд
қарорларининг
ўз
вақтида
,
тўлиқ
ва
сифатли
ижро
этилишини
таъминлаш
мақсадида
2009
йил
15
январдаги
“
Ижро
иши
юритиш
такомиллаштирилиши
муносабати
билан
Ўзбекистон
республикасининг
айрим
қонун
ҳужжатларига
ўзгартиш
ва
қўшимчалар
кирииш
тўғрисида
”
ги
Қонуни
қабул
қилинди
.
Мазкур
Қонунга
асосан
Ўзбекистон
Республикасининг
Жиноят
,
Жиноят
-
процессуал
,
Фуқаролик
процессуал
,
Хўжалик
процессуал
1
Ўзбекистон
Республикасининг
“
Суд
ҳужжатлари
ва
бошқа
органлар
ҳужжатларини
ижро
этиш
тўғрисида
”
ги
29.08.2001
й
. 258-
II-
сон
Қонуни
//
Ўзбекистон
Республикаси
Олий
Мажлис
Ахборотномаси
. 2001
й
. 9–10-
сон
, 169-
модда
.
2
Мамасиддиқов
М
.
М
.,
Насретдинова
М
.
К
.
Суд
қарорларини
ижро
этиш
муаммолари
//
Ҳаёт
ва
қонун
.
№
2. 2005. 28-
б
.
3
Ўзбекистон
Республикаси
Вазирлар
Маҳкамасининг
қарорлари
тўплами
.
Тошкент
, 2001
й
. 9-
сон
. 55-
модда
.
кодексларига
,
Ер
кодексига
,
Маъмурий
жавобгарлик
тўғрисидаги
кодексига
,
шунингдек
, “
Суд
ҳужжатлари
ва
бошқа
органлар
ҳужжатларини
ижро
этиш
тўғрисида
”
ги
Қонуни
ва
бошқа
бир
қатор
қонунларга
ўзгартириш
ва
қўшимчалар
киритилди
.
Ўзбекистон
Республикасининг
“
Суд
ҳужжатлари
ва
бошқа
органлар
ҳужжатларини
ижро
этиш
тўғрисида
”
ги
Қонунига
бир
қатор
қўшимча
ва
ўзгартишлар
,
янги
ҳуқуқий
нормалар
киритилди
.
Мазкур
қонунга
асосан
,
суд
ҳужжатлари
ва
бошқа
органлар
ҳужжатларини
мажбурий
ижро
этиш
механизми
такомиллаштирилди
.
Хусусан
,
қарздор
тушунчасига
янгидан
таъриф
ишлаб
чиқилди
,
ижро
ишини
юритишда
ундирувчининг
шахсан
иштирок
этиш
тартиби
аниқлаштирилди
,
ижро
иши
юритишда
иштирок
этувчи
шахсларни
хабардор
қилиш
ва
чақириш
тартибига
аниқлик
киритилди
.
Суд
ижрочиларининг
нафақат
ички
ишлар
органлари
билан
ўзаро
ҳамкорлиги
,
эндиликда
Ўзбекистон
Республикаси
Ер
ресурслари
,
геодизия
,
картография
,
давлат
кадастри
давлат
қўмитаси
,
Ўзбекистон
Республикаси
Марказий
банки
,
банклар
ва
бошқа
кредит
ташкилотлари
,
давлат
солиқ
хизмати
оргналри
,
ғазначилик
органлари
,
Давлат
чегарасини
қўриқлаш
органлари
билан
ўзаро
ҳамкорлик
қилиш
тартиби
белгиланди
.
Шунингдек
,
ижро
ҳаракатларини
кейинга
қолдириш
тартибини
такомиллаштиришга
,
ижро
иши
юритишни
тўҳтатиб
туриш
тартиби
,
асослари
ва
муддатлари
,
ижро
иши
юритишни
тугатиш
асослари
,
ижро
иши
юритишни
тўҳтатиб
туриш
ва
тугатиш
тўғрисидаги
масалаларнинг
суд
томонидан
кўриб
чиқилишига
,
ижро
иши
юритишни
тугатиш
оқибатларига
ҳам
қўшимча
ва
ўзгартиришлар
киритилди
.
