Мақолада ﻦﺘﺳاﻮﺧ [xāstan] феълининг сўрамоқ, илтимос қилмоқ, талаб қилмоқ маъноларини ифодалашда ушбу феълга вариант сифатида қўлланиладиган феъллар тадқиқ қилинган ҳамда улардан ҳар бирининг ишлатилиш ўринлари келтирилган.
Жаҳон тамаддуни дурдоналаридан бири бўлган “Минг бир кеча” эртаклари яратилгани ва бошқа халқлар тилларига таржима қилинганидан бери унинг генезиси ҳақида турли мулоҳазалар мавжуд. Дунё олимларининг ушбу масаладаги фикрларини кенг мушоҳада этиб, муаллиф бу мулоҳазалар ва хулосаларга ўзининг хос қарашларини билдирган. Манбанинг яратилиш тарихига оид қарашлар икки лагерга бўлинадилар. Форс фольклори манбаси – “Ҳезор афсонэ” (“Минг эртак”) асосида яратилган дегувчилар бир қутб бўлсалар, тўпламдаги барча эртакларнинг асоси-араб фольклоридан келган, дегувчилар иккинчи қутб тарафдорлари ҳисобланадилар. Форс фольклори маҳсули дегувчилар ҳақ, деб биламиз. Паҳлавий тилида ёзилган “Ҳезор афсонэ” тўплами Эрон фольклорида жуда машҳур бўлган. Араб таржимашунослигининг “олтин асри” бўлган IX-X асрларда бу фольклор асар паҳлавийдан арабчага ўгирилган. “Минг бир кеча” қаҳрамонлари- шоҳ Шахриёр ва малика Шаҳризодаларнинг исмлари ҳам форсийдир. “Алф лайла ва лайла” китоби бир халқ-арабларгагина тааллуқли эмас, балки Марказий Осиё, Эрон, Ҳинд халқлари орасида тарқалган эртаклардан ҳам фойдаланиб, яратилган асардир. У жаҳон фольклоршунослигидаги турли халқлар мотив ва сюжетлари муштараклиги ва “сюжетлар кўчиши” жараёнлари мисолида таҳлил қилинган. Бу манбанинг икки варианти бўлган. Биринчи вариант VIII асрда форсларнинг “Минг эртак”идаги арабчага ўгирилган вариантидир. Иккинчи вариант эса X асрда яшаган бағдодлик Жахшиёр томонидан тузилгандир. Жахшиёр тўплаган араб эртакларидан кўплаб Миср эртаклари XIII-XIV асрларда ёзиб олинган халқ оғзаки ижоди намуналаридир. “Бир минг эртак” номи билан машҳур бўлган тўплам Мисрда йиғилган, кейинчалик унга янги-янги эртаклар киритилди. “Минг бир кеча” дастлаб ҳинд эртаклари асосида форсларда пайдо бўлган, араб сўз усталари томонидан ишлов берилиб, сайқалланган ва араб халқининг нодир ёдгорлигига айланган. Тўпламнинг ҳозирги нусхаси араб халқининг қимматли ёдгорлигидир. Бу асар дунё маданиятининг ноёб дурдонаси ҳамдир. “Минг бир кеча”дек маҳобатли ёдгорлик турли Шарқ халқларининг, шу жумладан ўзбек халқининг ҳам адабий мероси саналади.
На кафедре Ташкентского государственного стоматологического института по предмету «Офтальмология» разработан электронный мультимедийный учебник - образовательное электронное издание, созданное на высоком научном и методическом уровне, полностью соответствующее программе предмета, обеспечивающее непрерывность и полноту дидактического цикла процесса обучения с осуществлением интерактивной обратной связи. В нашем учебнике сочетаются текст, различные виды аудио- и видео эффектов под управлением интерактивного программного обеспечения – происходит полисенсорное воздействие на процесс обучения. Практическое применение электронного учебника на нашей кафедре способствовало повышению интереса студентов, улучшению качества образования, более глубокому соответствию уровня подготовленности обучаемых требованиям государственного стандарта.
