Оценка токсичности побочных эффектов хронохимиотерапии у пациентов c раком прямой кишки

ВАК
inLibrary
Google Scholar
Выпуск:
Отрасль знаний
CC BY f
49-52
39
9
Поделиться
Каримов, М., Абдулхамидов, М., Ганижонов, Ж., Хайдаров, Х., & Назиржонов, Д. (2018). Оценка токсичности побочных эффектов хронохимиотерапии у пациентов c раком прямой кишки. Журнал вестник врача, 1(1), 49–52. извлечено от https://inlibrary.uz/index.php/doctors_herald/article/view/2701
Crossref
Сrossref
Scopus
Scopus

Аннотация

Проанализирована степень токсичности побочных эффектов химиотерапии и хронохимиотерапии (ночная химиотерапия) у 70 пациентов, которые состоят на “Д” учете в Андижанском областном онкологическом диспансере с диагнозом колоректального рака. У 80-90% пациентов наблюдаются побочные эффекты различного вида после химиотерапии. Эти токсические осложнения объясняются действием цитостатиков на типичные клетки.

Похожие статьи


background image

Доктор ахборотномаси № 1—2018

48

УДК 616-006:081

ТЎҒРИ ИЧАК РАКИНИ ДАВОЛАШДА ХРОНОХИМИОТЕРАПИЯНИНГ ТОКСИК

АСОРАТЛАРИНИ БАҲОЛАШ

М.А. Каримов, М.А. Абдулҳамидов, Ж.А. Ғанижонов, Х.Б. Хайдаров, Д.Р. Назиржонов

Андижон давлат тиббиѐт институти

Таянч сўзлар:

тўғри ичак саратони, химиотерапия, хронохимиотерапия, токсик асоратлар.

Ключевые слова:

рак прямой кишки, химиотерапия, хронохимиотерапия, осложнения.

Key words:

rectal cancer, chemotherapy, chronochemotherapy, toxic complications.

Андижон вилоят онкология диспансерида тўғри ичак саратони ташҳиси билан ―Д‖ ҳисобда турган 70 нафар
беморларни химиотерапия ва хронохимиотерапия муолажаларидан сўнг кузатилган ножўя таъсирлар таҳлил
қилинди. Химиотерапия олган беморларнинг 80 – 90 % ида ҳар хил кўринишдаги ножўя таъсирлар
кузатилади. Бу токсик асоратларнинг кузатилиши цитостатик препаратнинг типик ҳужайраларга таъсири
билан тушунтирилади.

ОЦЕНКА ТОКСИЧНОСТИ ПОБОЧНЫХ ЭФФЕКТОВ ХРОНОХИМИОТЕРАПИИ У ПАЦИЕНТОВ

С РАКОМ ПРЯМОЙ КИШКИ

М.А. Каримов, М.А. Абдулхамидов, Ж.А. Ганижонов, Х.Б. Хайдаров, Д.Р. Назиржонов

Андижанской государственный медициской институт

Проанализирована степень токсичности побочных эффектов химиотерапии и хронохимиотерапии (ночная
химиотерапия) у 70 пациентов, которые состоят на ―Д‖ учете в Андижанском областном онкологическом
диспансере с диагнозом колоректального рака. У 80-90% пациентов наблюдаются побочные эффекты
различного вида после химиотерапии. Эти токсические осложнения объясняются действием цитостатиков на
типичные клетки.

ASSESSMENT OF TOXICITY OF SIDE EFFECTS OF CHRONOCHEMOTHERAPY AT PATIENTS

WITH THE RECTUM CANCER

M.A. Karimov, M.A. Abdulkhamidov, Zh.A. Ganizhonov, H.B. Haydarov, D.R. Nazirzhonov

Andijan state medical institute

Degree of toxicity of side effects of chemotherapy and chronochemotherapy (night chemotherapy) at 70 patients who
consist on "D" the account in the Andizhan regional oncological clinic with the diagnosis of a colorectal cancer is ana-
lysed. At 80-90% of patients side effects of various look after chemotherapy are observed. These toxic complications
are explained by action of cytotoxic drugs on typical cells.