Қолаверса
,
қарздор
чет
элга
чиқиб
кетиш
йўли
билан
ижро
ҳужжатларини
ижро
этишдан
бўйин
товлашини
олдини
олиш
мақсадида
қарздорни
Ўзбекистон
Республикасидан
чиқишини
вақтинча
чеклайдиган
янги
ҳуқуқий
норма
қиритилди
.
Мазкур
қоида
ўз
навбатида
ундирувчини
ҳуқуқлари
ва
қонуний
манфаатларини
ҳимоя
қилишга
,
суд
қарорини
ижросини
таъминлашга
қаратилганлигидан
далолат
беради
.
Суд
қарорларини
ўз
вақтида
самарали
ижро
этилишида
суд
ижрочиларининг
мавқеини
кўтариш
,
уларнинг
ижтимоий
ҳимоясини
кучайтириш
давр
талабига
айланмоқда
.
Бу
борада
Ўзбекистон
қонунларини
жаҳон
талабларига
,
халқаро
ҳуқуқ
нормалари
ва
принципларига
мослаштириш
борасида
жуда
катта
амалий
ишлар
олиб
борилмоқда
.
Бинобарин
,
суд
ҳужжатлари
ва
бошқа
орган
ҳужжатларини
ижро
этишнинг
қонуний
асослари
мустаҳкамланди
,
суд
қарорларининг
ўз
вақтида
ва
сифатли
ижро
этилишини
таъминлаш
мақсадини
назарда
тутувчи
Ўзбекистон
Республикаси
Президентининг
фармонлари
,
Вазирлар
Маҳкамасининг
қарорлари
қабул
қилинди
ва
жойларда
самарали
тарзда
амалга
оширилиб
борилмоқда
.
Буларнинг
барчаси
мамлакатимизда
инсон
ҳуқуқлари
ҳимоясини
таъминлашга
,
одил
судловни
амалга
оширувчи
судларнинг
нуфузини
оширишга
,
улар
томонидан
қабул
қилинаётган
қарорларни
ўз
вақтида
ва
сифатли
ижро
этиш
орқали
бузилган
ҳуқуқ
ва
қонуний
манфаатларни
тўла
ҳимоя
қилишга
эришишни
назарда
тутади
.
Мазкур
вазифаларни
амалга
ошириш
давомида
шунингдек
,
ҳамдўстлик
давлатларининг
қонунчилик
тажрибаларини
ўрганиш
ҳамда
суд
қарорларини
ижро
этишнинг
янада
самаралироқ
ва
ЎЗБЕКИСТОН
ҚОНУНЧИЛИГИ
ТАҲЛИЛИ
♦
UZBEK LAW REVIEW
♦
ОБЗОР
ЗАКОНОДАТЕЛЬСТВА
УЗБЕКИСТАНА
2009
№
1-2
♦
ЎЗБЕКИСТОН
ҚОНУНЧИЛИГИ
ТАҲЛИЛИ
♦
UZBEK LAW REVIEW
♦
ОБЗОР
ЗАКОНОДАТЕЛЬСТВА
УЗБЕКИСТАНА
87
такомиллашган
усулларини
амалиётга
жорий
этиш
мақсадга
мувофиқ
бўлади
.
Шу
муносабат
билан
суд
ижрочиларининг
меҳнатларини
рағбатлантирувчи
омилларга
асосий
эътибор
қаратиш
,
суд
ижрочи
кадрларини
танлаш
,
тарбиялаш
ва
жой
-
жойига
қўйиш
,
ижро
ишларининг
тезкорлигини
таъминлаш
мақсадида
ижро
Департаменти
тизимларида
штат
бирлигини
кўпайтириш
борасидаги
ишларни
босқичма
-
босқич
такомиллаштириб
бориш
лозим
.
