Ushbu maqolada murakkab gaplarda bosh va ergash gaplarning tuzulishi masalalari muhokama qilinadi. Maqola murakkab gap tarkibidagi sintaktik bog’lanish turlarining xususiyatlarini aniqlashdan iborat.
Ko'rish organining qo'shma shikastlanishi bo'lgan bolalarning shikastlanmagan juft ko'zining suyuqlik dinamikasi ko'rsatkichlarini aniqlash. Toshkent pediatriya tibbiyot instituti klinikasining oftalmologiya bo'limida statsionar davolanishda bo'lgan shox parda teshib o'tgan jarohatga birlamchi jarrohlik davolashdan (BJD) 2–3 va 45–50 kun o'tgach, 3 yoshdan 10 yoshgacha bo'lgan 18 ta bemorda (18 ko'z) Fridenvald bo'yicha juft ko'zning gidrodinamik ko'rsatkichlarini istiqbolli
tahlil qilish o'tkazildi. I guruhga 8 (44%) bola tashxis qo'yilgan: "Ko'rish organining kombinatsiyalangan shikastlanishi. Og'ir ko'z olmasining kontuziyasi. Shox pardaning murakkab teshib o'tgan shikastlanishi". II guruhda-shox pardaning murakkab teshib o'tgan jaroxatlari bo'lgan bemorlarning 10 (56%). BJDdan 2–3 kun o'tgach, I guruhda Pt 2,04±0,03 mm Hg ga statistik
jihatdan ishonchli o'sishi aniqlandi. Nazorat guruhi bilan taqqoslaganda, birinchi o'lchovdan 1–2 kun o'tgach va BJD dan45–50 kun o'tgach, ko'rsatkichlar o'rtacha 4,4±0,02 mm Hg ga kamaydi, antihipertenziv dorilarni ishlatmasdan. Ko'z ichi suyuqlik dinamikasidagi o'zgarishlar II guruh bolalaridagi ko'zlar statistik jihatdan noto'g'ri edi. Bolalarni tekshirish natijalari ko'rish organining kombinatsiyalangan jarohatlari bilan shox parda teshib o'tgan jarohatga BLD dan 2–3 kun o'tgach, juft shikastlanmagan ko'zda tonometrik ko'z ichi bosimining vaqtincha oshishini aniqladi.
"Anesteziologiya va reanimatologiya eng murakkab va murakkab mutaxassisliklardan biri bo‘lib, shifokordan keng eruditsiya, chuqur bilim va ayni paytda qo‘l mahoratini talab qiladi".
Bolalar reanimatsiyasi xizmatini takomillashtirish va og‘ir ahvoldagi bolalarga yordam ko‘rsatish sifatini oshirish O‘zbekiston Respublikasi sog‘liqni saqlashning asosiy yo‘nalishlaridan biridir. Bemorning joylashgan joyidan qat'i nazar, davolanishning reanimatsiya bosqichida tibbiy yordamning mavjudligi va sifati asosan asosiy kasallikning natijasini aniqlaydi. Bolalarda anatomik va fiziologik xususiyatlar va patologik jarayonlarning tabiatidagi sezilarli farqlar tufayli jiddiy sharoitlar kattalarga qaraganda tez-tez uchraydi.
Maqola Gamilton-Ostrogradskiy variatsion tamoyili asosida murakkab konstruktiv shakldagi yupqa magnitelastik plastinalarning geometrik nochiziqli deformatsiyalanish jarayonining matematik modeli ishlab chiqish va hisoblash tajribalarini o‘tkazishga bag‘ishlanadi. Bunda Kirxgof-Lyav gipotezasidan foydalanib uch o‘lchovli matematik model ikki o‘lchamli ko‘rinishga o‘tkazildi. Kinetik va Potensial energiya hamda tashqi kuchlar bajargan Ishning variatsion ko‘rinishlarini aniqlashda Koshi munosabatlari, Guk qonuni, Lorens kuchi va Maksvell elektromagnit tenzor ko‘rinishidan foydalanildi. Magnitelastik plastinaning deformatsion kuchlanish holatiga elektromagnit maydon ta’sirlari ko‘rildi, natijada ko‘chishga nibatan boshlang‘ich va chegaraviy shartlarga ega bo‘lgan, xususiy hosilali differensial tenglamalar sistemasi ko‘rinishidagi matematik model hosil bo‘ldi. Tenglamani yechish uchun R-funksiya, Bubnov-Galerkin, Nyumark, Gauss, Gauss, kvadratlar, va Iterasiya sonli usullaridan foydalanib hisoblash algoritmi ishlab chiqildi. Hisoblash tajribalari magnit elastik plastinaning turli mexanik holatlari, chegaralari qattiq mahkamlangan, bir tomoni sharnir ikkinchi tomoni erkin holatida hisoblash tajribalari o‘tkazilib sonli natijalar olindi. O‘takazilgan hisoblash natijalarining qiyosiy tahlillari keltirildi.