Тўғри ичак раки барча ѐмон сифатли ўсма касалликларининг 5% ини (6 ўрин), ҳазм

тизими ѐмон сифатли ўсма касалликларининг 40-45% ини (3 ўрин) ташкил қилади [13]. Ҳар
йили бутун дунѐ бўйича 600 мингдан ортиқ колоректал ракнинг 80-85%и қуйи босқичда (III
-IV) аниқланади [3] ва уларнинг ярмидан кўпи шу йили вафот этади. Касаллик дунѐнинг
иқтисодий ривожланган мамлакатларида (АҚШ, Канада, Япония) кўп учраса, Ҳиндистон,
Хитой, Вьетнам давлатларида энг кам учрайди [13]. Ушбу хасталик иқтисодий ривожланган
мамлакатларда ривожланмаган мамлакатларга қараганда 10 маротаба кўпроқ учрайди [8].

Тўғри ичак ракини химиотерапия, радиотерапия, жарроҳлик йўли билан даволаш,

комбинациялашган ва комплекс даво усуллари мавжуд бўлиб бу усуллар самарадорлиги
даволанган беморнинг қанча вақт яшашига қараб баҳоланади.

Колоректал ракни консерватив даволашда терапевтик натижа ҳар доим бир қатор

ножўя таъсирлар ва асоратлар билан бирга намоѐн бўлади ва бу ҳолатлар цитостатик дори
воситасини организмдаги нафақат хавфли ўсма ҳужайрасига (атипик) балки нормал
ҳужайрага (типик) цитостатик таъсири билан изоҳланади. Қарийб 80-90 % химиотерапия
олган беморларда ҳар хил кўринишдаги ножўя таъсирлар кузатилади [13].

Охирги йилларда хронофармакология тиббиѐтнинг барча соҳаларида ўрганиб

чиқилмоқда [5], лекин адабиѐтларда онкологик касалликларни даволашда кунлик ритмларга
асосланиб химиотерапия ўтказилиши ҳақида маълумотлар жуда кам келтирилган.
Хронохимиотерапия – бу цитостатик препаратларни кунлик ритмга (циркадиан) асосланган
ҳолда қўлланилиб, химиопрепаратнинг самарадорлигини ошириш ва уни ножўя таъсирини

Оригинальная статья


background image

Доктор ахборотномаси № 1—2018

49

камайтиришга қаратилган хронотиббиѐтнинг бир бўлимидир [1, 2]. Хронохимиотерапия
химиопрепаратларнинг цитостатик самарадорлигини оширади ҳамда дори воситасини
ножўя таъсирларини, асоратларини камайтиради [10, 11].

Онкологияда биоритмларга асосланиб ўтказилган химиотерапия беморларнинг

яшовчанлигини 2 маротаба узайишига, даволаниш самарадорлигини 1,5 – 2 маротаба
ортишига ва организм томонидан заҳарланишни камайиши аниқланган [6, 9].

Адабиѐтларда келтирилган маълумотлар шуни кўрсатадики биологик ритмга кўра

типик (нормал) ҳужайраларда моддалар алмашинуви кундузи фаол амалга ошса, кечқурунда
эса аксинча моддалар алмашинуви сустлашади [12]. Рак ҳужайраси (атипик ҳужайра)
биоритм қонунига бўйсунмаган ҳолда моддалар алмашинуви куннинг ҳамма вақтида бир
хилда фаол амалга ошади ва атипик ҳужайранинг митотик цикли айнан кечаси содир
бўлади [14]. Адабиѐтларда цитостатик препаратларнинг бир хил дозада куннинг ҳар хил
вақтида қўллаб кўрилганда ҳар хил антибластик самара олинганлиги ва ножўя таъсирлар
қисман камайганлиги ҳақида маълумотлар келтирилган. Бу ҳолат атипик ҳужайранинг
митотик циклини тунда содир бўлиши билан изоҳланади [7].

Юқорида келтирилган маълумотлар таҳлили тўғри ичак раки муаммосининг нақадар

долзарблиги, ечимини кутаѐтган даволаш масалалари мураккаблигини кўрсатиб турибди.

Ишнинг мақсади:

тўғри ичак саратонини консерватик даволашда қўлланиладиган

цитостатик препаратларнинг хронофармакологияга асосланган ҳолда токсик асоратларини
баҳолаш.

