Insult dunyodagi o'lim va nogironlikning asosiy sabablardan biridir. O'zbekiston statistikasi shuni ko'rsatmoqdaki, har yili 60 mingdan ortiq yangi qon tomir kassalik asorati insult holatlari ro'y beradi. Shu bilan birga, har kuni mamlakatda 160 dan ortiq yangi insult holatlari kuzatiladi. Faqat Toshkentda har kuni 25-30 ta insult kuzatiladi. Jahon sog'liqni saqlash tashkiloti insultni qon tomirlarini klinik ko'rinish sifatida belgilaydi, unda miya funktsiyasi yo'qolishi klinik belgilari tez namoyon bo'ladi, kamida 24 soat davom etadi yoki o'limga olib keladi va qon tomir o'zgarishidan boshqa sabablar bilan izohlanmaydi.
Hemorrhagic stroke among acute cerebral circulatory disorders is characterized by severe neurological complications and the need to choose between surgical intervention or therapeutic therapy. According to the World Health Organization (WHO)". Globally, stroke deaths will reach 7.8 million by 2030 unless an aggressive global response to the epidemic is put in place" 1. Subarachnoid haemorrhage, which accounts for half of the non-traumatic intracerebral haemorrhage, affects the most active and able-bodied population. The most important medical and social objectives are to monitor the course of the disease from the first hours after the onset of stroke, to prescribe adequate treatment in a timely manner, and to reduce mortality and disability rates [5,9].
Aholining umumiy o'limi tarkibida o'lim sabablari sifatida yurak-qon tomir patologiyasi va o'tkir serebrovaskulyar avariya (AKV) mos ravishda birinchi va ikkinchi o'rinlarda turadi. Shu munosabat bilan butun dunyoda miya qon oqimining buzilishi masalalariga qiziqish susaymaydi, bu muammoning tobora ko'proq yangi jihatlari ko'rib chiqilmoqda. CVA dunyoda keng tarqalgan patologiya bo'lib, JSST ma'lumotlariga ko'ra "... har yili dunyoda serebrovaskulyar kasalliklardan taxminan 17,5 million kishi vafot etadi, bu barcha kasalliklardan o'limning 30 foizini tashkil qiladi ...". Miyaning qon tomir patologiyasining eng og'ir shakli qon tomirlari hisoblanadi. Evropa mamlakatlarida insultdan o'lim yiliga 100 000 aholiga 63,5 dan 273,4 kishigacha o'zgarib turadi. Miya qon tomirlarining taxminan 85-88% tabiatda ishemikdir. Rivojlangan mamlakatlarda ishemik insult doimiy nogironlik sababi sifatida birinchi o'rinda turadi. Har xil zo'ravonlikdagi harakat buzilishlari qon tomirlarining eng keng tarqalgan va og'ir oqibatlaridir.
Тадқиқотнинг мақсади болалар бош мия фалажлиги билан беморларнинг нутритив статусини ўрганиш асосида уларнинг жисмоний ривожланишини бахолаш. Ушбу мақсадни амалга ошириш учун 3-14 ёшдаги болалар бош мия фалажлигининг турли шакллари билан 128 нафар ва 20 нафар соғлом болалар текширувдан ўтказилди. Жисмоний ривожланишни бахолашда қўйидаги антропометрик мезонлардан фойдаланилди: оғирлик, бўй узунлиги, қўл ва оёқлар айланасини ўлчаш, териости ёғ, қатлами қалинлигини ўлчаш, Рорер, Пинье, Вервак индекслари. Болалар бош мия фалажлиги бўлган болаларда мушак массаси ўсиш жадаллигининг пасайиши билан бирга, териости ёғ, қатламида деярли ўзгаришлар бўлмаслиги, ўзига хос антропометрик хусусиятларга эга булган турли вариантдаги ривожланишнинг дисгармоник типлари аниқланди.
Ушбу мақолада вертебробазилляр етишмовчиликли билан оғриган беморларда бўйиннинг дуплерли сканерлаш текшируви пайтида мия томирлари (артериал ва веноз) гемодинамикасининг ҳолати, мия томирларининг транскраниал допплер ультратовуш текшируви натижалари бўйича олиб борилган тадқиқотларимиз натижалари келтирилган. Веноз энцефалопатияси билан оғриган беморларга хос бўлган веноз қон айланишини ўрганиш натижасида ички бўйин (уйқу) венаси диаметрининг ошиши, қон оқими тезлиги ошиши ва Розентал базал венаси пульсация индексациясининг пасайиши, ЛСК (қон оқимининг чизиқли тезлиги) ошиши ва вертебрал (умуртқа поғонаси) веналари диаметри катталашиши хослиги аниқланди
Bolalar nogironligi nafaqat nogiron bolaning oilasining barcha a'zolariga va umuman davlatga tegishli bo'lib, tibbiy, balki ijtimoiy muammodir. Maqolada turli xil omillar guruhlarining bosh miya falajining rivojlanishiga ta'siri to'g'risidagi ma'lumotlar keltirilgan, shuningdek uning shakllanishining patogenetik xususiyatlari tasvirlangan. Bosh miya falajiga chalingan 60 bolada xavf omillari tahlili o'tkazildi. Kasallikning surunkali davrida bir nechta xavf omillarini birlashtirishning roli aniqlandi.