Бу
борада
МДҲ
таркибига
кирувчи
давлатлар
,
хусусан
Россия
Федерацияси
қонунчилик
амалиёти
эътиборга
савозордир
.
Жумладан
,
Россия
Федерациясида
суд
қарорларини
ижро
этиш
суд
приставлари
-
ижрочилар
зиммасига
юклатилган
.
Суд
приставлари
-
ижрочиларнинг
молиявий
,
моддий
-
техникавий
ва
ижтимоий
ҳимояси
билан
боғлиқ
масалалар
Россия
Федерациясининг
“
Суд
приставлари
тўғрисида
”
ги
1
ва
“
Ижро
ишларини
юритиш
тўғрисида
”
ги
2
Федерал
қонунлари
билан
тартибга
солинади
.
Мазкур
қонунлар
мамлакатда
ижро
ишларини
юритишнинг
самарадорлигини
оширишда
муҳим
омил
бўлиб
,
суд
ва
бошқа
органлар
ҳужжатларини
ўз
вақтида
ва
тўлиқ
ижро
этилишини
таъминлашга
хизмат
қилмоқда
.
Бунинг
асосий
сабабларидан
бири
мазкур
қонун
ҳужжатларида
суд
приставлари
-
ижрочиларининг
меҳнатларини
рағбатлантирувчи
омилларга
асосий
эътибор
қаратилганлигидадир
.
Масалан
,
суд
приставлари
-
ижрочилар
томонидан
ундирилган
сумманинг
7%
ижро
тушимлари
ҳисобига
ўтказилиб
,
ушбу
сумманинг
30%
федерал
бюджет
ҳисобига
ушлаб
қолинса
,
қолган
70%
ижро
иш
юритувчини
такомиллаштириш
бўйича
бюджетдан
ташқари
фондга
ўтказилади
.
Шундай
экан
,
Россия
суд
приставлари
-
ижрочилари
суд
ҳужжатларининг
ўз
вақтида
,
тезкор
ва
сифатли
ижро
этилишидан
тўлиқ
манфаатдор
бўлади
.
Чунки
ундирилган
ижро
суммасидан
юқорида
кўрсатилган
бюджетдан
ташқари
фонддан
5%
миқдорида
пул
мукофотига
эга
бўлади
.
3
Фикримизча
,
юқоридагилардан
келиб
чиқиб
,
суд
ижрочиларининг
меҳнатларини
рағбатлантириш
орқали
ижро
иши
юритувининг
самарадорлигини
ошириш
мақсадида
ундирилган
ижро
суммасидан
ушбу
суммани
ундирган
суд
ижрочисига
маълум
фоиз
миқдорида
пул
мукофоти
ажратиш
тартибини
жорий
этиш
мақсадга
мувофиқ
бўлар
эди
.
Бу
эса
ўз
навбатида
суд
ижрочиларини
суд
ҳужжатларининг
ижро
этилишидан
манфаатдор
бўлишига
,
суд
ҳужжатларининг
ўз
вақтида
,
тезкор
ва
сифатли
ижро
этилишини
таъминлайди
.
Шунингдек
,
суд
ижрочилари
иш
ҳажми
йилдан
-
йилга
ортиб
бориши
ижронинг
самарадорлигини
оширишда
қатор
қийинчиликларга
олиб
келмоқда
.
Статистик
маълумотларга
қараганда
2005
йилнинг
1
1
Федеральный
закон
о
судебных
приставах
21
июля
1997
года
№
118-
ФЗ
.
Принят
Государственной
Думой
4
июня
1997
года
.
Одобрен
Советом
Федерации
3
июля
1997
года
(
в
ред
.
Федераль
-
ных
законов
от
07.11.2000 N 135-
ФЗ
,
от
29.06.2004 N 58-
ФЗ
,
от
22.08.2004
N
122-
ФЗ
).
http://www.fssp66.ru/document/normativ/08.doc
2
Федеральный
Закон
об
исполнительном
производстве
(
с
измене
-
ниями
на
27
декабря
2005
года
) //
Собрание
законодательства
РФ
.