Ўзбекистон Республикаси Соғлиқни сақлаш вазирлигининг Республика ихтисослаштирилган онкология ва радиология илмий-амалий тиббиёт маркази (РИОРИАТМ) клиникасида кузатилган беморларнинг клиник ҳолатлари тўғрисидаги ретроспектив маълумотларнинг шарҳи ўтказилди. Текширув давомида беморнинг клиник ҳолати амалиётдан зарарланган ҳудудларни атипик локализация қилинган ҳолда ажратилган ва тавсифланган. Беморга суяк илиги ва скелет суяклари шикастланган Б-ЛБЛ ташхиси қўйилган. Юқори хавф. В ЛБЛ ташхисини текширишнинг давомийлиги 5 ойни ташкил этди, натижада бемор этарли даволанмади ва касаллик ривожланиб кетди, натижада унинг даволаниш натижаларига салбий таъсир кўрсатди.Хулоса Скелет тизимининг ўсма шикастланиши Б-ЛБЛда характерли аломат эди (11,1%), Т-ЛБЛда эса бу топилмади. Шунга қарамай, ушбу клиник ҳолатда ушбу кўрсаткич ишончли эмас эди.
Тадкикот объектлари: хикилдок ва трахеянинг тургун дсформацияланган 298 касаллар
Ишнинг максади: хикилдок ва трахеянинг тургун деформацияланган беморларни клиник ва патогенетик асосланган даволаш усулларини ишлаб чикиш оркали эрта реабилитациясига эришиш.
Тадкикот методи: Умумий клиник текшириш, махсус текширишлар: ЛОР-куриги, нафас олиш йулларининг панэндоскопияси, хикилдок, трахея ва асосий бронхларни рснтгснотомографик, ЯМР ва КТ текшириши; хикилдок ва трахея яраларнинг бактериологик текшириши; патоморфологик текшириши; биокимиевий методлар билан: ПОЛ-АОС холатини, жигарнинг МОС фаолиятини текшириши; биофизик текширишлар: эритроцитлар мембранасини электрик тешиш (ЭМЭТ), кон епишкоклиги (КЕ) ва кон силжишини тезлиги (КСТ); цитологик текшириш.
Олинган натижалар ва уларнинг янгилиги: хикилдок ва трахеянинг тургун деформацияланган бемоларда биринчи булиб комплекс текширишлар асосида клиник ва структур-функционал курсаткичларнинг буйин тукималарида яллигланишнинг сурункали ва махсулотли таркиби кисимлари билан ифодаланган морфологик узгаришлар топилган. Ундан ташкар, ПОЛ-АОС мувозанатланиш жараенларининг бузилиши, жигарнинг гидроксиловчи функциясини пасайиши, эритроцитлар мсмбранасининг танлаб утказиш кобилиятини пасайиши, кон реологиясини хусусиятларини емонланиши аникланган. Бунда ушбу узгаришларнинг даражаси касаликни клиник шакли, огирлиги ва яранинг тузалиш фазалари билан корреляция килиши аникланган, хикилдок ва грахеянинг функциялари тикланиш билан аста-секин нормалашади.
Хикилдок ва трахеянинг тургун дсформацияларни таснифи бсрилганки у комплекс равишда этиологик омили ва нафас йулининг ларинго-трахеал булимдаги шикастланишнинг патоморфологик вариантиии айии вактда комплекс равишда хисобга олиш имкониятини беради. Патогенетик консерватив даволаш комплексини схемасига хикилдок ва трахеянинг реконструктив операцияларидан олдин ва ундан кейин мембранотроп таъсиротга эга прспаратлар ва систсмли энзимотсрапсвтик моддалар, иммуностимуляторлар хамда тукиманинг метаболизмини коррекция киладигаи лазер киритилган. Хикилдок урта ва пастки овоз булимларинииг чандикли торайишида, икки томонлама паралитик торайишида, халкумхикилдокни чандикли торайишида, комбинирланган ва хажимли нуксонида нафас йулини яхлитлигини саклаш имкониятини бир этапда тикловчи рсконструктив ларинготрахспластиканинг усуллари ишлаб чикилган ва уларнинг бор турлари модификацияланган.