Mitral qopqoq murakkab, murakkab anatomik tuzilish bo'lib, u 4 ta asosiy komponentdan iborat: FCMC, qopqoq varaqlarining o'zi, tendinous akkordlar va papiller mushaklar. Shunga ko'ra, valfning normal ishlashi har bir alohida komponentning to'g'ri ishlashiga bog'liq va tuzilmalardan birining disfunktsiyasi valfning buzilishiga va etishmovchilikning yanada rivojlanishiga olib kelishi mumkin.
Ateroskleroz - bu arteriya devorlarining bir nechta zich tugunli qalinlashuvi (blyashka) o'sishi, uning lümenini torayishi va tomirni yopishi mumkin bo'lgan qon pıhtısı - tromb hosil bo'lishiga yordam beradigan arteriyalarning surunkali shikastlanishi. Ateroskleroz arteriyalarning intima (ichki qavati) va medialarida (mushak qavatida) yuzaga keladigan murakkab strukturaviy o'zgarishlar natijasida rivojlanadi va u qon tomirlarida lipidlar va mukopolisaxaridlarning to'planishi, biriktiruvchi tomirlarning o'sishi bilan bog'liq. to'qimalar va kaltsiyning cho'kishi. Yurak-qon tomir patologiyasi va bu yurak va miyaning ishemik kasalligi, periferik arteriyalarning okklyuziv kasalliklari sanoati rivojlangan mamlakatlar aholisida kasallanish, o'lim va nogironlikning eng keng tarqalgan sababidir. Jahon sog'liqni saqlash tashkilotining statistik ma'lumotlariga ko'ra, Rossiyada umumiy o'lim tarkibida yurak-qon tomir kasalliklari 57% ni tashkil qiladi. Ushbu holatlarning aksariyati ateroskleroz tufayli kelib chiqqan kasalliklar bilan bog'liq [3]. Qon tomir devorining aterosklerotik lezyonlarining rivojlanishi murakkab ko'p bosqichli jarayondir. Endi aniqlandiki, endoteliy shikastlanishdan oldin ham qon tarkibiy qismlari endoteliy yuzasi bilan o'zaro ta'sir qila boshlaydi. Xususan, past zichlikdagi lipoprotein xolesterin (LDL-C) va ularning faol komponenti apolipoproteinlari subendotelial bo'shliqqa kirib, oksidlanib, endotelial hujayralarga ta'sir qiladi. Shu nuqtai nazardan, aterosklerozning dastlabki bosqichi aterogen zarrachalarni ushlab turishga javob sifatida tavsiflanadi [2]. Endotelial shikastlanishda muhim rol o'ynaydigan asosiy xavf omillari chekish, arterial gipertenziya va giperkolesterolemiya hisoblanadi. 8,5 mmol/l dan ortiq xolesterin darajasining oshishi bilan yurak-qon tomir kasalliklarining o'limga olib keladigan asoratlari xavfi 4 baravarga, arterial gipertenziya bilan birgalikda 9 baravarga, chekish bilan, giperkolesterolemiya va arterial gipertenziya bilan birlashganda 4 baravar ortishi ko'rsatilgan. 16 marta [1]. Ishemik insultning birlamchi va ikkilamchi profilaktikasi muammosi nafaqat tibbiy, balki katta ijtimoiy ahamiyatga ega, chunki u bilan kasallangan bemorlar 80% dan ko'proq hollarda nogiron bo'lib qolishadi va ko'pincha tashqi yordamga muhtoj. Statinlar koronar arter kasalligi bo'lgan bemorlarda yurak-qon tomir kasalliklari xavfini kamaytirishda eng katta dalillarga ega yuqori samarali dorilar hisoblanadi.
Mazkur darslikda raqamli iqtisodiyotning shakllanib borishi, uning texnologik asoslari, jahonda va O‘zbekistonda raqamli iqtisodiyotning shakllanishi, oliy ta’lim va statistika faoliyatida raqamli texnologiyalardan foydalanish jarayonlari keltirilgan. Bundan tashqari milliy va xalqaro darajada kiberxavfsizlik, elektron hukumat, raqamli demokratiya, raqamli transformatsiya sharoitida elektron hukumatdan raqamli davlatga o‘tish, O‘zbekistonda raqamli davlat istiqbollari va raqamli transformatsiya jarayonlarida kelib chiqishi mumkin bo‘lgan xavflar bayon etilgan.
Respublikamizdagi oliy o‘quv yurtlarining bakalavriat bosqichi barcha ta’lim yo‘nalishlari bo‘yicha ta’lim olayotgan talabalar uchun darslik sifatida tavsiya etilgan. Shuningdek, iqtisodiyot tarmoqlarida raqamli iqtisodiyot masalalari bilan shug‘ullanuvchi mutaxassislar, professor o‘qituvchilar, izlanuvchilar, magistrantlar va shu sohaga qiziquvchi kitobxonlarga mo‘ljallangan.