Miya falaj va oftalmojarrohlik patologiyasi bilan og'rigan bolalarda 34 ta anestetik vositaning klinik tahlili o'tkazildi.Turli yoshdagi bolalarda kognitiv disfunktsiyalarning chastotasi, konvulsiv reaktsiyalar va gipertonik sindromning namoyon bo'lishi qiyosiy jihatdan o'rganildi.Ko'proq tez-tez namoyon bo'ladigan ko'rinish. 6 yoshgacha bo'lgan bolalarda operatsiyadan keyingi kognitiv disfunktsiyalar qayd etildi.Sevofluranni miya yarim falajli bolalarda oftalmik operatsiyalarni bajarishda asosiy anestezik sifatida qo'llash zamonaviy anesteziologiyada eng maqbul sxema hisoblanadi.
I ntroduction. At an international seminar devoted to CCP (Maryland, USA, 2004), researchers concluded that CCP is a clinical descriptive term, not an etiologic diagnosis, and includes a group of developmental disorders and body postures that limit activity that are caused by non progressive defeat of the developing brain of the fetus or child. Attention was drawn to the fact that motor disorders in cerebral palsy are often accompanied by sensory defects, changes in cognitive and communicative functions, perceptual disorders, behavior, and convulsive attacks [1,9]
Тадқиқот объектлари: 1-ТошДавТИ марказий илмий-текшириш лабо-раторияси моделлаштириш, экспериментал терапия ва биохимия булимида 24 та кучукда краниоцеребрал гипотермиянинг турли усуллари самарадорлиги ўрганиб чиқилди, РНХИМда 286та беморда гипервентиляциянинг турли режимлари ва КЦГнинг усулларининг самарадорлиги урганиб чикилди.
Ишнинг мақсади: бу ишнинг асосий мақсади - бош мия огир жарохатлари билан булган беморларда гипервентиляциянинг турли режимларини ишлатишга дифференциал ёндашиш ва КЦГнинг самадор усулларини яратиш ёрдамида мия химоясиии отималлаштириш.
Тадқиқот усули: транскраниал доплерография ёрдамида бош миядаги қон айланишини бахолаш, артериал ва веноз қоннинг кислород билан тўйинишини, қондаги ва ликвордаги лактат микдорини, липидлар перекис оксидланишини, антиоксидант системаси ферментларининг фаоллигини ва эритроцитларнинг перекисли гемолизини аниқлаш.
Олинган натижалар ва уларнинг янгилиги: ўтказилган таҳлил оғир бош мия жарохати кислород балансининг бузилиши ва липидлар перекис оксидланиши жараёнининг кучайишига олиб келишини кўрсатади. Бош мияни музли халталар ёрдамида старли даражада совута олмаслиги ва бунинг натижасида уни гипоксиядан самарали химоя қилаолмаслиги аниқланди. Таклиф этилаётган перфузион краниоцеребрал гипотермияни қўллаш бош мия хароратиии оз вакт ичида, тана хароратига кўп таъсир этмаган холда, исталган тезликда ва даражада пасайтириш имконини беради. Тана харора-тини 32°С дан туширмаган холда мияни 27°С гача совутиш мумкин. Бу эса ўз навбатида кислород баланси бузилиши ва липидлар перекис оксидланиши жараёнини камайтириб, бош мияни иккиламчи гипоксик ва ишемик шикатланишининг олдини олади .
Амалий ахамияти: бош миянинг огир жарохатларида қўлланиладиган самарали усул - перфузион краниоцеребрал гипотермия усули ихтиро этилди. Бу усулнинг амалиётга тадбиқ этилиши бош миянинг огир жарохатларида унинг иккиламчи гипоксик ва ишсмик асоратларининг олдини олишда самарали восита бўлиб хизмат килади. Бош мия огир жарохатларида ГВни дифференциал тадбик этиш алгоритми ишлаб чикилди.
Татбиқэтиш даражаси ва унинг иқтисодий самарадорлиги: тадқиқот натижалари Республика нейрохирургия илмий маркази ва Тошкент тиббиёт академиясининг 2-клиник шифохонаси анестезиология ва реаниматология бўлимларининг амалий фаолиятида кснг қўлланилмокда.
Қўлланиш сохаси: реанимация ва нейрохирургияда.