Амалий ахамияти: Хикилдок ва трахеянинг тургун деформацияларнинг ривожланишини патогенетик механизмларини ургаииш, катор функционал-метаболик жараенларининг курсатишлари буйича олиб борилган текширишлар факат патогенетик даволаш усулларини фаолаштириш ва самарасини ортиришга хамда рсконструктив опсрациядан сунги даврининг ривожланиши ва кечиши башорат килишига имконият беради.
Хикилдок ва трахеянинг шикастланишларида таклифланган консерватив ва хирургик комплекс усулларини куллаш тикловчи тадбир чораларни барчасини тула хажимда киска муддат ичида бажариши ва операция этапларини камайтириш, операциядан олдин беморни тайерлаши 3 кун ичида бажариш, ва касални стационарда 14-20 кун булишига эришиш имкониятини беради, ва хирургик операциялар бунда 1,9 ташкил килади.
Тадбик этиш даражаси ва иктисодий самарадорлиги: Ишнинг натижалари Биринчи, Иккиичи Тошкент медицина института, Самаркан тумаии куп тормокли болалар касалхонасинингва Карши тумани касалхонасининг ЛОР-клиникаларида даволаш амалиетига жорий этилган. Текшириш материаллари Биринчи Тошкент медицина института ЛОР - касалликлар кафсдрасида студентлар, магистлар хамда интерналари маърузалар укиш ва амалий машгулотларини олиб боришда фойдаланади.
Таклиф этилган даволаш комплекс методидан фойдаланишда касалларнинг даволаниш учун ва стационарда етиш муддатини кискариши (уртача хисобда 10 кунга) ва инвалидлик гурухидан чикариш еки пасайтириши хисобига боглик булган иктисодий фойда хам аникланган.
Кулланиш сохаси: оториноларингология, хирургия ва реанимация
Мақолада коррупцияга қарши иҳтисослашган институтларни яратиш моделлари ёритилган. Ўзбекистон шаротитида иҳтисослашган органни яратиш учун энг оптимал вариант таклиф этилган.
Диссертация мавзусининг долзарблиги ва зарурияти. Ахборотлаш-тириш жахон тажрибасида электрон ҳужжат айланиш тизимлари (ЭҲТ), кейинги йилларда нафакат бошкарув жараёнларини автоматлаштирувчи тизимлари, балки ягона ахборот майдонини яратиш учуй тўлақонли платформаси сифатида хам каралмокда ва жорий этилмоқца, бу эса, сўзсиз, улардан фойдаланиш сохаларини кенгайтиришга ва илмий хамжамиягда унта бўлган қизикишнинг ортишига сабаб бўлди. Ахборот-коммуникация тсхно-логиялари сохасининг етакчи олимлари тадкиқотларида ЭҲТ тезкорлиги ва унумдорлигини оширадиган самарали тсхнологияларини яратиш учуй иш юритиш хужжатларини шакллангиришда ахборотни ишончли йиғиш, узатиш, тахлил, кодлаш масалаларининг ечимига бўлган эҳтиёж алохида ажратиб кўрсатилмокда.
Узбекистан Республикаси хукумати томонидан амалга оширилаётган худудий автоматлаштирилган бошкарув тизимларини ривожлантириш хамда ягона ахборот майдонини яратиш бўйича чора-тадбирлар ахборот тизимлари, ЭҲТ, маълумотлар базаларини (МБ) замонавий ахборот-коммуникация технологиялари асосида кенг жорий этишга каратилган. Шу сабабли, электрон ҳужжат айланиш тизимлари тузилмасида минимал даражадаги моддий харажаглар ва вакт сарфи билан хаголарни самарали аниклаш ва тузатиш имконини берадиган, ахборот узатиш сифатини ошириш учун фойдаланадиган ахборот рссурсларига гафаккурли ишлов бсриш усулларини ишлаб чикиш халк хўжалигида жиддий аҳамият касб этиб, хозирга кадар тўлиқ ечимини топмаган назарий ва амалий муаммолар қаторига киради.