Материал ва текширув услублари:

Андижон вилоят онкология диспансерларида

―тўғри ичак саратони‖ ташҳиси билан ―Д‖ ҳисобда турадиган 2011 – 2016 йиллар давомида
даволанган 70 нафар бемор ―Хавфли ўсма касалликларини даволаш ва текшириш
стандарти‖га биноан текширувлардан ўтказилди ва адъювант, неоадъювант ѐки
симптоматик химиотерапия муолажаларини олган.

Барча беморларни даволанишдан олдин кенгайтирилган умумий қон таҳлили, умумий

сийдик таҳлили, қоннинг биохимик таҳлили (билирубин, трансаминаза, креатинин,
мочевина, азот мочевина), УТТ ва ЭКГ текширувларидан ўтказилди ва цитостатик
препаратлар даволаш стандартига мос равишда тегишли схемалар танланди. Муолажа
тугагандан сўнг умумий қон ва сийдик таҳлиллари такрорий кўрилди. тўғри ичак
саратонига MAYO, FOLFOX, FOLFIRI, XЕLOX схемаларидан бири танланди.

Химиотерапия

схемаси

Гуруҳ

n

Касаллик босқичи

II

III

IV

n

%

n

%

n

%

1

MAYO

I

10

0

0

7

70,0

3

30,0

II

12

0

0

9

75,0

3

25,0

2

FOLFOX

I

16

1

6,3

10

62,5

5

31,2

II

15

1

6,7

8

53,3

6

40,0

3

XЕLOX

I

9

1

11,1

5

55,5

3

33,4

II

8

1

12,5

4

50,0

3

37,5

Жами

I

35

2

5,7

22

62,8

11

31,5

II

35

2

5,7

21

60,0

12

34,3

Умумий сони

70

4

5,7

43

61,4

23

32,9

1 жадвал.

БЕМОРЛАРНИ ГУРУҲЛАР БЎЙИЧА ХИМИОТЕРАПИЯ СХЕМАСИ ВА

КАСАЛЛИК БОСҚИЧИГА НИСБАТАН ТАҚСИМЛАНИШИ.

1 гуруҳ 35 нафар бемор – вилоят онкология диспансерларида ―тўғри ичак раки‖

ташҳиси билан ―Д‖ ҳисобда турадиган ва адъювант, неоадъювант ѐки симптоматик
химиотерапия муолажаларини кечқурун (тунда) ўтказилди. Беморларнинг – 10 (28,6 %)

М.А. Каримов, М.А. Абдулҳамидов,...


background image

Доктор ахборотномаси № 1—2018

50

2 жадвал.

ХИМИОТЕРАПИЯ ВА ХРОНОХИМИОТЕРАПИЯ ОЛИГАН БЕМОРЛАРДА

КУЗАТИЛГАН НОЖЎЯ ТАЪСИРЛАР ВА УЛАРНИ ЗАҲАРЛАНИШ ДАРАЖАСИ

нафари MAYO, 16 (45,7 %) нафари FOLFOX ва 9 (25,7 %) нафари XЕLOX схемаси бўйича
хронохимиотерапия муолажалари ўтказилган. Беморларнинг 14 нафари (40,0 %) аѐллар ва
21 нафари (60,0 %) эркакларга тўғри келади. Беморларнинг 2 (5,7 %) нафари II, 22 (62,8 %)
нафари III ва 11 (31,5 %) нафари эса касалликнинг IV босқичига муолажаларни олган (1
жадвал).

2 гуруҳ 35 нафар бемор – вилоят онкология диспансерларида ―тўғри ичак раки‖

ташҳиси билан ―Д‖ ҳисобда турадиган ва адъювант, неоадъювант ѐки симптоматик
химиотерапия муолажаларини кундузи ўтказилди. Беморларнинг – 12 (34,3 %) нафари
MAYO, 15 (42,9 %) нафари FOLFOX ва 8 (22,8 %) нафари XЕLOX схемаси бўйича
хронохимиотерапия муолажалари ўтказилган. Беморларнинг 12 нафари (34,3 %) аѐллар ва
24 нафари (65,7 %) эркакларга тўғри келади. Беморларнинг 2 (5,7 %) нафари II, 21 (60,0 %)
нафари III ва 11 (34,3 %) нафари эса касалликнинг IV босқичига муолажаларни олган (1
жадвал).