28.07.1997. N 30.
Ст
. 3591.
http://www.svobodainfo.org/info/printdoc?tid=&nd=9046212&prevDoc
=901714421
3
Там
же
.
октябрь
ҳолатига
ижро
Департаментининг
штат
жадвалига
кўра
502
нафар
,
шунингдек
жамғарма
ҳисобидан
38
нафар
суд
ижрочиси
штатлар
бирлиги
мавжуд
бўлиб
,
жами
ишлаётган
762
нафар
суд
ижрочисидан
486
нафари
ёки
республика
миқёсида
ўртача
45
фоизи
0,5
ставкада
ишлаб
келмоқдалар
.
Ушбу
кўрсаткич
Қорақалпоғистон
Республикасида
61,3
фоиз
,
Қашқадарёда
63,3
фоиз
ва
Тошкент
шаҳрида
52,1
фоизни
ташкил
этиб
республикадаги
кўрсаткичидан
анчага
юқорилигини
кўрсатмоқда
.
Суд
ижрочиларининг
иш
ҳажми
ўрганилганда
у
ўтган
йилнинг
шу
даврга
нисбатан
анчага
ўсганлиги
қайд
этилган
.
Жумладан
,
ўтган
йилнинг
9
ойи
мобайнида
суд
ижрочилари
иш
юритувига
628 120
та
ижро
ҳужжатлари
қабул
қилинган
бўлса
,
жорий
йилда
эса
ижро
ҳужжатларнинг
сони
164 109
тага
кўпайиб
792 229
тани
ташкил
этган
ёки
иш
ҳажми
20,7
фоизга
ўсган
.
Штат
бўйича
суд
ижрочиларига
тўғри
келган
бир
ойлик
иш
ҳажми
ўртача
163
та
ижро
ҳужжатини
,
амалда
фаолият
кўрсатган
ҳар
бир
суд
ижрочисининг
бир
ойлик
иш
ҳажми
эса
ўртача
115,5
та
ижро
ҳужжатини
ташкил
этиб
,
ушбу
кўрсаткич
ўтган
йилнинг
шу
даврига
нисбатан
тегишлича
24
та
ва
20,2
та
ижро
ҳужжатга
ўсганлиги
кўринади
4
.
Шундай
экан
,
ижро
ишларининг
тезкорлигини
таъминлаш
мақсадида
ижро
Департаменти
тизимларида
суд
ижрочиси
ва
катта
суд
ижрочи
штат
бирликларини
кўпайтириш
мақсадга
мувофиқ
бўлади
.
Айрим
туркумдаги
суд
ижро
варақаларини
ижро
этишда
ҳам
бир
қатор
муаммолар
бор
.
Хусусан
,
суд
ижрочилари
томонидан
алимент
ундириш
тўғрисидаги
ишлар
бўйича
суд
буйруқлари
ва
ижро
варақаларини
ижро
этишда
айрим
муаммоларга
дуч
келмоқдалар
.
Мазкур
муаммоларни
ҳал
этиш
ҳам
юридик
фан
ҳам
суд
ижро
амалиёти
нуқтаи
-
назардан
ҳозирги
куннинг
долзарб
вазифаларидан
биридир
.
Бу
борада
статистик
маълумотларига
кўра
,
Адлия
Вазирлиги
раҳбарияти
ташаббуси
билан
алимент
ундиришга
оид
ижро
ҳужжатлари
бўйича
апрель
-
май
ойларида
икки
ойлик
тадбир
ўтказилди
.
Тадбир
давомидаги
инвентаризацияда
беш
ойда
алимент
ундиришга
оид
57000
та
ижро
ҳужжати
келиб
тушгани
аниқланди
.
Шу
даврда
суд
ижрочилари
томонидан
жами
6.06.
млрд
сўм
алимент
алимент
пуллари
ундириб
берилди
.
Шундан
1.54
млрд
сўми
суд
ижрочилари
томонидан
бевосита
қарздорлардан
нақд
пул
шаклида
ундирилди
.