Ахборот ресурслари ва маълумотларни узатиш оқимларига қўйиладиган талаблар ЭҲТ самарадорлиги ва ишлаш сифатинининг мухим омили сифатида маълумотлар баркарорлиги, яхлитлиги, бутунлиги ва ишончлилигини таъминлашда уз ифодасини топтан. Бундам омиллар орасида маълумотлар ишончлилиги мсзони, узатиладиган маълумотларда техник воситаларнинг турли узилиш холатлари ва носозликлари, алока каналларига бўладиган ташки таъсирлар, оператор хатолари ва скансрловчи хамда танувчи тизимлар ноаникликлари сабабли хатоликлар пайдо бўлиши туфайли жиддий эътиборга молик.
Шунинтдек, корхона ва ташкилотларда автоматлаштирилган бошкарув ва электрон хужжат айланиш шароитларига хос, маълумотларга ишлов бсришнинг устувор технологияси сифатида ахборотларни узатиш ва уларга ишлов беришнинг ишончлилигини назорат килувчи самарали тизимларини куриш бошкача илмий кизикиш уйғотади.
Мавжуд усуллар маълумотларни узатиш ишончлилигини юкори даражада таъминлашига карамасдан, ўзига хос счилмаган масалалар мавжуд. Асосийлари сифатида қуйидагиларни ажратиб кўрсатиш мумкин: электрон хужжат айланиш гсхнологияларини ишлаб чикишда маъумотларни узатиш пакстларида капа хажмдаги моддий манбалар сарлавхаларни узатишга сарфланади, шу билан бирга сарлавха маълумотларнинг кўп кисми кадрни узатиш оқими мобайнида иакетдан-пакетгача ўзгармас бўлади (бу жараснда найдо бўладиган информацией ортикчалик ва узатиш ишонлилигини таъминловчи мсханизмлар. асосан, хос хабарларни ва пакетларни кайта узатишга асосланади, бу эса, ўз навбатида, хатоларни аниклаш ва тузатиш учун қўшимча вақт сарфланишига ва моддий ҳаражатларнинг ортишига олиб кслади); маълумотлар ишончлилигини ошириш учун кодлаш ва аппаратурали усуллар, асосан, пакетнинг бошкарув майдонида содир бўладиган бир ва икки каррали хатоларни тузатади, аммо маълумотларни узатишда ахборот майдонлар хам хатоликларга учрайди ва улар кўп каррали (уч-, гурт-, к-каррали) матнли маълумотлардаги хатолар кўринишида бўлади.
Шу туфайли, ахборотларни узатиш ишончлилигини ошириш масаласи счимини икки соҳада кўриш мақсадга мувофикдир.
Биринчи турдаги масалалар счими маълумотларни киритувчи оператор, скансрлаш ва бошка ускуналар хатоликларини хисобга олади. Шуни алохида таъкидлаш ксрак-ки, бу турдаги хатолар нотўғри кабул килинган матн маълумотларининг капа ҳажмини гашкил этади ва OSI (Open System Interconnection reference model) моделининг Амалий ва Такдимот босқичларида содир бўлади.
Ахборот ишончлилиги назоратига багишланган иккинчи турдаги масалалар OSI моделининг Транспорт, Тармоқ, Физик ва Канал босқичларида иайдо бўладиган хатоликлар эҳтимолларини ҳисобга олади.
Дисссртацияни бажарилишига бўлган зарурият шунинг билан ифодаланадики, электрон хужжат айланиши IP-технологиясининг кснг доирада жорий этилиши хужжатларни тайёрланиш ва расмийлаштириш жараёнида хатоликларни аниклаш ва бартараф этишга жиддий эътибор қаратишни талаб этмокда.
Мазкур тадкикот «Ахборотлаштириш», «Электрон рақамли имзо», «Электрон хужжат айланиш», «Электрон тижорат», «Электрон тўловлар» тўғрисидаги Узбекистан Республикасининг конунлари хамда Узбекистан Рсспубликаси Вазирлар Махкамасининг 2011 йил 4 майдаги «Вазирлар Маҳкамасининг ижро этувчи аппаратида, давлат ва хўжалик бошкаруви, махаллий давлат хокимияти органларида ягона химояланган электрон почтани ва электрон хужжат айланиш тизимини жорий этиш хамда улардан фойдаланиш чора-тадбирлари тўғрисида»ги 126-сонли карорини ижросини таъминлашга хизмат килади.