Натижалар ва уларнинг мухокамаси.

1 - гуруҳ беморларга муолажа хронохимиотерапия усулида амалга оширилди. Бунда

даволаш стандартидаги схемалардан бири танланди ва дори воситалари организмга
кечқурун (шомдан кейин) қуйилди.

2 - гуруҳ беморларда даволаш стандартидаги схемалардан бири танланди ва дори

воситалари организмга кундузи қуйилди.

Барча беморлар муолажадан сўнг ножўя таъсирлар бутун жаҳон соғлиқни сақлаш

ташкилоти томонидан таъсис этилган умумий заҳарланишни критериясини баҳолаш
жадвалига асосан ўрганилди (2 жадвал).

1 - гуруҳ беморларида анарексия 45,7 %, кўнгил айниши 51,4 %, қусиш 20 %, зарда

Белгилар

Заҳарланиш даражаси

0

I

II

III

IV

n

%

n

%

n

%

n

%

n

%

1

Анорексия

I

2

12,5

8

50,0

4

25,0

2

12,5

_

0

0

II

1

5,6

6

33,4

6

33,4

4

22,2

1

5,6

2

Кўнгил

айниши

I

0

0

5

27,8

9

50,0

4

22,2

0

0

II

0

0

1

5,3

12

63,2

6

31,5

0

0

3

Қусиш

I

0

0

4

57,1

2

28,6

1

14,3

0

0

II

0

0

2

20,0

4

40,0

3

30,0

1

10,0

4

Зарда

I

3

30,0

4

40,0

2

20,0

1

10,0

0

0

II

1

7,7

7

53,8

3

23,1

2

15,4

0

0

5

Стоматит

I

1

20,0

3

60,0

1

20,0

0

0

0

0

II

0

0

3

60,0

1

20,0

1

20,0

0

0

6

Таъм

бузилиши

I

5

50,0

4

40,0

1

10,0

0

0

0

0

II

4

36,4

5

45,4

2

18,2

0

0

0

0

7

Ич кетиш

I

2

50,0

1

25,0

1

25,0

0

0

0

0

II

3

42,8

2

28,6

2

28,6

0

0

0

0

бўлиш 28,6 %, стоматит 11,4 %, таъм бузилиши 28,6 % ва ич кетиши 11,4 % кузатилади.

2 - гуруҳ беморларда анарексия 51,4 %, кўнгил айниши 54,3 %, қусиш 25,7 %, зарда

Оригинальная статья


background image

Доктор ахборотномаси № 1—2018

51

бўлиш 37,1 %, стоматит 14,2 %, таъм бузилиши 31,4 % ва ич кетиши 14,2 % беморларда
кузатилади.

2 - жадвалдан кўриниб турибдики барча ножўя таъсирлар 2 - гуруҳ беморларга

нисбатан 1 – гуруҳ беморларда енгилроқ даражада намоѐн бўлган.

Хулоса.

Илмий изланиш натижаси шуни кўрсатдики, хронохимиотерапия

муолажалари ўтказилган беморларда анъанавий химиотерапияга кўра организмнинг
заҳарланиши 1,19 маротаба камроқ ва енгилроқ даражада кузатилди.





Фойдаланилган адабиѐтлар:

1. Арушанян Э.Б., Батурин В.А. Основы хронофармакологии, Ставрополь, 1989. 67 с.
2. Бехтерева И. Я. Нейрофизиологические аспекты психической деятельности. Л.: Медицина, 1974. 151 с.
3. Васильева

Г.

С.

Хронобиология

и

хронотерапия

злокачественных

новообразований

(экспериментально—клинические исследования): Автореф. дис.... д—ра биол. наук. Алматы, 1994 78 с.

4. Доброхотов В.Н. с соавт., морфология атипичной клетки. 1964. 111 с.
5. Ефимов М. Л., Васильева Г. С., Коваленко В. Р. и др. // Вопр. онкологии. 1989. Т. 35, N 9. С. 1068—

1071.