Шунингдек
,
алимент
тўлашдан
қасддан
бош
тортиб
юргани
632
нафар
қарздорга
нисбатан
жиноят
иши
қўзғатилиб
, 654
нафар
қарздорга
нисбатан
қидирув
эълон
қилинди
5
.
Юқоридаги
стаистик
маълумотларга
кўра
ҳозирда
алимент
ундириш
тўғрисидаги
ишларни
ижроси
тўлиқ
таъминланмоқда
дея
олмаймиз
.
Шунинг
учун
бу
борада
хорижий
давлат
қонунчилиги
ва
тажрибасидан
келиб
чиқиб
,
қарздорларни
алимент
тўлашдан
бўйин
товлаши
,
турли
хил
сабаблар
билан
бошқа
давлатларга
чиқиб
кетишини
олдини
олиш
мақсадида
уларнинг
қатъий
рўйҳати
ва
марказлаштирилган
тизими
жорий
этилиб
,
тегишли
идораларга
улар
ҳақида
маълумот
бериб
борилса
,
4
“
Суд
қарорларини
ижро
этиш
,
судлар
фаолиятини
моддий
техника
жиҳатидан
ва
молиявий
таъминлаш
Департаменти
”
томонидан
тайёрланган
маълумотнома
материалларидан
// 2005
йил
20
октябр
.
5
Тожибоев
Ш
.
Суд
қарорлари
ижросини
таъминланмоқда
//
Ҳуқуқ
ва
бурч
. 2007.
№
7. 22 – 23-
бетлар
.
ЎЗБЕКИСТОН
ҚОНУНЧИЛИГИ
ТАҲЛИЛИ
♦
UZBEK LAW REVIEW
♦
ОБЗОР
ЗАКОНОДАТЕЛЬСТВА
УЗБЕКИСТАНА
2009
№
1-2
♦
ЎЗБЕКИСТОН
ҚОНУНЧИЛИГИ
ТАҲЛИЛИ
♦
UZBEK LAW REVIEW
♦
ОБЗОР
ЗАКОНОДАТЕЛЬСТВА
УЗБЕКИСТАНА
88
алимент
тўлашга
мажбур
бўлган
шахсларни
алимент
тўлашдан
бош
тортишига
,
қочиб
кетиши
олдини
олинади
.
Мазкур
қоидани
жорий
этилиши
ўз
навбатида
болаларга
нисбатан
алиментларни
ўз
вақтида
ундирилишига
,
қонунчиликдаги
бўшлиқларни
тўлдиришга
хизмат
қилади
.
Хулоса
қилиб
шуни
айтиш
мумкинки
,
суд
қарорларини
ижро
этиш
соҳасини
ривожлантириш
,
суд
ижрочиларини
нуфузини
ошириш
,
ижро
амалиётини
яхшилаш
ва
бу
борадаги
қонунчиликни
такомиллаштириш
ўз
навбатида
фуқаролар
ташкилотларнинг
бузилган
ҳуқуқлари
ва
қонун
билан
қўриқланадиган
манфаатларини
ҳар
томонлама
самарали
ҳимоя
қилиш
,
суд
қарорлар
ва
бошқа
органлар
қарорларини
тўлиқ
ижро
этилишини
таъминлашга
хизмат
қилади
.
Резюме
В
вводной
части
статьи
автор
характеризует
по
-
нятие
и
сущность
исполнения
судебных
решений
.
В
основной
части
раскрывается
значимость
су
-
дебных
решений
и
обеспечения
их
исполнения
.
В
заключении
автор
приходит
к
выводу
,
что
следует
развивать
институт
обеспечения
исполнения
судебных
решений
,
усилить
роль
судебных
исполни
-
телей
,
а
также
совершенствовать
их
правовой
статус
.
Abstract
In the introductory part of the article the author
characterizes concept and essence of execution of
judgements.
In the basic part the importance of judgements and
maintenance of their execution reveals.