Шу жиҳатдан юкорида санаб ўтилган масалалар счими маълумотларни узатувчи пакетлар таркибида маълумотлар ишончлилигини информацион ортикчаликдан фойдаланишга асосланган назорат килувчи усул ва алгоритмларни, шаклланиб бўлган узатиш мухитида хам ишлайдиган ва мавжуд камчиликларни бартараф этишга каратилган махсус тадкикотни бажариш ва ишланмаларни яратишни талаб килади. Мазкур холат ишлов бсриладиган объект хусусиятига кўра аниқланадиган янги турдаги PR-ортикчалик асосида ахборот ишончлилигини таъминловчи махсус алгоритмлар синфини ажратиб олиш заруриятини асослайди.
Тадкикотнинг максади PR-оргикчаликдан фойдаланишга асосланиб, маълумотларни узатишда ахборот ишончлилигини назорат қилувчи конструктив усул, модел, алгоритм ва тизимларини яратиш, уларни электрон хужжат айланиш тсхнологияларини ишлаб чикишда дастурий-алгоритмик мажмуаларни жорий этишдан иборат.
Диссертация тадкикотининг илмий янгилиги куйидагилардан иборат: электрон хужжат айланиш тизимларида маълумотлар ишончлигини таъминлаш усул, модел ва алгоритмларни яратишнинг концепция, услубияти ва дастурий-алгоритмик асослари ишлаб чикилган, PR-ортиқчаликка эта бўлган объектлар синфлари ЭҲТда ахборот рссурслари аниклиги, яхлитлиги, тезкорлиги, ихчамлиги, мурожаатини таъминлаш учун ажратиб карал!ан;
суньий ортикчаликдан фойдаланувчи чизикли, модулли ва тскислик бўйича йигиндиларни хосил килиш хамда кодланган тўпламларга тегишлиликни аникдаш механизмларига асосланган маълумотлар ишончлилигини назорат килувчи усул ва алгоритмлар таклиф килинган;
матн элементларини статистик, арифметик, иарсингли кодлаш, таркиб-лаштирувчи n-граммалар бўйича тавсифлаш, статистик танит ва хешлаш алгоритмлари асосида табиий ортикчаликдан фойдаланувчи маълумотларни назорат килиш усул ва дастурий мажмуалари ишлаб чикилган;
кўп боскичли морфологик тахлил ва n-граммалар грамматикасининг тавсифи моделлари асосида ўзбск тилида бсриладиган матнлардаги орфографик хатоларни назорат ва тахрир килувчи усул ва алгоритмлари таклиф килинган;
ички ўрнатиладиган эксперт тизимлардаги таркиблашган мантикий мезонлар, маълумотлар ва билимлар базалари асосида таркибий-тсхнологик PR-ортиқчаликдан фойдаланувчи ахборот ишончлилигини назорат килиш модел ва алгоритмлари ишлаб чиқилган;
электрон хужжат айланиш tcxhojioi ияларини ишлаб чикишда хатоларни назорат ва тахрир килувчи интерфаол тизимлар таркибида матнли маълумотлар ишончлилигини назорат килиш алгоритмларини синтсзи усуллари ишлаб чикилган.
Хулоса.
1. дисссртацияда тизимли тахлил, бошкарув ва маълумотларга ишлов бсриш концспцияси асосида pr-ортиқчаликни қўллаш тамойиллари бўйича ишлаб чикилган ахборот ишончлилигини гаъминловчи конструктив усул, модел ва дастурий-алгоритмик мажумалари электрон хужжат айланиши тизимлари самарадорлиги ва унумдорлигини оширишни таъминлайди.