6. Имянитов Е.Н., практическая онкология Т 6, №2 2005
7. Комарова Ф.И., Рапопорта С.И. Хронобиология и хрономедицина / Под ред. 2-е изд. М.: Триада-Х,

2000. 488 с.

8. Пророков В.В., Малихов А.Г., Книш В.И.. Практическая онкология Т 3, №2 2002
9. Чиссов В.И., Давыдов М.И. онкология национальное руководство 2008 г.
10. Чиссов В.И., Давыдов М. И. Онкология национальное руководства. Москва, Гоэтар медия, 2014. 483 с.
11. Beryozkin М.V., chronofarmаkology. 1977, 259 p.
12. Ferlay J., Bray F., Pisani P., Parkin D.M. GLOBOCAN 2002: cancer incidence, mortality and prevalence

worldwide. IARC Cancer Base no. 5, version 2.0. – Lyon, France: IARC Press, 2004.

13. Hrushesky W. // Science. 1985. V. 228, N 4695. P. 73—75.
14. Oransky I. et al., Science. 1995. V. 202, N 1269. P. 43—46.

М.А. Каримов, М.А. Абдулҳамидов,...

Библиографические ссылки

Арушанян Э.Б., Батурин В.А. Основы хронофармакологии, Ставрополь, 1989. 67 с.

Бехтерева И. Я. Нейрофизиологические аспекты психической деятельности. Л.: Медицина, 1974. 151с.

Васильева Г. С. Хронобиология и хронотерапия злокачественных новообразований (экспериментально—клинические исследования): Автореф. дис.... д—ра биол. наук. Алматы, 1994 78 с.

Доброхотов В.Н. с соавт., морфология атипичной клетки. 1964. 111с.

Ефимов М. Л., Васильева Г. С., Коваленко В. Р. и др. // Вопр. онкологии. 1989. Т. 35, N 9. С. 1068— 1071.

Имянитов Е.Н., практическая онкология Т 6, №2 2005

Комарова Ф.И., Рапопорта С.И. Хронобиология и хрономедицина / Под ред. 2-е изд. М.: Триада-Х, 2000. 488 с.

Пророков В.В., Малихов А.Г., Книш В.И.. Практическая онкология Т 3, №2 2002

Чиссов В.И., Давыдов М.И. онкология национальное руководство 2008 г.

Чиссов В.И., Давыдов М. И. Онкология национальное руководства. Москва, Гоэтар мсдия, 2014. 483 с.

Beryozkin M.V., chronofarmakology. 1977, 259 p.

Ferlay J., Bray F., Pisani P., Parkin D.M. GLOBOCAN 2002: cancer incidence, mortality and prevalence worldwide. IARC Cancer Base no. 5, version 2.0. - Lyon, France: IARC Press, 2004.

Hrushesky W. // Science. 1985. V. 228, N 4695. P. 73—75.

Oransky 1. et al., Science. 1995. V. 202, N 1269. P. 43—46.

inLibrary — это научная электронная библиотека inConference - научно-практические конференции inScience - Журнал Общество и инновации UACD - Антикоррупционный дайджест Узбекистана UZDA - Ассоциации стоматологов Узбекистана АСТ - Архитектура, строительство, транспорт Open Journal System - Престиж вашего журнала в международных базах данных inDesigner - Разработка сайта - создание сайтов под ключ в веб студии Iqtisodiy taraqqiyot va tahlil - ilmiy elektron jurnali yuridik va jismoniy shaxslarning in-Academy - Innovative Academy RSC MENC LEGIS - Адвокатское бюро SPORT-SCIENCE - Актуальные проблемы спортивной науки GLOTEC - Внедрение цифровых технологий в организации MuviPoisk - Смотрите фильмы онлайн, большая коллекция, новинки кинопроката Megatorg - Доска объявлений Megatorg.net: сайт бесплатных частных объявлений Skinormil - Космецевтика активного действия Pils - Мультибрендовый онлайн шоп METAMED - Фармацевтическая компания с полным спектром услуг Dexaflu - от симптомов гриппа и простуды SMARTY - Увеличение продаж вашей компании ELECARS - Электромобили в Ташкенте, Узбекистане CHINA MOTORS - Купи автомобиль своей мечты! PROKAT24 - Прокат и аренда строительных инструментов