In the conclusion the author comes to opinion, that
it is necessary to develop institute of maintenance of exe-
cution of judgements, to strengthen a role of judicial ex-
ecutors, and also to improve their legal status.
ОСНОВНЫЕ
ЗАКОНОДАТЕЛЬНЫЕ
АКТЫ
,
ПРИНЯТЫЕ
В
РЕСПУБЛИКЕ
УЗБЕКИСТАН
ЗА
I
КВАРТАЛ
2009
г
.
Законы
Республики
Узбекистан
и
постановления
палат
Олий
Мажлиса
Республики
Узбекистан
Закон
Республики
Узбекистан
от
14
января
2009
г
.
№
ЗРУ
–
199
«
О
внесении
изменений
и
дополнений
в
некоторые
законодательные
акты
Республики
Узбекистан
в
связи
с
совершенствованием
исполнительного
производства
»
Закон
Республики
Узбекистан
от
18
марта
2008
г
.
№
ЗРУ
–200
«
О
ратификации
Договора
между
Республикой
Узбеки
-
стан
и
Республикой
Таджикистан
об
узбекско
-
таджикской
Государственной
границе
(
Душанбе
, 5
октября
2002
г
.)»
Указы
,
постановления
и
распоряжения
Президента
Рес
-
публики
Узбекистан
Постановление
Президента
Республики
Узбекистан
от
5
ян
-
варя
2009
г
.
№
ПП
–1028
«
Об
утверждении
международно
-
го
договора
»
Постановление
Президента
Республики
Узбекистан
от
5
ян
-
варя
2009
г
.
№
ПП
–1030
«
О
внесении
дополнения
в
Поло
-
жение
об
уведомительном
порядке
государственной
ре
-
гистрации
и
постановки
на
учет
субъектов
предпринима
-
тельства
»
Постановление
Президента
Республики
Узбекистан
от
5
ян
-
варя
2009
г
.
№
ПП
–1029
«
О
подготовке
спортсменов
Узбе
-
кистана
к
участию
в
XXX
летних
Олимпийских
и
XIV
Па
-
ралимпийских
играх
2012
г
.
в
г
.
Лондоне
(
Великобрита
-
ния
)»
Постановление
Президента
Республики
Узбекистан
от
6
ян
-
варя
2009
г
.
№
ПП
–1031
«
О
внесении
изменений
и
допол
-
нения
в
постановление
Президента
Республики
Узбеки
-
стан
от
16
мая
2006
г
.
№
ПП
–350 «
О
мерах
по
организации
деятельности
Фонда
реконструкции
и
развития
Респуб
-
лики
Узбекистан
»
Постановление
Президента
Республики
Узбекистан
от
7
ян
-
варя
2009
г
.
№
ПП
–1033
«
Об
утверждении
международно
-
го
договора
»
Постановление
Президента
Республики
Узбекистан
от
15
января
2009
г
.
№
ПП
–1037 «
Об
утверждении
международ
-
ного
договора
»
Постановление
Президента
Республики
Узбекистан
от
20
января
2009
г
.
№
ПП
–1041 «
О
дополнительных
мерах
по
дальнейшему
развитию
производственной
и
социальной
инфраструктуры
»
Постановление
Президента
Республики
Узбекистан
от
22
января
2009
г
.
№
ПП
–1045 «
О
дополнительных
мерах
по
улучшению
благоустройства
населенных
пунктов
Рес
-
публики
Узбекистан
»
Постановление
Президента
Республики
Узбекистан
от
26
января
2009
г
.
№
ПП
–1046
«
О
Государственной
программе
«
Год
развития
и
благоустройства
села
»
Постановление
Президента
Республики
Узбекистан
от
26
января
2009
г
.
№
ПП
–1047
«
О
дополнительных
мерах
по
расширению
производства
продовольственных
товаров
и
насыщению
внутреннего
рынка
»
Постановление
Президента
Республики
Узбекистан
от
27
января
2009
г
.
№
ПП
–1048
«
О
Программе
локализации
производства
готовой
продукции
,
комплектующих
изде
-