2. ахборот ишончлилигини назорат қилишда кодли, аниара турали ва дастурий усуллари назария ва амалиётининг хозирги ҳолатини бахолаш натижалари эҳт сифагли фаолиятини таъминлаш учун мавжуд оргикчалик турларидан фойдаланиш старли эмаслигини курсатиб бсрди. Ахборотни узатиш ишончлилигини гаъминловчи амалий усул ва дастурий-алгоритмик мажмуаларини ишлаб чикишда электрон хужжаглардаги pr-ортикчаликдан фойдаланиш тамойиллари қўлланаётган технологияларни ривожлан гириш воситаларини лойихалаш имконини ярагади.
3. чизиқли, текислик ва модуллар бўйича йиғинди ҳосил килувчи, хаффман, лемпел-зив-велч, барроуз-вилер қоидалари бўйича ва арифметик кодлаш, статистик таниш, ман гикий назорат усуллари электрон хужжатлари матнларини тузиш, узатиш ва уларга ишлов бсришда маълумотлар ишончлилигини таъминлашнинг алгоритм ва дастурий мажмуалари имкониятларини ошириш учун pr-ортикчаликдан фойдаланишнинг услубий асосларини ташкил килади.
4. ишлаб чикилган алгоритмлар самарадорлиги намойиши бўйича улар 92% хатоларни аниклайди ва бир, икки каррали ва кўшма гранспозицияли хатоларни тузатишга кодир; бундан гашкари, мавжуд услубларга нисбатан назорат мураккаблиги ва жорий этиш харажатларини р ≈ 4 ⋅10-шароитида 2-3 маротаба камайтиради; маълумотлар ишончлилигини эса, уч бароваригача оширади. Ишда самарадорлик бахолари ва маълумот ишончлилигини назорат килиш масалаларининг аналитик ечимларини хаю аниқланмаслиги эҳтимоли мсзони бўйича олишга эришилади.
5. морфологик ва п-граммли таркиблашган моделлар асосида матнли ахборотни узатишда имло хаголарини назорат ва тахрир килувчи усул, алгоритм ва тизимлар ишлаб чикилган. Хатоликларнинг эҳтимолли кўрсаткичлари сгатистикаси асосида ишлаб чикилган пчраммаларнинг частотали таснифларни олиш услубияти хсш-кодларни иарсингли кодлаш учун тизимлаш гиришда кўлланилади.
6. статистик танишда мантикий ва арифметик функцияларни курувчи интерполяция ва экстраполяция усуллари матн элементлари тасвирларини назорат килиш алгоритмларини ишлаб чикишда кўлланилган. Автоматик таниш ва тасвир сигналларни назорат килиш кисмларидан ташкил топган маълумотларга нейротармоқли ишлов бсрувчи тизимида матн элемента тасвирларининг сигнал таснифлари ишончлилигини назорат килиш усуллари таклиф этилган. Усул ва алгоритмлар нотиник семантик гипертармок бўйича эҳт метаматн объектларини синфлаштириш ва таснифлар тегишлилигини аниклаш асосида билан ахборот ишончлилигини назорат килиш тизими таркибида жорий этилади.
7. лугат, статистик ва хеш-кодлаш усулларига асослаган маълумотлар ишончлилигини назорат килиш модел ва алгоритмлари ишлаб чикилган ва улар параллел хисоблаш nvidia дастурий-аппарат муҳитида сонли тахлил стандарт кутубхоналари хамда cpu ва gpu орасида мақбул маълумотлар алмашувини бсрувчи воситаларни кўллаш самарадорлигини таъминлайди.
8. фреймворк сфинкс-4 мухитида п-граммли грамматика тавсифини бсрувчи дарахгеимон модел бўйича имлони назорат килиш тизим кобигининг тавсифланиши идентификацияланган ва архитектураси ишлаб чикилган хамда pr-ортиқчаликдан фойдаланадиган турли тил моделлари учун тизим дастурий модуллари жорий этилган. Тизимнинг яратилган варианги морфологик тахлилга асосланган имлони назорат килувчи тизимга нисбаган аникланмаган хатолар сонини, жорий этиш харажатларини хамда назорат мураккаблигини икки маротаба камайгиришга эришилади.
9. ишлаб чикилган моделлаштирувчи алгоритмлар, дастурий воситалар мажмуалари ва маълумотлар ишончлилигини pr-ортиқчалик асосида назорат килувчи тизимлар оу юнинг автоматлаштирилган ўкув жараёнида, ахборот-коммуникация тармоқларида маълумотларни адаптив узатиш, ишлов бсриш ва тахлил килишда, шунингдек корхоналар эҳт амалиётида кўлланилади.
10. ишлаб чикилган электрон хужжат айланиш тузилмасида маълумотлар ишончлилигини назорат килиши дастурий мажмуалари хамда ахборот-коммуникация тармокларида маълумотларни узатиш, кайга ишлаш ва тахлил килиш тизимлари алока, ахборо глаш гириш ва телекоммуникация технологиялари давлат қўмитасининг «уз тслском» самарканд филилали ва «лаззат-мева» қўшма корхонасида гатбик этилган, диссертация натижалари бўйича олинган далолатномалар иқтисодий самарадорликни тасдиқлайди.
Мақолада низоларни судгача муқобил ҳал этишни
рақамлаштириш жараёнларининг ҳозирги ҳолати ва ривожланиши, ушбу соҳани тартибга солувчи қонунчиликда ахборот-коммуникация технологияларининг жадал ривожланишини ҳисобга олган ҳолда ахборот технологиялари имкониятларини акс эттириш масалалари кўриб чиқилади. Бундан ташқари, мақолада ҳакамлик судлари фаолиятини
рақамлаштиришнинг мақсадлари, вазифалари, афзалликлари ва муаммолари, шунингдек, ушбу муаммоларни бартараф этиш бўйича таклиф ва тавсиялар келтирилган.
Тошкент шаҳрида базал ҳужайрали саратони(БҲС) билан касалланиш даражаси ўрганилди. 2015-2019 йилларда дастлабки рўйхатга олинган ҳолатлар бўйича материални таҳлил қилиш Тошкент шаҳар онкологик реэстри маълумотлари бўйича ўтказилди - бу 1257 беморга 1215 касалланиш ҳолати. Тадқиқот натижаларига кўра, базал ҳужайрали саратонининг кенг қамровли эпидемиологик характеристикаси берилган: ёши, жинси, миллати, шунингдек бирламчи жараённинг тарқалиш босқичларини тизимлаштириш. Кўриб чиқилаётган 5 йиллик даврда БҲС ИИ босқичини тарқалиши кузатилмоқда. Мақолада гистологик расмнинг хусусиятлари, яъни гистологик ёзув натижалари тасвирланган. БҲСни солид турининг устунлиги аниқланган, шунингдек муаллиф БҲСни номаълум гистологик тури устунлиги таъкидлаган.
Parenteral ovqatlanish (PN) klinik ovqatlanishning eng murakkab va texnologik varianti bo'lib, ozuqa moddalarini organizmga tomir ichiga yuborish orqali amalga oshiriladi. Bu ovqatlanishning boshqa usullaridan foydalanish mumkin bo'lmagan yoki etarli bo'lmagan bemorlar uchun mo'ljallangan va klinik ovqatlanish variantlari ierarxiyasida eng yuqori darajani egallaydi, chunki u texnika jihatidan ham, xilma-xilligi jihatidan ham eng qiyin hisoblanadi. bemorlarning eng qiyin kontingentida klinik amaliyotda uni buyurishda qaror qabul qilish. . Ko'p organ etishmovchiligi bo'lgan bemorlarda o'limning asosiy sabablaridan biri immunitet va yallig'lanish reaktsiyasining rivojlanishi hisoblanadi. Bir qator tadqiqotlar shuni ko'rsatdiki, enteral oziqlanish bilan og'rigan bemorlarda, og'ir mexanik va termal jarohatlardan so'ng, katta jarrohlik aralashuvlardan so'ng, bu ichakning to'siq funktsiyasini saqlab qolish va saqlashga imkon beradi. mikrofloraning translokatsiyasini oldini oladi. Yuqorida aytilganlarga asoslanib, enteral oziqlanish ko'p a'zolar etishmovchiligi kursiga ijobiy ta'sir qiladi deb taxmin qilish mumkin.